Systemy operacyjne, rodzaje, cele, zadania i kierunki ich rozwoju

System operacyjny (angielskie operating system, OS), program (w sensie ogólnym, w realizacji - układ wielu programów) działający jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym.Zadaniem systemu operacyjnego jest tworzenie bezpiecznego i niezawodnego środowiska, w którym użytkownik może wykonywać swoje programy w sposób wygodny i wydajny.Nie podaje się jednoznacznej definicji systemu operacyjnego, w zamian operuje się cechami wyróżniającymi ten rodzaj oprogramowania. Są to m. in.:

1) duża złożoność (80 tys. jednostek funkcjonalności i więcej);

2) systemy operacyjne są sterowane przerwaniami (zdarzeniami);

3) system operacyjny rozpoczyna działanie jako pierwszy program w komputerze i nie zaprzestaje działania aż do wyłączenia komputera.

Pod względem sposobu komunikacji z użytkownikiem rozróżniamy:

systemy tekstowe - komunikujące się za pomocą wydawanych z linni poleceń komend (CP/M, DOS)
systemy graficzne - komunikujące się za pomocą graficznych okienek i symboli (ikon). Obsługa komputera polega na manipulowaniu, za pomocą kursora myszy lub klawiszami, symbolami które odpowiadają określonym zadaniom (Windows, MacOS i inne).

Z kolei pod względem architektury, systemy operacyjne dzielimy na:

monolityczne - o najprostszej strukturze i jednozadaniowe, czyli gdy system może jednocześnie wykonywać tylko jedno zadanie.
warstwowe - o hierarchicznej strukturze poleceń systemowych, system może już wykonywać w tym samym czasie kilka poleceń (np. nadzorować proces drukowania w czasie edycji tekstu w programie).
klient/serwer - o bardzo rozbudowanej strukturze, gdzie pełnią nadzór nad podrzędnymi systemami zainstalowanymi w poszczególnych komputerach sieci. Aplikacje postrzegane są przez system operacyjny jako "klienci" dostarczających im swoich usług serwerów. "Klienci" komunikują się z serwerami poprzez jądro systemu a każdy serwer pracuje w własnej, wydzielonej i chronionej przestrzeni adresowej pamięci operacyjnej, dobrze odizolowany od innych procesów. Systemy typu klient/serwer rozporządzają i wykonują zadania na trzy sposoby:
1 - wszystkie aplikacje wykonywane są przez serwer a wyniki wyświetlane na ekranie "klienta".
2 - serwer dostarcza danych dla aplikacji uruchamianych na komputerze "klienta".
3 - wszystkie komputery współpracują ze sobą jak równy z równym (peer to peer), korzystając wzajemnie ze swoich zasobów.

Najważniejsze cechy jakie decydują o użyteczności systemu

- Łatwość instalacji i użytkowania systemu.
- Koegzystencja z innymi systemami tzn., możliwość czytania i zapisywania danych na partycjach innych systemów oraz współpraca i wymiana danych pomiędzy komputerami w sieci lokalnej i Internecie.
- zgodność sprzętowa tzn.,możliwość instalacji na konkretnym komputerze utrudnia czasem brak odpowiednich sterowników do określonych urządzeń.
- wymiana danych tzn.,możliwość czytania i wymiany dokumentów między różnymi aplikacjami przystosowanymi do różnych systemów.
- przystosowanie do pracy w Internecie tzn.,możliwości i wygoda w przeglądaniu witryn, wymiany protokołów Internetowych itp..
- Cena

- Ilość aplikacji działającej na danym systemie tzn., nawet najlepiej działający system będzie niewiele wart, jeśli nie będzie posiadał bogatego oprogramowania przystosowanego na swoją platformę.
- Lokalizacja (możliwość porozumiewania się z systemem w narodowym języku).

Nic nie stoi na przeszkodzie aby zainstalować na naszym komputerze kilka systemów operacyjnych. Aby jednak to zrobić musimy utworzyć dla każdego z nich oddzielną partycję. Na dysku podzielonym na kilka części o wiele trudniej jednak zarządzać wszystkimi systemami. Aby to ułatwić powstały programy, które umożliwiają uruchomienie systemów z poszczególnych partycji. Ich podstawowym zadaniem jest możliwość wystartowania komputera (systemu operacyjnego) z dowolnej partycji i z dowolnego dysku. Bootmanagery lub bootloadery bo o nich tu mowa stanowią jakby semafor który daje zielone światło zaraz po uruchomieniu komputera systemowi operacyjnemu pod którym chcemy akurat pracować. Ponadto w przypadku gdybyś chciał od czasu do czasu zamienić swój komputer na któryś z dawnych 8 i 16 bitowych modeli takich jak Commodore czy Amstrad, to powinieneś posłużyć się tzw. Emulatorem. Jest to program naśladujący pracę swojego pierwowzoru. Jego podstawowymi elementami są cyfrowe modele kluczowych elementów architektonicznych emulowanego komputera, w tym również samego procesora. Stworzenie całościowego modelu funkcjonalmego głównych komponentów urządzenia w połączeniu z wykorzystaniem kodu oryginalnego oprogramowania pozwoli na uruchomienie na naszym pececie "wirtualnego" Atari czy Commodora

Dla wielu użytkowników kontakt z systemem operacyjnym ogranicza się do systemu plików. Udostępnianie użytecznych i przyjaznych sposobów porozumiewania się z użytkownikiem nie należy do bezpośrednich zadań systemu operacyjnego.Istnieje wiele systemów operacyjnych różnych rodzajów i przeznaczenia, a wśród nich: systemy z graficznym interfejsem użytkownika, np. Microsoft Windows lub MOS, systemy z interfejsem tekstowym, np. (klasyczny) system UNIX lub MS-DOS, różnorodne odmiany systemów wzorcowych, np. systemy uniksowe, systemy z setkami użytkowników (jak dawne systemy MULTICS, GEORGE 3) i współczesne systemy na miarę telefonu komórkowego (technologia Jini).O systemach operacyjnych powiada się (zgodnie z rzeczywistością), że są pisane przez jedno pokolenie, a używane przez następne. Systemy operacyjne są kamieniami milowymi w historii informatyki.

Od architektury systemu operacyjnego zależą takie niebagatelne cechy użytkowe systemu, jak efektywność i stabilność działania.
Na rynku systemów operacyjnych dla komputerów PC konkurują ze sobą trzy architektury ? Windows 95/98/Millennium, Windows NT/2000 oraz zyskujący coraz większą popularność Linux.

System operacyjny jest praktycznie niewidoczny, widzimy jedynie jego interfejs do komunikacji z użytkownikiem. Widoczny interfejs to tylko jeden z wielu elementów ? istotny, ale bynajmniej nie najważniejszy, np. uroda Windows przyczyniła się do popularyzacji tego systemu, ale w żaden sposób nie wpływa na stabilność systemu. Systemom operacyjnym komputerów stawia się wiele zadań, w zasadzie identycznych dla wszystkich. Sposób realizacji tych zadań, szybkość, a nierzadko nawet możliwość ich wykonania, zależą od architektury systemu. Również od architektury systemu zależy jego stabilność ? cecha bardzo istotna w wielu zastosowaniach, a zawsze bardzo pożądana.

Co robi system operacyjny?

System operacyjny to zbiór procedur i programów pośredniczących między uruchamianymi aplikacjami a sprzętem. Podczas codziennej pracy komputera system operacyjny jest zawsze obecny , działa od chwili startu (chwilę po włączeniu komputera) do momentu zakończenia pracy.
Podstawowe zadania przypisywane dzisiejszym systemom operacyjnym to:
- Zarządzanie zasobami maszyny. System operacyjny optymalizuje wykorzystanie poszczególnych urządzeń wchodzących w skład komputera oraz steruje nimi. Specjalne moduły wchodzące w skład systemu operacyjnego (sterowniki) udostępniają aplikacjom jednolity sposób programowania urządzeń (interfejs), dzięki czemu każdy nowy srzęt będzie współdziałać ze wszystkimi aplikacjami, o ile producent sprzętu przygotuje odpowiedni sterownik.
- Gromadzenie danych na dyskach i zarządzanie nimi. Każdy system operacyjny jest wyposażony w moduł obsługujący system plików. System plików to struktura danych umieszczonych na dysku, która pomaga logicznie uporządkować dane, dzieląc je na pliki i grupując w katalogach.
- Maszyny wirtualne. System operacyjny udostępnia aplikacji tzw. maszynę wirtualną, czyli uproszczony obraz maszyny, na której pracuje aplikacja. System udostępnia aplikacji szczegóły dotyczące komputera oraz dodatkowe rozszerzenia, które ułatwiają pracę (np. katalog udostępniony przez sieć aplikacja widzi tak samo, jak znajdujący się na lokalnym dysku. Aplikacja korzystająca z takiego katalogu nie zajmuje się obsługą sieci. Aby mogła się tam dostać, system operacyjny ?udaje?, że jest to katalog lokalny i udostępnia go aplikacji).
- Wielozadaniowość. Na jednym komputerze może działać wiele aplikacji jednocześnie. Każda otrzyma własną maszynę wirtualną i będzie mogła działać tak, jakby była jedyną aplikacją pracującą na komputerze. Dzięki temu nie trzeba specjalnie przystosowywać aplikacji, aby mogła "podzielić się" maszyną z innymi (np. przez zwrócenie procesora innej aplikacji).
- Interakcja z użytkownikiem. Tę rolę spełnia zewnętrzna warstwa systemu, nazywana powłoką (shell), która umożliwia użytkownikowi uruchomienie aplikacji. W środowiskach graficznych do tej części systemu zalicza się również standardowe elementy interfejsu wykorzystywane przez aplikacje, np. standardowe okienka dialogowe, kontrolki itd.
- Komunikacja z innymi maszynami. To jeden z najważniejszych elementów systemu. Dzięki modułom obsługującym sieć mamy dostęp zarówno do Internetu, jak i do dysków komputera stojącego na sąsiednim biurku lub do drukarki sieciowej.

Warstwy systemu
W każdym systemie operacyjnym występują mniej lub bardziej wyodrębnione warstwy, spełniające różne funkcje. W ogólnym modelu są to: warstwa odpowiedzialna za współpracę ze sprzętem, jądro systemu realizujące jego funkcje oraz powłoka, stanowiąca interfejs użytkownika. O różnicach między systemami decydują przede wszystkim sposoby komunikowania się systemu z aplikacjami oraz same rozwiązania realizacji poszczególnych funkcji w systemie.

Ilu bitowy jest system?
Dość powszechne jest określanie systemów jako 16-bitowe (DOS, Windows), 32-bitowe (Linux, Windows NT, Windows 95-ME) czy też ostatnio 64-bitowe dla procesorów IA-64. Na czym polega relacja między systemem a długością rejestrów procesora?
Właśnie długość rejestrów procesora, dla którego projektowany był system, wyznacza podstawowy format wewnętrznych zmiennych, znaczników i tablic systemowych. Ze względu na szybkość działania systemu najchętniej stosowane są zmienne o długości odpowiadającej długości rejestrów procesora, co pociąga za sobą pewne konsekwencje. Na przykład, konsekwencją stosowania 16-bitowych zmiennych systemowych były ograniczenia wielkości partycji dyskowych, a w późniejszym okresie , również pojemności całych dysków. Także sposób zarządzania innymi zasobami, przede wszystkim pamięcią RAM, zależy od długości słowa procesora.

Systemy operacyjne historia, możliwości, rodzaje

DOS

DOS jest jednym z najbardziej znanych, obok Microsoft Windows, systemów operacyjnych. Jego rozwój pokazuje, jak wyglądała ewolucja komputerów osobistych, kiedy pojawiały się techniki tworzące dzisiejsze komputery. Nazwa MS-DOS, to skrót od Microsoft Disk Operating System, czyli Dyskowy System Operacyjny firmy Microsoft. System działa głównie w trybie tekstowym. Wszystkie polecenia wydaje się za pomocą klawiatury. Istnieją nakładki, które pozwalają uniknąć żmudnego wpisywania komend, są to np. :
- Norton Commander - najpopularniejszy menedżer plików,
- Dos Navigator - równie popularny,
- DosShell - dostarczany wraz z Dos'em, do wersji 5.0, ale nie jest najlepszym rozwiązaniem
- Foltyn Commander - niezły klon NC, całkowicie po polsku
- Volkov Commander - to samo co NC, choć może nawet lepszy
- The DOS Controller - prosty, ale zajmuje tylko 50 kB
Istnieje jeszcze cała gama tego typu programów, ale nie ma sensu wymieniania ich wszystkich, gdyż ta strona dotyczy samych systemów, a nie nakładek.
Specyficznym programem działającym pod kontrolą MS-Dosa, który jest jednocześnie nakładką i środowiskiem graficznym jest Windows, dlatego też jego opis znajduje się na stronie.
Wszystkie procesy odbiera i interpretuje program, będący powłoką systemu - 'command.com', wchodzący zresztą w jego skład.
Na system oprócz tego pliku, składają się jeszcze dwa - 'io.sys' oraz 'msdos.sys'. W skład systemu wchodzi również oprogramowanie dodatkowe, które dostarcza Microsoft wraz z systemem.
System podczas ładowania działa w następujący sposób :
Po wczytaniu zbiorów systemowych 'io.sys' i 'msdos.sys', następuje odszukanie plików konfiguracyjnych 'config.sys', a potem 'autoexec.bat'.
DOS jest systemem jednozadaniowym, to znaczy w dowolnej chwili tylko jeden program może pracować pod jego kontrolą. System jednozadaniowy bywa nazywany również systemem jednoużytkownikowym (ang. single user-system), w związku z tym, że w jednej chwili może obsługiwać tylko jednego użytkownika.
Zakres czynności wykonywanych przez system operacyjny DOS obejmuje:
1. Zarządzanie pamięcią operacyjną (przydzielenie pamięci zadaniu, zwolnienie pamięci).
2. Sterowanie pracą urządzeń zewnętrznych (obsługa klawiatury, wyświetlania na monitorze, obsługa odczytu i zapisu pamięci zewnętrznej, obsługa złącz szeregowych i równoległych).
3. Zarządzanie informacją zapisaną w pamięci zewnętrznej poprzez organizację systemu plików (tworzenie, zapisywanie, odczytywanie, kasowanie plików w hierarchicznej strukturze).
4. Komunikację z użytkownikiem i udostępnianie pozostałych elementów oprogramowania (podstawowego, narzędziowego, użytkowego).
5. Kontrolę poprawności pracy sprzętu i organizację w sytuacjach awaryjnych (brak urządzenia zewnętrznego, brak dostępu do urządzenia zewnętrznego, błąd w pamięci operacyjnej, błąd odczytu z klawiatury, błąd zapisu w pamięci zewnętrznej)

W 1980 roku Seattle Computer Products pisze 86-QDOS, emulator CP/M-80 dla pierwszego 16-bitowego procesora Intela. W 1981 roku Microsoft kupuje od Seattle Computer Products 86-DOS by wypełnić zobowiązania kontraktu z IBM na system operacyjny do przygotowywanego komputera IBM PC, zmienia go tak by mógł pracować na IBM PC i nazywa MS-DOS. Pierwsza wersja beta zaczyna pracować na IBM PC w lutym 1981 roku. W sierpniu 1981 roku pokazany zostaje MS-DOS 1.0, zajmujący 13K dysku i pracujący na 8K pamięci operacyjnej. W listopadzie 1981 roku dodana zostaje obsługa dwustronnych dyskietek 320K. IBM sprzedaje go wraz ze swoimi komputerami jako PC-DOS; Microsoft może rozwijać go i oferować oddzielnie pod nazwą MS-DOS.

Dwa lata później, w 1983 roku, wraz z IBM PC/XT pojawia się napisany praktycznie od nowa MS-DOS 2.0, z hierarchiczną strukturą katalogów i możliwością instalowania sterowników do urządzeń; zajmuje 41K, pracuje na 24K pamięci. Na początku 1984 roku dodane jest wsparcie dla języków narodowych.

W sierpniu 1984 MS-DOS 3.0 dla IBM PC/AT pozwala na stworzenie rozszerzonej partycji na dysku, liczącej do 32 MB i ma wbudowaną obsługę stacji 1.2 MB; system zajmuje 60K na dysku. Wersja 3.1 dodaje obsługę sieci, 3.2 - obsługę dyskietek 3.-5-calowych 720K. W listopadzie 1985 pojawia się Microsoft Windows; nakładka graficzna na DOS. Wersja 3.3 z maja 1987 pozwala na definiowanie dysków logicznych w rozszerzonej partycji dysku twardego, wprowadzone zostają strony kodowe.

W czerwcu 1988 roku MS-DOS 4.0 przekracza barierę 32 MB dla partycji, ma tez wsparcie dla pamięci rozszerzonej; system zajmuje 108K, pracuje w 75K pamięci operacyjnej. Wersja 5.0 z 1991 ma wsparcie dla wysokiej pamięci, system pomocy i program do zarządzania zawartością dysku (MS-DOS Shell); system zajmuje 118K, pracuje w 60K pamięci.

Wersja MS-DOS 6.0 w 1993 roku zostaje wyposażona w zestaw programów narzędziowych do przygotowywania kopii zapasowych, ochrony przed wirusami, defragmentacji dysku, kompresji dysku, zarządzania pamięcią; ma także wsparcie dla stacji CD-ROM, zarządzanie poborem mocy pozwalające na oszczędność baterii na komputerach przenośnych.

MS-DOS 7.0... już nie wychodzi, choć tak początkowo nazywano projekt Microsoft pod nazwą kodową Chicago,ktory znamy jako Windows 95.

DOS był przez długi czas czynnikiem ograniczającym rozwój komputerów osobistych IBM PC. Wynikało to po części z podejścia firmy IBM do swego projektu Personal Computer. Miał to być rodzaj drugorzędnego produktu, planowano sprzedanie go w nie więcej niż 50 tysiącach sztuk; byl przeznaczony dla pojedynczego użytkownika i do rpacy z jednym programem. DOS jako system dla PC miał być najwyżej tak dobry jak CP/M, system operacyjny pracujący na niektórych 8-bitowych mikrokomputerach w tych czasach, a stworzony w 1974 roku przez Digital Research, firmę, do której początkowo zwrócił się IBM zpropozycją napisania systemu dla IBM PC i dopiero gdy ta odmówiła, IBM zwrócił się do Billa Gatesa z Microsoft.

Przez pierwsze kilka lat realizacji takiej polityki MS-DOS był powoli rozbudowywany, bez wprowadzania rewolucyjnych zmian, takich jak praca z wieloma programami jednoczesnie (multitasking). System zaczął się szybko starzeć. Jednak sukces komputerów osobistych, ogromna liczba użytkowników i rozwój sprzętu w koncu wręcz wymusiły rozwój DOS, a także pojawienie się Windows. W czerwcu 1991 roku według pisma PC Computing na DOS działało 20 tysięcy komercyjnych programów na 50 milionach komputerów w samych tylko Stanach Zjednoczonych; DOS miał już wtedy 13 wersji językowych.

MS-DOS jest najbardziej znaną, ale nie jedyną wersją DOS. W październiku 1983 roku pojawia się PC-DOS firmy IBM, przeznaczony dla komputerów PCjr. W połowie 1990 roku pojawił się DR-DOS 5.0, produkt firmy Digital Research i początkowo odniósł spory sukces; miał lepsze zarządzanie pamięcią i zbiór programów narzędziowych niż ówczesny MS-DOS 4.x. Digital Research zostaje przejęty przez Novella w 1991 roku i już jako jego część opracowuje Novell DOS 7.0. Novell miał nadzieje na wsparcie nim swego flagowego sieciowego systemu Netware. W 1995 roku pojawia się również PC-DOS 7.0. Jednak żadnen z tych produktów, porównywalnych a w niektórych dziedzinach przewyższających MS-DOS nie zachwiał dominującej pozycji Microsoft na rynku MS-DOS trudno nazwać systemem operacyjnym w obecnie przyjętym znaczeniu tego określenia. Tym niemniej jego budowa i ograniczenia są dla nas istotne, ponieważ elementy DOS-u tkwią również we współczesnych Windows. DOS jest systemem jednozadaniowym, nie zapewnia ochrony, nie zarządza zasobami maszyny. Zajmuje się jedynie obsługą systemu plików, wsparciem dla programów rezydentnych, wykonuje też kilka dodatkowych funkcji. Programy rezydentne, będące sterownikami urządzeń, udostępniają aplikacjom własne specyficzne interfejsy, co stwarza niemało problemów programistom aplikacji, ze względu na konieczność zapewnienia komunikacji z wieloma urządzeniami. Aplikacja systemu DOS ma bezpośredni dostęp do sprzętu i tylko 640 kB dostępnej pamięci. Można było osiągnąć dostęp do większej ilości pamięci, wiązało się z tym jednak wiele utrudnień ? większą pamięć musiały obsługiwać dodatkowe sterowniki EMS i XMS.
Architektura DOS złożona jest z trzech warstw: BIOS-u, czyli warstwy komunikacji ze sprzętem (w skład tak pojmowanego BIOS-u wchodzi również jeden z ładowanych modułów systemu, nie tylko BIOS z pamięci ROM), jądra systemu (zawiera głównie system obsługi plików) oraz prymitywnej powłoki, czyli interfejsu użytkownika command.com. Jednak w praktyce aplikacje komunikują się ze sprzętem z pominięciem zarówno jądra, jak i BIOS-u, jedynie za pośrednictwem sterowników.
Gdy na rynku pojawiły się mocniejsze maszyny, pozwalające na uruchomienie dużych i złożonych aplikacji, architektura DOS stała się poważnym ograniczeniem, utrudniającym wykorzystanie mocy nowych maszyn. Pojawiły się programy-środowiska, umożliwiające uruchomienie w systemie DOS aplikacji działających w trybie rozszerzonym (286) lub programów 32--bitowych, tzw. extendery. Równocześnie powszechnie stosowane procesory, wyposażone w tryb pracy chronionej (Protected Mode), ?domagały się? lepszego wykorzystania, co stało się motorem dla poszukiwań innych rozwiązań.

Windows

Windows to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych systemów operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM PC. System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez amerykańską firmę komputerową Microsoft Corporation, na początku lat dziewięćdziesiątych, wykorzystując przejrzyste graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób komunikacji przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu domowych zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to bardziej zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i prostą obsługę zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych do komputera urządzeń. Producent wraz z systemem dostarcza użytkownikowi również podstawowe aplikacje tekstowe i graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle współpracujące z systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS. Office czy MS. Works.

Koncepcja interfejsu graficznego, z oknami, w których będą uruchamiane programy, narodziła się już w latach siedemdziesiątych w laboratoriach firmy Xerox w Palo Alto w Kalifornii. W 1977 roku powstał komputer Xerox Star, w którym posługiwano się myszką do pracy z oknami i ikonami na ekranie, nie wszedł jednak do masowej produkcji. Później pojawił się komputer o nazwie Lisa, stworzony przez Apple, (technologię środowiska graficznego firma Apple otrzymala bezpłatnie od firmy Xerox) z oknami i myszką jako urządzeniem wejściowym. Lisa nie sprzedawała się jednak dobrze i dopiero następny produkt Apple - komputer Macintosh - pokazał, jak wygodne w użyciu może być środowisko graficzne sterowane myszką. Na komputerach PC panował wtedy DOS; firma Digital Research pojęła próbę stworzenia podobnego środowiska - projektując GEM (Graphics Environment Manager). GEM również nie zdobył rynku, pojawił się w kilku programach, między inymi w popularnym swojego czasu w Polsce programie do składu Ventura Publisher. Microsoft tworząc Windows nie wymyślił więc ani środowiska graficznego, ani myszki ani okien - potrafił jednak skorzystać z doświadczeń swoich poprzedników, a raczej ukraść je pod pozorem wspópracy podpisanej między Applem a Microsoftem Bill Gates otrzymal od Appla przedpremierowe wydanie komputera Macintosh z zainstalowanym srodowiskiem graficznym i na tej bazie stworzyl swoje środowisko graficzne Microsoft Windows, a później rozwijając je w systemy operacyjne Windows NT i Windows 95-98.

O istnieniu Microsoft Windows świat dowiedział się 10 listopada 1983 roku, ale dopiero dwa lata później, 18 listopada 1985 roku, można było obejrzeć gotowy produkt. Dwa miesiące wcześniej odbyło się coś w rodzaju prapremiery Windows - pojawił się program graficzny firmy Micrografx o nazwie In.a.Vision, który zawierał wersję Windows działającą tylko z nim.
Firma Micrografx tworzyła pierwsze programy graficzne na Windows, przez długi czas panowała na rynku grafiki komputerowej; dziś ma nieco gorszą pozycję wobec silnych konkurentów - firmy Corel i Adobe.

Pierwsza wersja Windows, co może się dzisiaj wydawać niewiarygodne, nie była specjalnie popularna. Konkurencja ze strony komputerów Apple Macintosh i ich graficznego systemu operacyjnego była jeszcze wtedy zbyt silna. Dopiero od czasu pojawienia się wersji 3.0 w 1990 roku Windows zyskują na popularności. Sukces przypieczętowała jeszcze wersja Windows 3.1. Do czasu ukazania się Windows 95 w sierpniu 1995 ocenia się, że na świecie używano ponad pięćdziesiąt milionów egzemplarzy Windows.

Użytkownicy mieli z początku sporo zastrzeżeń do Windows, dysponowali jeszcze za słabym sprzętem i małą ilością pamieci operacyjnej, pierwsze wersje na Windows znanego oprogramowania miały wiele problemów, ale i tak środowisko to było wykorzystywane przez coraz więcej osób. Podkreślano przydatność takich cech jak multitasking, przenoszenie danych przez pamięć podręczną, graficzna komunikacja z użytkownikiem. Popularyzacji Windows pomagało ogromne zainteresowanie prasy komputerowej, pojawienie się setek artykułów i książek na ich temat, stanowiących dobre źródło informacji dla użytkowników.

Po dwóch latach, w sierpniu 1992 roku pojawiła się wersja Windows 3.1, przynosząc nie tylko poprawki błędów (bug fixes) i usprawnienia działania, ale także i nowe możliwości. Wprowadzone zostały między innymi technika współpracy aplikacji OLE, skalowalne kroje pisma TrueType czy rozszerzenia multimedialne, a także... gra MineSweeper, zastępująca znaną z Windows 3.0 grę logiczną Reversi.

Pojawiły się też programy komercyjne i freeware stanowiące uzupełnienie dla Windows, takie jak edytory ikon, programy zarządzające skalowalnymi fontami takie jak Adobe Type Manager, wygaszacze ekranu jak AfterDark, programy do zarządzania aplikacjami jak New Wave czy Dashboard. Problemy techniczne z Windows zaczęły rozwiązywać narzędzia z pakietu Norton Utilities.

Istotną rolę w poszerzaniu liczby użytkowników Windows miało pojawienie się dobrej klasy programów użytkowych. Sam Microsoft już w listopadzie 1989 roku zaproponował Word for Windows, z czasem jeden z najpopualrniejszych edytorów tekstu. Konkuruje z nim Lotus AmiPro, a później WordPerfect for Windows. Jednak WordPerfect nie uzyskał na graficznej platformie tak wielkiej dominacji jak w DOS i z czasem to Microsoft Word zdobyl rynek. Podobnie było z arkuszami kalkulacyjnymi - Microsoft Excel zdobył już po kilku latach przewagę nad Lotus 1-2-3 czy Borland Quattro Pro, znanymi programami w DOS. W programach graficnzym pionierem był Micrografx, z programem grafiki wektorowej Designer i grafiki prezentacyjnej Charisma, tu jednak istotną pozycję zdobył kanadyjski Corel ze swym CorelDraw, bardzo znanym także w Polsce. Programy do składu do PageMaker i QuarkXpress znane operatorom składu pracującym na komputerach Macintosh oraz przeniesiona ze środowiska GEM - Ventura Publisher.

Później - w październiku 1992 roku - pojawiły się Windows for Workgroups 3.1, wersja WIndows z wbudowaną obsługą sieci dla grupy roboczej, sieci bezpośrednich połączeń miedzy komputerami (peer-to-peer). Jest to środowisko pomyślane dla połączenia małych grup komputerów, udostępnienia w sieci ludziom pracującym obok siebie dysków i drukarek, możliwości wymiany poczty, bez stawiania specjalnych serwerów. Zawiera ona między innymi okrojoną wersję programu poczty elektronicznej Microsoft Mail, terminarz Microsoft Schedule+ oraz sieciową grę karcianą Hearts. Poprawiona wersja tej odmiany Windows - Windows for Workgroups 3.11 - zawiera oprogramowanie do wysyłania i odbierania faksów, 32-bitowy dostęp do plików.

Były to ostatnie wersje Windows jako środowiska graficznego. Produkt początkowo znany jako Windows 4.0 czy pod nazwą kodową Chicago ukazał się już jako system operacyjny Windows 95, by po kilku latach przejść w Windows 98.

W 1995 roku podczas premiery Windows 95 wykorzystywana była piosenka Start Me Up zespołu Rolling Stones, za którą Microsoft zapłacił 2 miliony dolarów. W dniu premiery na całym świecie już od północy przed sklepami komputerowymi ustawiały się kolejki.

Premiera Windows 98 odbyła się 25 czerwca 1998 roku, była już nieco spokojniejsza, jako że i sam produkt nie jest tak rewolucyjną zmianą jak Windows 95 w stosunku do Windows 3.1. Windows 98 mają podobny interfejs użytkownika jak Windows 95, są nieco bardziej multimedialne i lepiej służą uzytkownikom Internetu. Polska wersja tego systemu istnieje od września 1998 roku. W poprzednim roku ukazał się unowoczesniony Windows 95-98 o nazwie ME oraz zamiennik Windows NT Windows 2000

Dzięki Windows, a także dzięki programom biurowym i multimedialnym Microsoft stał się największym producentem programów kompuerowych na świecie. Założyli go Bill Gates i Paul Allen, którzy dziś należą do jednych z najbogatszych ludzi na świecie. Microsoft zawdzięcza swój sukces rewolucji komputerów osobistych, w której ma jednak też spory udział.

Interfejs graficzny Windows zmienia się z wersji na wersję, co zmusza producentów oprogramowania do zmian w ich programach, ale istnieje wiele programów, które proponują własne rozwiązania w wyglądzie i w porozumiewaniu się z użytkownikiem. Znany program Lotus Organizer ma wygląd otwartego notesu. W programie graficznym Visio wprowadzono po raz pierwszy rozwijalne opisy (pop-up tips) do ikon; dopiero później pojawiły się w Wordzie czy Excelu. Jednak zasady pracy z programami, użycie myszki, obsługa pól dialogowych pozostają podobne - i w tym leży cała siła Windows.

Pierwsze wersje systemu (Windows 1.0 - 1984 i Windows 2.0 - 1987) były właściwie typowymi nakładkami na DOS-a i nie wzbudziły wówczas większego zainteresowania gdyż podobnie działających aplikacji było wtedy dosyć wiele. Nieco większe zainteresowanie i komercyjny sukces odniosła dopiero wprowadzona na rynek w 1989 r. wersja 3.0 systemu, która rok później zastąpiona została wersją 3.1.

Windows 3.xx

16-bitowe systemy Windows - Windows 3.1, Windows 3.11 i Windows for Workgroups - w rzeczywistości nie powinny być nazywane systemami operacyjnymi. Są jedynie nakładkami graficznymi na DOS, wykorzystującymi tę samą technologię dostępu do dysku. Windows 3.x jednak wykorzystuje rozszerzone możliwości procesora 386 i późniejszych w sposób, w jaki DOS nie potrafi.
Windows potrafi wykorzystać unikatowe możliwości sprzętu zainstalowanego w komputerze, poprzez możliwość zainstalowania dedykowanych sterowników do konkretnej karty graficznej, dźwiękowej czy drukarki wykorzystujące wszystkie możliwości sprzętu.

Historia
Pierwszy Windows (v. 1.0 ) pojawił się oficjalnie w listopadzie 1985 roku. Pozwalał uruchomić kilka aplikacji jednocześnie (oczywiście działała tylko jedna - aktywna), lecz był bardzo niestabilny.
Wersja 2.0 pojawiła się i wprowadzała obsługę trybu chronionego procesora 286 i trochę łatwiejszą obsługę "Okienek" (mogły zachodzić na siebie).
Windows 3.0 zadebiutował w 1990 r. i był systemem na którym dało już się pracować. Dodano do niego menadżera plików i wprowadzono wielozadaniowość, która była możliwa na procesorze 386 Win 3.1 pojawił się 2 lata później i oprócz tego, że był bardziej stabilny, zawierał jedynie kosmetyczne poprawki.
W 1994 pojawiła się wersja 3.11 i zawierała aktualizacje kluczowych plików Windows:

COMMDLG.DLL

GDI.EXE

KRNL386.EXE

PSCRIPT.DRV

SHELL.DLL

UNIDRV.DLL

USER.EXE

Aktualizacja do wersji 3.11 powodowała delikatny wzrost wydajności, ale mimo to była często ignorowana przez wielu użytkowników.Zarówno Windows 3.1 jak i 3.11 nie posiadały wbudowanej obsługi sieci. W czasie, gdy zostały wydane dominującą platformą sieciową był Novell NetWare, który zapewniał oprogramowanie potrzebne do połączenia systemów DOS i Windows.
W rozwoju systemów operacyjnych dla PC system Windows 3.1 to znaczący krok naprzód. Nowe okienka formalnie stanowiły nakładkę na system DOS, w rzeczywistości zawierały wiele cech systemu operacyjnego. System MS Windows mógł wykorzystać dodatkową pamięć, procesor 386 oraz zawierał pełnosprawne sterowniki odsuwające od programisty szczegóły sprzętowe.
W nowym środowisku dało się uruchamiać wiele zadań (choć nie była to jeszcze pełna wielozadaniowość). W dodatku nowe środowisko umożliwiało tworzenie i korzystanie z tzw. bibliotek wspólnych, czyli bibliotek procedur, które mogły być używane przez wiele programów równocześnie. Takie podejście oszczędza pamięć (ponieważ wspólne funkcje znajdują się w pamięci tylko jednej, wspólnej kopii) oraz zwiększa elastyczność systemu (bibliotekę wspólną można zamienić na nową, lepszą, bez konieczności uaktualniania korzystających z niej aplikacji).
Środowisko Windows 3.1 składa się z kilku niezależnych komponentów. Najważniejszy z nich to moduł KERNEL. Tak naprawdę jest to jądro nowego ?systemu operacyjnego?, jaki de facto otrzymywaliśmy, uruchamiając Windows z poziomu DOS. Moduł ten obsługuje dostępną pamięć, umożliwia przełączanie zadań, w pełni wykorzystuje możliwości procesora oraz obsługuje biblioteki DLL.
Moduł GDI udostępnia programom zbiór funkcji wykonujących podstawowe operacje graficzne. Funkcje te są niezależne od sprzętu (właściwe rysunki wykonują odpowiednie sterowniki). Można za ich pomocą rysować na ekranie oraz drukować. Moduł USER obsługuje klawiaturę, mysz oraz wysokopoziomowe operacje graficzne ? wysyłanie narysowanych przez funkcje GDI wzorów na ekran lub drukarkę, ramki okien, kontrolki itd. Interfejs programisty (API) gwarantuje aplikacji dostęp do modułów Windows.
Środowisko Windows 3.1 może działać w trzech trybach pracy: rzeczywistym, rozszerzonym i w trybie 386. Pierwszy tryb tworzy jedynie graficzną nakładkę na MS-DOS. W okienkach obowiązują wówczas takie same ograniczenia, jak w systemie MS-DOS. Tryb rozszerzony i 386 wykorzystują dodatkowe możliwości procesorów (odpowiednio 286 i 386). W trybie rozszerzonym uzyskujemy dostęp do całej obecnej w systemie pamięci RAM, w trybie 386 uzyskujemy ponadto bardzo użyteczną w przypadku dużych zadań możliwość wykorzystania pamięci wirtualnej (poprzez tzw. plik wymiany ? Swap File) oraz uruchamiania wielu zadań Windows 3.1 w porównaniu z DOS stanowiły już prawie prawdziwy system operacyjny. Najbardziej rzucającym się w oczy elementem był GUI ? Graphic User Interface, czyli graficzny interfejs użytkownika.
Natomiast z punktu widzenia architektury oprogramowania głównym osiągnięciem w pierwszych wersjach Windows była implementacja interfejsów aplikacyjnych API (Application Programming Interface) oraz oddzielenie systemu od sprzętu przez warstwę sterowników. Ważnym krokiem było również wprowadzenie modułu komunikacji z siecią w Windows 3.11.
Ale droga Windows w kierunku zostania pełnowartościowym systemem operacyjnym miała być jeszcze długa i kręta.

Windows 95

Windows 95, Absolutnym hitem okazała się jednak wypuszczona na rynek w 1995 r. wersja 4.0 systemu, nazywana początkowo Chicago, ale ogólnie znana jako Windows 95. Wersja ta od momentu swojej premiery w sierpniu 1995 zyskała sobie olbrzymie grono użytkowników na całym świecie, stając się jednocześnie najczęściej wykorzystywanym systemem operacyjnym zarówno w zastosowaniach profesjonalnych jak i domowych. Windows 95 w odrużnieniu od swoich poprzedników jest już bowiem zdecydowanie bardziej rozbudowany i wszechstronny. Oferuje niespotykane wśród wcześniejszych wersji systemu możliwości integracji aplikacji ze sobą i systemem operacyjnym, 32-bitowe jądro systemu, mechanizmy sieciowe, otwartość na sieć Internet, 32-bitowe programy zarządzające pamięcią, praktycznie nieograniczone możliwości alokowania pamięci operacyjnej, stosowanie długich nazw plików (do 255 znaków), wielozadaniowość wywłaszczeniową, obsługę standardu Plug & Play oraz bardzo wygodny interfejs użytkownika. Do prawidłowego działania system wymaga komputera z procesorem minimum klasy 386 i co najmniej czterema MB pamięci operacyjnej. Podstawowa wersja systemu z czasem modyfikowana była kolejnymi poprawkami. I tak w sumie rozróżniamy 4 jego wersje: oryginalną 4.00.950 (FAT 16), i trzy zaktualizowane:

- Windows 95 OSR 1 (ulepszona Service Packiem nr. 1). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 2.0 i szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 1 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem wersji 4.00.950a lub 4.00.950w.

- Windows 95 OSR 2 (ulepszona Service Packiem nr. 2). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki Direct X w wersji 2.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 3.0 oraz szereg drobnych poprawek uszczelniających system. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950b

- Windows 95 OSR 2.5 (ulepszona Service Packiem nr. 2.5). W odróżnieniu od wersji oryginalnej wyposażona została dodatkowo w obsługę systemu plików FAT 32, biblioteki Direct X w wersji 5.0, przeglądarkę stron WWW Internet Explorer 4.0 oraz wbudowaną obsługę standardu USB. Wersja OSR 2 nigdy nie była dostępna jako odrębny produkt, można ją było otrzymać wyłącznie w wersji OEM, czyli zainstalowaną razem z świeżo nabytym komputerem. Ta wersja systemu oznaczana była zwykle numerem 4.00.950c

Windows 98

Windows 98, Ta a wersja okienek oferuje między innymi zmodernizowany interfejs użytkownika charakteryzujący się integracją przeglądarki Internet Explorer z Eksploratorem Windows, nowy system pomocy online w formacie HTML, 32-bitowy FAT, narzędzia nadzorujące i diagnozujące system, aktywny pulpit, program wykonujący kopie zapasowe danych, wsparcie obsługi wielomonitorowej (usługa ta daje użytkownikowi możliwość przyłączenia do komputera jednocześnie dwóch monitorów co w pracy z niektórymi aplikacjami np. typu CAD daje znacząco większy komfort pracy), nowe biblioteki DirectX 5.0, obsługę technologii MMX. System oferuje ponadto wsparcie programowe dla nowych technologii sprzętowych takich jak USB, AGP, IEEE 1394, ISDN czy DVD, obsługuje najnowsze akceleratory grafiki 3D oraz daje możliwość uaktualnień systemu bezpośrednio poprzez Internet. Windows 98 jest również bardziej przyjazny dla laptopów, gdyż uznaje niemal wszystkie typy urządzeń PC Card, porty podczerwone IrDA, stacje dokujące oraz specyfikacje zarządzania zasilaniem: APM i ACPI. Wprowadzono również obsługę urządzeń peryferyjnych systemu Device Bay. 98 jest również nieco szybszy od swojego poprzednika ale i bardziej od niego wymagający, aby na nim efektownie pracować trzeba mieć przynajmniej Pentium 166 MHz i minimum 32 MB RAM-u. W czerwcu 1999 r. ukazała się druga, poprawiona edycja tej wersji systemu - Windows 98 SE (Second Edition). Poprawiono w niej wiele zauważonych błędów, dodano nieco nowych sterowników oraz umożliwiono wspólne korzystanie z jednego połączenia Internetowego ICS, (Internet Connection Sharing).

System Windows NT

Microsoft Windows NT,(ang. Windows New Technology) to sieciowy system operacyjny firmy Microsoft, produkowany z myślą o wydajnych komputerach i zastosowaniach w przemyśle. W systemie Windows NT (wersja 4.0 oraz wersja 5.0) postawiono przede wszystkim na niezawodność systemu i bezpieczeństwo, oferując sprawdzony i bardzo wygodny interfejs użytkownika pochodzący ze środowiska Microsoft Windows 95 oraz pełną 32-bitowość. Wadą systemu jest słaba obsługa urządzeń i zaawansowany system plików NTFS niekontatybilny z urządzeniami używającymi Windows 95/98. Problematyczna jest również instalacja systemu, należy z góry wiedzieć jakim urządzeniom przysługują określone przerwania gdyż system nie wykryje tego automatycznie tak jak to ma miejsce w systemie Windows. Pod wspólną nazwą Windows NT funkcjonują w zasadzie dwa różne produkty - Windows NT Serwer będący systemem operacyjnym przystosowanym wyłącznie do obsługi sieci komputerowych oraz Windows NT Workstation który jest systemem skierowanym dla bardziej wymagających użytkowników potrzebujących wydajniejszego i bardziej stabilnego systemu niż Windows 9x.

Windows NT Workstation
łączy w sobie łatwość użycia i funkcjonalność Windows 95 z niezawodnością i bezpieczeństwem Windows NT. Dzięki temu użytkownik otrzymuje najbardziej intuicyjny i skuteczny system operacyjny dla komputerów biurowych, przeznaczony do zastosowań biznesowych. W połączeniu z pełnym bezpieczeństwem danych oznacza to wyższą produktywność i zredukowanie czasu przestojów stacji roboczych.Windows NT Workstation charakteryzuje się doskonałą stabilnością oraz bezpieczeństwem pracy aplikacji. 16-bitowe programy mogą działać w oddzielnym obszarze pamięci, gwarantując pełną ochronę przed kolizjami między aplikacjami 16- i 32-bitowymi. Kluczowy kod systemu operacyjnego, sterowników i urządzeń oraz danych jest w pełni chroniony przed działającymi programami.Zgodność z architekturą Intel oraz RISC zapewnia elastyczność obsługi platformy sprzętowej. Wielozadaniowość z wywłaszczaniem wszystkich 16- i 32-bitowych aplikacji skraca czas odpowiedzi programów po zleceniu zadania przez użytkownika. Obsługa 15 protokołów sieciowych sprawia, że Windows NT Workstation jest najbardziej elastycznym i uniwersalnym systemem operacyjnym w środowiskach sieciowych. Do stałej kontroli stanu pracy służy Monitor Wydajności, który jest wbudowany w Menedżera Zadań. Aby mieć możliwość sprawdzania, jakie zdarzenia są kluczowe dla działania systemu, program Monitor Zdarzeń prowadzi stały zapis wszystkich zdarzeń i pozwala na ich podgląd -także zdalnie poprzez sieć. Profile umożliwiają użytkownikom i administratorom przenoszenie się między poszczególnymi komputerami, a wielu użytkowników może jednocześnie używać tego samego komputera przy zachowaniu własnych, bezpiecznych konfiguracji. Windows NT Workstation zawiera wbudowane sterowniki i programy monitorujące do obsługi urządzeń dodatkowych, zwiększających komfort i bezpieczeństwo pracy (UPS, napędy pamięci taśmowych i inne).

Windows NT Serwer
Microsoft Windows NT Server 4.0 jest zaawansowanym, wielozadaniowym systemem operacyjnym. Łatwość jego użycia, elastyczność, rozszerzone usługi komunikacyjne sieci Internet i intranet spełniają wszystkie wymagania dzisiejszych zastosowań biznesowych i zapewniają solidny fundament sieciowy na przyszłość. Wprowadzone do systemu Windows NT Server 4.0 kreatory administracyjne podpowiadają operatorom systemu sposób wykonywania najczęstszych operacji. Bezpośrednia integracja z serwerem Internet Information Server (US) oraz dołączenie programów Index Server, Internet Explorer, a także narzędzi do edycji i zarządzania Front-page sprawiają, że Windows NT Server 4.0 stanowi jeszcze mocniejszą platformę dla sieci Internet/intranet niż poprzednie wersje. Wzbogacony o pakiet Option Pack oferuje zupełnie nowe i niespotykane dotąd możliwości w zakresie Inter- i intranetu. Windows NT Server 4.0 gwarantuje integrację na jednej platformie serwerów poczty elektronicznej, plików, baz danych i komunikacji. Działa z NetWare, Uniksem oraz z komputerami IBM typu mainframe. Co więcej, przy obsłudze ponad 5000 platform sprzętowych system Windows NT Server 4.0 będzie działał na większej liczbie platform niż trzej poprzedni konkurenci razem. Jest zgodny ze wszystkimi obecnymi protokołami sieciowymi: TCP/IP, IPX/SPX, NetBEUI, AppłeTalk, DLC, HTTP, SNA, PPP i PPTP. Biorąc pod uwagę zgodność z oprogramowaniem klientów, jest on najbardziej elastycznym z dostępnych systemów operacyjnych - pracuje z takimi systemami, jak: Windows 3.X/95/NT Workstation, IBM OS/2 i Mac OS. Usługa katalogowa Windows NT Directory Service (NTDS) może obejmować ponad 25 000 użytkowników w domenie i setki tysięcy użytkowników w firmie. Niezależnie od tego, jak scentralizowana czy zdecentralizowana jest organizacja, usługa NTDS pozwala skonfigurować katalog adresowy dokładnie odpowiadający wymaganiom i zapewniający pełne zarządzanie zasobami, usługami i aplikacjami.

Cała rodzina systemów 3x i 9x przystosowana jest na komputery wykorzystujące procesory typu CISC, natomiast Windows NT przystosowany jest zarówno do architektury CISC jaki i bardziej wydajnej RISC

System Windows NT w wielu dziedzinach przewyższa inne systemy operacyjne (z Windows 95/98 na czele)..

Korzyści

Stabilność - można na nią narzekać (istnieje wiele systemów stabilniejszych od NT), ale prawda jest jedna: NT jest najstabilniejszym systemem z rodziny Windows. Jeżeli sprzęt jest sprawny, system (po zastosowaniu wszystkich środków bezpieczeństwa, poczynając od najnowszego Service Packa a kończąc na najświeższych hot fixach) nie ma prawa (teoretycznie) zawiesić się. Jeżeli nawet padnie jakaś aplikacja, jej zgon nie będzie miał wpływu na wszystkie inne pracujące w tym momencie - nawet na chwilę nie zatrzymają się. Taki poziom "niezawieszalności" nieznany jest użytkownikom innych wersji systemu Windows.

Przenośność - choć w tej chwili poważnie ograniczona (z dotychczas obsługiwanych platform Intela, Alphy, MIPSa i PowerPC zapowiadana jest obsługa jedynie Intela i Alphy), pozwala na pracę z tym samym środowiskiem graficznym na komputerach o różnej architekturze, a czasem nawet na uruchamianie tych samych aplikacji (często bez konieczności rekompilacji - poprzez emulację procesora Intela).

Skalowalność - system Windows NT robi znacznie lepszy użytek z porządnego sprzętu, niż jego mniejsi bracia. Jest jedynym systemem w rodzinie Windows obsługującym ponad jeden procesor. Dzięki dość skomplikowanemu systemowi zarządzania pamięcią potrafi przyspieszać nawet przy rozszerzaniu pamięci ponad 256MB.

Wielozadaniowość - o ile uruchamianie wielu aplikacji pod kontrolą Windows 95 to dopraszanie się kłopotów, to taka działalność w Windows NT jest normalną praktyką. NT bezbłędnie obsługuje setki wątków jednocześnie, rozdzielając je między wszystkie dostępne w systemie procesory. Jedyna niemiła cecha to zawieszanie wielozadaniowości przy każdym odwołaniu do pliku wymiany; problem ten można zredukować stosując dyski SCSI i usunąć instalując więcej pamięci operacyjnej.

Bezpieczeństwo - aczkolwiek NT w praktyce nie jest aż tak bezpiecznym systemem, to jednak kontrola dostępu do plików, audyty, zabezpieczenia przed atakami z sieci i stabilność jądra systemu czynią NT znacznie trudniejszym do "złamania" systemem niż pozostałe wersje Windows. Często jednak niestety bezpieczeństwo systemu poprawiają jego błędy - gdy superstabilne serwery stoją już otworem dla hackerów, serwer pracujący pod NT ciągle się opiera... ponieważ zawiesił się ;-)

Wydajność - chociaż jedynie w bardzo poważnych zastosowaniach, to jednak NT potrafi być szybszy od swych młodszych braci. W pełni 32-bitowa architektura systemu i system plików NTFS potrafią zapewnić oprócz większego bezpieczeństwa również znacznie szybszą pracę. Niestety, wiele prostych aplikacji nie może skorzystać z tych możliwości. Pełna implementacja Win32 API - Windows NT 3.1 był pierwszą implementacją interfejsu programisty Win32 API i dlatego Windows NT cały czas wyprzedza Windows 95/98 w jakości tej implementacji. W przeciwieństwie do Windows 95/98 i dość już podstarzałego Windows NT 3.1, NT 4.0 zawiera wszystkie udokumentowane funkcje Win32 API, zarówno w wersji Multibyte, jak i UniCode (Windows 95 i 98 obsługują jedynie kilkanaście funkcji w wersji UniCode). Daje mu to przewagę w zastosowaniach wymagających obsługi wielu języków, grafiki trójwymiarowej i kontroli bezpieczeństwa.

Problemy

Wymagania sprzętowe - zapomnij o uruchomieniu tego systemu na komputerze klasy Pentium 100 z pamięcią 16MB. Da się (sam próbowałem), ale praca na takim komputerze jest straszna. Rozsądne minimum to komputer klasy PR-166 i co najmniej 48MB pamięci RAM.

Wybredność - nie wiem, czy to wada, czy zaleta, ale Windows NT jest bardzo wybredny na punkcie sprzętu i wymaga naprawdę niezawodnych komponentów. Ze względu na tę cechę świetnie nadaje się do testowania niezawodności wszystkich elementów komputera. Może jednak okazać się, że Twój komputer świetnie pracuje pod wszystkimi systemami z wyjątkiem NT, który wykłada się np. z błędem pamięci (pamięć jest bardzo częstą przyczyną komunikatów STOP w Windows NT).

Wydajność - nawet, jeśli skompletowałeś już superwydajny komputer, w większości przypadków Windows NT będzie pracował tak samo szybko lub wolniej, niż Windows 98. Niestety, jest on znacznie bardziej skomplikowany i proste jednowątkowe aplikacje nie zajmujące wiele pamięci będą wolniejsze. Dopiero skomplikowane, wielowątkowe aplikacje korzystające z olbrzymich przestrzeni pamięci operacyjnej będą działały szybciej pod kontrolą NT (a dodatkowo będą mogły skorzystać z zainstalowanych dodatkowych procesorów).

Sterowniki - czysty komputer (bez drukarki, skanera, dużego monitora czy karty dźwiękowej) nie będzie miał żadnych problemów z obsłużeniem Windows NT. Problemy pojawią się dopiero w momencie dodawania urządzeń. Jako użytkownik NT musisz się przyzwyczaić do kupowania sprzętu pod kątem dostępności sterowników do systemu, a nie pod kątem ilości bajerów czy niskiej ceny. Karta dźwiękowa powinna być zgodna z Sound Blasterem 16, drukarka z produktami firm Hewlett Packard lub Epson (i na pewno nie GDI), skaner najlepiej jeśli korzysta z szyny SCSI i jest znanego producenta.

Kompatybilność - wiele programów i gier przeznaczonych dla starszych wersji systemu Windows może nie działać w systemie Windows NT. Szczególne problemy sprawiają programy bezpośrednio odwołujące się do sprzętu - edytory dyskowe, gry, aplikacje korzystające z modemów, skanerów, portów i specyficznych kart rozszerzeń. Zajrzyj na stronę zawierającą listę problemów z kompatybilnością programową.

Brak możliwości aktualizacji Windows 95 - program instalacyjny Windows NT nie przewiduje możliwości aktualizacji systemów Windows 95 i 98. Jeżeli chcesz przesiąść się na NT, musisz zainstalować od nowa wszystkie swoje aplikacje. Ponadto, Windows NT nie obsługuje systemu plików FAT32, więc zarówno partycja zawierająca system, jak i partycja typu primary z której rozpoczynać się będzie ładowanie systemu muszą korzystać z systemu plików FAT16 lub NTFS.

Brak obsługi Advanced Power Management - w przypadku komputerów stacjonarnych to żadna strata, ale w przypadku notebooków uniemożliwia praktycznie wykorzystanie systemu Windows NT. APM nie będzie też obsługiwany przez przyszłe wersje NT - korzystać będą one jedynie z nowszego systemu ACPI.

Opłacalność - jeżeli Twój komputer działa szybko i niezawodnie, nie ma wielkiego sensu przesiadać się na NT - komputer prawdopodobnie zwolni, wszystko trzeba będzie instalować na nowo, niektóre gry i programy nie będą chciały pracować. Co innego jeżeli masz wielkie problemy z dotychczasowym systemem lub kupujesz program lub sprzęt, który musi działać pod kontrolą NT - wtedy myślenie o zmianie systemu ma głęboki sens.

Wymagania sprzętowe

Oto krótkie podsumowanie wymagań sprzętowych systemu Windows NT:

Procesor: Intel i486DX lub nowszy (i zgodne)

Alpha AXP

PowerPC

MIPS

Pamięć: 12MB w celu uruchomienia systemu i interfejsu użytkownika

16MB w celu uruchamiania aplikacji

32MB - początek rozsądnej pracy

64MB - optymalny rozmiar dla stacji roboczej

128MB - komfortowa praca na stacji roboczej

i więcej - dla serwerów z wieloma użytkownikami

Karta graficzna: Zgodna przynajmniej z VGA

Sterowniki dedykowane do używanej wersji systemu

Praca z dwoma monitorami tylko na niektórych kartach grafiki

Dysk twardy: IDE/EIDE/SCSI

Standardowo obsługa do PIO-4 lub (z fixem) do MWDMA-2

Obsługa UltraDMA/33 tylko ze specjalnymi sterownikami producenta płyty głównej lub kontrolera dysku

Zalecane wykorzystanie SCSI (efektywne korzystanie z bus masteringu i kolejkowania magistrali SCSI)

Zalecany rozmiar partycji systemowej: co najmniej 300MB

CD-ROM: Dowolny ATAPI/SCSI

Możliwość instalacji systemu bezpośrednio z napędu CD-ROM

Mysz: Dowolna zgodna z Microsoft (Bus, Serial, PS/2) lub Logitech lun inne wyposażone w odpowiednie sterowniki producenta

Inne: Advanced Power Management nie obsługiwany

Obsługiwane jedynie skanery SCSI i część EPP

Obsługiwane jedynie niektóre drukarki GDI

Obsługiwane jedynie niektóre karty muzyczne

Windows Millenium Edition

Jeszcze na początku zeszłego roku Microsoft twierdził, że Windows 98 Second Edition to ostatni system operacyjny oparty na jądrze Windows 9x i DOS-u. Następcą popularnych okien miała być "konsumencka" wersja Windows 2000 - odchudzona w stosunku do W2K Professional i wzbogacona o funkcje typowe dla zastosowań domowych, szczególnie obsługę gier i starszego sprzętu. Jednak wraz z postępem prac nad Windows 2000 okazało się, że na razie niemożliwe jest pogodzenie stabilności i zabezpieczeń technologii NT z wymaganiami użytkowników domowych - przede wszystkim zgodnością ze starszym sprzętem i oprogramowaniem. Postanowiono więc zaprojektować jeszcze jeden, ostatni Windows z linii 9x, który będzie równie uniwersalny, co poprzednicy, a zarazem wprowadzi jak najwięcej rozwiązań Windows 2000, by ostatecznie zerwać z dosowym rodowodem i przygotować grunt pod przyszłościowy system o kodowej nazwie Whistler.

W ten sposób na nowe millennium pojawia się Windows Millennium Edition, promowane także jako Windows Me. Obie nazwy wiele tłumaczą: pierwsza nasuwa skojarzenie z Windows 98 Second Edition i nie jest to bezpodstawne, gdyż zakres zmian wprowadzonych w nowych oknach narzuca raczej nazwę Windows 98 Third Edition. Druga zaś symbolizuje nową (czy aby na pewno nową?) strategię Microsoftu, polegającą na skupieniu wszystkich potrzebnych użytkownikowi funkcji w systemie operacyjnym. W połączeniu z polityką "Windows wszędzie" brzmi to co najmniej niepokojąco, nie należy się więc dziwić, że rząd USA naciska na podział giganta z Redmont.
Powyższe pytania nasuwają się od razu, szczególnie w kontekście lutowej premiery najważniejszego produktu Microsoftu ostatnich pięciu lat - Windows 2000. Skoro jest bardzo dobry produkt dla wymagających użytkowników oraz dobry, sprawdzony system dla mas, komu i na co potrzebny będzie Windows Me? Przecież od pojawienia się Windows 98 SE minął raptem rok; czy od tamtej pory zaszły aż tak duże zmiany?

Odpowiedź jest prosta: w ciągu roku nastąpiła wręcz rewolucja sprzętowa, a Windows Me w założeniu ma nakierować warstwę programową (aplikacje, sterowniki itp.) na technologię Windows 2000. Tak więc Windows Me świetnie sprawdzi się jako system instalowany w nowych komputerach domowych, bo zapewni zgodność z najnowszymi urządzeniami. W przyszłości ułatwi natomiast przejście na system oparty na jądrze W2K.

Microsoft wyraźnie pozycjonuje Windows Millennium jako produkt dla typowego domowego użytkownika zainteresowanego Internetem, rozrywką i maksymalną zgodnością z istniejącym sprzętem oraz oprogramowaniem. Jeśli poszukujesz bezpiecznego, stabilnego systemu do pracy, a nie zabawy, postaw na Windows 2000 - o ile masz komputer, na którym W2K można zainstalować.

Sprawy wyglądają trochę gorzej w momencie, gdy Twój pecet ma więcej niż rok. Nie, nie z powodu wymagań sprzętowych (system zadowala się raptem Pentium 160 i 32 MB RAM, co w praktyce oznacza procesor klasy Pentium II i minimum 64 MB RAM), lecz ze względu na sensowność dokonania aktualizacji. Jeżeli używasz teraz Windows 98 lub Windows 98 SE, to Millennium właściwie nie zaoferuje Ci nic takiego, czego nie możesz za darmo ściągnąć z Internetu lub naszych płyt CD (jak np. Internet Explorer 5.5 czy Windows Media Player 7), a co mogłoby wyraźnie poprawić działanie komputera. Oczywiście zakładamy, że w ciągu najbliższych miesięcy nie zamierzasz kupić tony najświeższych urządzeń, które diametralnie zmieniłyby konfigurację komputera i że za pomocą dodatkowych aplikacji potrafisz sam przywrócić system do stanu sprzed awarii.
Jak zawsze przy premierze kolejnej wersji Windows dowiadujemy się, iż te okna będą uruchamiały się i działały szybciej, zaoferują lepszą współpracę ze sprzętem oraz oprogramowaniem, zawieszą się tylko przy okazji awarii elektrowni i generalnie będą ideałem systemu dla mas. Przy okazji dorzucą kilka Nowych Technologii O Dziwnych Skrótach, które uczynią nasze życie lżejszym oraz parę niezbędnych aplikacji oferowanych dotychczas - często w lepszym wykonaniu i za darmo - przez inne firmy.

Skąd ten sarkazm? Z permanentnego uczucia deja vu towarzyszącego nowym wersjom okien, szczególnie po sprawdzeniu obietnic w praktyce. Także tym razem deklaracje o szybszym uruchamianiu się Windows czy wydajniejszej pracy programów zdają się - przynajmniej przy dzisiejszym sprzęcie oraz aplikacjach - nie do końca pokrywać z wynikami pierwszych testów.

Aby przekonać się o rzeczywistej wartości Windows Me, zainstalowaliśmy finalną (kompilacja 4.90.3000), angielską wersję systemu na trzech komputerach: notebooku z PII 266, 64 MB RAM i twardym dyskiem 4 GB, pececie HP Vectra VL8i z PIII 550, 128 MB RAM i dyskiem 13 GB oraz maszynie własnej konstrukcji z Athlonem 500, płytą główną Asus K7V, 128 MB RAM i dyskiem 20 GB. Sprawdziliśmy też polską wersję beta 4.90.2499, która była jednak na tyle niedopracowana, że postanowiliśmy nie uwzględniać jej w ogólnej ocenie systemu.

Nietrudno się domyślić, że instalacja trwała najdłużej w przypadku notebooka - system był gotowy do użytku dopiero po 40 minutach. Natomiast zarówno na HP, jak i maszynie z Athlonem proces uruchamiania Windows Me trwał około 25 minut. Instalacja składa się z dwóch etapów - kopiowania plików i konfigurowania ustawień - kończących się restartami komputera. Jej przebieg nie różni się zbytnio od tego, co znamy z Windows 98: jedynym nowym elementem jest zobrazowanie postępu konfigurowania peceta w końcowej fazie instalacji. Dzięki wskaźnikowi postępu pracy dokładnie widzimy, że komputer nie umarł i mimo wszystko coś się dzieje.

Jeśli instalujesz system na gołym pececie (bez systemu operacyjnego), tak jak dotychczas, będziesz mógł wybrać instalację typową, minimalną, przenośną (dla notebooków) i niestandardową, w której zaznaczasz składniki do zainstalowania. Już na samym wstępie, oprócz danych użytkownika i kodu produktu, Windows poprosi Cię też o podanie informacji dotyczących lokalizacji i ustawień regionalnych (kraju, języka, klawiatury i strefy czasowej). Później proces przebiega automatycznie, bez interwencji użytkownika.

W przypadku dokonywania aktualizacji z obecnej wersji Windows będziesz musiał zdecydować, czy zachować pliki dotychczasowego systemu na wypadek, gdyby WME nie przypadł Ci do gustu. Będzie Cię to kosztowało dodatkowe parę minut i około 150 MB miejsca na dysku, ale, jak wykazał test, powrót z angielskiego WME do polskiego W98 SE był bezbolesny. Opcja ta może się przydać, a zarchiwizowane pliki starego systemu w każdej chwili daje się wykasować.

Trzeba przyznać, że Windows Me nie grzeszy skromnością w zajmowaniu miejsca, pożerając aż 350 MB twardego dysku (ale za to później nie woła o swą płytę instalacyjną, gdy dodajesz nowe urządzenia czy programy - podobnie jak w W2K wszystkie pliki kopiowane są na twardziela). Przy planowaniu wielkości partycji dostępnej dla systemu weź też pod uwagę to, że na testowanym notebooku nawet 200 MB, jakie zostało po instalacji, nie wystarczyło do pracy z wbudowaną aplikacją do edycji wideo Windows Movie Maker.

Mimo rozbudowanej bazy sterowników i zapewnień o maksymalnej zgodności, na każdym z testowanych komputerów WME nie zainstalował jakiegoś urządzenia. W notebooku była to karta sieciowo-modemowa PC Card 3Com Megahertz, w komputerze HP Vectra sprawa dotyczyła popularnego układu graficznego Matrox G200, ale najbardziej spektakularny okazał się brak sterownika do karty dźwiękowej SB Live! Value zainstalowanej w pececie z Athlonem. Firmowych sterowników wymagały też urządzenia zewnętrzne: modem USB Pentagram Fate na chipsecie Conexant, drukarka atramentowa HP DeskJet 930C, drukarka LED Okipage 4w Plus oraz karta sieciowa 3Com podłączana do portu USB. Na szczęście Windows Millennium akceptuje praktycznie wszystkie sterowniki napisane dla Windows 98 i większość dla Windows 95. Problem ten nie daje się we znaki podczas aktualizacji do WME, ponieważ brakujące sterowniki przejmowane są automatycznie ze starego systemu.

O ile można zrozumieć brak wbudowanej obsługi testowego modemu czy adaptera sieciowego USB, to niezrozumiałe wydaje się pominięcie standardu karty dźwiękowej, jakim bez wątpienia jest SoundBlaster Live!. Tymczasem sterowniki SBLive! Value, podobnie jak karty PC Card 3Com Megahertz, znalazły się w starszym przecież i bynajmniej nie domowym Windows 2000. Równie dziwnie wygląda zupełne zignorowanie układów graficznych Matroksa G200 i G400, popularnych zwłaszcza w stacjach roboczych. Czy tak wygląda system operacyjny, który pojawia się głównie po to, by dogonić zmiany sprzętowe?
Jednym z powodów, dla których Windows Me ma się szybciej uruchamiać, jest pominięcie przetwarzania dosowych plików AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS podczas startu systemu. Faktycznie, po włączeniu komputera nie ujrzymy już komunikatu o przygotowaniu strony kodowej i innych, zależnych od wpisów w obu plikach DOS-u. Mało tego, w Millennium niemożliwe jest wywołanie menu uruchomieniowego Windows (klawisz [F8]), dzięki któremu zmuszałeś komputer do pracy w trybie awaryjnym lub wierszu poleceń DOS-u. Teraz jedynym wyjściem jest start peceta z dyskietki (utworzenie dyskietki startowej proponuje instalator WME; później można użyć apletu Dodaj/Usuń programy lub skopiować pliki z katalogu Windows\Command\EBD) albo skorzystać z okna wirtualnej maszyny DOS-u w samym Windows.

Czy dało to jakieś rezultaty? Na razie trudno powiedzieć. Taki zabieg powinien przyczynić się do uzyskania większej stabilności systemu, któremu nie będą grozić programy trybu rzeczywistego. Natomiast pomiar czasu uruchamiania się Windows 98 SE i Millennium (czystych, bez zainstalowanych aplikacji zewnętrznych) nie wykazał istotnego przyspieszenia w WME: różnice wahały się od 2 (HP, Athlon) do 5 sekund (notebook) na rzecz nowych okien. Sytuacja może wyglądać inaczej w przypadku systemów mocno obciążonych aplikacjami oraz markowych komputerów z preinstalowanym, odpowiednio skonfigurowanym WME, gdzie różnica powinna być większa. Niemniej jednak, nie jest to taki skok, jakiego wszyscy oczekujemy - wciąż marzy nam się start Windows w ciągu 10 sekund.

Usunięcie DOS-u nie jest całkowite: to, że został pominięty przy uruchamianiu okien nie oznacza jego zupełnej nieobecności w rdzeniu systemu. Dla zachowania zgodności z istniejącymi aplikacjami kod DOS-u został zachowany, choć programy wymagające pełnego trybu rzeczywistego - zwłaszcza narzędziowe - nie będą działały w WME. Próba instalacji niektórych z nich, jak np. pakietów Norton SystemWorks 2000 czy Partition Magic 5, kończy się nawet ostrzeżeniem systemu o nieprawidłowym ich działaniu w nowych oknach. Bez problemu natomiast używaliśmy dosowych programów Norton Ghost PE do klonowania dysków oraz Ranish Partition Manager do zarządzania partycjami (aczkolwiek boot manager zainstalowany przez tę ostatnią aplikację został bezlitośnie wyrzucony podczas instalacji WME).

Pod tym względem Millennium upodobnił się do W2K, w którym wszelkie operacje dokonywane poza udziałem systemu operacyjnego są niedozwolone. Windows 2000 nie pozwala aplikacji odwoływać się do sprzętu bez pośrednictwa sterowników, dzięki czemu system jest stabilny i odporny na ataki wirusów, które np. próbują sformatować twardy dysk. Wyrzucenie trybu rzeczywistego DOS-u z WME znacznie zmniejszy szanse pojawiania się niebieskich ekranów śmierci, poprawiając jednocześnie ogólne bezpieczeństwo okien

Nowy odtwarzacz jest silnie zintegrowany z WWW: może pobrać informacje o słuchanej właśnie płycie audio i to nie ograniczając się tylko do tytułów utworów oraz wykonawcy, lecz również pokazując na życzenie recenzję płyty wraz z biografią artystów. Powyższe dane pochodzą z witryny Microsoftu WindowsMedia.com, ale jeśli odtwarzacz nie może w niej znaleźć opisu krążka, próbuje szczęścia w innych miejscach.

Funkcja tunera radiowego to po prostu wbudowana w Windows Media Player witryna Radio Guide znana z Internet Explorera. Do wyboru są setki stacji radiowych z całego świata (w tym wiele polskich), które segreguje się według formatu, języka, kraju nadawania itp. Jednak w przypadku polskiego użytkownika tuner będzie miał niewielki sens - słuchanie radia na połączeniu modemowym to przyjemność co najmniej ekstrawagancka.

Siódma wersja WMP wprowadza wreszcie tzw. playlisty, czyli listy utworów/filmów, które mają być automatycznie odtwarzane w kolejności lub losowo. Odtwarzacz na Twoje życzenie może przejrzeć zasoby komputera w poszukiwaniu plików multimedialnych i z wyniku tej operacji utworzyć bibliotekę dostępnych mediów. Na szczęście w przeciwieństwie do wersji beta WMP pojawiła się opcja wykluczenia z poszukiwań plików medialnych zawartych w folderach Windows, dzięki czemu unikniesz długiej listy dźwięków systemowych. Szkoda tylko, że WMP nie pozwala odtworzyć tylko jednego pliku z biblioteki, lecz traktuje go jako pierwszy w kolejności i kontynuuje odtwarzanie pozostałych z listy.

Idąc za modą zapoczątkowaną przez odtwarzacze MP3, Microsoft postanowił "oswobodzić" interfejs graficzny swego programu i zastosował tzw. skóry (w polskiej wersji beta zwane karnacjami - dlaczego nie powłokami?). Do wyboru jest kilka gotowych wzorów, a inne można pobrać z Internetu. Programiści z MS czegoś chyba jednak nie dopracowali, bo kilka razy zdarzyło się, że próba zmiany powłoki kończyła się całkowitym zawieszeniem komputera wymagającym wyłączenia zasilania.

Wrażenia wzrokowe potęgują wizualizacje - graficzne prezentacje dynamiki dźwięku. Wraz z Windows otrzymujesz ich kilka, pozostałe są dostępne z Sieci.

Warto wspomnieć, że Windows Media Player 7 ma wbudowany efekt przestrzenny SRS Wow (faktycznie działa i to jak!), efekty DSP oraz korektor graficzny. Windows Movie Maker przyda się wszystkim tym, którzy dysponują cyfrowymi urządzeniami wideo (wystarczy sterownik TWAIN) lub kartami przechwytywania i chcieliby używać komputera do prostej edycji (montażu) swych filmów.

W ramach WMM tworzy się kolekcje filmów składające się z klipów. Klipy natomiast to źródłowe pliki wideo podzielone na ujęcia oraz pliki graficzne. Z tych właśnie "klocków" bardzo łatwo i szybko układa się kompozycję, którą na koniec zapisuje się w postaci jednolitego pliku - niestety, tylko we własnym formacie Microsoftu WMV, przeznaczonym przede wszystkim do transmisji poprzez Internet (format strumieniowy).

Jak to się robi? W ramach danej kolekcji importujesz plik wideo lub graficzny. Podczas wczytywania pliku wideo program sam dokona jego podziału na klipy na podstawie analizy zmian ujęć (jest też opcja podziału ręcznego). Poszatkowany film pojawi się na stole montażowym w postaci ikon poszczególnych klipów. Teraz wystarczy techniką przeciągania i upuszczania układać klipy w żądanej kolejności na klatkach kliszy filmowej u dołu okna WMM. Oczywiście klipy wideo możesz rozdzielać przygotowanymi plikami graficznymi.

Gdy zakończysz planowanie akcji, przechodzisz do etapu montażu precyzyjnego, polegającego na ustalaniu przenikania ujęć i obcinaniu zbędnych fragmentów klipów (bez naruszenia pliku źródłowego). Wykonuje się to bardzo intuicyjnie na podstawie osi czasowej, przesuwając znaczniki początku i końca klipu (obcinanie) oraz przesuwając jeden klip na sąsiedni (długość przenikania).

Przez cały proces montażu dostępne jest okno podglądu, które ułatwia wybieranie właściwych fragmentów klipu i pozwala obejrzeć efekty pracy. Jak już wspomnieliśmy, ukończone dzieło można zapisać tylko w formacie WMV z kilkoma opcjami jakości, zależnie od rodzaju łącza, jakie zostanie użyte do publikacji pliku w Internecie i jego późniejszego odtwarzania. Movie Maker oferuje też funkcje wysłania gotowego filmu poprzez e-mail lub na serwer WWW bezpośrednio z programu. To ściśle internetowe przeznaczenie aplikacji powoduje, że wartość WMM będzie w Europie, a tym bardziej Polsce, niewielka - przynajmniej do czasu upowszechnienia się łączy szerokopasmowych.

Natomiast, w przeciwieństwie do rozwiązań programowych typu Movie Maker czy internetowego radia z WMP 7, już wkrótce mogą być zauważalne efekty nowej technologii Microsoftu o nazwie Windows Image Acquisition (WIA). Jej zadaniem jest polepszenie współpracy Windows z urządzeniami cyfrowej rejestracji obrazu - skanerami, aparatami cyfrowymi, magnetowidami itp. Po zainstalowaniu odpowiednich sterowników apletem Skanery i aparaty cyfrowe z Panelu sterowania sprzęt tego typu pojawia się w oknie Eksploratora jako kolejny element Mojego komputera, dostępny jak każdy dysk czy folder. Dzięki takiemu rozwiązaniu wykonane zdjęcia czy filmy można od razu i łatwo obejrzeć czy przenieść do komputera.

Integracja z urządzeniami rejestracji obrazu sięgnęła nawet starego Painta, którego menu Plik oferuje
Ulepszenia nie ominęły także części sieciowej Windows. Microsoft postawił na sieci domowe, stąd obecność nowego kreatora, który w ciągu paru minut zamienia komputer z Windows Me w bramkę do świata Internetu. Pozostałe pecety w sieci konfigurowane są automatycznie z dyskietki wykonanej przez kreator i korzystają z połączenia modemowego lub stałego udostępnianego przez maszynę-bramkę.

Kreator sieci domowej współpracuje z różnymi typami sieci -bezprzewodowymi, zwykłymi typu Ethernet, a także bardzo popularnymi rozwiązaniami na okablowanie telefoniczne (homePNA).

W Windows Me zaimplementowano protokół TCP/IP z Windows 2000, toteż poziom zabezpieczeń podczas połączeń sieciowych powinien być znacznie wyższy niż w Windows 98. Zmieniło się też narzędzie Dial-Up Networking: po wybraniu ikony Dial-Up mamy możliwość wybrania połączenia z rozwijanej listy, a po zaznaczeniu opcji automatycznego połączenia kliknięcie ikony Dial-Up powoduje natychmiastowe wybieranie numeru (bez pytania o hasło itp.).

Zgodnie z polityką Microsoftu, która wywołała falę procesów o praktyki monopolistyczne, każdy nowy system operacyjny wyposażany jest w kolejną wersję pakietu Internet Explorer. WME zawiera przeglądarkę oraz klienta poczty e-mail Outlook Express w wersji 5.5, telekonferencyjny NetMeeting 3.1 i - po raz pierwszy - program do wiadomości "natychmiastowych" - MSN Messenger Service 2.2 (uboższa alternatywa ICQ). Zewnętrzne zmiany, jakie dotyczą Internet Explorera i Outlooka, są tak niewielkie, że właściwie poza funkcją podglądu wydruku w IE oraz żądaniem potwierdzenia przeczytania wiadomości w Out-looku, użytkownik nic nowego nie zauważy (jeśli używasz Messenger Service, jego funkcje znajdziesz także w Outlooku). Na szczęście sporo poprawiono w kodzie przeglądarki, szczególnie w dziedzinie zabezpieczeń i stabilnej pracy.
Jednym z powodów, dla którego Windows Millennium nie jest jeszcze Windows 2000, są gry. Mimo dominacji technologii DirectX, na rynku wciąż jest sporo tytułów, które nie działałyby dobrze z jądrem NT. Wielu graczy nie chce też odmawiać sobie przyjemności zabawy z klasycznymi grami, pracującymi często w trybie rzeczywistym DOS-u.
Windows Me zawiera DirectX 7.1, a nie 8.0 jak planowano wcześniej (nowa biblioteka sterowników powinna pojawić się na jesieni). Jego ustawienia i opcje testowe dostępne są z menu Narzędzia w aplikacji Informacja o systemie. Nowością są opcje apletu Opcje gier (dotychczas Kontrolery gier) z Panelu sterowania, pozwalające na prowadzenie rozmów przez sieć w czasie grania. Tak jak poprzednio, aplet Opcje gier umożliwia instalację i przyporządkowanie identyfikatorów różnego typu joystickom, kierownicom, game padom itp. urządzeniom.

Dla tych, którzy nie instalują najnowszych strzelanin, ale lubią pogimnastykować umysł przy tradycyjnych grach, Windows Me proponuje oprócz starego Sapera czy Pasjansa parę nowych gier. Ich największą zaletą jest możliwość skonfrontowania swych sił z graczami z całego świata poprzez serwery MSN GameZone. Szkoda tylko, że z naszym odległym przeciwnikiem możemy porozmawiać w trakcie gry jedynie z góry zdefiniowanymi zdaniami.Millennium jest pierwszym systemem operacyjnym Microsoftu z tak rozbudowaną sferą zabezpieczeń przed awariami, systemem pomocy oraz narzędziami diagnostycznymi i naprawczymi. Całość nazwano PCHealth, a jej obecność zdecydowanie zmienia jakość pracy z domowym Windows.Dwa ważne elementy PCHealth zaczerpnięto z Windows 2000: weryfikację podpisów sterowników oraz zabezpieczenie plików systemowych SFP. Pierwszy sprawdza, czy instalowany sterownik ma certyfikat Microsoftu - jeśli nie, ostrzega o potencjalnych kłopotach wynikających z jego użytkowania. Drugi, SFP, chroni Windows przed usunięciem przez użytkownika lub aplikację ważnych plików systemowych. Jeśli SFP wykryje, że plik systemowy został usunięty lub zastąpiony złą wersją, podczas ponownego uruchomienia komputera przywraca wersję oryginalną. Najważniejszą chyba nowością w całym Windows Me jest funkcja System Restore. Dzięki niej możesz wykonywać "zdjęcia" systemu - rodzaj kopii zapasowej, zawierającej informacje o ustawieniach oraz najważniejsze pliki Windows. W przypadku awarii możesz szybko powrócić do stanu z wybranego momentu, zapisanego w "zdjęciu". To znaczny postęp i olbrzymie ułatwienie dla większości użytkowników. Oczywiście nie ma nic za darmo: umieszczona w ukrytym folderze Restore kopia zajmuje mnóstwo miejsca na dysku.Bardzo zmienił się cały system pomocy - w wersji angielskiej jest bardzo zrozumiały (polska beta nie miała spolszczonej pomocy) i opiera się na wyborze tematów oraz pytań, jakie najczęściej pojawiają się podczas pracy lub problemów z użytkowaniem Windows. Wygodny, przejrzysty interfejs zbudowano na HTML, toteż producenci komputerów będą mogli dopasować treść do specyfiki swoich produktów. System pomocy jest na tyle uniwersalny, że umożliwia wysłanie zgłoszenia problem do speców z Microsoftu lub producenta komputera i odebranie odpowiedzi w formie kolejnego tematu aplikacji pomocy.Drobnym, aczkolwiek miłym usprawnieniem, jest funkcja AutoUpdate, która automatycznie sprawdza dostępność w Internecie aktualizacji i poprawek systemu. Na podstawie wybranych przez użytkownika opcji AutoUpdate może te pliki sam pobrać i zainstalować, tylko pobrać albo po prostu wyłącznie o nich poinformować.Windows Me jest jak ostatni cesarz rodu Windows 9x - szanowany i lubiany, ale jednocześnie nieprzystający do swych czasów. Nowe okna nie stanowią takiej rewolucji, jaką był Windows 95 czy Windows 2000. W zasadzie są tylko kolejnym wcieleniem Windows 98, które ma przybliżyć użytkowników domowych do systemu opartego na jądrze W2K.
Oczywiście z radością należy powitać funkcje w rodzaju odzyskiwania systemu, zabezpieczenia plików systemowych SFP czy wyrzucenia obsługi DOS-u trybu rzeczywistego. Ale czy warto wydać 400 złotych na coś, co jest tylko etapem przejściowym w ewolucji? Jeżeli masz w miarę nowy komputer, inwestycja być może się opłaci, bo wykorzystasz do maksimum możliwości WME. Jeśli zaś Twój pecet staje się powoli zabytkiem informatyki, daruj sobie ten wydatek. Poczekaj na domowy Windows oparty na technologii NT albo kup nowego peceta z preinstalowanym Windows Me. Nigdzie przecież nie jest powiedziane, że system operacyjny trzeba zmieniać co rok.

Windows 2000 Professional

Przede wszystkim Windows 2k to nie kolejna aktualizacja systemu Win'95/98, Microsoft wyraźnie podkreśla, że jego najnowszy system operacyjny jest przeznaczony głównie dla użytkowników biznesowych. Jeśli komputera używasz częściej do pracy, W2K będzie dla ciebie najlepszym rozwiązaniem, twoje dane będą o wiele bardziej bezpieczne niż w Win' 95/98, otrzymasz rozbudowane narzędzia

zarządzania systemem oraz potężną stabilność (jak na produkty Microsoftu). Z W2K ucieszysz się jeszcze bardziej jeżeli używasz noteboka, - zarządzanie energią, obsługa portów USB, i podczerwieni, możliwość korzystania z folderów sieciowych nawet bez podłączenia do sieci. Nowy Windows ucieszy cię również jeżeli w firmie potrzebujesz Ośrodka WWW, FTP, dzięki dołączonemu serwerowi IIS szybko stworzysz własny serwer WWW. Inaczej wygląda sytuacja jeżeli twój pecet służy wyłącznie jako centrum rozrywki, w takim przypadku Windows 95/98 będzie stanowić najlepsze rozwiązanie. Choć Windows 2000 zawiera DirectX 7.0 to nie wszystkie gry w tym systemie ruszą, a zwłaszcza te, które bezpośrednio odwołują się do sprzętu (kart graficznych). Bowiem jedyną z zalet technologii NT (a W2K jest właśnie na niej oparty), jest to że wszystkie operacje muszą być przeprowadzane za pośrednictwem systemu operacyjnego. Minimalne wymagania systemu Windows 2000 Professional to Pentium 133, 32MB RAM, i dysk 2GB z 700MB wolnego miejsca, karta graficzna min. 4MB AGP, Microsoft zaleca co najmniej 64MB RAM. Dobrze też posiadać dysk większy ni 2GB i procesor PentiumŽ II/AMDŽ K6-2 266MHz. Mimo iż Windows 2000 obsługuje dużo urządzeń peryferyjnych, jednak może się zdarzyć że masz sprzęt do którego system nie będzie posiadał sterownika podczas instalacji. Jeżeli nie jesteś pewien czy W2K będzie chodzić z twoim sprzętem, Microsoft przygotował listę zgodności HCL. Choć system Windows 2000 to następca raczej Windows NT 4.0 niż 98/95, to w przypadku obsługi sterowników jest bardziej podobny do Windows 98/95, oba wykorzystują technologię WDM (Win32 Driver Model) zamiast KMD (Kernel Model Driver), znaną z Windows NT, Podstawowa różnica polega na liczbie zadań jakie musi wykonać sterownik. W przypadku KMD jest on odpowiedzialny za całościową obsługę danego urządzenia - musi je rozpoznać, przypisać mu odpowiednie, np. przerwania, i wreszcie skonfigurować. W przypadku sterowników WDM wszystkie zadania związane z rozpoznaniem sprzętu i alokacją niezbędnych zasobów spadają na system operacyjny. Oczywiście pomiędzy WDM w Windows 98 i Windows 2000 występują pewne różnice. By je dostrzec, wystarczy zapoznać się z wymaganiami Microsoftu, które trzeba spełnić aby uzyskać świadectwo zgodności sprzętu i sterowników z Windows 2000. Sterowniki muszą m.in. pozwalać na dodawanie i usuwanie sprzętu z systemu bez ponownego uruchamiania komputera, oraz poprawnie obsługiwać wychodzenie ze stanu uśpienia.

Nie ulega wątpliwości że do końca roku 2000 pojawiły się sterowniki do większości popularnych urządzeń przeznaczonych dla Windows 2000.

Użytkownicy nagrywarek CD-R i CD-RW, DVD-R (SCSI, ATAPI) muszą pamiętać że podobnie jak w Windows NT 4.0 także do Windows 2000 nie jest dołączona biblioteka ASPI. Jej brak powoduje, że po próbie uruchomienia oprogramowania nagrywarki pojawi się jedynie komunikat o błędzie (prawdopodobnie niebieski ekran:)). Biblioteki te są czasami dołączane do oprogramowania nagrywającego, choć nie każdego. Z całą pewnością poprawnie działają biblioteki dostarczane przez firmę Adaptec, np. razem z programem Easy CD-Creator.Wiele modemów, które działa bez problemów pod Windows 98, może mieć poważne problemy pod przejściu na Windows 2000. Jest to wynikłe z dużej popularności najtańszych modemów. Dotychczas np. żaden modem firmy Zoltrix nie został umieszczony na liście zgodnego sprzętu. Firma nie zatroszczyła się o przygotowanie nowej wersji sterowników. Nie byłoby to takie skomplikowane gdyby można było użyć standardowych sterowników, pozwalających na ogólne uruchomienie modemu. Niestety najtańsze modemy są pozbawione procesora, i opierają się na mocy komputera, takie modemy nazywa się niekiedy mianem tzw. Programowych. Oznacza to, że do poprawnego działania potrzebują wyspecjalizowanych sterowników, nie dostępnych w Windows 2000. Dlatego zanim z waszego komputera usuniecie wszystkie inne systemy, sprawdźcie czy wasz modem na pewno działa w Windows 2000.Jeśli jesteś szczęśliwym posiadaczem tandemu: karta graficzna z rodziny Riva TNTx + płyta główna ECS P6BAT-A+, MATSONIC MS7112C to prawdopodobnie po ekranie powitalnym (tym białym) zobaczysz ciemność. Częściowym wyjściem jest każdorazowe uruchamianie w trybie VGA, ale chyba nie o to chodzi. Żeby wykorzystać pełne możliwości sprzętu trzeba niestety dokonać aktualizacji BIOS-u co najmniej do wersji XX/20/2000 (w zależności od posiadanej płyty głównej.Zapewne wszystkich graczy interesuje wydajność grafiki 3D w nowym Windows, tak więc - Gry działają tak samo, a często nawet wolniej w W2K. Hit Roku 2000 (chyba) Quake 3 Arena w W2K traci kilka klatek - niby niewiele lecz różnica podczas gry jest niestety odczuwalna. Wolniej niż w Win'98 działa także Unreal, którego wysokie zapotrzebowanie na pamięć operacyjną wystawiło plik wymiany W2K na ciężką próbę - start gry w trybie OpenGL w rozdzielczości 800x600 skończyło się serią alarmujących komunikatów o braku pamięci i finiszem gry.

Jak przyznaje Microsoft, niedogodność z grami jest ceną jaką płacimy za stabilność, bezpieczeństwo plików i pracę w sieci. Jeśli koniecznie zależy nam na graniu w Windows 2000, nie próbujmy uruchomić najnowszych gier bez minimum 96MB RAM, uaktualnienia sterowników karty graficznej. Jeśli jednak nie stać nas na kolejne 32MB czy nawet 64MB RAM, postarajmy się jak najlepiej wykorzystać pamięć wirtualną systemu. Wielkość pamięci wirtualnej określa system operacyjny podczas instalacji, - to 1.5 wielkości pamięci operacyjnej. Lepiej jednak jeśli ten parametr ustawimy sami.

Nowym elementem, który napotkają użytkownicy w W2K jest folder Narzędzia Administracyjne (Administrative Tools). Zawarte są w nim aplikacje do zaawansowanego monitoringu i konfigurowania systemu. Najbardziej istotnym programem w tej grupie jest Microsoft Management Console (MMC) (Zarządzanie komputerem). MMC stworzono by ułatwić zarządzanie systemem. Ujednolicone elastyczne środowisko MMC umożliwia łatwe poruszanie się po zakamarkach konfiguracji okien. MMC można uruchomić klikając na ikonę Mój Komputer prawym przyciskiem myszy, i wybierając polecenie Zarządzaj. Panel sterowania w Windows 2000 jest podobny do paneli z poprzednich wersji Windows 9x i NT, występuje w nim jednak kilka różnic. Windows 2000 jest kontynuacją systemów z rodziny NT. Użytkownicy przechodzący na nowy system zauważą brak ikony Urządzenia (Devices), w której konfigurowano urządzenia znajdujące się w komputerze.

Ogólne zalety Windows 2000:

- możliwość pracy w systemie plików NTFS i FAT32,

- mocne zabezpieczenie logowania (bez podania dobrego hasła do komputera nie wejdziemy),

- możliwość zabraniania dostępu do plików innym użytkownikom komputera. (niestety, tylko NTFS)

- systemowe szyfrowanie plików,

- możliwość ograniczenia przestrzeni dysku dla innych użytkowników,

- możliwość przydzielania i ograniczania praw do funkcji systemu dla innych użytkowników,

- wspaniała obsługa urządzeń cyfrowych i USB,

- bezawaryjna praca.

- nowoczesne zarządzanie pamięcią,

i oczywiście wady:

- ogromne wymagania sprzętowe,

- nie do końca kompatybilny z oprogramowaniem,

- mało wydajny w grach.

Windows XP

Na pokazie Experience Music Project w Seattle Bill Gates Microsoftu i główny architekt oprogramowania, oraz Jim Allchin, wiceprezes działu produktów Windows, przedstawili system operacyjny Microsoft Windows XP (nazwa robocza "Whistler"). Mamy zatem już nową wersję systemu Windows do zastosowań w domu i w pracy.Windows XP ma zupełnie nową szatę graficzną. Jeszcze w czasie prac projektowych zapowiadano jego ekscytujące możliwości. Jest zbudowany na pewniejszym niż kiedykolwiek jądrze. Windows XP to następca Windows 2000 Professional w przypadku zastosowań profesjonalnych oraz następca Windows Millennium Edition (Windows Me) w przypadku zastosowań domowych. Jednym z celów wydania Windows XP jest udostępnienie klientom zarówno wersji 32-bitowej, jak i 64-bitowej. Prace nad 64-bitowym systemem Windows XP są prowadzone równolegle z pracami Intela nad 64-bitowym procesorem (nazwa robocza Itanium). Można się spodziewać, że premiera Windows XP zbiegnie się w czasie z premierą procesora.Jak mówią Ci, którzy już mieli kontakt z nowym systemem, daje on wspaniałe doświadczenia w pracy z komputerami osobistymi. Podczas premiery Windows XP przedstawiono wiele nagranych na taśmie wideo oświadczeń liderów branży komputerowej, którzy zobowiązują się do wsparcia produktu na niespotykaną dotychczas skalę. Sam Bill Gates stwierdza, że użytkownicy chcą mieć możliwość używania swoich komputerów PC w coraz to nowszych dziedzinach, a Windows XP spełnia te marzenia, wynosząc na nowy poziom moc i możliwości adaptacji komputerów PC. Urzeczywistnia on również wizję zaoferowania użytkownikom indywidualnym najbardziej zaawansowanego systemu Windows, który odblokuje potencjał każdego komputera PC.System Windows XP jest zbudowany na udoskonalonym mechanizmie Windows 2000, charakteryzuje się odświeżonym wyglądem i w niespotykanym dotychczas stopniu rozszerza możliwości związane z zastosowaniami komputerów osobistych, dzięki zjednoczeniu ich z innymi urządzeniami i usługami.

Windows XP stanowi również ważny krok w kierunku urzeczywistnienia wizji Microsoftu o nazwie Microsoft .NET. Komputer z systemem Windows XP znajdzie się w centrum możliwości .NET, umożliwiając klientom przejście ze środowiska odrębnych aplikacji, usług i urządzeń do całkowicie sieciowego środowiska komputerowego. Platforma .NET wykorzystuje język XML, rozszerzając swój zasięg z jednego komputera PC na inne komputery PC, serwery, urządzenia inteligentne i usługi sieci WWW.Windows XP ma oprawę graficzną, która upraszcza obsługę systemu, czyniąc ją jednocześnie niewiarygodnie wydajną, bez względu na poziom zaawansowania użytkownika komputera PC. Nowy projekt graficzny interfejsu ułatwi pracę ukierunkowaną na zadania. Jest to najbardziej znacząca zmiana pulpitu od czasów Windows 95. Nowy pulpit jest prosty, kolorowy i przejrzysty, a jednocześnie sprawia, że obsługa komputera jest łatwiejsza i bardziej intuicyjna. Wszystkie te zmiany, skupiające się wokół wzbogacenia możliwości i doświadczeń użytkowników, są wynikiem wielu opinii klientów oraz prac badawczych i rozwojowych.Windows XP zapewni użytkownikom bogactwo możliwości i doświadczeń Windows XP zapewnia także użytkownikom rozszerzenie możliwości ich komputerów na urządzenia zewnętrzne, cyfrowe media i usługi WWW. Microsoft zademonstrował niektóre z tych bogatych możliwości i doświadczeń - na przykład posiadacze kamer cyfrowych i skanerów mogą kopiować obrazy do komputera, przeglądać je, drukować i udostępniać całemu światu. Windows XP wzbogaca też możliwości i doświadczenia związane z muzyką cyfrową, ułatwiając szybkie tworzenie kolekcji muzycznych i przenoszenie ich do popularnych przenośnych odtwarzaczy. Ponadto Windows XP ułatwia użytkownikom znajdowanie i przeglądanie filmów dostępnych w sieci WWW, edycję i udostępnianie własnych filmów oraz odtwarzanie filmów z płyt DVD. Bardzo łatwe jest także w Windows XP uzyskanie pomocy, gdyż system umożliwia bezpośrednie połączenie ze znajomym lub ekspertem. Komputery PC z systemem Windows XP staną się miejscem, w którym wszystkie urządzenia cyfrowe, media i dodatkowe usługi połączą się w jedno.Nowy Windows XP ma zapewnić użytkownikom komputerów zarówno w domu jak i biurze nowe możliwości, a mają nimi być: Bogatsza komunikacja. Udostępnianie aplikacji oraz transmisja głosu i wideo w czasie rzeczywistym pozwalająca użytkownikom na efektywniejszą komunikację. Zwiększona mobilność. Jeszcze bardziej udoskonalona możliwość dostępu do informacji w dowolnym czasie i z dowolnego miejsca przez użytkowników mobilnych. Lepsza pomoc i obsługa serwisowa. Użytkownicy będą mogli łatwo łączyć się z osobami i zasobami zapewniającymi pomoc, gdziekolwiek by jej potrzebowali. Proste wykonywanie fotografii cyfrowych i filmów wideo. Windows XP ułatwia tworzenie cyfrowych albumów pamiątkowych. Świetna muzyka i rozrywka. Windows XP zapewnia najlepsze możliwości wyszukiwania, pobierania, personalizacji i odtwarzania wysokiej jakości nagrań audio i wideo. ?Podłączony dom?. Windows XP pozwala użytkownikom indywidualnym w prosty sposób udostępniać informacje, urządzenia i połączenia internetowe w domu.

Windows XP angażuje całą branżę

Jeszcze przed oficjalną premierą Windows XP, planowaną na drugą połowę tego roku, liderzy branży wykazują duże zainteresowanie nowym systemem operacyjnym. Producenci komputerów osobistych mają nadzieję, że klientom oczekującym na nowe produkty będą mogli zaoferować połączenie najnowszych innowacji sprzętowych z nową wersją systemu Windows. Uczyni tak m.in. jeden z największych producentów komputerów. Michael D. Capellas, prezes i dyrektor generalny Compaqa, stwierdza, że Compaq i Microsoft mają wspólną wizję, koncentrującą się na ułatwieniu klientom dostępu do informacji, treści i rozrywek, których potrzebują w wybranym przez nich czasie i miejscu oraz w odpowiedni dla nich sposób. Windows XP to nowatorski produkt, który pomoże tę wizję urzeczywistnić. Compaq ściśle współpracował z Microsoftem nad Windows XP i zobowiązał się udostępniać go na produkowanych przez siebie komputerach, jak tylko system ten pojawi się na rynku.

Klient system Windows XP będzie dostępny w dwóch wersjach: Windows XP Professional dla użytkowników biznesowych oraz Windows XP Home Edition dla użytkowników indywidualnych. Wersja Beta 2 systemu Windows. Premiera ostatecznej wersji Windows XP jest planowana na drugą połowę roku 2001.

Windows CE

Windows CE (ang. Windows Consumer Electronics) to zredukowany do 400 KB pamięci 32-bitowy system operacyjny opracowany przez amerykańską firmę Microsoft Corporation. System przeznaczony jest do obsługi przenośnych komputerów handheld typu Palmtop lub PDA oraz różnych specjalistycznych urządzeń elektronicznych - routerów, konsol do gier (Sega DreamCast), telefonów komórkowych, systemów magazynowych itp. System nie jest w żaden sposób spokrewniony z innymi systemami Microsoftu (wbrew obawom niektórych użytkowników nie jest to okrojona wersja Windows 95), posiada modułową budowę i obsługuje wiele różnych procesorów. Producenci instalują go w postaci kości ROM aczkolwiek nie jest to pamięć typu Flash - zmiana lub uaktualnienie systemu może nastąpić tylko przez fizyczną wymianę kości. Windows CE zawiera w sobie edytor tekstu "Pocket Word", arkusz kalkulacyjny "Pockel Excel", przeglądarkę WWW "Pocket Internet Explorer", kalendarz oraz Inbox poczty elektronicznej. Z uwagi na ograniczenia pamięci niektóre elementy znane z Windows 9x takie jak: OLE, ODBC czy DDE nie są dostępne na tej platformie sprzętowej. Poza tym problematyczne może być czasem wprowadzanie w czasie edycji tekstu polskich znaków diaktrycznych.

Inne mniej znane lub zapomniane systemy operacyjne

GeoWorks

GeoWorks to środowisko graficzne dla komputerów IBM PC, które staneło do walki z Microsoft Windows i IBM OS/2. W 1991 roku pojawia się wersja GeoWorks Ensemble, później GeoWorks Pro. Interfejs graficzny GEOS, na którym opierał się GeoWorks, był równie łatwy w użyciu jak Windows, a przy tym szybszy na słabszych komputerach AT i 386 z małą ilością pamięci operacyjnej niż produkt Microsoft. Przypominał nieco Motif, jeden z interfejsów systemu Unix. Dołączono kilka podstawowych aplikacji, takich jak kalkulator, kalendarz, program graficzny czy edytor tekstu, a także gry - Solitare i Tetris. Kilku producentów oprogramowania zaczęło prace nad aplikacjami na tą platformę, słychać było o przygotowywanej wersji Lotus 1-2-3. W wersji Pro pojawia się specjalna wersja znanego arkusza kalkulacyjnego Broland Quattro Pro. Oprogramowanie to w wersji Ensemble kosztowało na rynku amerykańskim 199 dolarów, w wersji Pro - 149 funtów na rynku angielskim. Okazało się jednak, że na rynku nie ma zapotrzebowania na tańszą i ładniejszą wersję Windows; producent zaczął promować GeoWorks jako pakiet zintegrowany, ale i w tym segmencie rynku nie odniósł on większego sukcesu.

Desqview

Interesującym produktem pojawiającym się na początku lat dziewięćdziesiątych był Desqview firmy Quarterdeck, w dwóch wersjach - zwykłej Desqview i Desqview/X. Desqview pozwalał na pracę wielu aplikacji jednocześnie (multitasking), miał przy tym mniejsze wymagania co do pamięci operayjnej niż Windows. Desqview/X zawierał także X/Windows, pozwalające na połączenie się z inną maszyną zawierającą to oprogramowanie, taką jak Sun i uruchamianie na niej zdalnie programów, po czym obserwowanie lokalnie wyników.

MacOS

MacOS jest systemem operacyjnym z graficznym interfejsem użytkownika (GUI), działającym na komputerach Macintosh; jego producentem jest Apple. Przez długi czas był wzorem dla innych systemów operacyjnych jako przyjazny dla użytkownika. Jest często używany przez grafików, nawet dziś w Polsce wiele redakcji gazet i agencji reklamowych używa komputerów Macintosh do składu i przygotowywania grafiki.

OS/2 Warp Connect

OS/2 Warp Connect, wielowątkowy, 32-bitowy, sieciowy system operacyjny produkcji IBM, wyposażony w protokoły TCP/IP, NetBEUI, IPX/SPX, PPP, SLIP i ruter IP, automatyczne instalowanie urządzeń, interfejs PCMCIA, wykonujący aplikacje systemów MS-DOS i Windows.

OS 360/370

OS 360/370, rodzina wieloprogramowych systemów operacyjnych (OS/360, OS/MVT, OS/VS2 czyli MVS, TSS/360) nadzorujących pracę komputerów serii IBM 360/370, produkowanych w USA w latach 1960/70 jako podstawowy sprzęt obliczeniowy tamtych czasów.

SCOPE

SCOPE, wieloprocesorowy system operacyjny dla komputerów CDC 6600 (kilka egzemplarzy działało w Polsce w latach siedemdziesiątych XX w.) o świetnie zaprojektowanym koordynowaniu i synchronizowaniu procesów.

GEORGE 3

GEORGE 3, system operacyjny dla komputerów serii ICL 1900 (Polskiej produkcji ODRA 1300 ), w latach siedemdziesiątych XX w. powszechnie uważany (w Europie) za bardziej rozwinięty i lepszy niż porównywalne systemy OS 360/370.

MCP

MCP, Master Control Program, system operacyjny z segmentacją i możliwością używania wielu procesorów, opracowany dla komputerów rodziny Burroughs, zrealizowany w odmianie języka Algol. Prawdopodobnie pierwszy system operacyjny napisany nie w asemblerze.

MULTICS

MULTICS, wielki, scentralizowany system operacyjny z podziałem czasu, opracowany w połowie lat sześćdziesiątych XX w. w firmie MIT dla komputera GE 645. Napisany prawie w całości w języku PL/1 (300 000 wierszy kodu źródłowego), rozszerzony do środowiska wieloprocesorowego. Przedsięwzięcie ważne dla późniejszego rozwoju systemów operacyjnych, w szczególności dla systemu UNIX, lecz samo nigdy nie uwieńczone pełnym sukcesem; prace zarzucono w 1969.

Tenex

Tenex, system operacyjny z początku lat siedemdziesiątych XX w. zaprojektowany dla komputera PDP-10; wczesny przykład stronicowania na żądanie; wywarł duży wpływ na inne systemy z podziałem czasu (np. TOPS-20 dla komputera DEC-20).

XOS

XOS, to nowy z założenia darmowy, 32-bitowy,jednodyskietkowy wielozadaniowy system operacyjny dla komputerów PC z procesorami Intel 386 lub lepszymi, aktualnie znajdujący się we wczesnej fazie budowy.
Projekt jest rozpowszechniany na zasadach licencji GNU General Public License

VM i VMS

VM i VMS, Virtual Machine (System)), systemy operacyjne komputerów stacjonarnych, realizujące pamięć wirtualną, produkowane w latach siedemdziesiątych, odpowiednio przez firmy IBM i DEC.

IBM OS/2 Warp 4 (Merlin)<![endif]>

IBM OS/2 (Operating System / 2), powstał jako system mający zastąpić - małowydajny już w końcu lat 80 poprzedniego wieku - system DOS. Pracę nad nim prowadziły wspólnie aż do roku 1991 firmy IBM oraz Microsoft. Po tym okresie system powstawał już tylko w laboratoriach IBM. Pierwsze wydanie OS/2 (stworzone jeszcze wespół z Microsoftem) ujrzało światło dzienne w 1987 roku. Był to system pracujący tylko w trybie znakowym, ale był już w pełni 32 bitowy z wywłaszczaniem i wielowątkowością, wykorzystujący tryb chroniony procesora. Środowisko graficzne (Presentation Manager) po raz pierwszy zaimplementowano w nim w wersji 1.1. W 1989 roku OS/2 1.2 dołączono system plików HPFS, który do dzisiaj posiada znaczącą przewagę nad niektórymi popularnymi filesystemami, powoli ustępując jednak miejsca systemom dziennikowym (JFS). W 1992 roku ukazuje się wersja 2.0 systemu, w 1994 roku zaś pierwszy Warp: OS/2 Warp 3. Po ukazaniu się na rynku MS Windows 95 IBM mocno zmodernizował swój produkt i w listopadzie 1996 roku linie produkcyjne opuszcza pierwsze wydanie Merlina czyli IBM OS/2 Warp 4. Przez kilka lat system jest wspierany w postaci uaktualnień (Fix-Paków), ostatnio zaś (grudzień 2000) doczekał się nowej podwersji: OS/2 Warp 4 Convenience Pack oraz swojego następcy - eComStation. IBM OS/2 Warp 4 jest w pełni 32 bitowym, zawierającym pełne wywłaszczanie oraz wielozadaniowość systemem operacyjnym (nawet w trybie tekstowym). Co się z tym wiąże na komputerze możliwe jest jednoczesne np.: formatowanie dyskietki, praca z arkuszem kalkulacyjnym oraz wypalanie płytki CD-R lub korzystanie z Internetu bez żadnych zastojów w pracy systemu. Macierzystymi systemami plików OS/2 są HPFS (High Performance File System) oraz FAT16. Oprócz nich po doinstalowaniu odpowiednich sterowników, system bez problemu obsługuje VFAT, FAT32, HPFS386, NTFS4, TVFS, partycje Linuxa (ext2) oraz Macintosha. Należy rónież dodać, że nie ma problemu z ISO9660 jak i najnowszymi odmianami Joliet (system plików na CDROM). Od 1999 roku dostępny jest również UDF (system plików używany na dyskach DVD) oraz JFS (Journaled File System).

Warp 4 potrafi obsługiwać całą masę aplikacji. Począwszy od natywnych 16 i 32 bitowych, poprzez programy DOS-owe i windowsowe. W przypadku tych ostatnich widnieje jednak dość duży podział. System bez problemu obsłuży programy 16 bitowe napisane dla platformy Windows 3.1 oraz większość programów Win32 w wersji 1.25a włącznie. Jeżeli program był optymalizowany dla systemu Windows 95 lub NT4 (Win32 1.30) następuje potrzeba zainstalowania emulatora (Win32-OS/2 "Odin"), który radzi sobie coraz lepiej, choć jest produktem stosunkowo młodym, rozwijanym przez wolontariuszy (już dziś działa w nim z wielkich pakietów np.: Adobe Photoshop 4, Adobe Acrobat Reader 4, StarOffice 5.2 PL).

OS/2 potrafi uruchamiać róznież programy napisane w Javie oraz przystosowane do "oesowego" XFree86 (np.: Gimp). <![endif]>

Największymi atutami OS/2 Warp 4 są:<![endif]>

- wielozadaniowość

- wywłaszczanie (bez problemu można wyrzucić z pamięci błędnie działającą aplikację)

- stabilność systemu (porównywalna z Windows NT)

- możliwość obsługiwania systemu głosem (IBM VoiceType, wchodzi standardowo w skład systemu)

- bogata oferta aplikacji (natywnych jak i innych obsługiwanych)

- bezpieczeństwo antywirusowe (dla systemu powstały tylko 2 wirusy)

- łatwa konfiguracja systemu, nieskomplikowane instalowanie sterowników

- proste dostosowanie systemu do własnych potrzeb,

- logiczność systemu (wszystkie obiekty zachowują się tak samo)

- świetne przystosowanie do Internetu

- ilość obsługiwanych urządzeń (np.: karty graficzne i drukarki - prawie wszystkie) <![endif]>

Minusy systemu:<![endif]>

- system trzeba kupić

- organiczona ilość obsługiwanych skanerów, kart telewizyjnych

- niewielka ilość publikacji prasowych oraz pozycji książkowych <![endif]>

Dla kogo system się nadaje:<![endif]>

- dla osób ceniących bezpieczeństwo pracy

- dla osób ceniących możliwość pracy z wieloma programami jednocześnie

- dla przeciwników Microsoftu, dla których Linux jest za trudny

- dla osób, którzy nie chcą płacić za "nowe" wersje starych systemów / programów <![endif]>

Dla kogo system się nie nadaje:<![endif]>

- dla osób nie posiadających dostępu do Internetu (trudne zdobywanie aplikacji)

- dla osób posiadających specyficzny sprzęt komputerowy

- dla osób oczekujących co miesiąc nowych wersji oprogramowania

- dla osób kochających wygląd programu a nie jego możliwości

- dla zatwardziałych zwolenników Microsoftu (np.: wszelkiej maści Outlookowców)

- dla osób, którzy sądzą, że istnieje tylko jeden paket biurowy (MS Office)

IBM OS/2 Warp Server for eBusiness (Aurora)

OS/2 Warp Server, pojawił się w sprzedaży na początku 1999 roku. Stanowi on rozwinięcie poprzedniego Warp Servera, dziedziczy jednak obiektowość oraz wszystkie rozszerzenia wydanego w 1996 roku systemu klienckiego OS/2 Warp 4. Oprócz zabiegów kosmetycznych (nowe ikony, tła, dźwięki systemowe), system posiada również standardowo na swoim wyposażeniu Warpcenter oraz jest mocniej niż wszystkie poprzednie systemy IBM zintegrowany z Javą - część narzędzi systemowych (m.in. LVM) również napisana jest w Javie.

Java i jej sposób integracji z nowym systemem nie jest jedyną nowością Warp Servera. System, prócz dotychczasowo obsługiwanych systemów plików (HPFS, HPFS386, FAT16) został wzbogacony o pochodzący z IBM-owskiej implementacji Unixa - AIX-a - wykorzystujący raportowanie Journaled File System (JFS). Jest to jedna z największych zalet nowego Warpa. Dopuszcza on stosowanie partycji (lub macierzy dyskowych) o największym nominale 2 TB. Dla zwykłego użytkownika w JFS może liczyć się umiejętność błyskawicznego odtwarzania systemu po awarii (np.: zanik prądu). Wydajność nowego systemu plików Warpa jest zdecydowanie lepsza niż HPFS - zarówno w pracy z niewielkimi jak i wielkimi plikami (rozmiar największego może osiągnąć - podobnie jak rozmiar największej partycji - do 2 TB).

Do obsługi partycji oraz dysków logicznych IBM zaprojektował nowe narzędzie, będące następcą warpowego FDISKA - Logical Volume Manager (LVM). Jest to zupełnie nowy program posiadający znacznie więcej funkcji niż jego poprzednik. Dopuszcza on tworzenie dwóch rodzajów partycji: kompatybilnych oraz partycji LVM. W ramach partycji LVM mogą powstawać wolumenty (partycje) podstawowe, oraz rozszerzona (w niej logiczne). Bardziej korzystne zakładanie jest partycji LVM: mogą one w okresie późniejszym tworzyć macierze oraz być rozszerzane (LVM niestety nie potrafi zmniejszyć partycji). Dodatkowo każdej z partycji można arbitralnie przypisać literkę (np.: partycja podstawowa z literą X:), każdą również można ukryć (będzie niewidoczna dla systemu). Kolejną zaletą Servera jest możliwość obsługiwania wielu procesorów. Maksymalnie może być ich 64. Praca w systemie wieloprocesorowym, według wszelkich dostępnych danych, jest zdecydowanie bardziej wydajna, niż w wieloprocesowowych systemach Linux lub Windows NT. Warp Server for e-Business otrzymał także nowe narzędzie do tworzenia kopii zapasowych, nowy stos TCP/IP oraz kilka innych składników systemowych. Serwer podobnie jak wszystkie poprzednie systemy z rodziny OS/2 potrafi obsługiwać aplikacje natywne, dosowe, napisane dla platformy Win3.1 - oraz po zaimplementowaniu podsystemu Odin - wiele z 32 bitowych aplikacji Windowsa. Świetnie działają również programy napisane w Javie oraz przeportowane do warpowego XFree86. Daje mu to znaczącą przewagę nad innymi systemami, potrafiącymi uruchamiać z reguły tylko natywne aplikacje.

Zalety systemu:

szybkość działania i niezawodność

ilość uruchamianych aplikacji

stabilność działania systemu (porównywalna z Windows NT)

implementacja nowych wersji TCP/IP oraz szeregu innych komponentów systemowych

obsługa do 64 procesorów <![endif]>

łatwa konfiguracja systemu

świetna współpraca w sieci z innymi systemami

Mac OS

Mac OS, Macinotsh (skr. MAC) to rodzina komputerów osobistych, niekompatybilna z komputerami osobistymi firmy IBM, produkowana przez amerykańską firmę Apple Computer od 1984 roku. Komputery MacIntosh odznaczają się wysoką wydajnością, przyjaznością dla użytkownika, jednolitym wyglądem aplikacji oraz systemem operacyjnym wykorzystującym system okienek (Mac OS). Komputery te znalazły pierwotnie zastosowanie przede wszystkim w profesjonalnej grafice komputerowej gdzie do dzisiaj wiodą przewodnie miejsce. Pierwsze komputery MacIntosh produkowane były w oparciu o mikroprocesor Motorola 68000, dzisiaj komputery wyposaża się w procesory Power, którym dorównują jedynie najszybsze PC-ty. System operacyjny Mac OS posiada interfejs graficzny (GUI) mocno zbliżony do windosowych okienek. Jego największą zaletą jest łatwość instalacji, konfiguracji oraz użytkowania gdyż nie ma tu problemów z rozpoznawaniem przez system zasobów komputera takich jak przerwania IRQ czy kanały DMA. Dzieje się tak głównie dlatego, że zarówno sprzęt jak i sam system operacyjny pochodzi najczęściej od tego samego producenta, co ogranicza jednocześnie możliwość jego instalacji na innych komputerach niż Macintoshy. Zasady obsługi systemu różnią się nieco od windosowych i tak np. na pulpicie nie znajdziemy paska zadań ani przycisku "start", zamiast tego mamy wysuwany z boku pasek, ułatwiający dostęp do paneli kontrolnych a opcjami programu kierujemy za pomocą menu, które jest zawsze umieszczone na górze ekranu, którego zawartość zależy od programu z jakim aktualnie pracujemy. Mysza Maka ma tylko jeden przycisk co jest następną znaczącą różnicą tego systemu, aby skorzystać z menu kontekstowego wybranego obiektu musimy jednocześnie wcisnąć przycisk myszy i klawisz <control>. Inaczej niż w PC-tach rozwiązano dostęp do wszelkich fizycznych nośników danych (HD, dyskietka, CD-ROM), widoczne są one bezpośrednio na pulpicie, a gdy któryś z nich chcemy otworzyć musimy przeciągnąć go myszką do ikony kosza. MacOS zawiera dołączone przeglądarki internetowe Microsoft Explorer oraz Netscape Navigator, znacznie poprawiona zgodność Javy i jej wydajność poprzez Java Virtual Machine (MRJ) 2.0, zawierającą Java Development Kit (JDK v. 1.1.3.) firmy Sun Microsystems, a także wbudowany Digital Video Disk (DVD) Universal Disk Format (UDF), który pozwala na odczytywanie video w formacie DVD oraz interaktywnych programów zapisanych na nośnikach DVD-ROM. Poza tym system Mac OS znacznie wydajniej zarządza pamięcią dyskową dzięki nowemu HFS+ (nowy system plików) oraz zapewnia lepszą zgodność z komputerami PC dzięki nowej wersji programu PC Exchange 2.2, który pozwala na lepszą współpracę z długimi nazwami plików z Windows 95, a także daje lepszą możliwość odczytu i formatowania dysków typu Jazz i ZIP w formacie PC. Oferta programowa na tą platformę jest również bardzo bogata przy czym w większości służy najpowszechniej spotykanemu zastosowaniu komputerów Apple czyli grafice i DTP. Najbardziej znana to oczywiście produkty Adobe takie jak Photoshop, Illustrator czy PageMaker. Są również Makowe wersje programów Corel Draw i Quark Xpress. Nieco gorzej jest natomiast w przypadku aplikacji biurowych. Do IMaca dołączony jest pakiet Claris Works 5.0 (dostępny również dla Windows), umożliwiający pisanie dokumentów tekstowych, wykonywanie obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym oraz tworzenie i obsługę baz danych. Wśród różnorodnych pakietów biurowych na tę platformę oprócz Microsoft Office 98 dostępny jest jedynie Star Office 5.0. Od niedawna również producenci gier komputerowych zaczęli przystosowywać swoje produkty na tą platformę sprzętową.

eComStation

eComStation, to najnowsza odmiana systemu OS/2 Warp. Stworzony został na podstawie wydanego w 2000 r. OS/2 Warp 4 Merlin Convenience Pack (MCP) i ma wiele wspólnego z OS/2 Warp Server for eBusiness (WSeB). Podobnie jak we WSeB-ie zaimplementowano w nim najnowsze rozwiązania w zakresie obsługi dysków (Journaled File System, Logical Volume Manager), obsługi procesorów (maksymalnie: 64 - niekoniecznie na tej samej maszynie), zmieniono wygląd WarpCentera (nazywając go jednocześnie eCSCenterem), dodano nowe ikonki oraz całą otoczkę multimedialną, zmodyfikowano wygląd ustawień obiektów. Zakupując eComStation oprócz systemu otrzymujemy wielką ilość komercyjnego oprogramowania. Oprócz znanych już z wcześniejszych wersji Warpa: Bonus Packa (zestawu pożytecznych aplikacji biurowych i internetowych) oraz IBM Voice Type (programu do obsługi systemu głosem) w pudełku z systemem znajdujemy:<![endif]>

- IBM Desktop On Call

- Serenity Systems WiseMachine

- IBM WebBrowser (Netscape 6)

- Lotus Smartsuite 1.6

- Adobe Acrobat Reader

- eStyler/2 (narzędzie do zmiany wyglądu systemu)

- Assoedit (manipulowanie skojarzeniami plików)

- InJoy (program dzowniący)

- Sun StarOffice 5.1a

- Desktop Management Interface

- TME 10 NetFinity

oraz wiele innych mniejszych pakietów. Trzeba przyznać, że liczba dołączonego komercyjnego oprogramowania jest bardzo duża a cena sama w sobie staje się umiarkowana i wręcz zachęcająca.

Instalacja eComStation możliwa jest do przeprowadzenia bezpośrednio z płyty samobootującej z wykorzystaniem sterowników dyskowych Danieli Englert lub IBM (zaleca się te pierwsze). Podczas instalacji możemy również bez żadnych dodatkowych zabiegów korzystać ze sterowników USB oraz SDD (grafika), dostępnych tylko w ramach płatnej licencji IBM SoftwareChoice. eComStation obsługuje - tak jak poprzednie wersje OS/2 - programy natywne, dosowe, windowsowe (16 i 32 bitowe - te ostatnie poprzez emulator Odin), napisane w Javie oraz przystosowane do warpowego XFree86. Połączenia sieciowe mogą być realizowane przez protokoły NetBIOS, TCP/IP lub IPX.

BeOS

BeOS, jest w pełni 64-bitowym systemem operacyjnym, łączącym w sobie cechy charakterystyczne dla systemów z rodziny UNIX z łatwością obsługi kojarzoną głównie z Windows czy MacOS. Bazując na Unixie, ma znakomitą wydajność i skalowalność, a łatwy w obsłudze interfejs użytkownika wzorowany po części na w/w systemach ułatwia pracę. System spełnia standardy POSIX, więc z uruchomieniem większości programów napisanych w C i C++, a przekompilowanych w systemie BeOS przy pomocy BeDevelopmentKit nie powinno być problemów. BeOS jest oparty na architekturze wielowątkowego 64-bitowego mikrojądra, które umożliwia uruchamianie wielu aplikacji i równoczesną pracę z nimi bez wyraźnej utraty szybkości reakcji na działania użytkownika - mimo, że liczba aktywnych wątków w systemie nierzadko przekracza kilkaset. Mikrojądro zoptymalizowane jest do pracy na platformach zarówno jedno- , jak i wieloprocesorowych.

Pamięć wirtualna jest rzadziej wykorzystywana niż w innych systemach. System nie doprowadza do sytuacji, że po kliknięciu myszką na dowolny obiekt na pulpicie, musimy czekać w nieskończoność na reakcję ze strony systemu, bo ten stara się uporać z plikiem wymiany, tak jak ma to miejsce w systemach Microsoftu w przypadku zbyt dużej liczby otwartych aplikacji. Struktura microkernela typu klient-serwer podnosi skuteczność i niezawodność oraz rozdziela aplikacje na wiele wątków nawet wtedy, gdy nie deklarują one takiej potrzeby. Pozwala to na ciągłe w czasie wykorzystanie mocy obliczeniowej procesora. Zarządzanie pamięcią zostało zorganizowane w taki sposób, by wadliwe działanie jakiejkolwiek aplikacji nie powodowało zawieszenia się całego systemu. W przypadku niepoprawnej pracy jakiejkolwiek aplikacji system wykrywa zagrożenie i zamyka aplikację powodującą problem. Bezpośrednie śledzenie działających aplikacji i monitorowanie poprawności wykonywania programów jest możliwe, dzięki znanej już w Windows NT 4.0 funkcji uruchamiania programów w oddzielnych, jasno sprecyzowanych przez system segmentach pamięci. System graficzny ma architekturę klient-serwer, a bezpośredni dostęp do bufora graficznego umożliwia zwiększenie szybkości wyświetlania grafiki. Biblioteka 2D, na podstawie której został zbudowany cały interfejs użytkownika operuje na wartościach rzeczywistych, co jest przydatne podczas wyświetlania grafiki o rozdzielczościach większych niż rozdzielczość ekranu lub gdy chcemy ustawić do 32 wirtualnych pulpitów - każdy w innej rozdzielczości i głębi barw. Obsługa fontów True Type i Postscript oraz standardowo ustawiony antyaliasing pozwala na wyświetlanie czcionek na ekranie z jakością porównywalną do jakości druku. Za grafikę 3D i rendering w czasie rzeczywistym odpowiada implementacja OpenGL licencjonowana przez Silicon Graphics. De facto obsługa multimediów jest najmocniejszą stroną w tym systemie. Jeszcze długo będziemy czekać na system operacyjny, który pobije pod tym względem BeOS-a.

Wśród użytkowników komputerów Apple do BeOS-a przylgnęła nazwa MediaOS. Co jest takiego innego w BeOS-ie, że uznany został za system multimedialny? Wszystkie dźwięki w BeOS-ie przesyłane są w formie cyfrowego strumienia audio, co pozwala na manipulację, obróbkę i miksowanie kilku niezależnych źródeł audio w czasie rzeczywistym. Obsługa strumienia video, a więc filmów, renderingu czy scen 3D także odbywa się w czasie rzeczywistym. Z kolei wielowątkowość pozwala na zapamiętanie sekwencji wideo z zewnętrznego źródła, dekompresję, jeśli trzeba to zmianę atrybutów strumienia tj. jaskrawość czy kontrast, ponowną kompresję strumienia wideo, następnie zapisanie go na dysk lub inny nośnik. A wszystko to odbywa się w jednym kroku. Z urządzeń zawartych w naszym komputerze ten system wyciska wszystko to, co zdefiniował producent, ale także i to czego producent nie przewidział. Wystarczy posłuchać midi w wykonaniu taniej karty muzycznej Yamaha 719 ISA.

System BeOS już od pierwszego wydania miał jasno wytyczony kierunek rozwoju. Były nim multimedia i współpraca z innymi systemami operacyjnymi. Dlatego też oprócz niecodziennych możliwości multimedialnych wyposażono go w obsługę różnych, nawet już dziś rzadko spotykanych systemów plików. 64-bitowy system plików BeFileSystem (befs) przy minimalnym rozmiarze jednostki alokacji wynoszącym 1024 bajty, jest w stanie powalić na kolana każdy system operacyjny z dostępnych na platformę PC. Liczba 2 (potęga64) robi wrażenie, gdy przeliczy się tą wartość na możliwy maksymalny rozmiar dysku obsługiwany przez BeOS-a, a jest to 17 MILIARDÓW TERABAJTÓW powierzchni dyskowej. Pomimo szybkiego rozwoju technologii upakowania danych na nośnikach, nie sądzę aby i za 20 lat przeciętnego użytkownika było stać na nośnik o takiej pojemności. Pozwala to na obsługę ogromnych ilości danych i ułatwia pracę z dużymi porcjami audio i wideo. Wielowątkowość systemu plików pozwala na rozdzielanie zadań pomiędzy wiele procesorów, a czas uruchamiania aplikacji niezależnie od jej wielkości jest utrzymywany na stałym poziomie, jednak nigdy nie dłużej niż kilka sekund. Identyfikacja plików zgodna ze standardem MIME (Multipurpose Internet Mail Extensions), pozwala na łatwą weryfikację danych oraz połączenie plików określonych typów z odpowiadającymi za ich obsługę aplikacjami. Daje to również gwarancję zgodności danych w intranetach. Z racji obsługi różnych systemów plików doskonale wygląda współpraca BeOS / Linux / Windows, oczywiście z poziomu BeOS-a.

BeOS ma jeszcze jedną niezaprzeczalną zaletę i jednocześnie przewagę zarówno nad systemami Microsoftu jak i wszelkiej maści Linuxami. Jego możliwości są definiowane przez mechanizm wtyczek [add-ons] podobnie jak w Winampie. Im więcej pluginów zgromadzimy dla Winampa w katalogu Plugins, tym większe ma on możliwości. W BeOS-ie sytuacja wygląda podobnie. Takie rozwiązanie daje ogromne możliwości przyszłej rozbudowy systemu, przy jednoczesnym zachowaniu sterylności systemu. Jeżeli w przyszłości jakiś producent wyda nowy system operacyjny bazujący na absolutnie nowym systemie plików to wystarczy tylko zaopatrzyć się w odpowiedni Plugin i skopiować go w odpowiednie miejsce na dysku, i po kłopocie. Żadnych nowych wersji systemu, żadnej rekompilacji jądra i zapewne nawet obejdzie się bez restartu komputera.System jest także przygotowany do użycia w internecie i sieciach lokalnych. Obsługa plików w tym trybie jest realizowana przez wbudowany w mikrojądro protokół FTP, który pozwala na dzielenie plików z osobami wykorzystującymi inne systemy operacyjne. Prosty serwer WWW dodany do dystrybucji BeOS R5 o nazwie PoorMan umożliwia wykorzystanie komputera jako serwera WWW. Standardowo dodana jest także przeglądarka WWW rozpoznająca standardy HTML 3.2, specyfikację HTTP 1.0 i 1.1 oraz FTP i SSL. Klient Mail obsługuje standard POP3 oraz SMTP, a zintegrowana z systemem usługa Telnet pozwala na zdalne łączenie się z innymi komputerami. Zaimplementowany klient Microsoft Network (tak, tak - to nie pomyłka) daje możliwość bezpośredniego łączenia się z komputerami, na których zainstalowany jest Windows. Ponadto możliwe jest wykorzystanie w obrębie sieci Ethernet laserowych drukarek bazujących na protokole AppleTalk lub TCP/IP. Wszystkie te możliwości można rozszerzyć korzystając z w/w mechanizmu wtyczek. Jeszcze inną bardzo użyteczną funkcją niespotykaną w innych systemach jest mechanizm replikowania aplikacji lub jej części. Daje to możliwość osadzenia części aplikacji w innej, bez możliwości utraty operowania na niej jak w aplikacji macierzystej. Funkcja jest dostępna bezpośrednio w menu BeOS (odpowiednik Menu Start) pod nazwą "Show Replicants".

Wersja bezpłatna BeOS R5 Personal Edition sprawia wrażenie systemu całkowicie pozbawionego funkcji zabezpieczeń przed nieupoważnionymi użytkownikami, tak jak to ma miejsce w Linuxach. Przy pierwszym uruchomieniu systemu praktycznie możemy zrobić wszystko, ze zniszczeniem systemu włącznie. Jednak przy bliższych oględzinach systemu okazało się, że w systemie można stosunkowo łatwo ustalić wielu użytkowników i przydzielić im pewne prawa lub przywileje w obrębie danej grupy, gdyż już sam system plików w specyficznym zapisie umożliwia nadawanie praw. Służą do tego znane dla użytkowników Linuxa narzędzia w katalogu /bin , które uruchamia się w BeOS-owej wersji shell-a wraz z odpowiednimi parametrami. Reasumując, BeOS R5 to doskonała alternatywa [w dodatku bezpłatna] dla wymagających użytkowników, zarówno tych których fascynują możliwości systemów spokrewnionych z UNIX / Linux, ale rozproszona architektura plików konfiguracyjnych Linuxa i trudność w opanowaniu składni podczas konfiguracji Linuxa doprowadza ich do białej gorączki, jak i tych co tęsknią za prostotą instalacji i intuicyjnością interfejsu graficznego oraz tych co marzą o nigdy nie starzejącym się systemie operacyjnym - takim zawsze na czasie.

Linuks

Linuks, Linux to wielozadaniowy, wieloużytkowy, 32-bitowy system operacyjny typu UNIX stworzony przez Linusa Torvaldsa. Pierwsza wersja systemu ujrzała światło dzienne w sierpniu 1991 roku, od tamtej pory system podlega licznym udoskonaleniom dokonywanym przez ogromną grupę programistów mających dostęp do kodu źródłowego systemu, który jest rozpowszechniany na zasadach licencji GPL (General Public License) fundacji FSF. Licencja ta zapewnia powszechną możliwość bezpłatnego użytkowania systemu i brania udziału w jego rozwoju. Jego kod źródłowy jak i sam system jest więc bezpłatny i dostępny dla każdego bez żadnych ograniczeń. Natomiast firmy komercyjne zarabiają, tworząc i sprzedając tzw. dystrybucje Linuksa, czyli wersje instalacyjne, zawierające program, kod źródłowy oraz setki dodatkowych programów użytkowych przystosowanych dla tego systemu zarówno shareware'owych jak i freeware'owych. Cena obejmuje zebranie wszystkich programów w całość, wytłoczenie CD, oraz wydrukowanie podręcznika użytkownika. Poszczególne wersje dystrybucyjne różnią się jakością dołączonej dokumentacji, programem instalacyjnym oraz ilością i aktualnością dołączonego oprogramowania (stąd różnica liczby płyt CD-ROM w poszczególnych dystrybucjach). przy czym coraz częściej można spotkać również darmowe wersje dużych programów komercyjnych na tą platformę takich jak pakiety biurowe StarOffice, Corel World Perfect przeglądarkę Internetową i klienta pocztowego N. Communicatora czy programy graficzne np. Gimp. Darmowe wersje Evaluation można znaleźć na dodatkach CD czasopism komputerowych lub w Internecie Oprócz całkowitej bezpłatności główną zaletą Linuksa są małe wymagania sprzętowe. Do wykonywania podstawowych zadań wystarczy mu komputer 386 z 4 MB pamięci RAM. Poza tym Linux funkcjonuje także sprawnie na innych platformach sprzętowych takich jak: Power-PC, Power-Mac, Atari czy Amiga. Linux stał się już najpopularniejszym systemem dla serwerów internetowych, używany jest przez miliony osób również jako system operacyjny stosowany w biurach i domach - Linux dorównuje (a często przewyższa możliwościami komercyjne systemy UNIXowe. Dostępnych jest ponad 20 odmian Linuxa pochodzących od firm, różnych organizacji i osób prywatnych. Testowa instalacja Linuxa potrzebuje na dysku dwóch dodatkowych partycjach sformatowanych w systemie Ext2: pierwszej na system, i drugiej przeznaczonej na plik wymiany (swap file). Później można uruchamiać linuxa za pomocą LOADIN. EXE z poziomu DOSa lub używając dołączonego do systemu programu startującego LiLo (Linux Loader). Jest to boot manager z którego po starcie systemu można wybrać pod którym systemem operacyjnym chcesz akurat pracować (zakładając że masz zainstalowanych na swoim komputerze więcej systemów). Z poziomu linuxa jest dostęp do partycji Windows 95/98 (FAT 16/32) oraz Windows NT (NTFS - tylko do odczytu). Co ciekawe w Linuxie możemy również uruchamiać prawie wszystkie 16 i 32 bitowe aplikacje Windows, aby to zrobić potrzebny jest jednak tzw. emulator np. Wine. Najpopularniejsze dystrybucje Linuxa to: RedHat, Debian, S. u. S. E Linux, SlackWare, Mandera, Caldera OpenLinux, Corel Linux. Wszystkie pakiety dystrybucyjne Linuxa bazują na tym samym jądrze (kernelu), a mogą tylko wystąpić różnice pomiędzy wersjami. Kernel zawiera podstawowe funkcje systemu operacyjnego, ładuje niezbędne sterowniki systemu plików, obsługi sieci oraz dołączonych urządzeń i mnóstwo, uruchamianych z linii poleceń narzędziowych programów pomocniczych. Instalacja i późniejsze użytkowanie systemu w zależności od wersji nie należy do specjalnie łatwych i wymaga już pewnej znajomości komputera (to nie to co instalacja Windows), musimy przeznaczyć mu osobną partycję Ext2 na HD i odpowiadać na szereg niezrozumiałych pytań zadawanych przez program instalacyjny. Linux podobnie jak większość nowoczesnych systemów operacyjnych ma wygodny i łatwy w użyciu interfejs graficzny, podobny również do Windosowych okienek, tak zwany X-Window. Prawdopodobnie najprostszą a zarazem najbardziej popularną wersją jest S. u. S. E. Jeżeli BIOS twojego komputera pozwala na ładowanie systemu operacyjnego wprost z CD-ROM'u (W opcji Boot Device zakładki Adwanced CMOS Setup powinien być CD-ROM), to proces instalacji skróci się do wykonania kilku w miarę prostych czynności, gdyż system umieszczony jest na tzw. płycie bootowalnej. Użytkownicy SuSE Linuxa będą mogli w pełni wykorzystać możliwości swoich kart graficznych z akceleratorem, w tym najnowszych pracujących z magistralą AGP i obsługujących DVD. System obsługuje także karty video, a zestaw sterowników do najnowszych kontrolerów SCSI i napędów dysków wymiennych stawia go niemal na równi z innymi komercjalnymi systemami. Wspomniany X-Windows to specyficzne środowisko graficzne Linuxa które do złudzenia przypomina Windosowe okienka. Mamy tu do wyboru kilkanaście menadżerów okienek które w zależności od urozmaiceń swojego interfejsu wymagają odpowiedniej ilości wolnej pamięci RAM. Dostępne są 2 interfejsy graficzne KDE i GNU. Najbardziej pamięciożernym jest KDE (minimum 32 a najlepiej 48 lub 64 MB RAM'u), ale za to jest to menadżer najłatwiejszy w konfiguracji i dostosowaniu go do indywidualnych upodobań użytkownika. Obsługa odbywa się w nim analogicznie jak w Windows 95, bezpośrednio spod grafiki przy wykorzystaniu wbudowanego mechanizmu "przeciągnij i upuść" i innych tego typu ułatwień znanych z Windosowych okienek, z tym że na tej platformie jeszcze nie wszystko działa tak jak należy a większość programów nadal pracuje lub jest uruchamiana w trybie tekstowym. Konfiguracja polega z reguły na edycji odpowiedniego pliku w edytorze tekstowym a wyszukanie odpowiednich danych w większości przypadków wymaga przeczytania anglojęzycznej dokumentacji. Po odpowiedniej konfiguracji możemy jednak ustawić menu i wszystkie komunikaty np. w języku polskim. Linux w dużym stopniu zawdzięcza swoją popularność doskonałej stabilności działania, dzięki czemu znalazł zastosowanie w narzędziach programistycznych i serwerowych a przez to staje się coraz bardziej popularny. Przybywa również programów przeznaczonych na tę platformę operacyjną dzięki czemu ma szansę w niedługim już czasie konkurować z Windowsem także na scenie domowych zastosowań. Póki co jest to jednak system mało przyjazny a problemy z instalacją i konfiguracją to tylko część wad. Niewiele urządzeń sprzętowych oferuje obsługę do linuxa, a ciężar wyprodukowania sterowników spoczywa najczęściej na barkach programistów tego systemu. Ponadto obsłudze kart video adapterów dźwiękowych czy drukarek daleko do uniwersalnej, natomiast w odniesieniu do skanerów, aparatów cyfrowych i kart TV jest to jeszcze obsługa bardzo wybiórcza. Urządzenia których działanie zależy w dużej mierze od komputera - Winmodemy lub niektóre drukarki atramentowe, prawdopodobnie nie będą działały w ogóle, a zyskujące na popularności standardy, takie jak USB czy DVD, są obsługiwane warunkowo i eksperymentalnie. Dokumentacja Linuxa jest mało precyzyjna i nie ułatwia szczególnie procesu instalacji i obsługi systemu tym bardziej że jest w całości w języku angielskim. Najlepszym źródłem pomocy są więc grupy dyskusyjne w których należy szukać pomocy zadając pytania na forum a najlepiej przeglądając archiwum w poszukiwaniu odpowiedzi.

UNIX

UNIX, system operacyjny, przeznaczony głównie dla komputerów pełniących rolę serwerów. Pomimo że powstał pod koniec lat 60. (1969), nadal jest jednym z częściej spotykanych w świecie systemów operacyjnych. Większość producentów superkomputerów dołącza do nich własną wersję tego systemu. Na bazie UNIX-a powstał też Linux, czyli system przeznaczony dla komputerów osobistych, choć jest on również z powodzeniem używany w komputerach świadczących różne usługi sieciowe. UNIX to nazwa wysoce scentralizowanego, wieloprogramowego i wieloużytkowego systemu operacyjnego stworzonego w 1969 r. przez Kena Thompsona i Dennisa Ritchie'go z AT&T. Dzięki elegancji projektu i przenośnej realizacji w języku C dał początek całej rodzinie systemów operacyjnych.
Historia UNIX'a sięga początku lat sześćdziesiątych kiedy to kilku specjalistów z Massachussets Institut of Technology i laboratoriów Bella (będącej częścią koncernu AT&T) zajeło się tworzeniem skomplikowanego, wieloużytkowego systemu obliczeniowego o nazwie Multics. Prace na projektem zostały jednak oficjalnie przerwane a ich kontynuacją zajeło się już niezależnie dwóch autorów, którzy doprowadzili ostatecznie do stworzenia zupełnie nowego, prostego i początkowo jednozadaniowego (od łacińskiego unics czyli "jedyny") systemu operacyjnego UNIX. Z czasem system zaczęto rozbudowywać a jego możliwości zaczeły nabierać coraz większego znaczenie w informatyce. UNIX stanowi obecnie najbardziej popularne środowisko pracy szczególnie w zastosowaniach sieciowych gdyż cechuje go duża stabilność oraz bezpieczeństwo systemu przed nieautoryzowanym dostępem. UNIX jako pierwszy z systemów na komputery PC zapewniał pracę za pośrednictwem sieci, a serwery UNIXowe są do dzisiaj najczęściej spotykanymi węzłami w sieci Internetu. System uruchomić można prawie na każdym komputerze począwszy od osobistych komputerów IBM PC i Macintosh a skończywszy na superkomputerach typu Cray-MP (wyjątkiem mogą być co najwyżej starsze komputery np. typu PC XT). Właścicielem praw autorskich i nazwy UNIX jest firma AT&T, oznacza to, że system nie jest sprzedawany, a tylko licencjonowany, czyli każda jego wersja jest oparta na oryginalnym UNIX'ie AT&T. Niezależne firmy opracowują na tej licencji własne wersje UNIXów, których licbę ocenia się obecnie na kilkaset odmian. W nazwie "duplikatu" systemu występują zazwyczaj litery IX lyb sama litera X aby wiadomo było że system jest UNIXopodobny. Najbardziej znane odmiany to: AIX (IBM), A/UX (Apple), BSD (Uniwersytet Kalifornijski w Berkley), Linux, GNU (Free Software Foundation), HP/UX (Hawlett-Packard), SunOS (Sun Microsystem), Ultrix (DEC), Unicos (Cray Corporation), UNIX (AT&T, SCO, Sun Microsystems), Xenix (SCO). UNIX jest wprawdzie dość elastycznym systemem operacyjnym, dobrze dostosowanym do potrzeb wymagających użytkowników, ale posiada również wiele udziwnień, niezrozumiałych dla niewyrobionych tecnicznie użytkowników. Przypominająca szyfr składnia poleceń składająca się z wielu dziwnych określeń typu "demon" czy " zombie" nie sprzyja specjalnie użytkownikom w jego obsłudze.

S C O Unix

Nowy system UnixWare 7.1 zapewnia wielofunkcyjne, skalowalne środowisko operacyjne Unix ze ściśle zintegrowanymi usługami sieciowymi - idealne dla kluczowych aplikacji przedsiębiorstwa. Zaprojektowany pod kątem włączenia funkcjonalności zawartej w systemach SCO OpenServer" Relase 5.0 i SCO UnixWare 2, wprowadza szereg nowych technologii rozszerzeń. wykorzystujących zalety najnowszego sprzętu systemowego i urządzeń peryferyjnych.
Zawiera wbudowaną obsługę aplikacji SCO OpenServer i SCO UnixWare, zapewniając pełną kompatybilność aplikacji. Zaprojektowany pod kątem łatwego przejścia na nadchodzące systemy Unix. bazujące na 64-bitowym procesorze Merced firmy Intel. Użytkownikom zaznajomionym z istniejącymi systemami operacyjnymi SCO UnixWare oparty na SVR5 może być po prostu opisany Jako poniższa kombinacja:

- rdzeń systemu operacyjnego i usług SCO UnixWare 2.1,
- biblioteki systemowe SCO UnixWare 2.1,
- komendy systemowe SCO UnixWare 2.1,
- systemowe stosy protokołów sieciowych SCO OpenServer Relase 5,
- szkielet instalacji systemowej i narzędzia SCO OpenServer Relase 5,
- szkielet administracji systemowej i narzędzia SCO OpenServer Relase 5,

Najważniejsze nowe funkcje:
- zaawansowane funkcje internetowe i Java,
- moc i niezawodność dla firmy,
- wszechstronna współpraca w sieci i usługi katalogowe,
- wysoka dostępność i technologia klastrów,
- poczta i wiadomości,
- zdalna administracja i zarządzanie systemem,
- obsługa nowych technologii sieciowych przechowywania danych grafiki.

QNX

QNX, Firma QNX Software Systems Ltd. została założona w 1980 przez Gordon'a Bell'a i Dan'a Dodge'a, aby rozwijać i sprzedawać QNX Realtime Operating System. Wiele firm m.in. 3Com, Motorola, Cisco, Matsushita, IBM, Philips, Siemens wykorzystuje technologię QNX w celu budowania niezawodnych aplikacji m.in. w dziedzinie telekomunikacji. Jak mówi o sobie firma, QNX był pierwszym system okienkowy posiadającym osadzone mikrojądro. QNX Software Systems Ltd. zajmuje się przede wszystkim budowaniem systemu operacyjnego, oczywiście tworzy też do niego oprogramowanie. Przypuszcza się, że zostało sprzedane około miliona kopi systemu operacyjnego QNX.
QNX jest chyba jedynym OS-em, który zawiera środowisko POSIX + pełen system okienkowy mieszczące się w jednym MB pamięci flash lub ROM. Dobrym przykładem jest tutaj demo QNX mieszczące się na jednej dyskietce 1,4 MB. Do jego uruchomienia nie jest nawet wymagany dysk twardy, a zawiera w sobie pełen system okienkowy, możliwość podłączenia do internetu (moduł Dial-UP), przeglądarkę internetowa Voyager, edytor tekstu, menadżera plików, ponadto rozpoznaje sporo sprzętu (bez problemu rozpoznał karty graficzne Virge i Riva TNT). Z tego powodu że mikrojądro jest tak niewielkie możliwość wystąpienia błędów jest praktycznie minimalna.
Jeśli chodzi o multimedia to system oczywiście obsługuje pliki MPEG-1, MPEG-2, MP3, CD audio i DVD z dźwiękiem Dolby Digital AC-3. Jedna z najsilniejszych stron systemu jest sieć. Zaimplementowany został oczywiście protokół TCP/IP - wliczając w to takie usługi jak PPP, DHCP, NFS, RPC i SNMP. Umożliwia to korzystanie z wielu wariantów połączeń sieciowych. Przegladarka obsługuje standard SSL (128bitowy klucz kodowania), ale niestety moduł do obsługi nie jest zainstalowany i bez tego niestety nie można np. zalogować się w przeglądarce na swoje konto e-mail. W pełnej wersji systemu można pobrać z internetu moduł obsługujący SSL. Jednak tu pojawia się pewien problem. System QNX jest ze swojej natury systemem komercyjnym i niestety moduł obsługujący SSL nie jest darmowy. Trzeba za niego zapłacić. Tu moim zdaniem leży przewaga systemu BeOS nad QNX. Oba sa darmowe, lecz duża ilość darmowego oprogramowania dostępna jest tylko dla Be i powstaje go coraz więcej.

CP/M

System CP/M jest dyskowym systemem operacyjnym, przeznaczonym do mikrokomputerów z procesorem Intel 8080, może być także używany na mikrokomputerach z procesorem Z80. System ten umożliwia pracę jednego programu, obsługę urządzeń wejścia/wyjścia w tym pamięci dyskowych - oraz gospodarkę plikami. Instalowano go głównie na komputerach 8 bitowych, a swoją popularnością cieszył się w latach 70 i 80 tych. Powstało bardzo wiele programów działających pod nadzorem CP/M, dlatego użytkownicy tego systemu mają dostęp do bogatego zestawu programów użytkowych i systemowych. Mimo pewnych wad CP/M zdobył dużą popularność i swego czasu był niemal standardowym systemem operacyjnym dla mikrokomputerów 8-bitowych takich jak Amiga, Commodore, Atari, ZX Spectrum czy Amstrad.
CP/M nie został pomyślany jako system operacyjny powszechnego użytku, lecz jako system wspomagający opracowywanie i uruchamianie programów pisanych w języku asemblera. Dlatego nie jest to system łatwy w użyciu, nie jest on bowiem przyjazny (ang. user friendly). Współpraca z użytkownikiem odbywa się za pomocą dosyć niewygodnych komend o specyficznej składni. Wadą są bardzo ubogie komunikaty o błędach pracy systemu oraz brak mechanizmów obsługi błędów. Na przykład, gdy wydany zostanie rozkaz drukowania, a drukarka nie jest włączona, lub gdy podany jest rozkaz załadowania programu z dyskietki której nie ma aktualnie w stacji, system przestaje działać, oczekując na gotowość urządzenia zewnętrznego. Jedynym wyjściem jest przerwanie wykonywania rozkazu, co wymaga niekiedy ponownego załadowania systemu. CP/M dzięki modułowej budowie mógł być adaptowany dla dowolnego komputera zawierającego procesor Intel 8080 lub z nim zgodny, np. Z80, 8085 oraz blok pamięci RAM o wielkości 20 KB (pierwsze wersje potrzebowały zaledwie 16 KB) rozpoczynającej się od adresu zero. Przeniesienie systemu wymagało napisania od nowa jedynie bloku procedur współpracy z urządzeniami zewnętrznymi, reszta pozostawała nie zmieniona.
System ten był wygodny dla programistów tworzących oprogramowanie podstawowe mikrokomputerów, zawierał bowiem programy ułatwiające opracowanie i uruchamianie programów zapisanych w języku asemblera, w tym edytor, asembler i debugger. Poza tym każda funkcja systemu CP/M związana z wprowadzaniem lub wyprowadzaniem danych i obsługą pamięci dyskowej mogła być w prosty sposób wykorzystana w dowolnym programie. Zwalniało to programistę z obowiązku pisania od początku wszystkich programów obsługi wejścia/ /wyjścia, co upraszcza konstrukcję programu. Dlatego też CP/M został zainstalowany w wielu różnych mikrokomputerach. Główną zaletą systemu CP/M była jednak przenośność oprogramowania (ang. transportability). Program napisany dla komputera pracującego pod nadzorem CP/M może być wykonywany na dowolnym innym komputerze pracującym pod kontrolą tego systemu. Przenośność ta nie była wprawdzie pełna, niekiedy powstawały bowiem niezgodności danych np. z powodu różnych formatów dysków. Przez wiele lat istnienia systemu napisano kilka tysięcy programów działających pod jego nadzorem, a wśród nich tak znane, jak Word Star, dBase II, Pascal MT+, Turbo Pascal, GSX, CBasic i in. Powstały także wersje tego systemu dla komputerów 16-bitowych, nie zdobyły one jednak takiego powo- dzenia jak CP/M. Szacuje się, że system CP/M był używany w ok. 400 000 mikrokomputerach. Zastosowano go między innymi w popularnym komputerze Amstrad 6182 i 8256 oraz Commodore 128. Za pomocą CP/M posługiwać się można także komputerami Apple lie i Commodore 64, wyposażonymi w kartę z procesorem Z80. Opracowano kilka wersji tego systemu. Najbardziej znane to: CP/M 3.0, MP/M, CP/M 86, CCP/M, CCP/M 3.1, CP/M 68K.

LANtastic LANtastic, SYSTEM SIECIOWY to sztandarowy produkt amerykańskiej firmy Artisoft, która specjalizuje się w tworzeniu oprogramowania mającego na celu łączenie ze sobą komputerów w celu wymiany różnego radzaju informacji między nimi (poczty, danych księgowych, dokumentów itp etc.) . Warte jest podkreślenia to, że łączone komputery mogą być bardzo starego typu (popularne 15 lat temu XT) lub bardzo nowoczesnego (Pentium III). Drugą ważną rzeczą jest to, że LANtastic umożliwia łączenie w banalny sposób komputerów z systemami DOS, Windows 3.x/95/98/Me/NT(4.0)/2000, OS/2, Mac, co czyni go jedną z najbardziej uniwersalnych sieci komputerowych na świecie. LANtastic już od wersji 4.x poprzez 5.x, 6.x, 7.x i wreszcie 8.x cechował się wielką prostotą obsługi (rewolucyjny interfejs w wersji 6.x/7.x/8.x) oraz bardzo dobrze opracowaną dokumentacją dostępną w sposób interaktywny (podręczniki stają się zbędne). LANtastic jest idealnym rozwiązaniem dla bardzo małych firm posiadających minimum dwa najgorsze nawet komputery oraz bardzo dużych posiadających ich setki. Wyobraźmy sobię sytuację w jakiej znajduje się mała firma posiadająca dwa komputery 286 (np. magazyn i dział sprzedaży), dobrze byłoby połączyć ze sobą te komputery w sieć aby mogły wymieniać się ze sobą danymi. Wołamy więc "fachowca" a on załamuje się widząc tak stary sprzęt i radzi kupno nowego za dziesiątki milionów. Ale gdy zainstalujesz na tych komputerach system sieciowy LANtastic nie musisz nic modernizować (działa z jeszcze gorszymi komputerami niż twoje) LANtastic to sieć z definicji przygotowana do współpracy z Internetem! Wystarczy ci jeden komputer z Windows95 aby współdzielić Internet ze wszystkimi komputerami w twoim biurze (z zainstalowanym Windows3.x/95/98/Me/NT/2000)<![endif]>

Solaris

Solaris, Srodowisko operacyjne Solaris to dobre rozwiazanie dla przedsiebiorstw do intensywnego przetwarzania sieciowego. Solaris to srodowisko 64-bitowe, zoptymalizowane dla jezyka Java i zgodne z Rokiem 2000. Znaczna skalowalnosc zapewnia, ze system nie zestarzeje sie po kilku latach, a byc moze i kilku miesiacach pracy. Wysoka wydajnosc daje moc niezbedna do szybkiego wykonywania zadan. Zaawansowana technologia 64-bitowa jest trzonem systemu Solaris 7. Dla przedsiebiorstwa oznacza to znaczacy wzrost wydajnosci oraz pojemnosci dla calego szeregu aplikacji: od planowania zasobow przedsiebiorstwa do transakcji elektronicznych, od poszukiwania danych do tworzenia cyfrowych mediow, od wyszukiwarek WWW po analizy danych naukowych. Powstajace 64-bitowe aplikacje moga pracowac nawet 10-krotnie szybciej. Dzieki 64-bitom moga one bezposrednio adresowac wieksza ilosc danych z pamieci, a nie z dysku. Tak wiec operacje, ktore zajmowaly duzo czasu, np. zapytania do bazy danych, teraz przeprowadza sie w ciagu ulamka tego czasu. Srodowisko operacyjne Solaris 7 pozwala obsluzyc praktycznie kazda operacje: intensywny ruch w sieci, ogromne zbiory danych i w ten sposob rozwiazuje zadania wymagajace najwyzszych wydajnosci. Dzieje sie tak dzieki znacznej skalowalnosci srodowiska 64-bitowego. Dzieki technologii 64-bitowej aplikacje moga uzyskiwac dostep do wiekszej ilosci plikow jednoczesnie, a w tym samym czasie moze pracowac wiecej procesow systemowych, co w efekcie powoduje, ze na serwerze moze pracowac wiecej aplikacji. Solaris 7 udostepnia dodatkowo wiecej polaczen sieciowych, dzieki czemu serwery moga obsluzyc wieksza liczbe uzytkownikow. Tak wiec srodowisko operacyjne Solaris 7 skaluje sie od komputera typu desktop az po centrum przetwarzania danych, a wiec moze byc dostosowane do zmieniajacych sie potrzeb uzytkownika. Ze srodowiskiem Solaris 7 zintegrowana zostala funkcja dynamicznej rekonfiguracji, ktora pozwala na nieprzerwana prace systemu nawet w przypadku awarii plyty systemowej. Co wiecej, administrator moze wymienic uszkodzony komponent bez przerywania pracy uzytkownikow. Integralnym skladnikiem srodowiska operacyjnego Solaris 7 jest Solaris Web Start. Umozliwia on dokonywanie wszystkich czynnosci instalacyjnych i administracyjnych lokalnie lub zdalnie z poziomu przegladarki WWW. Solaris Web Start upraszcza instalacje poprzez wyeliminowanie zlozonego administrowania w systemie UNIX, ktore zwiazane jest z instalowaniem nowego oprogramowania. W srodowisku operacyjnym Solaris, dzieki technologii Solaris Web Start, instalacja oprogramowania moze byc przeprowadzana takze przez mniej doswiadczonych administratorow. Przenoszenie danych z sieci prywatnych do publicznych wymaga wbudowania funkcji bezpieczenstwa. srodowisko operacyjne Solaris 7 zapewnia znacznie lepsza weryfikacje uzytkownikow, integralnosc i prywatnosc danych, dzieki czemu sa one zabezpieczone przed nieautoryzowanym dostepem. srodowisko operacyjne Solaris upraszcza zarzadzanie bezpieczenstwem sieciowym, jako ze uslugi dostepowe, takie jak login i rlogin, nie musza byc modyfikowane podczas zmian w procesie weryfikacji uzytkownikow.

Podsumowanie funkcji :

Pelna obsluga 64-bitowa

Wydajnosc technologii Java

Instalacja srodowiska operacyjnego i aplikacji w oparciu o siec Web

Konfigurowanie i administrowanie w oparciu o siec Web

Zgodnosc z Rokiem 2000 i obsluga wielu jezykow

Nowe cechy RAS

Dynamiczna rekonfiguracja (tylko z wybranymi systemami)

UNIX File System (UFS) logging

Zwiekszone mozliwosci debugowania

Ulepszona analiza core dump

Mozliwosci wymiany elementow podczas pracy

Standardy :

Zgodnosc z rokiem 2000 wedlug specyfikacji X/Open

Standardowe interfejsy: X/Open UNIX 98

Standardy graficzne: X11, PostScript, Display PostScript, OpenGL

Standardy desktop: CDE, Motif

Standardy obiektowe: Java IDL

Interfejsy sieciowe: ONC, ONC+, NFS, WebNFS, opcjonalni NetWare IPX/SPX, SNA, SMB, AppleTalk, DECnet i inne

Standardy Internetu: HTTP, ftp, telnet, DNS, NTP, IMAP4, DHCP, SNMP, SMTT <![endif]>

Wymagania systemowe (praca w trybie znakowym a nie Xwindows)

Platforma SPARC badz Intel 486 (100 MHz) lub Pentium

Pojemnosc dyskowa: desktop: minimum 600 MB, serwer: 600 MB do 1 GB

Pamiec: minimum 32 MB

W Polsce system Solaris jest wykorzystywany zarowno przez operatora telefonii stacjonarnej (Telekomunikacja Polska S.A.), jak i sieci telefonii komorkowej (Plus GSM). Firmy telekomunikacyjne w bardzo szybkim tempie wdrazaja nowe uslugi, a Solaris dzieki swej duzej skalowalnosci pozwala im na wspieranie kluczowych sfer dzialalnosci: billingu, obslugi klientow, zarzadzanie sieciami czy uslugi internetowe. Ulatwia to prace operatorom, ktorzy chca na poczatku wdrozyc tylko wybrane uslugi, a nastepnie w miare potrzeb rozszerzac ich zakres oraz tym, ktorzy chca wdrozyc technologie klient - serwer do swoich przestarzalych, lecz ciagle spelniajacych wazne funkcje systemow typu mainframe. System wspomagajacy handel energia elektryczna przez Zaklady Energetyczne sklada sie on z modulow: akwizycji danych, rozliczen ilosciowych i wartosciowych oraz monitorowania i kontroli. Ponadto system umozliwia rozliczanie sie ZE ze swoimi klientami na podstawie dowolnie zdefiniowanych umow specjalnych. Ze wzgledu na rozmiar przetwarzanych danych system Pomiaru i Monitorowania Energii Elektrycznej wspolpracuje z systemem operacyjnym UNIX Solaris i bazami danych INFORMIX. Umozliwia to obsluge znacznej liczby punktow pomiarowych oraz spelnienie wymagan dotyczacych odpowiednio krotkiego czasu przetwarzania. System jest przeznaczony specjalnie dla wytworcow energii elektrycznej. Umozliwia zbieranie, gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczacych produkcji energii. Wspomaga gospodarke energia elektryczna w przedsiebiorstwach stanowiacych najwiekszych odbiorcow energii (glownie kupujacych energie na napieciu 110 kV). Jest on aktualnie stosowany w duzej elektrowni w Turowie. Na rynku Unix'owym, system operacyjny Solaris uwazany jest za bardzo przydatny dla przedsiebiorstw, dzieki wyjatkowo krotkiemu sredniemu czasowi reakcji systemu, jakiego wymagaja aplikacje pracujace w czasie rzeczywistym. Solaris posiada takze mozliwosc komunikowania sie z szeroka gama innych srodowisk, co pozwala mu na wspolprace z wieloma popularnymi sieciami, takimi jak DECnet, IBM SNA, NetWare, czy OSI. Solaris umozliwia rowniez stosowanie programow napisanych dla komputerow PC - za sprawa Wabi - interfejsu ktory pozwala uruchamiac w srodowisku Unix programy dla Microsoft Windows, bez koniecznosci ich przekompilowywania. Czynnikiem sprzyjajacym przejsciu z systemu zcentralizowanego do otwartego jest jednak zdolnosc Unix'a do zaspokajania szerokiej gamy potrzeb jakie wystepuja w przedsiebiorstwach, od obslugi komputerow typu desktop do wysokiej klasy serwerow. Solaris zapewnia, na przyklad, kompatybilnosc binarna pomiedzy profesjonalnymi bazami danych lub serwerami MRP/ERP i systemami zabezpieczen w sklepach. Dzieki powszechnie uzywanym mechanizmom takim jak mirroring dyskow czy tez automatycznym kopiom zapasowym, Solaris cechuje wysoki stopien niezawodnosci, niezbedny dla zastosowan w przemysle. Aktualnie system jest wykorzystywany w Zakladach Samochodowych "JELCZ" S.A. oraz Browarach Wielkopolskich "LECH"

Novell NetWare

Novell NetWare to bezpieczna, niezawodna i skalowalna platforma do prowadzenia e-biznesu - tworzenia i uruchamiania opartych na otwartych standardach aplikacji WWW oraz zarządzania nimi. Najnowsza wersja NetWare pozwala firmom na uruchamianie krytycznych aplikacji obsługujących transakcje we własnej witrynie internetowcj. co umożliwia bezpieczne współdzielenie informacji oraz znaczne zmniejszenie kosztów działalności przedsiębiorstwa.
NetWare 5.1 przekształca serwery klasy PC w wydajne serwery internetowe. nie tylko pozwalając na komunikację pomiędzy komputerami osobistymi, drukarkami i urządzeniami pamięci masowej, ale obsługując także wszelkie połączenia realizowane za pośrednictwem Internetu oraz intranetów i ekstranetów przedsiębiorstwa.
NetWare 5.1 jest jednocześnie najlepszą platformą dla popularnych aplikacji biurowych, zapewniającą najlepszą obsługę oprogramowania pakietu Office 2000. NetWare 5.1 wspiera protokół WebDAV i obsługuje foldery WWW Office 2000 w systemie plików NetWare. umożliwiając wspólne edytowanie i publikowanie w WWW na bazie NetWare.
Netware 5.1 zawiera NDS eDirectory - samodzielną technologię katalogową, która umożliwia świadczenie nowego rodzaju usług e-biznesowych: bezpiecznych, profilowanych do potrzeb użytkowników. W skład systemu wchodzi m.in. baza danych Oracle8i (dla pięciu użytkowników). Oracle WebDB, serwer aplikacji webowych IBM WebSphere 3 Standard Edition i moduł IBM WebSphere Studio. Serwery aplikacji WebSphere na NetWare wyróżniają się tym, że oferują najszerszą gamę możliwości oraz zestaw narzędzi, który tworzy solidne środowisko programistyczne i użytkowe. W NetWare 5.1 ułatwiono zarządzanie całą siecią. Za pomocą NetWare Management Portal system może być zarządzany również przez sieć WWW. Środowisko: klient dla DOS, Windows 3.x/95/98/2000/NT, MacOS, OS/2.

Free BSD

Free BSD, to podobnie jak Linux 32 bitowy wielozadaniowy system operacyjny pochodzący z rodziny UNIXa i rozprowadzany bezpłatnie (dystrybucja i kody źródlowe). Od linuxa różni się m.in. tym że kody źródłowe i wszelkiego rodzaju uaktualnienia wersji są podporządkowane centralnie w projekcie Free BSD, co ma szczególne znaczenie w firmach, które chcą tego systemu używać w środowisku produkcyjnym i są zależne od ciągłego rozwoju i kontatybilności systemu. Ostatnia wersja systemu 4.4 została zaprojektowana z myślą o wielu architekturach sprzętowych co jest szczególnie rozwijane w podrzędnych wersjach tego systemu - NetBSD i OpenBSD. Wady Free BSD to mała kontatybilność sprzętowa i niewielki zasób programów użytkowych. Pomocny jest tu emulator Linuxa dzięki któremu można uruchamiać w menadżerze KDE z Free BSD typowe programy Linuxowe jak: Star Office czy Word Perfect. Minimalne wymagania sprzętowe to procesor 486-SX i 32 MB RAMu, napęd CD-ROM i około 500 MB wolnego miejsca na HD. Instalacja systemu jest zbliżona do Linuxa. Mamy tutaj wyposarzony w menu program instalacyjny, a konfiguracja polega głównie na zmianuie zawartości plików tekstowych.

Podsumowanie

Na podstawie przytoczonych wyżej opisów poszczególnych systemów można stwierdzić, że ilość i rodzaje nowych systemów komputerowych jasno określają nowe trendy rozwojowe tzn., po pierwsze wpełni 64 bitowy system w pełni multimedialny z możliwością fonetycznej obsługi , po drugie łatwy w obsłudze i po trzecie jak najbardziej powiązany z siecią internet.

Opracował Andrzej W. Bugajski

• Źródła:

• Clive Grace, SoftWindows 95, PC Plus, styczeń 1997.

• Steve Patient, MS-DOS 5.0 - Back in front, PC Plus, lipiec 1991.

• 6 of the best, PC Plus, marzec 1991.

• Andrw Thomas, The DOS duel, Windows user, maj 1994.

• Mitt Jones, GeoWorks Ensemble Lays the Foundation For A Brave New OS, PC Magazine, 21 lutego 1991.

• Huw Collingbourne, Not just a pretty interface, PC Plus, maj 1992.

• Jeff Prosise, What Is an Operating System, PC Magazine, 14 maja 1996.

• Scott Spanbauer, Windows alternatives, PC World, październik 1992.

• Frank J. Derfler jr., Steve Bigney, Windows for Workgroups 3.11: The Best Windows for All, PC Magazine, 11 lutego 1994.

• "Słownik Encyklopedyczny - Informatyka" Wydawnictwa Europa. Autor - Zdzisław Płoski. ISBN 83-87977-16-0. Rok wydania 1999.

• http://www.winter.pl/okolice.html - Wiadomosci internetowskie

• "Na początku był DOS" Rafał Lewczuk

• sieć internetu

---