Porowatość gleby-

całkowita objętość przestrzeni wolnych (przestworów, porów) między cząsteczkami stałej fazy gleby. Po=Vp/V*100%(gęstość gleby/gęstośc stałej fazy gleby).

Wskaźnik porowatości

wyraża się w procentach, stosunkiem objętości wolnych przestworów do całkowitej objętości danej bryły glebowej.

Główny wpływ na wielkość tego wskaźnika ma struktura, mniejszy uziarnienie gleby.

Porowatość gleb uprawnych:

wytworzonych z piasków 35-45%, wytworzonych z glin i lessów 40-45%, zawierających dużo próchnicy 50-60%, organicznych 80-90%.

Makropory (pory aeracyjne)-o średnicy >30µ, zawsze wypełnione powietrzem, wody płyną przez nie okresowo, w czasie opadów.

Mezopory (kapilarne)-o śr. 30-0,2µ, wypełnione wodą dostępną dla roślin.

Mikropory (mikrokapilarne)-o śr. <0,2µ, wypełnione wodą niedostępną dla roślin.

Gęstość stałej fazy gleby gleby-stosunek masy fazy stałej gleby do objętości zajmowanej przez tą fazę.[Mg/m³]. Rośnie wraz ze zwiększaniem się ilości minerałów ciężkich a maleje ze wzrostem substancji organicznej. Gleby mineralne: 2,55-2,70 Mg/m³, organiczne: 1,4-1,8 Mg/m³.

Gęstość gleby- masa jednostki objętości gleby o naturalnej budowie, wysuszonej w temp. 105^○.[ Mg/m³]Gleby mineralne: 1,1-1,7Mg/m³, organiczne: 0,1-0,3Mg/m³.

Wzrost zagęszczenia: osiadanie gleby w wyniku siły ciężkości, ugniatające działanie maszyn, opady deszczu, degradacja struktury gleby.

Zmniejszenie zagęszczenia: działalność mikroflory i fauny glebowej, odpowiednio wykonywane zabiegi agrotechniczne oraz systemu korzeniowego roślin wyższych, poprawa struktury gleby.

Źródła wody glebowej: opady, podsiąkające wody gruntowe, para wodna skraplana z powietrza glebowego.

Wilgotność gleby-procentowa zawartość wody w glebie wyrażona w procentach od absolutnie suchej gleby (wilgotność wagowa), od objętości gleby (wilgotność objętościowa) lub od polowej pojemności wodnej (względna wilgotność gleby).

Pełna pojemność wodna- stan gleby, w którym wszystkie pory glebowe są wypełnione wodą.

Polowa pojemność wodna- pory kapilarne są całkowicie wypełnione wodą, w makroporach znajduje się powietrze. Stan gleby po swobodnym odcieku wody pod wpływem sił grawitacyjnych. W tym stanie pory aeracyjne są wypełnione powietrzem.

Wilgotność trwałego więdnięcia roślin-ilość wody w glebie, czyli wilgotność gleby, przy której rośliny zaczynają nieodwracalnie więdnąć.

Retencja wody produkcyjnej- oblicza się z różnicy wartości polowej pojemności wodnej (przy potencjale wody glebowej od -9,81 do -31kPa czyli od pf= 2 do pf=2,5) i pojemności wodnej odpowiadającej punktowi całkowitego zahamowania wzrostu roślin.

Retencja wody użytecznej- oblicza sie z różnicy wartości polowej pojemności wodnej i pojemności wodnej odpowiadającej punktowi trwałego więdniecia roślin. Woda użyteczna to woda kapilarna czyli zawarta w mezoporach, dostępna dla roślin.

Polowa pojemność powietrzna- suma objętości wszystkich porów wypełnionych powietrzem w danym stanie nasycenia gleby wodą (porowatość ogólna).

Kategorie wody w glebie:

1.woda w postaci pary wodnej

2.molekularna

1. higroskopowa-niedostępna dla roślin

2. błonkowata-trudno dostępna dla roślin

3. kapilarna-dostępna dla roślin

a) kapilarna właściwa

b) kapilarna zawieszona

4. woda wolna-dostępna dla roślin

1. przesiąkająca

2. gruntowo-glebowa

Sorpcja glebowa-zdolność zatrzymywania przez stałe cząstki gleby (głównie koloidy glebowe) jonów lub cząsteczek rozpuszczonych w gazie lub cieczy.

- sorpcja chemiczna-przejście form rozpuszczalnych w nierozpuszczalne wskutek reakcji chemicznych.

- sorpcja fizyczna-osadzanie się drobin (gazów, mikroorganizmów itp.) na powierzchni stałych cząstek glebowych.

- sorpcja wymienna-wiązanie jonów (głównie kationów) z równoczesnym wydzielaniem do roztworu glebowego równoważnych ilości innych jonów.

- sorpcja biologiczna-zatrzymywanie składników chemicznych przy udziale drobnoustrojów glebowych i korzeni roślin.

- sorpcja mechaniczna - zatrzymywanie się cząstek zawiesin w mniejszych od nich przestworach glebowych.

Pojemność sorpcyjna gleby - miara zdolności do wymiennego wiązania jonów w glebie.

Kompleks sorpcyjny-bardzo drobne cząstki glebowe (koloidy), które dzięki posiadaniu ładunku elektrycznego oraz dużej powierzchni zewn., często i wewn., są zdolne do zatrzymywania cząstek gazów, cieczy, ciał stałych oraz mikroorganizmów glebowych.

Kwasowość gleby-stan gleby, w którym odczyn jej jest kwaśny.

-czynna-pochodzi od jonów wodorowych zawartych w roztworze glebowym; zależy od kwasów organicznych i kwasu węglowego zawartego w roztworze glebowym, od składu chem. mineralnej części gleby a zwłaszcza od ilości i głębokości występowania CaCO₃.

-potencjalna-jest wywołana przez jony H⁺ i Al³⁺ zaabsorbowane przez kompleks sorpcyjny: wymienna (wywołana przez wymienne jony H⁺ i Al³⁺, rzadziej Fe³⁺, które pod wpływem reakcji wymiennych z różnymi solami obojętnymi przechodzą do roztworu glebowego, zakwaszając go), hydrolityczna (przez jony H⁺ lub Al³⁺ najsilniej związane z cząsteczkami kompleksu sorpcyjnego).

Odczyn gleby-stosunek jonów wodorowych H⁺ do wodorotlenowych OH^-, na które dysocjuje woda.

Podział gleb ze względu na odczyn 1mol/dm3 w KCl:

- <4,5 - gleby bardzo silenie kwaśne

- 4,6-5,5 - gleby kwaśne

- 5,6-6,5 - gleby lekko kwaśne,

- 6,6-7,2 - gleby obojętne

- >7,2 - gleby zasadowe

Próchnica glebowa-część organiczna gleby powstała w wyniku przekształcenia na drodze biochemicznej, przy udziale mikroorganizmów, mikro-, mezo- i makrofauny glebowej. Próchnica glebowa decyduje w znacznej mierze o żyzności gleb, zwłaszcza piaszczystych.

Substancja organiczna-substancja, która w swojej budowie ma węgiel (może on wchodzić w budowę różnych związków).

Materia organiczna-organiczna część gleby składająca się z resztek roślinnych i zwierzęcych oraz organicznych produktów działalności życiowej organizmów glebowych , podlegająca procesom mineralizacji i humifikacji.

Humifikacja-końcowe stadium procesu rozkładu substancji organicznych przez mikroorganizmy do powstania próchnicy.

Mineralizacja-zespół procesów, w wyniku których związki organiczne przekształcają się w glebie w związki nieorganiczne, czyli tzw. mineralne. W procesie mineralizacji biorą udział mikroorganizmy, mikrofauna i mezofauna glebowa.

Średnia zawartość próchnicy w najważniejszych glebach Polski:

-czarnoziemy 2.8%

-czarne ziemie 4.9%

-rędziny kredowe 3.4%

-mady 3.5%

-bielicowe 1.5%

-brunatne 2.5%

-płowe 1.6%

---