Kontakty
gospodarcze Polski
w okresie
międzywojennym

Kształtowanie gospodarki
Odrodzonej Polski



Ewolucyjny charakter budowy państwa
polskiego i jego gospodarki (1918-1922):



Listopad 1918 (Królestwo Kongresowe i część
Galicji);



1919 (Wielkopolska);



1920 (Pomorze, Kresy Wschodnie , Galicja
Wschodnia);



1922 (Wileńszczyzna, Górny Śląsk).

Kształtowanie gospodarki
Odrodzonej Polski



System gospodarczy zjednoczonej Polski
powstawał stopniowo, w miarę dołączania
wymienionych terenów do ziem znajdujących
się pod panowaniem Polski;



Ustanowienie ostatecznych granic Polski stało
się podstawą do stworzenia więzi
ekonomicznych między poszczególnymi
regionami kraju oraz do nawiązywania
kontaktów z zagranicą;



Stosunki z sąsiednimi państwami mało
korzystne dla gospodarki polskiej

Zasady polityki
gospodarczej



Ingerencja państwa w gospodarkę – odmienny

stopień intensywności w różnych okresach rozwoju

Polski międzywojennej:



1918-1922 – znaczny stopień ingerencji państwa

we wszystkich dziedzinach życia społeczno-

gospodarczego (priorytet to nakłady na obronność);



1922-1929 – niski poziom ingerencji państwa w

gospodarkę, wynikający z ustabilizowania sytuacji

politycznej i gospodarczej naszego kraju (1924 –

skuteczna reforma walutowa stabilizująca finanse

państwa, budowa systemu prawnego, odpowiednia

polityka celna);

Zasady polityki
gospodarczej c.d.



1930-1935 – do 1932 roku liberalna polityka
rządu, ze szczególnym uwzględnieniem
polityki rolnej (oddłużenie rolnictwa) oraz
polityki forsowania eksportu, od 1932 roku
wzrost roli państwa w gospodarce poczynając
od rolnictwa na handlu kończąc);



1936-1939 – wysoki poziom ingerencji
państwa przejawiający się przede wszystkim w
realizacji inwestycji finansowanych ze środków
publicznych, ograniczone zostały kontakty
gospodarcze Polski z zagranicą.

Zasady polityki
gospodarczej c.d.



Zmiana warunków funkcjonowania
przedsiębiorstw



produkcja na rynki dawnych państw zaborczych
uległa zmniejszeniu;



Konieczność poszukiwania innych niż przed
wojną źródeł zaopatrzenia w surowce i
komponenty do produkcji;

Zasady polityki gospodarczej
c.d.



Inwestycje:



Problem ze zgromadzeniem kapitału
inwestycyjnego (obok kapitału krajowego
poszukiwano kapitału zagranicznego)



Największe znaczenie posiadał kapitał
francuski, który lokowano w przemyśle
górniczym, hutniczym, naftowym i
włókienniczym);

Zasady polityki gospodarczej
c.d.



Inwestycje:



Kapitał amerykański ściśle współdziałający z
niemieckim lokowano w przemyśle
górniczym, hutniczym, naftowym i
włókienniczym;



Kapitał niemiecki lokowano dodatkowo w
transporcie, przemyśle elektrycznym,
metalowym, chemicznym;



Niewielkie znaczenie kapitału angielskiego,
belgijskiego i szwajcarskiego.

Zasady polityki
gospodarczej c.d.



Stosunki handlowe:



Udział Polski w handlu światowym był skromny (w
eksporcie udział oscylował w granicach 0,9%);



Dynamika handlu zagranicznego bardzo niestabilna
(tabela);



Najważniejsi partnerzy handlowi – Niemcy, Anglia,
USA, Szwecja, Belgia, Włochy;



W strukturze handlu największą rolę odgrywały
surowce, zarówno w eksporcie i imporcie,
następnie artykuły rolo-spożywcze oraz maszyny i
urządzenia.

Zasady polityki
gospodarczej c.d.



Stadia rozwoju polskiego handlu z zagranicą:



Etap zmiennego, ale stosunkowo szybkiego
wzrostu rozmiarów obrotów handlowych (1919
-1928);



Faza drastycznego spadku obrotów handlowych
w okresie wielkiej depresji;



Stadium wzrostu rozmiaru handlu w okresie
pokryzysowym;

Zasady polityki
gospodarczej c.d.



Migracje – cztery etapy ruchów migracyjnych:



Bezpośrednio po zakończeniu wojny powroty z
zagranicy przewyższały emigrację;



Trwający do wielkiego kryzysu gospodarczego
okres przewagi emigracji;



W czasie wielkiej depresji nastąpiło osłabienie
ruchów migracyjnych, zwłaszcza na skutek
ograniczeń wprowadzonych przez inne kraje;



Po wielkim kryzysie tendencja się odwraca i
narasta fala emigracji.

Zasady polityki gospodarczej
c.d.



Infrastruktura handlu zagranicznego:



Handel drogą morską i przewóz pasażerów:



Wolne Miasto Gdańsk (w 1928 roku Gdańsk

zajmował drugie miejsce pod względem ruchu

statków ( po Sztokholmie, w 1937 po Gdyni);



Gdynia – polski port, którego budowa rozpoczęła

się w 1920, w 1938 roku 41% polskiego eksportu

opuszczało kraj przez Gdynię;



Przed wybuchem II wojny światowej, na te dwa

porty przypadało 2/3 wartości polskich obrotów

handlowych z zagranicą;



Handel drogą lądową – dominacja kolei, od 1921

r. rozwijał się transport lotniczy – firma Aero-Targ.

Zasady polityki
gospodarczej c.d.



Tworzenie polskiej floty handlowej:



1919 – Polish – American Navigation, firma

dysponująca 7 statkami;



1920 – polsko-norweskie przedsiębiorstwo

„Sarmacja”, dysponujące przestarzałymi statkami;



1925 – „Żegluga Polska”, Polsko-Skandynawskie

Towarzystwo Transportowe „Polskarob” oraz Polsko-

Brytyjskie Towarzystwo Okrętowe „Polbryt”;



1930 – Polskie Transatlantyckie Towarzystwo

Okrętowe S.A., od 1934 r. Gdynia-Ameryka Linie

Żeglugowe.

Zasady polityki gospodarczej
c.d.



Infrastruktura handlu zagranicznego:



Handel drogą lądową i przewóz pasażerów –

dominacja kolei;



Transport lotniczy:



Od 1921 r. rozwijał się transport lotniczy –

firma Aero-Targ;



1923 – Polskie Przedsiębiorstwo Komunikacji

Lotniczej „Aerolloyd”, później „Aero”;



1929 – Polskie Linie Lotnicze „Lot” sp. z.o.o.,

bardzo dochodowe przedsiębiorstwo,

dysponujące 26 samolotami, w tym 18

pasażerskimi (najdłuższa linia w Europie:

Helsinki – Bejrut).

Zasady polityki gospodarczej
c.d.



Infrastruktura handlu zagranicznego:



Promocja polskich towarów:



Międzynarodowe Targi Poznańskie;



Międzynarodowe Targi Wschodnie we
Lwowie;

(w 1938 roku w targach uczestniczyło ponad

2000 wystawców, w tym ponad 600 z
zagranicy).



Państwowy Instytut Eksportowy (oprócz
promocji polskiego eksportu zajmował się
badaniem rynków zagranicznych

Literatura



Jasiński L.J., Bliżej centrum czy na
peryferiach? Polskie kontakty
gospodarcze z zagranicą w XX
wieku, Centrum Europejskie Natolin,
Wydawnictwo TRIO, Warszawa
2011.