INSTRUKCJA OBSŁUGI

Program ULICA

wersja 0.0.1.0 (demo)

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Celem programu jest wspomaganie sporządzania rysunków niwelety oraz przekrojów poprzecznych wraz z obliczeniem robót ziemnych, objętości frezowania i nakładek na istniejącą nawierzchnię.

W szczególności program zalecany jest przy projektowaniu ulic oraz placów (parkingów) ze względu na możliwość nanoszenia elementów projektowanych np. kratki ściekowe, wjazdy, skrzyżowania, przepusty, kanalizacje, wodociągi, kable elektryczne itd.

Rysunki eksportowane (tylko dla posiadaczy licencji komercyjnej) są do plików DXF, które oczytane są przez programy umożliwiające wydruk. Obliczenia robót ziemnych zapisywane do plików tekstowych, które poprzez mechanizmy wklejania mogą być umieszczone w opisie do projektu.

Program podzielono na moduły:

1. Plan sytuacyjny

2. Niweleta

3. Dane

4. Przekroje poprzeczne

5. Ustawienia

Do przechodzenia pomiędzy modułami służą przyciski umieszczone na formatce głównej programu. ( patrz poniższe rysunki).

Ad.1. Plan sytuacyjny - Obliczenie i rysowanie trasy. Dozwolone elementy to prosta oraz łuk kołowy. Obowiązuje geodezyjny układ współrzędnych - oś X kierunek północny, oś Y kierunek wschodni). Wkrótce krzywe przejściowe (klotoidy)

Ad. 2. Niweleta pozwala zaprojektować oraz obliczyć wysokościowo oś drogi. Wprowadzono możliwość wprowadzania obiektów na rysunek.

Ad. 3. Dane - wprowadzenie danych o niwelecie obiektu oraz niwelet istniejącej (np. tor tramwajowy), prawego i lewego rowu.

Ad. 4. Przekroje poprzeczne - obliczenie robót ziemnych, nakładek oraz frezowań.

Ad. 5. Ustawienia - zmiana skal rysunku niwelety, kolorów, wprowadzenie opisu do projektu itp.

(Spis treści)

WPROWADZENIE DANYCH NIWELETY

Wprowadzenie danych terenu polega na wpisaniu pikietaży i rzędnych punktów charakterystycznych.

Niweletę drogi wprowadzamy przez podanie pikietaży, rzędnych, opisu (nieobowiązkowe), oraz promienia okręgu pionowego.

Prawidłowo zdefiniowana niweleta drogi musi posiadać min. 2 punkty wierzchołków niwelety oraz 2 punkty terenu. Jednostką podstawową jest 1 metr. Dane należy wprowadzać z dokładnością 0,01m.

W polu komunikatów wyświetlane są komunikaty o ewentualnych błędach w zapisie.

(program nie rozróżnia kropki i przecinka, symbole te interpretowane są zawsze jako symbol dziesiętny).

Wstawianie punktu:

1. Wskaż miejsce, w którym będzie wprowadzana dana.

2. Prawym klawiszem myszy wywołaj podmenu.

3. Wybierz narzędzie wstaw wiersz.

Usuwanie punktów:

1. Wskaż miejsce, w którym będzie wprowadzana dana.

2. Prawym klawiszem myszy wywołaj podmenu.

3. Wybierz narzędzie usuń wiersz. (Spis treści)

NIWELETA

RYSUNEK NIWELETY

Sterowanie wyświetlaniem obszarów rysunku - prawym przyciskiem myszy lub przy pomocy ikon z paska narzędziowego(od lewej).

1. Rączka -(odpowiednik ang. PAN), przesuwa zawartość ekranu

2. Okno - powiększa wskazany fragment

3. Wszystko - pokazuje cały rysunek niwelety

4. Plus - powiększa

5. Minus - pomniejsza rysunek

Środkowy klawisz myszy przesuwa zawartość ekranu, "roler" powiększa/pomniejsza rysunek na ekranie.

(Spis treści)

OPCJE WYŚWIETLANIA NIWELETY

Sterowanie pokazywaniem elementów na rysunku niwelety. Zaznaczenie powoduje wyświetlenie obiektu z danej grupy.

(Spis treści)

ELEMENTY NIWELETY

Narzędzie to pozwala wyświetlić elementy składowe niwelety ze wskazaniem punktów ekstremalnych występujących na łukach kołowych

(Spis treści)

WPROWADZANIE OBIEKTÓW

Niniejsza wersja umożliwia wprowadzenie obiektów na rysunek niwelety oraz graficzną edycję.

Obiekty:

1. Wjazdy

2. Skrzyżowania

3. Kratki ściekowe

4. Budynki

5. Inne

Aby nanieść żądany element należy poleceniem Nowa kratka ściekowa z paska narzędziowego lub menu Obiekty/Nowy/Kratka ściekowa wywołać okno dialogowe i wprowadzić cechy. W przypadku innego typu obiektu należy postępować analogicznie.

(Spis treści)

EDYCJA OBIEKTÓW

Obiekty wprowadzone na niweletę można dowolnie edytować. Taka operację wykonać można na dwa sposoby:

1. Wybranie z menu Obiekty/Edycja/Kratka ściekowa, zbliżenie do elementu i naciśnięcie LEWEGO KLAWISZA MYSZY oraz korekty cech w oknie dialogowym. (Aby zrezygnować z polecenia należy nacisnąć lewy klawisz myszy w miejscu, w którym program nie znajduje obiektu.)

2. Wywołanie menadżera obiektów.

USUWANIE OBIEKTÓW

Postępowanie analogiczne jak w przypadku edycji z wybraniem opcji Usuń

(Spis treści)

PRZESUWANIE WIERZCHOŁKA NIWELETY

Zmiana położenia wierzchołka - wskazanie przez zbliżenie do wierzchołka niwelety oraz naciśnięcie lewego klawisza myszy.

Przesuwanie wierzchołka o zadany krok klawiszami kierunkowymi (strzałkami).

Krok - Zmiana przez na naciśnięcie klawiszy "Page Up" (zwiększenie) oraz "Page Down" (zmniejszenie).

Dodatkowo klawisze kierunkowe na części numerycznej przesuwają ekran zgodnie z kierunkiem i zwrotem strzałki, "+" powiększa "-" pomniejsza rysunek.

Wyjście (zatwierdzenie) klawisz ENTER.

(Spis treści)

ZMIANA PROMIENIA PIONOWEGO NIWELETY

Zmiana promienia - wskazanie przez zbliżenie do wierzchołka niwelety oraz naciśnięcie LEWEGO KLAWISZA MYSZY. Zmiana o zadany krok klawiszami kierunkowymi (strzałkami). Tylko góra i dół.

Krok - Zmiana przez na naciśnięcie klawiszy Page Up (zwiększenie) oraz Page Down (zmniejszenie)

Dodatkowo klawisze kierunkowe na części numerycznej przesuwają ekran zgodnie z kierunkiem i zwrotem strzałki, "+" powiększa "-" pomniejsza rysunek.

Wyjście (zatwierdzenie) klawisz ENTER.

(Spis treści)

PRZEKROJE POPRZECZNE

RYSUNEK PRZEKROJÓW POPRZECZNYCH

Sterowanie widokiem analogiczne jak w przypadku niwelety.

Przyciski umieszczone w dolnym narożniku pozwalają zmieniać aktualny przekrój.

Wybranie przekroju z listy spowoduje przeskok do wskazanego pikietu.

Przekroje poprzeczne zawsze rysowane są ze stosunkiem skal poziomej oraz pionowej równym 1.

DEKLAROWANIE PRZEKROJÓW POPRZECZNYCH

Przekroje poprzeczne powiązane z niweletą wymagają deklaracji. W każdej chwili edycji projektu można je zmieniać, dodawać lub usuwać.

Dodaj (przycisk) - wprowadzenie nowych przekrojów.

Zmień (przycisk) - zmiana pikietu przekroju poprzecznego.

Usuń (przycisk) - usuwa wskazany przekrój (Uwaga! Skasowanych przekrojów nie można odtworzyć).

(Spis treści)

WPROWADZANIE TERENU

Domyślna grubość humusu - automatyczne uzupełnianie pól WARSTWA o zadaną wartość (tylko przy braku wpisu)

Definicja przekroju

a). ODCIĘTA - odległość punktu od osi. Strona lewa wartości ujemne, prawa dodatnie. Wartości należy wprowadzać od strony lewej do prawej. W przypadku nieprawidłowej kolejności program wyświetli komunikat o błędzie w zapisie.

b). RZĘDNA - wysokość punktu.

c). WARSTWA - definiowanie grubości nawierzchni lub humusu np. (0.40H = 40cm humusu; 0.35N = 35cm nawierzchni; 0.50G=50cm nawierzchnia(gruz)).

Wpisy należy podawać w metrach z dokładnością do 1cm.

Wstawianie punktu terenu:

4. Wskaż miejsce, w którym będzie wprowadzana dana

5. Prawym klawiszem myszy wywołaj podmenu

6. Wybierz narzędzie wstaw kolumnę

Usuwanie punktów terenu:

4. Wskaż miejsce, w którym będzie wprowadzana dana

5. Prawym klawiszem myszy wywołaj podmenu

6. Wybierz narzędzie usuń kolumnę

Przerysuj (przycisk)- Sprawdza poprawność wprowadzonych wpisów oraz uaktualnia rysunek przekroju. Ewentualne błędy w zapisie pokazywane są w polu edycyjnym.

Wstaw poprzedni (przycisk)- umieszcza poprzednią definicję terenu do aktualnego przekroju. Przyśpiesza i ułatwia wprowadzanie danych

Generuj teren (przycisk)- automatyczne wprowadzenie terenu na podstawie przekroju poprzedniego i następnego.

Interpretacja wpisów w pola warstwa.

Humus - zapis przez podanie grubości oraz litery 'H' np. 0.35H - oznacza odcinek, w którym grubość humusu wynosi 35cm.

Nawierzchnia istniejąca - oznaczana np. 0.50N jest traktowana jako miejsce w przekroju gdzie wykonywany będzie remont. Program oczekuje na takich samych odciętych w przekroju projektowanym zdefiniowania również nawierzchni. Istotną własnością jest nie obliczenie robót ziemnych a zamiast tego próba znalezienia frezowania i nakładek. UWAGA! Program nie analizuje w żaden sposób wprowadzonych danych. Sposób interpretacji należy w każdym przypadku sprawdzić w przekrojach z włączonymi opcjami wyświetlania frezowania i nakładek.

Nawierzchnia istniejąca(gruz) - np. 0.50G jest polem nawierzchni istniejącej przeznaczonej do wymiany. Obliczone wartości zapisywane są do oddzielnej tabeli objętości gruzu. W tym przypadku na odciętych przeprowadzana jest analiza dla potrzeb obliczenia nasypu oraz wykopu.

(Spis treści)

PROJEKTOWANE PRZEKROJE

UWAGA - BARDZO WAŻNE! O ustawieniu, która metoda wybierana będzie przy rysowaniu i obliczaniu przekrojów decyduje włączony przycisk w oknie dialogowym.

METODA POŁÓWKOWA

Definiowanie połówek (przycisk) - Wprowadzenie nowych połówek przekrojów do pliku (patrz punkt dotyczący definiowania połówek)

Aktualizacja połówek (przycisk) - Połówki przekrojów poprzecznych nie są automatycznie zmieniane wraz z ich modyfikacją w pliku połówek. Należy wprowadzić jej ponownie przez wskazanie nazwy z listy lub użyć tego przycisku w celu odnalezienia jej oraz przypisania do przekroju.

Wczytanie pliku połówek (przycisk) - Wskazanie aktualnego pliku z definicjami połówek (przykłady znajdują się w katalogu Przykłady/Połówki).

Nazwa pliku połówek - lokalizacja pliku, z którego pobierane i wstawiane są połowy przekrojów poprzecznych.

LEWA POŁÓWKA (lista) - wskazanie połówki (kliknij na nazwę) i wprowadzenie jej do przekroju. Nazwy połówek na liście układane są alfabetycznie.

PRAWA POŁÓWKA (lista) -jw. dotyczy prawej strony przekroju

Rzędne przekroju projektowanego w tej metodzie obliczane są na podstawie danych niwelety na pikietażu przekroju. Zmiana profilu podłużnego powoduje automatyczne przemieszczenie wysokościowe w przekroju. Właściwość ta pozwala na szybką optymalizację robót ziemnych.

(Spis treści)

METODA POWIERZCHNIOWA

Wprowadzanie danych - wg zasad jak przy wprowadzaniu terenu istniejącego.

Rzędne (+/-) (przycisk) - zmiana rzędnych w przekroju o zadaną wartość.

Konwersja Połówki -> Powierzchniowa (przycisk) - definicja połówkowa w aktualnym przekroju zostanie przepisana w zapisie wymaganym w metodzie powierzchniowej. Przekształcenie w odwrotnym kierunku jest niemożliwe.

Przerys (przycisk) - sprawdzenie poprawności zapisu i regeneracja rysunku.

TEREN ISTNIEJĄCY - tabela definicji przekroju istniejącego w edytowanym przekroju.

(Spis treści)

DEFINOWANIE POŁÓWEK

Wskaż plik połówek (przycisk) - wskazanie pliku połówek, który będzie edytowany

Nowy plik połówek (przycisk) - utworzenie nowego pliku

Nazwa połówki (pole edycyjne) - wprowadzenie nazwy definicji. Zaleca się wprowadzenie własnego kodu np. D2%K0.1C-2%T (dociekliwym pozostawiam jego rozszyfrowanie) lub dowolnie innego dla siebie wygodnego.

DEFINICJA POŁÓWEK PRZEKROJU POPRZECZNEGO:

Zdefiniowane i zapisane połówki przypisywać można do obu stron przekroju. Program nie rozróżnia w tym fragmencie, do której strony przekroju zostanie ona przypisana.

1. DŁUGOŚĆ - długość odcinka przekroju ( litera "T" oznacza sprowadzenie przekroju do terenu istniejącego. Spadek przy takim wpisie długości musi być wartością dodatnią.). Wpisy należy podawać w metrach z dokładnością do 1cm.

2. SPADEK - pochylenie odcinka

Np. 0.02 - pochylenie 2% do góry

-0.02 - pochylenie 2% do dołu

2% - pochylenie 2% do góry

-2% - pochylenie 2% do dołu

0.10K - skok 10cm do góry (np. krawężnik)

1:2 - pochylenie skarpy 1:2 do góry (w przypadku T oznacza spadek w kierunku terenu istniejącego)

c.) WARSTWA - definiowanie warstwy w przekroju projektowanym

Np. 0.60N - 60cm nawierzchni

0.30H - 30cm humusu projektowanego (rozkładanego)

Zmiana wpisów (przycisk)- automatyczna korekta wpisów. Narzędzie to pozwala na szybką zmianę wpisów połówek np. przy zmianie grubości nawierzchni drogi.

(Spis treści)

DEFINIOWANIE ROWU

Wprowadzenie rowu wymaga zdefiniowania niwelet lewego i prawego rowu. Rzędne w przekrojach poprzecznych pobierane są odpowiednio z powyższych tabel.

W przypadku braku definicji rowu na pikiecie przekroju poprzecznego rów nie będzie rysowany. Program nie informuje o takim wypadku. Brak rowu można stwierdzić na rysunku przekroju poprzecznego.

(Spis treści)

W programie umożliwiono wprowadzanie rowu na dwa sposoby

1. Stałe pochylenie skarpy rowu

DEFINICJA ROWU - (tylko w METODZIE POŁÓWKOWEJ)

DŁUGOŚĆ - oznaczamy literą R.

SPADEK - wg reguł opisywania spadków ( Spadek musi być wartością dodatnią!).

WARSTWA - wg reguł opisywania warstw.

(Spis treści)

2. Stała szerokość skarpy rowu

DŁUGOŚĆ - szerokość skarpy.

SPADEK - oznaczamy literą R ( Spadek jest obliczany na podstawie rzędnych).

WARSTWA - wg reguł opisywania warstw.

(Spis treści)

OPCJE WYŚWIETLANIA PRZEKROJE POPRZECZNE

Narzędzie to pozwala wyświetlić charakterystyki. Program pokaże jak "widzi" wprowadzony przekrój.

W górnej części ekranu pokazane są one w postaci liczbowej.

Elementy na rysunku przekroju podzielono na cztery grupy:

1. Teren - teren istniejący

2. Elementy projektowane

3. Opisy przekrojów - tabelka

4. Grafiki dodatkowe

- Wykop i nasyp - obliczany

- Humus istniejący - obliczany

- Humus projektowany - obliczany

- Nawierzchnie istniejące(remonty)

- Nawierzchnie istniejące(gruz) - obliczany

- Nawierzchnie projektowane

- Warstwa wyrównawcza, wiążąca i ścieralna - obliczane

- Frezowanie - obliczane

DOKŁADNOŚĆ - dokładność obliczeń robót ziemnych, jeżeli nie powoduje to znacznego spowolnienia pracy komputera należy stosować ustawienie 'najdokładniej'. W zdecydowanej większości przypadków nie ma wpływu na obliczone wartości.

ZNACZNIKI - punkty obwiedni dla wykopu lub nasypu.

(Spis treści)

OBLICZENIE ROBÓT ZIEMNYCH

Roboty ziemne wykonywane przez wybranie z menu Przekroje poprzeczne/Obliczenie przekrojów.

W oknie dialogowym program wyświetla komunikaty o stanie obliczeń i o wykrytych błędach uniemożliwiających przeprowadzenie obliczeń.

... i tabela w Word'zie

----------------------------------------------------------------------------------------

TABELA ROBÓT ZIEMNYCH

----------------------------------------------------------------------------------------

Projekt :

Zbiór :C:\pierwszy.niw

Utworzony: dn.03-02-28 godz.22:29:45

----------------------------------------------------------------------------------------

POWIERZCHNIE[m2] ODLEGŁOŚĆ OBJĘTOŚCI[m3] ZUŻYCIE

PIKIETAŻ NASYP WYKOP [m] NASYP WYKOP NA MIEJSCU NADMIAR(*) BILANS

----------------------------------------------------------------------------------------

0,00 10,24 0,00 0,00

56,00 420,41 45,12 45,12 -375,29

56,00 4,77 1,61 -375,29

0,02 0,06 0,04 0,04 -0,02

56,02 1,48 2,46 -375,32

63,98 127,38 142,51 127,38 15,13

120,00 2,50 1,99 -360,18

130,00 386,35 167,57 167,57 -218,77

250,00 3,44 0,59 -578,96

100,00 229,49 98,54 98,54 -130,95

350,00 1,15 1,39 -709,91

250,00 1890,15 173,91 173,91 -1716,24

600,00 13,97 0,01 -2426,15

72,78 665,39 1,23 1,23 -664,16

672,78 4,31 0,03 -3090,31

257,22 573,24 923,48 573,24 350,24

930,00 0,14 7,15 -2740,07

93,50 96,62 412,62 96,62 316,00

1023,50 1,92 1,67 -2424,07

----------------------------------------------------------------------------------------

RAZEM 4389,10 1965,03 1283,66

Nadmiar NASYP 2424,07m3

(*) - wartości ujemne NASYP, dodatnie WYKOP

Zaleca się następujące postępowanie podczas przenoszenia wpisów do innego programu:

1. Zaznaczenie całej tabeli w notatniku.

2. Skopiowania do schowka systemowego przez naciśnięcie klawiszy Ctrl+C lub wybranie kopiuj z menu.

3. Wstawienie w żądane miejsce przez naciśnięcie klawiszy Ctrl+V lub wybranie wstaw z menu.

4. Zmiana czcionki na Courier New oraz zmiana rozmiaru do 8.

Metoda obliczeń opiera się na wzorze:

Gdzie: n=0,1..m

m - ilość przekrojów zdefiniowanych

v - pole uogólnione

l - odległość pomiędzy przekrojami

Dla potrzeb programu stworzona została metoda, której zadaniem jest określanie na podstawie definicji przekrojów pola powierzchni wielkości nasypu, wykopu, humusu, frezowania oraz nakładek. Efekty jej działania obejrzeć można przy włączonych opcjach przekrojów poprzecznych.

(Spis treści)

MODERNIZACJE

FREZOWANIA

Obliczenie pola powierzchni warstwy frezowanej. W aktualnej wersji programu obliczenia zakładają zdjęcie określonej w opcjach grubości istniejącej nawierzchni.

(Spis treści)

NAKŁADKI NA ISTNIEJĄCĄ NAWIERZCHNIĘ

Nakładki na istniejącą nawierzchnię (po frezowaniu) do projektowanych rzędnych. Aktualna wersja programu oblicza objętość warstw uzupełniających.

(Spis treści)

PLAN

RYSUNEK TRASY

Sterowanie widokiem - analogicznie jak w przypadku niwelety i przekrojów poprzecznych.

(Spis treści)

WPROWADZENIE DANYCH TRASY

Obowiązuje geodezyjny układ współrzędnych X - północ, Y - wschód.

Trasę definiuję współrzędne punktów załamania oraz promienie wyokrąglające. W przypadku błędnie zdefiniowanej trasy program wyświetli odpowiedni komunikat, dzieje się tak np. gdy następuje próba wpisania zbyt dużego promienia.

W niniejszej wersji dopuszczalne są trasy składające się z łuków i prostych (wkrótce krzywe przejściowe - klotoidy).

(Spis treści)

WSPÓŁRZĘDNE PUNKTÓW GŁÓWNYCH TRASY

Narzędzie pozwala wyświetlić punkty charakterystyczne trasy drogowej z uwzględnieniem współrzędnych punktów załomu trasy oraz punktów początku, środka i końca łuków kołowych.

(Spis treści)

USTAWIENIA

Na stronie tej umieszczono kontrolki służące ustawieniu parametrów wyświetlania rysunków oraz komentarza do projektu drogi

(Spis treści)

EKSPORT DO PLIKÓW DXF

Funkcje eksportu danych wyposażono w szereg ustawień. W zależność od potrzeb niwelety oraz przekroje poprzeczne posiadać mogą dowolne skale.

Tworzone są dwa oddzielne rysunki. Pierwszy zawierający niweletę oraz przekroje poprzeczne wraz z charakterystykami. W drugim rysowana jest trasa obiektu. Uwaga! Ponieważ programy stosują układ matematyczny zdecydowano się na zachowanie kierunków, czego konsekwencją jest zamiana współrzędnych.

(Spis treści)

USTAWIENIA NAZW WARSTW I KOLORÓW

Narzędzia dostępne w tym oknie edycyjnym pozwalają dowolnie zmieniać nazwy warstw oraz numery kolorów, które użyte zostaną przy generowaniu rysunków.

Uwaga!

1. Nie należy stosować w nazwach warstw znaków interpunkcyjnych typu { .,;:[]()'"} oraz polskich {ąęćżźó}.

2. Numery kolorów warstw muszą zawierać się <1-256>

34

---