LITURGIA EUCHARYSTYCZNA

Podstawowym wydarzeniem w historii wszechświata było przyjście na świat Jezusa - Jego życie, męka, śmierć i zmartwychwstanie. Nie ma nic ważniejszego niż Chrystus i Jego Dzieło. Taki był plan Boga: Albowiem Bóg tak umiłował świat, że Syna Swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne (J 3, 16).
Jaka jest nasza odpowiedź na to wielkie wydarzenie? Nasza odpowiedź brzmi: "Głosimy Śmierć Chrystusa, wyznajemy Jego Zmartwychwstanie i oczekujemy Jego przyjścia w chwale". Wypowiadamy te słowa podczas każdej Mszy św. po najważniejszym momencie, t.j. po konsekracji. Msza Św. jest więc uobecnieniem Miłości Bożej.
Historycznie była jedna Eucharystia zrealizowana przez Jezusa. Liturgicznie zaś, dzięki łasce sakramentu ustanowionego przez Jezusa na Ostatniej Wieczerzy, jest tyle Eucharystii, ile ich się celebruje i będzie celebrować aż do końca świata. Aby jednak mogła wiele znaczyć w naszym życiu i je kształtować, musi być odpowiednio przeżywana.
Dla lepszego zrozumienia Eucharystii Sobór Watykański II dokonał odnowy liturgii Mszy św., abyśmy mogli ją lepiej zrozumieć i uczestniczyć w niej w sposób pełny, czynny i wspólnotowy. Pomoże nam w tym zrozumienie postaw, zewnętrznych znaków i gestów, które wykonujemy podczas liturgii.

Czym zatem jest Liturgia Eucharystyczna?
Liturgia = dzieło ludu, czyn ludu, tzn. jest dziełem publicznym podejmowanym dla dobra społecznego.
Sobór Watykański II w swoim dokumencie o liturgii (Konstytucja o Liturgii Świętej) mówi: "Słusznie przeto uważa się liturgię za wykonywanie kapłańskiego urzędu Chrystusa. W niej przez znaki widzialne wyraża się i w sposób właściwy poszczególnym znakom urzeczywistnia uświęcenie człowieka, a mistyczne Ciało Jezusa Chrystusa, mianowicie Głowa i jego członki, wykonują całkowity kult publiczny" /KL 7/ .

Części Liturgii Eucharystycznej:
1. Obrzędy wstępne.
2. Liturgia Słowa (komunia Słowa Bożego).
3. Liturgia Eucharystii, która dzieli się na:
- przygotowanie darów (liturgia miłości braterskiej, komunia z braćmi)
- liturgia ofiary (komunia z Chrystusem ofiarującym się)
- liturgia uczty ofiarnej (komunia z Chrystusem i braćmi)
4. Obrzędy zakończenia (uroczyste błogosławieństwo).

OBRZĘDY WSTĘPNE

Śpiew wejścia - ma na celu rozpoczęcie celebry, pogłębić jedność zgromadzonych, wprowadzić ich w misterium okresu liturgicznego lub święta oraz towarzyszyć procesji kapłana i asysty.

Stojąca postawa ciała - przypomina, że w sakramencie chrztu razem z Chrystusem "powstaliśmy z martwych". Stanie jest postawą człowieka wyzwolonego. Chory i słaby nie może stać prosto. Gdy stoimy, możemy wyrazić swoją gotowość do służby, szacunek i podziękowanie. Postawa stojąca jest również znakiem łączności ze zmartwychwstałym Chrystusem, znakiem czujności w oczekiwaniu na Jego powtórne przyjście. W końcu wyraża gotowość pójścia w świat dla dawania świadectwa Chrystusowi i głoszenia królestwa Ojca.

Procesja wejścia - jest obrazem pielgrzymującego kościoła do domu Ojca w chwale wiecznej (2 Kor 5, 6; Flp 3,13-14.16). Procesja wejścia wskazuje wiernym, że oto przychodzi Chrystus, nasz Pan. Krzyż jest Jego znakiem, Księga zawiera Jego Słowo, kapłan jest Jego ręką i ustami. Świece głoszą: On jest prawdziwym światłem. Kadzidło wzywa: Jemu niech będzie chwała!

Świeca - symbolizuje również obecność Chrystusa (J 8,12) oraz w ręku chrześcijanina albo stojąca na ołtarzu oznacza wiarę jaśniejącą wobec ludzi (Mt 5 14-16).

Ołtarz - jak budynek kościelny symbolizuje Kościół jako Ciało Chrystusa, tak ołtarz symbolizuje Głowę tego Ciała - Chrystusa. On jest naszą ofiarą, kapłanem i ołtarzem. Kapłan pozdrawia Chrystusa (ołtarz) przez pochylenie się lub przyklęknięcie. Pokłon jest wyrazem uniżenia się przed Bogiem. Gdy klękam, to wyrażam słowa z Flp 2, 10. Następnie kapłan pozdrawia Chrystusa, całując ołtarz i okadzając go. Pocałunek to wyrażenie miłości i szacunku, a dym kadzidła symbolizuje duchową postawę kapłana i całego zgromadzenia powierzającego się Chrystusowi, który prowadzi nas do Ojca.

Kadzidło - Msza św. jest ucztą zgotowaną przez Chrystusa dla Jego przyjaciół. W kadzidle jest tajemnica pięknej rozrzutności (Maria i funt olejku nardowego - Mt 2,1 i J 12,3). Dym kadzidła jest symbolem modlitwy, która nie myśli o żadnej korzyści, ale wielbi Boga. Chrześcijanie swoim postępowaniem niby wonią kadzidła głoszą zwycięstwo Chrystusa. Dym unoszący się do góry oznacza modlitwę uwielbienia, którą kierujemy do naszego Pana.

Biały obrus na ołtarzu - znak, że jest to miejsce gotowe na przyjęcie świętości. Biały obrus jest również wezwaniem dla naszego serca. Jedynie bowiem z czystego serca płynie należyta ofiara i modlitwa.

Znak krzyża - pierwsze słowa, które wypowiada kapłan, rozpoczynając Mszę św. są skrótem kerygmatycznym. Przez znak krzyża wyznajemy naszą wiarę w Trójcę Św. i nawiązujemy do naszego chrztu. Gdy czynimy znak krzyża, to wtedy on opasuje nas całkowicie: od czoła do piersi, od ramienia do ramienia ogarnia nas całego - ciało i duszę, myśli, wolę rozum i uczucie, pracę i wytchnienie. Znak krzyża jest dla nas - wierzących skuteczną obroną przeciw szatanowi (Kol 2,14).

Słowo wstępne celebransa- otwiera liturgię, pogłębia jedność zgromadzonych przez zachętę do wzajemnej, serdecznej życzliwości i wprowadza w ducha liturgii danego dnia.

Akt pokutny - nie chodzi tu o szczególny rachunek sumienia, ale o ogólne uznanie swej grzeszności. Uderzenie w piersi ("moja wina"): czasami badanie lekarskie wymaga, by lekarz uderzył pacjenta w pierś celem wsłuchania się w organy wewnętrzne. W tym znaku też chodzi o zdrowie, ale ducha. To uderzenie ma przeniknąć pierś, zaalarmować ów świat wewnętrzny, by się obudził, otrząsnął ze snu i nawrócił do Boga.

Aspersja - czyli pokropienie wodą święconą nawiązuje do chrztu i wskazuje na związek chrztu z Eucharystią. Może wystąpić w liturgii zamiast aktu pokutnego.

Panie zmiłuj się nad nami - aklamacja ta jest okrzykiem wyrażającym naszą nędzę, a równocześnie ufność złożoną w Bogu . Kyrie jest co prawda błaganiem o miłosierdzie, ale najpierw i przede wszystkim jest uroczystym uznaniem Chrystusa za Pana i za uwielbionego Kyriosa.

Hymn Chwała na wysokości - Kościół zgromadzony w Duchu Św. wysławia i błaga Boga Ojca i Baranka. Śpiewany jest we wszystkie niedziele i wielkie święta.

Kolekta - kulminacyjny punkt obrzędów wstępnych. Jest to modlitwa kapłana "zbierająca" modły (indywidualne prośby) wszystkich we wspólną modlitwę. Prośba tej modlitwy jest na ogół bardzo ogólna, by mogły się w niej zmieścić wszystkie prośby indywidualne. Wierni potwierdzają tę modlitwę słowem AMEN, co oznacza Niech się tak stanie. Słowo to znaczy również potwierdzenie słuszności czegoś, co zostało przed chwilą powiedziane lub wyśpiewane przez zgromadzenie. Fakt, że w kolekcie modli się sam Chrystus, można odczytać też z wzniesionych rąk zastępującego Go kapłana. Przypominają one wyciągnięte i przebite dłonie Jezusa Ukrzyżowanego, którymi chce On przygarnąć wszystkich do siebie.

LITURGIA SŁOWA

Liturgia Słowa - dialog Boga ze swoim ludem (Pwt 6, 3-4).

W liturgii Lud Boży otrzymuje dar bezcenny - Słowo Boże. Sobór Watykański II stwierdza, że gdy w Kościele czyta się Pismo św., wówczas Bóg sam mówi (Kl. 7) . Słowo pełni potrójną funkcję: komentuje, objaśnia i angażuje słuchacza do dokonania w sobie przemiany (Iz 55, 10-11). Zewnętrznym wyrazem przyswojenia sobie Słowa Bożego jest śpiew oddzielający czytania. Ponadto wspólny śpiew, zwłaszcza melodia, wyraża też miłość i radość.

Struktura liturgii słowa:
- czytania (jedno lub dwa),
- psalm responsoryjny,
- werset przed Ewangelią,
- Ewangelia,
- homilia,
- wyznanie wiary i modlitwa wiernych.
Przyjęto 3 - letni cykl czytań A, B, C i rok I oraz II. W dni świąteczne I czytanie ze ST, II czytanie z NT (luźny związek). W okresie wielkanocnym zamiast ST czyta się Dzieje Apostolskie i Apokalipsę. Przy takim rozkładzie tekstów biblijnych w niedzielę i dni powszednie czyta się podczas Mszy św. w całości 4 Ewangelie, Dzieje Apostolskie i Listy w 90%, a ST w 40%.

Ambonka - stół słowa. Sakramentalne spożywanie Chrystusa pod postacią chleba jest uwarunkowane uprzednim duchowym spożywaniem Chrystusa pod postacią słowa. Cała uwaga wiernych jest zwrócona w kierunku ambonki, aby duchowo "spożyć Jezusa" przez słuchanie Jego słowa.

Postawa siedząca - oznacza gotowość słuchania i całkowitą dyspozycyjność: "Mów Panie, bo sługa Twój słucha" (1Sm 3,10). Wyraża również skupienia i medytację, odprężenie przed Bogiem, oczekiwanie i uwagę.

Psalm responsoryjny - jest odpowiedzią ludu na dopiero co przeczytane I czytanie (powinien być śpiewany, ponieważ śpiew wyraża naszą radość, akceptację i miłość do słów Pana). Św. Augustyn mówi: "Kto kocha, ten śpiewa".

Ewangelia - Podczas Mszy św. są 2 wielkie wydarzenia: konsekracja i czytanie Ewangelii. Dlatego też czytanie Ewangelii otacza się najwyższym szacunkiem. Kapłan wyznaczony do głoszenia Ewangelii przygotowuje się poprzez modlitwę. Lud śpiewa Alleluja (chwalcie Jahwe, Pana), które jest okrzykiem zwycięstwa, triumfu, podziwu i zachwytu. To również okrzyk herolda, który woła: "Cieszcie się i radujcie, bo za chwilę Pan zmartwychwstały, stojący pośród nas, sam do nas przemówi". Wierni stojąc, przez aklamację wyznają, że Chrystus jest obecny i do nich mówi.

Księdze Ewangelii oddaje się oznaki czci :
- świece: starożytny Rzym stawiał kodeks prawa między dwiema świecami - tylko kodeks Chrystusowy godzien jest takiej czci.
- okadzenie: wyraz czci oddanej Królowi.
- znak krzyża: czyniony przez wiernych na czole, na ustach i na piersi wyraża gotowość przyjęcia Chrystusowego Słowa w swoje myśli, na swoje usta i do swojego serca.
- ucałowanie ewangeliarza - pocałunek dla Chrystusa w podzięce za Jego słowa.

Wyznanie wiary, czyli homologia - pierwotna formuła wyznania wiary streszczona określeniem: Panem jest Jezus (1 Kor. 12, 3) przekształciła się w długą formułę Symbolu Apostolskiego, który odmawiamy w niedzielę i święta.

Modlitwa powszechna, czyli wiernych - zasadniczą cechą tej modlitwy jest uniwersalizm. Do takiej modlitwy zachęcał św. Paweł (1 Tm. 2, 1-4).
Modlitwa wiernych ma ustaloną strukturę. Intencje ujęte są w cztery grupy:
1. Za potrzeby Kościoła - np. za papieża, pasterzy Kościoła, misje itp.
2. Za rządzących i za zbawienie całego świata - np. za problemy dzisiejszego świata, jak pokój itp.
3. Za doświadczonych różnymi trudnościami - np. za ofiary nałogów, chorych itp.
4. Za wspólnotę lokalną, t.j. parafię.

Przy wyborze konkretnych próśb należy uwzględnić czytania mszalne, homilię i aktualne wydarzenia. Modlitwa powszechna jest wyrazem wzajemnej miłości braterskiej.

LITURGIA EUCHARYSTYCZNA

I. DARY
1. Przygotowanie darów - w tej części liturgii wyróżniamy:
a) przygotowanie ołtarza,
b) procesję z darami,
c) przyjęcie ich i złożenie na ołtarzu.

Najpierw przygotowuje się ołtarz - stół Pański, który jest centrum całej liturgii. Rozkłada się korporał i puryfikator. Stawia się kielich i mszał. Przynosi się na ołtarz chleb, wino i wodę, tzn. te elementy, które Chrystus wziął w swoje ręce.
Chleb - to pożywienie, które nigdy nam się nie sprzykrzy, jest prawdziwy i dobry, oznacza wierność i niezłomną stałość.
Wino - to napój, który nie tylko gasi pragnienie (w czasach Jezusa chleb i wino stanowiły podstawę życia), ale też "rozwesela serce człowieka" (Ps. 104, 15a). Wino jest jaśniejącą pięknością, wonią i siłą, która rozpromienia wszystko. Spożywane na ucztach i uroczystościach było wyrazem radości i braterstwa. Z drugiej strony wino wyciśnięte z gron symbolizuje cierpienie.
Woda - oznacza naturę ludzką, którą przyjął Syn Boży. Może oznaczać również przemianę starego człowieka w nowego przez zanurzenie w wodzie Chrztu św.

Chleb i wino jako pokarm biologiczny mówią z jednej strony o naszej zależności od świata, z drugiej zaś, jako pokarm symboliczny, mówią o naszej zależności od Boga. Obecnie często śpiewamy pieśń, która jest nam bliska w swej symbolice: "Chleb, co zmienia się w Chrystusa Ciało, z wielu ziaren pszenicznych się rodzi". Również wino "z wielu gron pochodzi". Ziarna i winne grona symbolizują poszczególnych członków Kościoła, które razem, na kształt ziaren, mają tworzyć jeden chleb. Tak jak jest jedna Hostia i jeden kielich, które widzimy na ołtarzu.

Przygotowanie do ofiary eucharystycznej musi dokonywać się w czynnej miłości. Widać to już u pierwszych chrześcijan (Dz 2, 42-46). Jedność, zgoda, miłość braterska to sprawdziany miłości ku Bogu oraz nieodzowny warunek przystąpienia do ołtarza Bożego z ofiarą. Często praktykuje się procesję z darami do ołtarza. Procesji powinien towarzyszyć śpiew, który wyraża naszą radość ze spotkania z Chrystusem i wspólnotą Kościoła.

W tej części Mszy św. zbiera się również pieniądze na potrzeby kościoła lub wspólnoty lokalnej. Dary materialne składane w czasie przygotowania darów mają wyrażać ducha miłości społecznej, wrażliwości na potrzeby bliźnich i współodpowiedzialności za Kościół.

2. Uroczysta modlitwa kapłana i przygotowanie kielicha z winem i z odrobiną wody.
Kapłan, biorąc chleb i kielich z winem, wypowiada słowa błogosławieństwa, które wyrażają dziękczynienie Stwórcy za dany nam pokarm. Gest podniesienia darów oraz modlitwa: Błogosławiony jesteś Panie Boże Wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb, owoc ziemi oraz pracy rąk ludzkich, który Tobie ofiarujemy, aby stał się dla nas chlebem życia podkreśla, że mamy do czynienia z dialogiem. Bóg daje dar, aby człowiek złożył siebie w ofierze. Modlitwa ta zachęca do złożenia wewnętrznego daru z siebie.
Kluczowym terminem w uroczystej modlitwie jest odniesienie do Boga określeniem Błogosławiony (słowa te wywodzą się ze starotestamentowej liturgii, tzw. modlitwy Berakotu). Imiesłów "błogosławiony" w tej modlitwie jest najmocniejszym z wszystkich słów, jakie wyrażają ideę błogosławieństwa. Podobny jest do okrzyku Maryi błogosławionej między niewiastami (Łk 1,48) i oznacza entuzjazm oraz uniesienie człowieka będącego dzięki łasce świadkiem wydarzenia, w którym Bóg objawił swoją moc.
Dolewanie wody do wina - zwyczaj ten wywodzi się stąd, że domieszką wody łagodzono moc wina, które stanowiło napój codzienny. Później zaczęto temu nadawać znaczenie symboliczne, ponieważ z boku Chrystusa wypłynęła krew i woda. Tak jak wino jest symbolem bóstwa Chrystusa, tak woda jest symbolem Jego człowieczeństwa. Inaczej wino jest darem Boga, a woda darem człowieka.
Zarówno dary na ołtarzu, jak i sam ołtarz oraz kapłana i wiernych, można okadzać, aby wyrazić symbolicznie, że ofiara Kościoła i jego modlitwa wznoszą się ku Bogu niby woń kadzidła. Nasza ofiara ma się wznosić ku niebu jak dym z ofiary sprawiedliwego Abla.

3. Cicha modlitwa pochylonego kapłana i gest obmycia rąk
Po raz kolejny, już przed samym najważniejszym punktem Eucharystii, kapłan modli się (Przyjmij nas Panie stojących przed Tobą w duchu pokory i z sercem skruszonym; niech nasza ofiara tak się dzisiaj dokona przed Tobą, Panie Boże, aby się Tobie podobała), abyśmy stanęli w prawdzie przed Bogiem. Uznajemy naszą grzeszność, aby się lepiej przygotować do tego, co za chwilę nastąpi.

Gest obmycia rąk przez kapłana - dzisiaj wyraża pragnienie wewnętrznej czystości nieodzownej dla godnego i owocnego sprawowania ofiary (Obmyj mnie Panie z mojej winy i oczyść z grzechu mojego).

4. Zachęta do modlitwy
Kapłan mówi: Módlcie się aby moją i waszą ofiarę przyjął ...
Wierni odpowiadają: Niech Pan przyjmie ofiarę z rąk twoich ...
W modlitwie tej, w ścisłym związku, łączą się oba elementy: modlitwa i ofiara.
Nie zrozumie ofiary ten, kto nie rozumie modlitwy. Msza św. jest ofiarą i modlitwą. Stąd gesty i modlitwy zawsze niemal idą w parze.

5. Modlitwa nad darami
Jest prośbą, aby Bóg przez Jezusa, który ofiarowuje się podczas tej Mszy św., pozwolił nam brać udział w Jego ofierze.

Cały obrzęd przygotowania darów jest nie tylko złożeniem ich na ołtarzu, ale stanowi także duchowe przygotowanie dla nas do przeżycia właściwej ofiary.

II. MODLITWA EUCHARYSTYCZNA (inaczej kanon - część niezmienna)
Jest sercem i szczytem całej Eucharystii. Eucharystia to inaczej dziękczynienie. Modlitwa eucharystyczna jest więc modlitwą dziękczynienia. Wyraża i urzeczywistnia całą treść Mszy św., a równocześnie ją streszcza, żeby nam, którzy w niej uczestniczymy, przekazać w formie słownej to, co dzieje się w rzeczywistości.
Wdzięczność to podstawowa postawa człowieka przed Bogiem (Kol. 1,12; 3,17; Ef 5,20).

Części modlitwy eucharystycznej:
1. Prefacja (łac. praefatio - przedmowa, wstęp)
Kapłan w imieniu całego ludu wysławia Boga Ojca i dziękuje Mu za całe dzieło zbawienia (istnieje 97 prefacji w zależności od dnia i święta).
Prefacja jest skrótowym obwieszczeniem tego wszystkiego, co zawiera Ewangelia. W prefacji można zauważyć pewną specyficzną rytmikę - jest utrzymana w formie poetyckiej (hymnicznej). Prefacja to poemat, który poprzez śpiew i wyrażoną w nim treść wciąga do akcji wiernych uczestniczących w Eucharystii.

2. Aklamacja Święty...(słowa zaczerpnięte z Iz 6,3 i z Ps 118, 26)
Okrzyk radości. Bóg jest źródłem świętości. Słowa Hosanna na wysokości... oznaczają: Zawitaj! Panie zbaw nas teraz, wiwat. Może znaczyć również: Chwała niech będzie...

3. Epikleza (gr.= wzywanie)
Modlitwa do Boga Ojca o zesłanie Ducha św. na dary ofiarne w celu ich przeistoczenia w Ciało i Krew Chrystusa (epikleza konsekracyjna) oraz na uczestników liturgii eucharystycznej celem ich zjednoczenia i uświęcenia (epikleza komunijna). Za chwilę kapłan wypowie słowa konsekracji, a Duch św. zstąpi na chleb i wino, przemieniając je w Ciało i Krew Chrystusa.

4. Konsekracja (przeistoczenie)
Centrum Mszy św. Konsekracja to słowa samego Chrystusa z Ostatniej Wieczerzy i towarzyszące im gesty, które powtórzone przez kapłana w Jego imieniu przemieniają chleb i wino w Ciało i Krew Pana Jezusa.
Podniesienie - ma na celu ukazanie wiernym świętych postaci, jak również moment adoracji (właściwą postawą w tym momencie wydaje się być tzw. "komunia oczu", czyli popatrzenie, a nie pochylenie głowy). Celebrans, podnosząc święte postacie, ofiaruje je Ojcu, a wraz z ofiarą Chrystusa skierowana jest ku Ojcu ofiara całego zgromadzenia.

5. Aklamacja zgromadzenia
Kapłan: Oto wielka tajemnica wiary...
Wierni: Głosimy śmierć...
Aklamacja zawiera 3 wymiary czasowe: przeszłość (śmierć), przyszłość (paruzja) i wciąż trwającą teraźniejszość zmartwychwstania. Istnieją 4 warianty aklamacji.

6. Anamneza, czyli pamiątka misterium paschalnego
Słowa Chrystusa: To czyńcie na moją pamiątkę...
Ostatnia Wieczerza nawiązuje do starotestamentalnej Paschy, kiedy Żydzi wspominali najważniejsze
wydarzenie w historii Izraela. W tym kontekście ustanowił Chrystus swoją Paschę (Chrystus został złożony w ofierze jako nasza Pascha, 1 Kor 5, 7). Ustanawiając Eucharystię jako sakramentalne misterium, Jezus, nakazując, czyńcie to na moją pamiątkę, sprawił, że to wspomnienie w przeciwieństwie do wspomnienia Paschy żydowskiej jest wspomnieniem uobecniającym!

7. Złożenie ofiary
Świadomość aktu składania ofiary winna utrzymywać się przez całą Mszę św. i osiągnąć pełnię w momencie konsekracji i anamnezy. Chrystus ofiaruje się Ojcu w znakach chleba i wina. Oddając się Ojcu, wydaje się zarazem nam na pokarm. Ofiaruje nam swoje ciało i krew. W ten sposób Jezus poucza nas, że w naszym ofiarowaniu się Bogu nie może zabraknąć oddania się braciom "na pokarm". Przez współofiarę dokonuje się z nami to, co na ołtarzu dzieje się z chlebem i winem- przemienienie, przeistoczenie w nowego człowieka.

8. Modlitwy wstawiennicze
W tej części Mszy św. (Modlitwie Eucharystycznej) modlimy się w jedności z całym Kościołem niebiańskim i ziemskim. Modlitwa wstawiennicza obejmuje wszystkich żywych i zmarłych. Za wszystkich modlimy się o to, aby zjednoczyli się z Chrystusem i ze sobą, aby wszyscy stali się jednym ciałem i jedną duszą w Chrystusie.

9. Doksologia
Zwana jest również "małym podniesieniem". Końcowe uwielbienie skierowane do Boga Ojca przez Jego Syna a naszego Pana, w Duchu św., który został nam dany. Teraz kapłan podnosi kielich i chleb w geście podobnym do gestu przy przygotowaniu darów z tym, że tam był chleb i wino, a teraz jest ciało i krew Pana Jezusa. Modlitwę uwielbienia wygłasza kapłan a, wierni odpowiadają AMEN.
Jest to najważniejsze amen w całej Mszy św.

UCZTA OFIARNA (komunia)

Zasiadanie przy jednym stole i spożywanie tych samych potraw już od najdawniejszych czasów było wyrazem jedności i wspólnoty zgromadzonych. Chrystus uobecnił liturgicznie swoją ofiarę w obrębie uczty rodzinnej, która była kontynuacją ofiary złożonej w świątyni z jednorocznego baranka (Wj 12,1-14). Ofiarę Nowego Przymierza i Wiecznego Przymierza zamknął Jezus w znaku uczty pod postaciami chleba i wina, polecając, by wszyscy brali, jedli i pili - czyniąc to na Jego pamiątkę.
Tak też zrozumieli to Apostołowie i ich następcy, i tak do dziś rozumie to Kościół. Chrystusowy gest łamania chleba, polecenie spożywania i dawania uczniom konsekrowanych darów rozwinął Kościół w obrzędach komunijnych Mszy Św., która jest nie tylko ofiarą Nowego Przymierza, ale również i ucztą paschalną otrzymaną od Pana w Wieczerniku na wszystkie czasy.

Elementy obrzędu komunii:

1. Modlitwa Pańska
To modlitwa dzieci do jednego Ojca. Włączono ją do Mszy Św. także dlatego, że wyraża głód chleba dającego życie wieczne oraz zawiera prośbę o przebaczenie i oczyszczenie wewnętrzne, by nie spożywać Ciała Pańskiego niegodnie. Kapłan rozwija tę modlitwę o tzw. embolizm, czyli modlitwę wtrąconą. Zgromadzeni kończą modlitwę kapłana aklamacją (doksologią): Bo Twoje jest królestwo i potęga i chwała na wieki. Jest to fragment modlitwy z II w. - hymnu "Didache", czyli Nauki Dwunastu Apostołów. Wprowadzono ją tutaj ze względu ekumenicznych dla ducha wspólnoty z naszymi odłączonymi braćmi, ponieważ modlitwa ta występuje po Modlitwie Pańskiej we wszystkich protestanckich tekstach liturgicznych.

2. Obrzęd pokoju - Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam
Pokój jest znakiem zmartwychwstania (Pokój wam - J 20,19). Znakiem ludzi, którzy w Jezusie poprzez krzyż i cierpienie przeszli ze śmierci do życia.
Wierni modlą się o pokój i jedność dla Kościoła, całej rodziny ludzkiej oraz wyrażają wzajemną miłość. Modlitwa o pokój i jedność oraz znak pokoju przypominają konieczność pojednania, ponieważ Eucharystia to uczta braterskiego zespolenia i w niej przemieniamy się w to, co przyjmujemy - w Chrystusa paschalnego wydanego za braci i solidarnego nawet z grzesznikami, by ich zbawić. U nas przyjął się gest podania ręki jako znak pokoju wyrażający naszą wolę życzliwego odniesienia się do każdego człowieka.

3. Gest łamania chleba
To gest wykonany przez Chrystusa na Ostatniej Wieczerzy. W Liturgii Eucharystycznej pierwszych gmin chrześcijańskich posługiwano się tym gestem od początku (spotykano się na łamaniu chleba). Pierwotnie miał on znaczenie praktyczne: po prostu trzeba było chleb przełamać, żeby go rozdzielić między obecnych. Jednak ma także głębsze znaczenie: oznacza, że wszyscy tworzymy jedno ciało, gdy spożywamy w czasie komunii jeden chleb życia, którym jest Chrystus. (Ponieważ jest jeden chleb, przeto my, liczni, tworzymy jedno Ciało. Wszyscy bowiem bierzemy z tego samego chleba 1 Kor 10,17 ).

4. Zmieszanie postaci
Przełamując chleb, kapłan upuszcza jego cząstkę do kielicha z Krwią Pańską. Gest ten nawiązuje do dawnego zwyczaju przekazywania przez biskupa części Hostii z katedralnego kościoła do innych parafii jako tzw. fermentum, czyli zaczynu drożdżowego.
Rozpoczynając Eucharystię w innych kościołach, dodawano tę część do chleba wspólnoty lokalnej. Wskazywało to na jedność z biskupem. Gest zanurzenia Chleba w Krwi Pańskiej to także symbol zmartwychwstania, symbol jedności Ciała i Krwi w komunii pod postacią chleba i wina. Gest ten wyraża jedność z Bogiem (wymiar pionowy) i jedność z braćmi (wymiar horyzontalny). Podczas łamania chleba i zmieszania postaci śpiewa się inwokację Baranku Boży.

5. Ukazanie wiernym chleba eucharystycznego - zaproszenie przez kapłana na ucztę Chrystusa (Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata...)

6. Przyjęcie Komunii przez kapłana i wiernych
Komunia wiąże się ściśle z eucharystyczną ofiarą. Celem każdej ofiary jest pełniejsze zjednoczenie człowieka z Bogiem (J 6, 56). Komunia jest znakiem potwierdzającym przyjęcie ofiary przez Boga. Wspólny posiłek eucharystyczny jest także obrazem jedności, braterstwa i wzajemnej miłości. Gdy jest to możliwe, po Ciało Pańskie wierni idą w procesji komunijnej.
Procesja komunijna symbolizuje lud Starego Przymierza karmiony cudownie manną podczas wędrówki do Ziemi Obiecanej, wskazuje na Kościół zjednoczony z Chrystusem, wyraża lud Boży w "drodze" do Królestwa Bożego oraz podkreśla wymiar wspólnotowy, ponieważ wierni idą razem jako jedna rodzina dzieci Bożych, aby zjednoczyć się z ciałem Chrystusa - chlebem pielgrzymim. Zobowiązuje także do szczerej jedności i miłości braterskiej.
Gdy kapłan i wierni przyjmują sakrament, śpiewa się pieśń na komunię, która wyraża jeszcze raz jedność, miłość, radość i duchowe zjednoczenie przyjmujących komunię.

7. Zakończenie komunii
Po przyjęciu komunii i puryfikacji kielicha zabiera się wszystkie przedmioty leżące na ołtarzu. Całe zgromadzenie w tym czasie modli się oraz uwielbia Pana pieśniami dziękczynienia lub uwielbienia.

8. Modlitwa po komunii
Kapłan z rozłożonymi rękami błaga Boga w imieniu całej wspólnoty o owoce dopiero co sprawowanego misterium Eucharystii. Amen wiernych stanowi jakoby podpis pod treścią modlitwy i sprawia, że staje się ona prawdziwie ich modlitwą.

OBRZĘDY ZAKOŃCZENIA

Ostatnia Wieczerza skończyła się bardzo prosto. W relacji Ewangelistów po odśpiewaniu hymnu (Mt 26, 30) Jezus powiedział: Wstańcie, idźmy stąd (J14,31).

Obrzęd zakończenia obejmuje:
1. Błogosławieństwo kapłańskie
Istnieją 3 formy błogosławieństwa: zwykłe: Niech was błogosławi... ,wzbogacone o poprzedzającą modlitwę nad ludem lub wyrażone inną uroczystą formułą (tzw. błogosławieństwo aaronickie) z wyciągniętymi rękami nad ludem z odpowiedziami Amen.

2. Rozesłanie (odesłanie)
Zgromadzenie eucharystyczne rozwiązuje się, by każdy z wiernych powrócił do swych zajęć, wychwalając i błogosławiąc Pana. Jesteśmy wysłani, aby w swoim życiu przedłużać dziękczynienie eucharystyczne.

---