Sylabus BLOKU przedmiotów z zakresu fizjologii organizmów żywych
Kod przedmiotu |
|
Rok akad./semestr (zimowy, letni) |
Rok II, semestr zimowy |
Nazwa przedmiotu |
Przedmiot z zakresu fizjologii organizmów żywych Wybrane działy zoologii - organizmy fitofagiczne |
Kierunek |
Ochrona Środowiska |
Typ studiów |
Studia I stopnia stacjonarne |
Rodzaj przedmiotu |
Fakultatywny |
Semestr studiów |
3 |
Punkty ECTS |
3 |
Formy kształcenia (wykłady/ćwiczenia/inne) - liczba godz. |
wykłady 15 ćwiczenia 30 |
Prowadzący |
dr hab. Jacek Twardowski |
Język |
Polski |
Efekty kształcenia |
Wiedza: Student rozróżnia podstawowe poziomy organizacji biologicznej. Zna i opisuje podstawowe grupy organizmów fitofagicznych oraz zasady ich klasyfikacji systematycznej. Zna podstawowe procesy fizjologiczne zapewniające funkcjonowanie organizmów żywych. Zna organizację systemów ekologicznych w układzie organizm-środowisko. Opisuje najważniejsze oddziaływania wewnątrzpopulacyjne i międzypopulacyjne. Posiada wiedzę na temat ekologicznych uwarunkowań bioróżnorodności (OS1_W04, OS1_W09). Zna i charakteryzuje najważniejsze grupy szkodników roślin. Przedstawia znaczenie agrofagów dla człowieka i środowiska. Opisuje zakres, zadania i wybrane metody ochrony roślin oraz jej oddziaływanie na środowisko. Zna sposoby ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi (OŚ1_W13)
Zna podstawowe zagadnienia związane z wpływem różnych czynników na funkcjonowanie roślin i na środowisko (OŚ1_W02, OŚ1_W03, OŚ1_W09, OŚ1_W11, OŚ1_W13). Umiejętności: Student potrafi wykonać podstawowe analizy i pomiary laboratoryjne. Zachowuje zasady bezpieczeństwa pracy w laboratorium i [Author ID3: at Wed Mar 27 15:27:00 2013 ]w terenie. Rozpoznaje i potrafi zaklasyfikować podstawowe grupy organizmów. Posługuje się kluczem do oznaczania bezkręgowców (OŚ1_U02, OŚ1_U02) [Author ID3: at Wed Mar 20 13:08:00 2013 ] Przewiduje i ocenia skutki środowiskowe związane stosowaniem zabiegów ochrony roślin (OŚ1_U06) Student umie zaprezentować wybrane zagadnienia dotyczące tematyki zajęć (OŚ1_U13, OŚ1_U14). Kompetencje społeczne: Rozumie potrzebę uczenia się i dokształcania przez całe życie w zakresie problematyki związanej z ochroną środowiska (OŚ1_K01) Rozumie konieczność dbania o sprzęt niezbędny do przeprowadzenia rzetelnych analiz oraz zdaje sobie sprawę z konieczności prowadzenia prac zespołowych (OŚ1_K03, OŚ1_K04) Student potrafi dostrzec problemy na styku produkcji rolnej i ochrony środowiska oraz przestrzegania zasad zrównoważonego rozwoju (OŚ1_K06, OŚ1_K08, OŚ1_K09). |
Wymagania wstępne |
Zoologia, Botanika, Ekologia |
Treści kształcenia |
Klasyfikacja i rozpoznawanie najważniejszych organizmów fitofagicznych, potencjalnych szkodników w ekosystemach przekształconych przez człowieka. Morfologia, anatomia, biologia rozwoju owadów, roztoczy, ślimaków, nicieni, gryzoni. Najważniejsze metody ochrony przed organizmami szkodliwymi. Skutki zwalczania szkodników dla środowiska. |
Literatura |
Biej - Bienko G.J. 1976. Zarys entomologii. Wyd. PWRiL. Boczek J. Brzeski M. Kropczyńska -Linkiewicz D.2000. Wybrane działy zoologii. PWN. Boczek J., Błaszak Cz. 2005. Roztocze (Acari). Wyd. SGGW Brzeski M. W. 1993. Nematologia rolnicza. Wyd. SGGW. Klimaszewski M. S. 1996. Zarys entomologii ogólnej. Kozłowski J. 2000. Ślimaki występujące w uprawach rolniczych i metody ich zwalczania. Wyd. IOR Poznań. Entomologia cz. 1 (Entomologia ogólna) red. B. Wilkaniec, PWRiL Poznań 2009 Entomologia cz. 2 (Entomologia szczegółowa) red. B. Wilkaniec, PWRiL Poznań 2010 |
Metody oceny |
Wiedza: Zaliczenie przedmiotu, kolokwia na ćwiczeniach, test z wykładów. Umiejętności: Ocena analizy i interpretacji zebranych danych, ocena pojedynczych zadań na kolokwium. Kompetencje społeczne: Ocena poprawności doboru informacji, poszanowanie praw autorskich i prawidłowa interpretacja w odniesieniu do ochrony środowiska |
Uwagi |
|
Tematyka wykładów (15 x 1 h):
Podstawowe grupy organizmów fitofagicznych w antropocenozach (owady, roztocze, nicienie, ślimaki, gryzonie, ptaki, zwierzyna łowna). Szkodnik, rodzaje szkodliwości.
Zasady klasyfikacji organizmów fitofagicznych w oparciu o cechy morfologiczne, nazewnictwo w taksonomii.
Pochodzenie i główne procesy ewolucyjne stawonogów. Tagmatyzacja ciała. Budowa zewnętrzna głowy tułowia i odwłoka oraz ich przysadek u owadów. Typy aparatów gębowych.
Zmiany ewolucyjne podstawowych grup fitofagicznych owadów (Apterygota, Hemimetabola, Holometabola), wykształcanie przystosowań do fitofagizmu.
Anatomia owadów.
Znaczenie funkcjonalne typów metamorfozy owadów. Okresy cyklu rozwojowego owadów i główne procesy życiowe w kolejnych etapach rozwoju. Morfologia stadiów przedimaginalnych u owadów.
Diapauza fakultatywna i obligatoryjna owadów. Sposoby przetrwania niekorzystnych warunków różnych grup fitofagów. Zachowanie się organizmów szkodliwych i pożytecznych (odruchy bezwarunkowe: taksje, instynkty, odruchy warunkowe),
Strategie obronne owadów bierne i czynne- wykorzystywanie wiedzy w ochronie roślin.
Ocena wpływu czynników abiotycznych i biotycznych na występowanie organizmów fitofagicznych i długość rozwoju osobniczego.
Wykorzystanie znajomości morfologii, biologii rozwoju w ochronie roślin przed organizmami szkodliwymi, prognozowanie i sygnalizacja pojawów.
Mechanizmy i przyczyny masowych pojawów szkodników. Gradacje. Dynamika liczebności populacji fitofagów. Struktura przestrzenna populacji organizmów szkodliwych.
Agroekosystem jako środowisko powstawania populacji organizmów szkodliwych. Kształtowanie i urządzanie środowiska przyrodniczego jako metoda regulacji występowania organizmów fitofagicznych w agroekosystemach.
Tematyka ćwiczeń (15 x 2h):
Morfologia ogólna owadów (budowa głowy, tułowia, odwłoka); praca z binokularem, samodzielne rysowanie części ciała rzeczywistych okazów; praca z binokularem
Budowa aparatów gębowych owadów; praca z binokularem
Charakterystyka uskrzydlenia owadów. Typy skrzydeł i ich użyłkowanie. Odnóża i przysadki odwłokowe u owadów.
Morfologia ciała innych ważniejszych grup fitofagów (pajęczaków, nicieni, ślimaków, gryzoni)
Sekcjonowanie fitofagów i preparowanie różnych części ciała
Morfologia larw i poczwarek owadów.
Charakterystyka i rozpoznawanie owadów o przeobrażeniu niezupełnym (bezskrzydłe, ważki, prostoskrzydłe, przylżeńce, pluskwiaki różnoskrzydłe)
Charakterystyka i rozpoznawanie owadów o przeobrażeniu niezupełnym (pluskwiaki równoskrzydłe)
Morfologia, systematyka i cykle życiowe mszyc.
Charakterystyka i rozpoznawanie owadów o przeobrażeniu zupełnym (chrząszcze, muchówki, sieciarki)
Charakterystyka i rozpoznawanie owadów o przeobrażeniu zupełnym (motyle, błonkówki)
Ogólna charakterystyka i rozpoznawanie fitofagicznych przędziorków i nicieni
Ogólna charakterystyka i rozpoznawanie fitofagicznych ślimaków.
Ogólna charakterystyka i rozpoznawanie fitofagicznych gryzoni.
Ogólna charakterystyka zwierząt łownych jako sprawców uszkodzeń roślin.