1. Wymień podstawowe elementy anatomiczne układu wzrokowego i omów ich funkcje.

2. Narysuj drogę bodźca świetlnego od rogówki do kory mózgowej.

3. Wyjaśnij fizjologię widzenia uwzględniając rolę układu łamiącego oka, fotoreceptorów, nerwu wzrokowego i kory mózgowej.

4. Omów wady refrakcji i sposoby ich korygowania.

5. Wymień i omów nieprawidłowości w zakresie motoryki gałek ocznych oraz ich funkcjonalne następstwa.

6. Podaj podstawowe parametry diagnozy okulistycznej słabo widzącego oraz przykłady metod i narzędzi diagnostycznych

7. Omów objawy oczne niektórych chorób układowych.

8. Mając dane schorzenie lub uszkodzenie układu wzrokowego scharakteryzuj proces chorobowy i jego wpływ na widzenie.

Opracowany materiał z tych kilku kartek od Hummel.

A co do punktów to nie mam pojęcia, czy cokolwiek to z tego będzie ;)

Temat 1 - Anatomia układu wzrokowego.

Oko ludzkie składa się z:

-kanału Schlemma

-spojówki

-mięśnia rzęskowego

-więzadełka Zinna

-tęczówki

-źrenicy

-soczewki

-cieczy wodnistej

-rogówki

-ciała szklistego

-twardówki

-naczyniówki

-siatkówki

-obszaru plamki żółtej

-dołka środkowego

-tarczy nerwu wzrokowego (plamy ślepej)

-nerwu wzrokowego

Mięśnie oka:

-m. prosty górny

-m. skośny górny

-m. prosty zewnętrzny

-m. prosty wewnętrzny

-m. prosty dolny

-m. skośny dolny

-najintensywniejszy rozwój układu wzrokowego zachodzi podczas trzech pierwszych miesięcy ciąży

-„oczy to tak naprawdę „przedłużenie” mózgu widoczne z zewnątrz”

-ostrość dziecka urodzonego w terminie jest słaba, zbliża się do prawidłowego poziomu w okresie od 12. do 18. miesiąca życia

-kiedy dziecko ukończy 6 rok życia oczy dziecka będą ze sobą dobrze współpracowały (fiksacja, podążanie za przedmiotami, przeszukiwanie otoczenia, sięganie po zabawki)

-czynniki zagrażające podczas porodu i w ciągu następnych kilku tygodni - trudny poród, przedwczesny poród, zapalenie opon mózgowych, długo utrzymujące się wodogłowie, wypadki w czasie których dziecko doznało urazu głowy

Gałka oczna - znajduje się w oczodole, gruczoły w gałce ocznej wytwarzają płyn, którym przy każdym mrugnięciu oko jest przemywane.

Przednia część oka to rogówka.

Mięśnie oka (wymienione wyżej) służą do stabilizowania i poruszania gałką oczną. (ruchy, które odgrywają ważną rolę przy fiksowaniu) Są połączone z nerwami kontrolowanymi przez płaty czołowe.

Spojówka to zewnętrzna warstwa oka, jest błoną.

Gałka oczna otoczona jest twardówką - białkiem oka -> jest twardą i włóknistą warstwą, która stanowi funkcję ochronną.

Rogówka - przezroczysta część na powierzchni gałki ocznej.

• Keratotomia radialna - zmiana kształtu rogówki w celu skorygowania wady refrakcji.

Tęczówka posiada pigment (jak jest go dużo to tęczówka jest brązowa, jak mało - niebieska); tęczówka kurczy się i rozkurcza.

• Schorzenia tęczówki - brak tęczówki, bielactwo.

• „hippus” - „niepokój źrenic”, pulsowanie źrenic; zwędzanie i rozszerzanie się źrenic bez bodźców zewnętrznych (oznacza to, że mają małą kontrolę nad ilością światła wpadającego do powieki)

Soczewka to elastyczna, zbudowana z przeźroczystych warstw podobnie jak cebula część oka; jest zawieszona na wiązadełkach Zinna przymocowanych do ciała rzęskowego. Mięsień rzęskowy pozwala soczewce zmienić kształt, tak by mogła przejść akt akomodacji. Ciało rzęskowe produkuje ciecz wodnistą (wypełnia komorę przednią, między rogówką, tęczówką i soczewką); opłukuje ona te części oka, oczyszcza je i chroni przed infekcjami. Jest produkowana cały czas i krąży od tylniej części tęczówki, przepływając przez źrenicę do przedniej cz. oka i uchodzi kanałem Schlemma - niewielki otwór znajdujący się w pobliżu kącika oka od strony nosa.

• Jaskra jest związana z tymi strukturami oraz z przepływem cieczy.

Wnętrze oka to galaretowata substancja - ciało szkliste.

Siatkówka - bardzo cienka błona pokrywająca całą wew powierzchnię oka; odbiera promienie świetlne odbite od przedmiotów i przetwarza na impulsy, które są przekazywane do mózgu. Jest zbudowana z pręcików i czopków. (określane jako system widzenia „co i gdzie”) Są ona osadzone w nabłonku barwnikowym - produkuje substancję zawartą w czopkach i pręcikach, która umożliwia im przesyłanie sygnałów do mózgu.

Naczyniówka - naczyniowa (krwionośna) warstwa oka, która dostarcza tlen oraz substancje odżywcze niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania oka.

Nerw wzrokowy - pęczek zakończeń włókien nerwowych biegnących od pręcików i czopków (zbiegają się w tylnej części oka).

Tarcza nerwu wzrokowego - znajduje się w siatkówce, złożone jest z włókna nerwowego i naczynia krwionośnego; nie posiada receptorów toteż w polu widzenia powstaje plama ślepa.

Skrzyżowanie nerwu wzrokowego - miejsce łączenia się nerwów wzrokowych wychodzących z tyłu obydwu gałek ocznych.

Ciała kolankowe boczne - „wieże kontrolne” kierujące ruchem między gałkami ocznymi a miejscami, do których te komunikaty powinny dotrzeć.

• 80% informacji jest przekazywane do kory potylicznej

• 20% - do pnia mózgu

Temat 2 - Jak funkcjonuje układ wzrokowy.

• Oko - organ zmysłu, który odbiera układy światła odbijanego od obiektów znajdujących się w naszym polu widzenia. Koduje te układy i wysyła do mózgu, który ma je zinterpretować.

• Czopki odpowiedzialne są za widzenie kolorów i wskazują największą wrażliwość (rozróżnianie częstotliwości światła).

• Światło wpadając do oka ulega załamaniu, przechodzi przez rogówkę, soczewkę i płyny znajdujące się w oku (dzieje się tak dlatego, że promienie zwalniają prędkość i ulegają załamaniu).

• Światło przechodzące przez zakrzywioną powierzchnię rogówki załamywane jest ku środkowi, dalej załamywane jest przez płyny i soczewkę (promienie łatwiej skupiają się na siatkówce, ustawiają obraz do góry nogami, a prostuje go mózg)

• Oko może dostrzegać obiekty przed, nad, pod nami oraz po bokach na obszarze kąta 160-180 - jest to pole widzenia.

• Pręciki przekazują informację dotyczącą dużych obiektów i ruchów.

• Czopki umożliwiają dostrzeganie drobnych szczegółów.

• Część centralna soczewki, czyli najlepsza!

• Zbieżność (konwergencja) - kiedy podążasz za przedmiotem zbliżającym się do ciebie, obie gałki muszę zwracać się ku sobie w takim samym stopniu.

• Rozbieżność (dywergencja) - kiedy podążasz za przedmiotem oddalającym się oczy się rozchodzą.

• Oczy nigdy nie pozostają całkowicie nieruchome!

• Ruchy sakkadowe - ruchy polegające na lekkich i szybkich drganiach.

• Postrzeganie głębi to zdolność do oceniania odległości, tak aby móc sięgnąć i chwytać przedmiot, w porę reagować, by uniknąć uderzenia, równolegle zaparkować samochód.

• Komórki receptorowe (czopki i pręciki) zamieniają energię świetlną w impuls nerwowy, który następnie szybko przemieszcza się drogą wzrokową.

• Widzenie obejmuje wiele źródeł informacji oprócz tych, które odbiera oko.

• Percepcja stanowi dynamiczne poszukiwanie najlepszej interpretacji danych.

• Te dane to sygnały sensoryczne i wiedza nt wielu innych cech obiektów.

Przyczyny ślepoty i znacznego pogorszenia widzenia u dzieci w Polsce.

-zanik nerwu II

-retinopatia wcześniacza

-zaćma obustronna

-krótkowzroczność

-wady wrodzone

-zwyrodnienia siatkówki

-jaskra w bezsoczewkowości

-jaskra wrodzona

-siatkówczak

-zapalenia błony naczyniowej

-urazy

-toksoplazmoza wrodzona

-zwyrodnienia rogówek

-odwarstwienie siatkówki

-zespół Marfana

-toksokaroza

-inne

Kraj o niskim dochodzie	Kraj o wysokim dochodzie	USA
Zmętnienie rogówki Zaćma Jaskra Zanik nerwu wzrokowego	Retinopatia wcześniacza Jaskra Wady wrodzone	Ślepota korowa Retinopatia wcześniacza Zanik nerwu wzrokowego

Przegląd tyflologiczny

1. Okulistyczne powikłania cukrzycy.

• Najpoważniejsze powikłanie - retinopatia.

• Wczesne wykrycie prowadzi do dobrych wyników.

• Zmiany cukrzycowe na dnie oka obejmują : uszkodzenia naczyń krwionośnych oraz uszkodzenia zewnątrznaczyniowe.

• Jako pierwsze występują zmiany naczyniach krwionośnych (nieodwracalne uszkodzenie bariery naczyniowo-siatkowej, rozpoczynają się od proliferacji śródbłonka, poszerzenia kapilarów i powstania mikroaneuryzmatów - zlokalizowane po stronie źylnej krążenia włośniczkowego)

• Późniejsze rozszerzenie się zmian prowadzi do zamknięcia naczyń włosowatych tętniczych oraz rozwój krążenia obocznego (powstają zaburzenia zewnątrznaczyniowe)

• Zmiany cukrzycowe obserwowalne w środkowym dnie oka występuję też na dnie obwodowym (wyklucza się zawały)

• Objawem upośledzenia w systemie naczyniówki i siatkówki jest znaczne zmniejszenie się komórek wszystkich warstw siatkówki w centrum i na obwodzie.

• Przy prawidłowej interpretacji dna oka można określić trafność doboru insuliny w leczeniu cukrzycy (dobre jej wyrównanie w pierwszych 5 latach może opóźnić powstanie retinopatii)

• Rozróżnia się 5 etapów rozwoju zmian naczyniowych :

1. Tworzenie się mikrotętniaków, zwiększenie przepuszczalności i kruchości naczyń

2. Poszerzenie żył, rozpoczynające się drobne wysięki

3. Pogłębia się poszerzenie żył, tworzą się ogniska waciaste będące wynikiem zatoru bladego tętniczki końcowej

4. Żyły bardzo wyraźnie poszerzone, liczne, małe i średnie krwotoczni

5. Duże krwotoki we wszystkich warstwach siatkówki.

2. Obraz dna oka w nadciśnieniu tętniczym.

• Ocena dna oka jest tutaj 4-ro stopniowa :

1. IV stopień - nadciśnienie złośliwe. W układzie naczyniowym siatkówki stwierdza się maksymalnie wąskie tętnice, bardzo szerokie żyły, zastoinową tarczę nerwu wzrokoweo, liczne ogniste waty na skutek zamknięcia światła końcowych rozwidleń tętniczych oraz rozsiane ogniska zwyrodnieniowe.

2. III stopień - liczne wybroczyny, objawy daleko posuniętego stwardnienia i niedotlenienia siatkówki.

3. II stopień - tarcza nerwu wzrokowego niezmieniona, widoczne objawy zakrzepów gałązek żylnych, naczynia żylne uciśnięte przez wąskie, sztywne tętnice (tzw objaw Gunna i objaw srebrnego drutu)

4. I stopień - tarcza nerwu wzrokowego bez zmian, stwierdza się nieregularne zwężenia naczyń tętniczych oraz wzmożoną ich krętość. Żyły są prawidłowej szerokości.

3. Objawy oczne w SM.

• Objawem ocznym jest uszkodzenie nerwu wzrokowego, przeważnie o charakterze zapalenia pozagałkowego, a czasem postępujące zwyrodnienie nerwu.

• W pierwszym okresie choroby dno oczu nie wykazuje zmian.

4. Choroby gruczołu tarczowego a narząd wzroku.

• Graves-Basedow (rozlane powiększenie tarczycy z objawami ocznymi)

1. Przypadki nadczynności tarczycy, w których występują mniej lub bardziej wyraźne objawy wytrzeszczu i oftalmopatii

2. Przypadki, w których nie ma powiększenia ani nadczynności tarczycy, istnieją natomiast objawy oftalmopatii. Jest to choroba G-B z eutyreozą (zachowaną równowagą hormonów)

3. Przypadki, zupełnie wyjątkowe, w których objawy wytrzeszczu, wola i obrzęku przedgoleniowego występują równocześnie z niedoczynnością tarczycy.

• Groźnym dla narządu wzroku powikłaniem nadczynności tarczycy jest wytrzeszcz postępujący (złośliwy).

5. Okulistyczne powikłania niedokrwistości.

• Niedobory Wit B12 -> Addison Birmer (niedokrwistość złośliwa)

• Powikłaniem tego może być zapalenie nerwu wzrokowego, a w konsekwencji znacznie pogorszenie widzenia lub ślepota.

• Masywny krwotok z przewodu pokarmowego albo dróg rodnych może spowodować nagłą przejściową ślepotę w wyniku skurczu tętnicy siatkówki lub ślepotę trwałą - nieodwracalną z powodu zamknięcia tętnicy środkowej siatkówki.

6. Objawy oczne kolagenoz (układowych chorób tkanki łącznej).

• W toczniu rumieniowatym trzewnym :

-z okulistycznego punktu widzenia jednym z jego objawów są zaburzenia w układzie nerwowym ośrodkowym i obwodowym oraz nadwrażliwość na światło. Może wystąpić ciężka retinopatia, rozległe krwotoki siatkówkowe, zapalenie tarczy nerwu wzrokowego, a nawet zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki - w każdym wypadku powodujące ślepotę.

• Zapalenie skórno-mięśniowe :

-mięśnie zew gałki ocznej ulegają zmianom zwyrodnieniowym, a w siatkówce stwierdza się liczne krwotoki.

• Twardzina układowa :

-zmiany obejmują również skórę powiek. Rozwija się zaćma, a na dnie oka stwierdza się krwotoki.

• Guzkowe zapalenie tętnic :

-u 20% chorych zmiany w narządzie wzroku prowadzą do ślepoty wskutek rozległych odwarstwień siatkówki lub zamknięcia światła tętnicy środkowej siatkówki.

7. Okulistyczne powikłania chorób układu ruchu.

• Przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawów :

-zajęcie procesem zapalnym oczu

-u 20-50% chorych dzieci objawy oczne w postaci wysiękowego zapalanie tęczówki i rogówki poprzedzają wystąpienie objawów stawowych.

-u 50% chorych, jako późne powikłanie obserwuje się zaćmę, niepodjęcie w czas leczenia grozi ślepotą

• Zespół Reitera :

-zapalenie spojówek (rzadziej tęczówki)

• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa :

-w przebiegu choroby (w większości mężczyźni) występuje zapalenie tęczówki

-u 35% chorych prowadzi ono do ropnia gałki ocznej

Występujące w wyżej opisanych jednostkach chorobowych przewlekłe lub nawracające zapalenie nadtwardówki i twardówki może prowadzić w zejściowym stadium do pęknięcia gałki ocznej.

8. Toxoplazmoza a narząd wzroku

• Łatwiej dochodzi do powstania swoistych ziarniaków

• Zmiany dotyczą najczęściej siatkówki i naczyniówki, znacznie rzadziej innych elementów

• Pierwszym objawem zmian w siatkówce może być zez - jako reakcja gałki ocznej na powstające zmiany w dnie oka

• Jeśli zmiany okresowo nawracają prowadzą stopniowo do utraty wzroku

Rozdział: Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu.

4

---