KRAJOWY SYSTEM RATOWNICZO GAŚNICZY

Na podstawie art. 127 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej Straży Pożarnej, po trwających trzy lata pracach przygotowawczych związanych z realizacją delegacji ustawowej dotyczącej uruchomienia krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego z dniem 1 stycznia 1995r. system ten zafunkcjonował i z tym dniem przystąpiono do realizacji pierwszego etapu wdrażania rozwiązań dotyczących jego budowy. Podstawowym celem systemu jest ochrona życia, zdrowia, mienia lub środowiska poprzez: walkę z pożarami i innymi klęskami żywiołowymi, ratownictwo techniczne, chemiczne i od 1997 roku dodatkowo również poprzez ratownictwo ekologiczne i medyczne. Podstawową zasadą funkcjonowania KSRG jest umożliwienie każdemu podmiotowi mogącemu realizować lub wspomagać działania ratownicze współpracy z systemem w ramach jego struktury organizacyjnej bądź jako podmiot wspomagający działania systemu. KSRG tworzą i koordynują jego funkcjonowanie, według zasady prymatu terytorialnego, następujące organy władzy: wójt (burmistrz lub prezydent miasta) w zakresie zadań ustalonych przez wojewodę, starosta który określa zadania i kontroluje wykonywanie zadań na obszarze powiatu, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia, środowiska lub mienia - na podstawie przepisów o stanie klęski żywiołowej - zarządza przy pomocy powiatowego zespołu reagowania kryzysowego. W końcu wojewoda, który określa zadania i kontroluje ich wykonanie na obszarze województwa, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia, środowiska i mienia - na podstawie przepisów o stanie klęski żywiołowej - zarządza systemem przy pomocy wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego. Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy zorganizowany jest w sposób zapewniający jego ciągłe funkcjonowanie na poszczególnych poziomach, tj.:

• powiatowym, jako podstawowym poziomie wykonawczym działań ratowniczych na obszarze gmin i powiatu,

• wojewódzkim, jako poziomie wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze województwa,

• centralnym, jako poziomie wspomagania i koordynacji działań ratowniczych na obszarze kraju.

W dniu 31 grudnia 2004, czyli w momencie, gdy Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy zaczynał funkcjonować w jego skład wchodziło:

• 508 jednostek ratowniczo- gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej,

• 3433 jednostek ochotniczych straży pożarnych,

• 4 zakładowe straże pożarne,

• 2 zakładowe służby ratownicze,

• 11 szpitali, w tym 10 szpitali MSWiA w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Łodzi, Olsztynie, Katowicach, Białymstoku, Lublinie, Szczecinie i Wrocławiu oraz Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich,

• 297 specjalistów krajowych z różnych dziedzin ratownictwa.

Działania prowadzone na obszarze kraju są koordynowane przez komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej, który jest zarazem organem administracji rządowej szczebla centralnego w sprawach organizacji systemu. Nadzór nad całym KSRG sprawuje minister spraw wewnętrznych i administracji. Komendy PSP i podmioty KSRG są narzędziem wojewody i starosty do realizacji zadań z zakresu szeroko rozumianej ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa, a także zadań z zakresu ochrony ludności.

Jeżeli chodzi o zakres przedmiotowy krajowego systemu ratowniczo obejmuje on następujące dziedziny:

1) ratownictwo podczas pożarów,

2) ratownictwo techniczne,

3) ratownictwo chemiczne,

4) ratownictwo ekologiczne,

5) ratownictwo medyczne,

6) ratownictwo podczas powodzi i innych katastrof naturalnych,

7) ratownictwo górnicze,

8) ratownictwo górskie i wodne,

9) ratownictwo morskie,

10) poszukiwanie osób zaginionych,

11) poszukiwanie i ratownictwo lotnicze,

12) inne rodzaje ratownictwa.

Ustawa o krajowym systemie ratownictwa po powyższym wyszczególnieniu dziedzin w zakresie, których podejmuje działania, w dalszej swojej części opisuje właściwy zakres podejmowanych działań, ich kolejność i cel. Poniżej, dla przykładu podano treść artykułów traktujących o ratownictwie podczas pożarów oraz o ratownictwie medycznym.

Ratownictwo podczas pożarów obejmuje zespół działań planistycznoorganizacyjnych i stosowanie technik gaśniczych niezbędnych do zmniejszenia zagrożenia pożarowego oraz ugaszenia pożaru. Wspomniane ratownictwo obejmuje w szczególności:

1) ratowanie ludzi, zwierząt i mienia przed skutkami zagrożenia pożarowego,

2) ocenę rozmiarów powstałego pożaru i prognozowanie jego rozwoju,

3) ograniczenie rozwoju i ugaszenie pożaru,

4) inne niezbędne działania ratownicze.

Istnieje również konieczność zapewnienia ciągłości i spójności procesu ratowania poszkodowanych i zagrożonych ludzi na miejscu zdarzenia, podczas transportu, w warunkach szpitalnych oraz objęcie ich wsparciem psychologicznym, które ma na celu zminimalizowanie skutków stresu pourazowego.

Ratownictwo medyczne, o którym mowa obejmuje:

1) pierwszą pomoc medyczną realizowaną przez wyszkolonych ratowników, a w

szczególności:

a) zachowanie lub przywrócenie czynności oddechowej z podaniem tlenu oraz użyciem worka samorozpreżalnego lub respiratora,

b) wykonanie zewnętrznego masażu serca z ewentualnym użyciem urządzeń wspomagających,

c) tamowanie krwotoków zewnętrznych i opatrywanie ran,

d) unieruchomienie złamań i podejrzeń złamań oraz zwichnięć,

e) zapewnienie komfortu termicznego,

f) prowadzenie wstępnego postępowania przeciwwstrząsowego,

g) wsparcie psychologiczne poszkodowanych lub zagrożonych ludzi,

h) opiekę nad poszkodowanymi po ich klasyfikacji ze względu na stan zdrowia,

i) zastosowanie defibrylatora automatycznego lub półautomatycznego,

j) inne medyczne działania ratownicze realizowane na podstawie przepisów o zawodzie pielęgniarki i położnej oraz ratownika medycznego;

2) kwalifikowana pomoc medyczna, realizowana przez lekarzy w ramach

W najlepszy sposób przebieg akcji opisują raporty wydawane przez jednostki, które zostały wezwane do danego przypadku. W specyficzny, bezosobowy sposób opisują one zdarzenie, podają jego przyczynę, przebieg akcji, ilość jednostek uczestniczących w akcji, oraz straty poniesione w wyniku danego zdarzenia. Poniżej przedstawiono przykłady raportów z akcji Powiatowej Straży Pożarnej w Mońkach, które miały miejsce w tymże właśnie powiecie.

W dniu 16 października br. o godz. 20.20 Dyżurny Powiatowego Stanowiska Kierowania otrzymał informację o wypadku drogowym w Goniądzu na placu 11 listopada. Po przybyciu strażaków na miejsce zdarzenia stwierdzono, że samochód osobowy uderzył w podwójny słup energetyczny stojący na chodniku. Kierowca i pasażer samochodu znajdowali się na zewnątrz pojazdu. Samochód potrącił również pieszego. Do chwili przybycia Pogotowia Ratunkowego strażacy z OSP Goniądz udzielili pomocy medycznej poszkodowanym (nieprzytomnemu kierowcy założono kołnierz ortopedyczny, udrożniono drogi oddechowe oraz przykryto folią życia, natomiast pasażerowi i pieszemu opatrzono powierzchowne rany i udzielono wsparcia psychicznego). Przybyły zespół Pogotowia Ratunkowego przejął opiekę medyczna nad kierowcą, natomiast pozostałych dwóch poszkodowanych pozostało pod opieką ratowników z OSP do momentu przybycia drugiej karetki. Pogotowie Ratunkowego. Kierowca pojazdu został zabrany do szpitala w Białymstoku, a dwóch pozostałych odwieziono do szpitala w Mońkach. Działania ratowników polegały na zabezpieczeniu miejsca zdarzenia, oświetleniu terenu akcji, odcięciu dopływu prądu z akumulatora w pojeździe oraz pomocy w załadowaniu samochodu na lawetę i uprzątnięciu pozostałości z jezdni i chodnika. Pracownicy Pogotowia Energetyczne odłączyli przewody energetyczne, a przy pomocy dźwigu usuneli słup. Na miejscu wypadku obecna była Policja. W akcji brało udział 12 strażaków i 2 samochody /w tym OSP Goniądz/. Akcję zakończono o godz. 1.08. Przypuszczalna przyczyna wypadku jest w trakcie ustalania przez Policję.

W dniu 29 października br. o godz. 12.44 Dyżurny Powiatowego Stanowiska Kierowania otrzymał informację, że pali się budynek gospodarczy w miejscowości Jaświły. Po dojechaniu strażaków na miejsce zdarzenia stwierdzono, że pali się budynek gospodarczy - wielofunkcyjny (chlewnia, stodoła i magazyn). Pożar obejmował już konstrukcję drewnianą dachu na długości około 1/3 budynku, paliły się również płody rolne i elementy drewniane znajdujące się wewnątrz budynku. Działania ratowników polegały na podaniu wody na źródło ognia oraz w obronie na pozostałą część budynku i na sąsiedni budynek gospodarczo-mieszkalny, znajdujący się w odległości około 2 metrów od budynku objętego pożarem. Po zlokalizowaniu pożaru przystąpiono do dogaszania, które polegało na usuwaniu palącego się siana i słomy na zewnątrz budynku; prowadzono rozbiórkę nadpalonych elementów konstrukcji dachu. Końcowe działania polegały na wyburzeniu ściany szczytowej budynku i komina, które to elementy groziły zawaleniem. Na miejscu zdarzenia obecny był patrol Policji oraz pracownicy Pogotowia Energetycznego, którzy dokonali odłączenia przewodu zasilającego budynek w energię elektryczną, znajdującego się na ścianie szczytowej. Miejsce zdarzenia przekazano w formie pisemnej właścicielowi. W akcji brało udział 29 strażaków i  5 samochodów /w tym OSP Jaświły, Bobrówka, Brzozowa/. Akcję zakończono o godz. 15.52. Uratowano część obiektu z wyposażeniem oraz sąsiedni budynek. Przypuszczalna przyczyna pożaru jest w trakcie ustalania.

W dniu 23 października br. o godz. 11.12 Dyżurny Powiatowego Stanowiska Kierowania otrzymał informację o pożarze budynku mieszkalnego w Mońkach przy ul. Mickiewicza. Po dojechaniu strażaków na miejsce zdarzenia stwierdzono pożar wewnętrzny piwnicy budynku. Ustalono, że wszyscy mieszkańcy samodzielnie opuścili dom przed przybyciem ratowników. Działania polegały na podaniu wody na źródło ognia. Budynek został oddymiony i przewietrzony, przekazany do dozoru właścicielowi. Utrudnienie w działaniach stanowiło bardzo wąskie wejście do pomieszczeń piwnicy; otwór z klapą w podłodze kuchni. Strażacy pracowali w aparatach ochrony dróg oddechowych. W akcji brało udział 4 strażaków i 1 samochód. Spaleniu uległo drewno opałowe, węgiel oraz instalacja elektryczna. Akcję zakończono o godz. 12.59.  Przypuszczalną przyczyną pożaru było pozostawienie gorącego popiołu z pieca c. o. w pobliżu materiałów palnych

Jak się okazuje, skuteczność Krajowego Systemu Ratowniczo Gaśniczego jest wysoka. Możemy to wywnioskować z wysokiego zaufania, oraz szacunku, jakim społeczeństwo obdarza pracowników tych służb. Dodatkowo nie słyszy się o przypadkach łamania, lub naginania przez nich prawa. Bardzo często jednak wspomina się o problemie, jakim są zbyt niskie nakłady finansowe na poszczególne jednostki ratownicze. Przykładem może być TOPR, którego roczny budżet wynosi około 5 milionów złotych, z czego przynajmniej 1,5 miliona przeznaczonych jest na utrzymanie helikoptera. Trzeba również wspomnieć, że tylko około 60% budżetu górskich ratowników finansuje MSWiA, a reszta to pieniądze od sponsorów, część wpływu z biletów wstępu do Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz to, co ratownicy zarobią sami, np. dyżurując przy trasach narciarskich.

Bibliografia:

1. Ustawa z 27.05.2003 o krajowym systemie ratowniczym;

2. http://www.bip.psp.wbd.pl/index.php?menu_id=14 ( Biuletyn Informacji Publicznej o Straży Pożarnej Województwa Opolskiego)

3. http://www.kpsp.pl/stwola/?n_id=34 ( strona Komendy Państwowej Straży Pożarnej w Stalowej Woli)

4. http://www.monki.straz.bialystok.pl/akcje.html ( strona Komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Mońkach)

---