„Sachem”
Interpretacja tytułu
Znaczenie tytułu noweli Henryka Sienkiewicza Sachem odsyła czytelnika do postaci głównego bohatera jednostkowego, czyli właśnie sachema. (Za pierwszoplanowego bohatera zbiorowego możemy uznać niemieckiego pochodzenia mieszkańców Antylopy.) Sechem to inaczej wódz. W przypadku tej noweli chodzi o jedynego ocalałego z Czarnych Wężów, którzy zostali wymordowani przez obecnych mieszkańców Antylopy. W chwili mordu ocalały Indianin miał dziesięć lat i był synem wodza Czarnych Wężów oraz jego następcą. Młody sachem był przywódcą nieistniejącego plemienia. Zarówno mieszkańcy Antylopy, jak i czytelnicy utworu spodziewają się, że zechce je pomścić. Tak się jednak nie dzieje. Utwór Sienkiewicza jest opowieścią rozbijającą iluzję o mścicielach narodów zniszczonych przez inne państwa oraz gorzką historią o asymilowaniu się tych, którzy ocaleli z pogromcami ich przodków.
Sachem - problematyka
Sachem Henryka Sienkiewicza jest utworem o charakterze paraboli. Przedstawia los Indianina, jedynego ocalałego z plemienia Czarnych Wężów, który zamiast mścić się za swoich przodków, całkowicie zasymilował się z ich oprawcami. Jest to także historia niemieckich osadników w amerykańskim stanie Teksas, którzy dokonali mordu na śpiących mieszkańcach indiańskiej Chiavatty, na której miejscu założyli miasto Antylopa. Zniszczyli w ten sposób społeczeństwo, które uważali za znajdujące się na niższym etapie rozwoju cywilizacyjnego. Ta świadomość pozwoliła im żyć całkowicie bez wyrzutów sumienia z powodu popełnionej zbrodni.
Przedstawiona sytuacja jest z jednej strony paralelą społeczeństwa polskiego, które w czasach powstania utworu znajdowało się pod zaborami. Z drugiej strony jest to obraz społeczeństwa niemieckiego, które niszczy narody słabsze od siebie cywilizacyjnie. Stosunek Sienkiewicza do Indian pozbawianych swojego terytorium, jest odbiciem jego stosunku do Polaków pod zaborami
Charakterystyka Sachema
Sachem jest głównym bohaterem jednostkowym noweli Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem. Jest jedynym żyjącym potomkiem wymordowanego przez osadników niemieckich plemienia Czarnych Wężów. W chwili zagłady Chiavatty, stolicy plemienia, miał dziesięć lat. Jego zabity ojciec był sachemem, czyli wodzem Czarnych Wężów, a chłopiec miał odziedziczyć jego godność. Po wymordowaniu mieszkańców Chiavatty został znaleziony przy umierającym starym Indianinie przez dyrektora cyrku Hon. M. Deana. Przygarnięty przez trupę cyrkową.
Sachem po raz pierwszy pojawia się w noweli na arenie cyrkowej. Znany z wcześniejszych opowiadań jako potomek Czarnych Wężów jest wyczekiwany przez mieszkańców Antylopy i budzi ich lęk. Jego groźny wygląd budzi u zgromadzonych respekt.
Indianin zasługuje rzeczywiście, by nań patrzono. Wydaje się dumny jak król. Płaszcz z białych gronostajów - oznaka wodza - pokrywa jego wyniosłą postać i tak dziką, że przypomina źle oswojonego jaguara. Twarz ma jakby wykutą z miedzi, podobną do głowy orła, a w tej twarzy świecą zimnym blaskiem oczy prawdziwie indyjskie, spokojne, niby obojętne - a złowrogie... |
Problematyka
Sachem Henryka Sienkiewicza jest utworem o charakterze paraboli. Przedstawia los Indianina, jedynego ocalałego z plemienia Czarnych Wężów, który zamiast mścić się za swoich przodków, całkowicie zasymilował się z ich oprawcami. Jest to także historia niemieckich osadników w amerykańskim stanie Teksas, którzy dokonali mordu na śpiących mieszkańcach indiańskiej Chiavatty, na której miejscu założyli miasto Antylopa. Zniszczyli w ten sposób społeczeństwo, które uważali za znajdujące się na niższym etapie rozwoju cywilizacyjnego. Ta świadomość pozwoliła im żyć całkowicie bez wyrzutów sumienia z powodu popełnionej zbrodni.
Przedstawiona sytuacja jest z jednej strony paralelą społeczeństwa polskiego, które w czasach powstania utworu znajdowało się pod zaborami. Z drugiej strony jest to obraz społeczeństwa niemieckiego, które niszczy narody słabsze od siebie cywilizacyjnie. Stosunek Sienkiewicza do Indian pozbawianych swojego terytorium, jest odbiciem jego stosunku do Polaków pod zaborami. Jest to gorzkie ukazanie całkowitej zagłady tożsamości narodów, które dokonuje się tak, jak pozbawienie tożsamości sachema, przez pewien rodzaj zniewolenia fizycznego. Najważniejszym etapem niszczenia tożsamości narodowej jest jednak stopniowe pozbawianie pamięci o losach narodu, z którego się pochodzi, a także zapominanie ojczystego języka, który jest ważnym nośnikiem świadomości narodowej oraz kultury. Obraz sachema był odesłaniem do możliwych skutków polityki kulturkampfu stosowanej pod zaborem pruskim.
Gorycz wymowy Sachema opiera się przede wszystkim na tym, że jest to odwrócona historia mściciela i człowieka pozbawionego swojej ojczyzny, który stara się zachować pamięć o niej. Możemy spojrzeć na ten utwór jak na ironiczne przeciwstawieństwo Konrada Wallenroda (rodzaj zemsty à rebours, działanie nie przeciwko tym, którzy zniszczyli naród, ale razem z nimi) oraz utworu Sienkiewicza Latarnik. W Latarniku mowa ojczysta odgrywa niezwykle ważną rolę w procesie symbolicznego powrotu do kraju, w Sachemie pieśń zemsty jest śpiewana w języku oprawców. Omawiany utwór jest rozbiciem romantycznej iluzji o jednostkowych obrońcach ginących narodów. Ostatni z Czarnych Wężów okazał się być zwykłym filistrem i konformistą, który z tragedii swojego plemienia zrobił cyrkowy numer.
2