Higiena pracy. (definicja, praca dynamiczna, praca statyczna, wypoczynek)
Higiena - nauka badająca wpływ czynników środowiska oraz zachowań człowieka na jego zdrowie fizyczne i psychiczne; opracowuje zasady zapobiegania chorobom oraz sposoby utrzymania zdrowia.
Sprawny system, umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy jest jednym z niezbędnych warunków wypełnienia ustawowych obowiązków państwa w stosunku do jego obywateli.
Nieodłącznym elementem systemu ochrony pracy jest prawo pracy. Najważniejszym polskim aktem prawnym, regulującym m.in. kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy jest Kodeks Pracy.
Instytucjami powołanymi do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy oraz zasad i przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy są przede wszystkim: Państwowa Inspekcja Pracy oraz Państwowa Inspekcja Sanitarna, działające na podstawie odrębnych przepisów.
Higiena pracy człowieka dorosłego.
Zasady BHP
Przez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne, wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne bezpieczeństwo i higienę pracy. Różnorodność procesów produkcyjnych i technologicznych sprawia, że nie jest możliwe uregulowanie całej problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi przepisami. Ponadto jest rzeczą oczywistą, że przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy są zmieniane w trybie powolniejszym od zmian dokonujących się w dziedzinie techniki. Zasady bhp należy każdorazowo konkretyzować do właściwych warunków, tworzyć takie warunki pracy, aby były one bezpieczne. Zasady bhp można tworzyć na podstawie konkretnych unormowań istniejących już w danej dziedzinie lub też w zakładzie pracy. Zasady bezpiecznej i higienicznej pracy mogą wynikać także z instrukcji producenta i z przyjętych powszechnie prawidłowych i bezpiecznych metod pracy ukształtowanych w wyniku praktyki.
Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Bezpieczeństwo i higiena pracy to ogół środków i urządzeń służących do stworzenia warunków pracy, eliminujących zagrożenie życia lub zdrowia zatrudnionych; usuwanie lub ograniczenie szkodliwości związanych z procesem i środowiskiem pracy (np. zagrożenie ze strony maszyn i urządzeń technicznych, szkodliwe gazy, pary i mgły, promieniowanie, hałas, wstrząsy).
Bhp wiąże się z zapobieganiem wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym i innym szkodliwym wpływom pracy na zdrowie.
Do środków służących zapewnieniu bhp należą m.in. odpowiednie rozplanowanie i urządzenie pomieszczeń do pracy, udoskonalenie procesów wytwórczych, zapewnienie bezpieczeństwa technicznego (np. osłona przy maszynach), stosowanie odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej (np. maski, okulary), stosowanie odpowiedniego odżywiania, szkolenie w zakresie bezpiecznych metod pracy.
Bezpieczeństwo i higiena pracy to wykonywanie pracy w warunkach nie zagrażających zdrowiu i życiu osób, jak również różne przepisy, normy, działania praktyczne i związane z nimi badania mające na celu zmniejszenie wszelkich zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, mogących powstać w związku z ich pracą.
Obowiązki bhp pracowników.
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1) Znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
2) Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
3) Dbać o należyty stan urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
4) Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków indywidualnej oraz odzieży i obuwia , zgodnie z ich przeznaczeniem,
5) Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
6) Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
7) Współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwom innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
Przepis powyższy nie dotyczy pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
Praca dynamiczna - wysiłek przebiega w warunkach ruchu, w związku z przemieszczaniem ciała ludzkiego lub jego części w przestrzeni i zachodzi przy udziale izotonicznych skurczów mięśni, podczas których następuje skrócenie włókien-okresy skurczu i rozkurczu mięśni.
Praca dynamiczna jest podstawowym czynnikiem, który powoduje podwyższenie poziomu przemiany materii. Związana z nią wielkość wydatku energetycznego jest proporcjonalna do wskaźników fizjologicznych, takich jak:
* ilość zużytego tlenu (szybkość oddechu- poziom zużytego tlenu lub wydychanego dwutlenku węgla),
* częstość skurczów serca,
* ciśnienie krwi,
* temperatura ciała i skóry.
Skutki pracy dynamiczne - wysiłek fizyczny dynamiczny może zaburzyć normalne funkcjonowanie organizmu człowieka między innymi poprzez:
* wywołanie hamowania wydzielania soków trawiennych( w przypadku ciężkich i długotrwałych wysiłków),
* zmniejszenie ilości wody ustrojowej(poprzez pocenie się),
* zmniejszenie objętości krwi bieżącej, zarazem zwiększenie prędkości jej przepływu,
* zwiększenie stężenia potasu i noradrenaliny we krwi,
* zwiększenie aktywności układu współczulnego i rdzenia nadnerczy,
* powodowanie pojawienia się tzw. białkomoczu wysiłkowego(około pół godziny po zakończeniu wysiłku).
Praca statyczna - jest jednym z dwóch rodzajów pracy jaką mogą wykonywać nasze mięśnie. Występuje gdy na zewnątrz nie można zaobserwować żadnego ruchu, a mimo tego mięśnie pozostają w stałym napięciu np. podczas stania, siedzenia, czy podpierania. Nie stanowi ona zatem pracy mechanicznej, jednak często może powodować duże obciążenie dla organizmu człowieka (np. podczas długotrwałego stania wzrasta ciśnienie hydrostatyczne nóg, co sprzyja obrzękom i bardzo często prowadzi do powstawania żylaków).
Higiena wypoczynku człowieka dorosłego.
Wypoczynek to przywrócenie sił fizycznych i psychicznych. Stan jakim jest zmęczenie jest wynikiem trwającego dłuższy czas wysiłku. Stan zmęczenia nie jest dobrym stanem dla organizmu, dlatego musimy odpocząć aby zregenerować siły do dalszych działań. Ludzie starsi więcej wypoczywają od dzieci.
Bardzo często zdarza się, że ludzie, których zmęczył wysiłek umysłowy wypoczywają przez zwolnienie pewnych partii układu nerwowego czy grup mięśniowych, a „zatrudniają” w tym czasie inne. Pracują w ogródku, uprawiają sport czy nawet rozrywki umysłowe. Taki wypoczynek jest także działaniem, które polega jednak na zmianie jego rodzaju.
Wiadomo, że na sposób w jaki dany człowiek spędzać będzie swój czas wolny, wpływa wiele czynników, często od niego samego niezależnych. Do ogółu tych czynników zaliczyć należy: wiek, płeć, wykształcenie, zawód, sytuację rodzinną, miejsce zamieszkania, stan zamożności, osobiste upodobania, zainteresowania itp. Ważną na przykład, rolę odgrywa miejsce zamieszkania i stopa życiowa ludności. Istnieją bowiem znaczące różnice między warunkami życia mieszkańców wsi, czy małych miast a ludzi z wielkich aglomeracji.
Pracując zawodowo, każdy człowiek, po wykonaniu pracy, dysponuje czasem wolnym. Ile tego czasu poświęcimy na wypoczynek zależy tylko od samego człowieka. Jednak pewnikiem jest, że musimy jego część, na pewno, przeznaczyć na wypoczynek, chociażby bierny jak sen.
Wszystkie nerwice są całkowicie odwracalne i uleczalne. Zapobieganiem ich zajmuje się profilaktyka. Uregulowany ( higieniczny ) tryb życia zwiększa odporność na stresy a dobrze zorganizowana nauka i wyeliminowanie niekorzystnych warunków takich jak: hałas, brak własnego spokojnego miejsca do pracy, nadmierny pośpiech, nieprzyjemna atmosfera w domu lub szkole, konflikty z otoczeniem, uczucie samotności i odtrącenia oraz poczucie mniejszej wartości pozwalają go uniknąć lub zmniejszyć jego skutki. Stworzenie właściwych warunków pracy oraz zapewnienie aktywnego wypoczynku i zabawy wyeliminuje całkowicie stres.
Wypoczynek bierny, czyli popularne nicnierobienie. Dla niektórych jest kwintesencją dobrego relaksu, dla innych tylko jego drobną częścią. Bogactwo atrakcyjnych ofert przyciąga tak bardzo, ze trudno się nieraz oderwać od oglądania kolejnego filmu, meczu czy ilustrowanego czasopisma.
Wypoczynek czynny często się kojarzy jako naturalna alternatywa biernego. Rozumiany jest jako wysiłek fizyczny, zwiedzanie, rozwijanie hobby czy nauka nowych umiejętności.
Okazuje się, że wysiłek fizyczny sprzyja szybszej regeneracji układu nerwowego. Podczas uprawiania sportu, turystyce pieszej czy pracach ogrodowych w organizmie produkowane są endorfiny, które korzystnie wpływają na pracę mózgu, sposób myślenia, dają poczucie zadowolenia i chronią przed stresem.
Wypoczynek czynny samo-poznawczy daje człowiekowi najwięcej korzyści. Zawiera element aktywności oraz rozwijania swoich umiejętności, uzupełniony koncentracją na chęci autentycznego poznania samego siebie i zasad kierujących ludzkim rozwojem i zachowaniem.
Ważne jest, by przerwy w czasie intensywnej pracy umysłowej, należycie wykorzystać na aktywy wypoczynek, dzięki któremu zostaną dotlenione komórki mózgu. Bardzo korzystne jest też stosowanie 15-30 minutowego odpoczynku biernego w warunkach spokoju i ciszy, które można spędzić na drzemce lub rozmyślaniach.
Należy pamiętać, że nawet przy całkowicie wypełnionym obowiązkami dniu należy znaleźć czas na psychiczny relaks.
Na podwyższenie odporności psychicznej człowieka duże znaczenie ma zachowanie prawidłowego rytmu dobowego snu i czuwania.
Wytężona praca umysłowa oraz wszelkie przykre doznania psychiczne wyczerpują korę mózgową, osłabiają albo zahamowują odruchy warunkowe oraz wszelkie rozumowanie i odczuwanie wrażeń psychicznych. W czasie snu komórki mózgowe odradzają się i odzyskują zdolność wykonywania normalnych czynności w ciągu dnia pracy. Ponadto w czasie snu dokonują się w całym organizmie procesy odnawiania jego wszystkich narządów do pracy.
Do należytego odpoczynku centralnego układu nerwowego, a zwłaszcza kory mózgowej, potrzeba co najmniej siedmiu -ośmiu ( dorośli ) godzin głębokiego snu na dobę.
Jednocześnie należy pamiętać, że poważnymi sprzymierzeńcami odprężenia psychicznego jest nie tylko przestrzeganie higieny osobistej i pielęgnacja ciała, które zwiększają odporność organizmu na wszelkie choroby i wytwarzają odruchy korzystne dla zachowania równowagi psychicznej ale także schludne i czyste ubieranie się które wpływa korzystnie na psychikę.
Problemem, który wiąże się z higieną psychiczną jest uzależnienie się od środków odurzających ( narkotyków ), nikotyny i alkoholu. Używki te prowadzą do uzależnień i wpływają ujemnie na układ nerwowy.
Zdrowie zależne jest od wielu czynników działających na organizm człowieka, przy czym człowiek powinien wykorzystać wszystkie możliwości jakie daje mu współczesna wiedza i stworzyć sobie jak najlepsze warunki dla jego zachowania..