Tomografia Komputerowa
Rezonans Magnetyczny
Środki kontrastowe
I. Tomografia Komputerowa
Budowa aparatu
Okole (gantry) zawiera :
lampę rtg
układ detektorów
urządzenie rotujące
stół
konsola operatora
komputer
Pracownia TK
Budowa aparatu
Jak powstaje obraz?
TK aksjalna
Skan - lampa i detektor poruszają się po orbicie kołowej wokół nieruchomego pacjenta
stół z pacjentem porusza się tylko między skanami
rekonstrukcja warstwy
rekonstrukcja objętości z warstw
Obraz otrzymywany w skali szarości, zależnej od stopnia pochłaniania prom X przez różne tkanki
Wartość współczynnika osłabienia promieniowania zależy od liczby atomowej oraz liczby zawartych w tkance pierwiastków
Wprowadzona pod koniec lat 80-tych, w Polsce w 1994r.,
ciągły przesuw stołu wzdłuż osi długiej w trakcie badania, ze stałą prędkością (od 0,5 do 20mm/s)
szybka i ciągła akwizycja danych pozwalająca na ocenę bloku tkankowego obejmującego np. całą klatkę piersiową lub jamę brzuszną w trakcie 10 - 20 (jeden wdech) - eliminacja artefaktów ruchowych,
uzyskane dane przestrzenne umożliwiają obrazowanie konwencjonalne, wielopłaszczyznowe i trójwymiarowe,
Technika wykonywania badań
Przygotowanie pacjenta do badania
na czczo
wypełnienie kontrastem pętli jelitowych do TK j. brzusznej i miednicy małej
Bez przygotowania pacjenci badani ze wskazań nagłych, badania HRCT, kości, kanał kręgowy
Protokół badania
1. Ułożenie pacjenta na stole, założenie wkłucia do żyły
2. Wykonanie toposcanu
3. Wyznaczenie płaszczyzny i zakresu badania
4. Określenie parametrów badania /grubość warstwy, przesuw stołu, pole badania, mAs, kv, ilość i szybkość podania kontrastu, opóźnienie/
Najważniejsze pojęcia
Okno - oznacza zakres przenoszenia przez układ kontrastów średnich wyrażonych w j. H. ( W )
Jednostka Hounsfielda j.H - współczynnik pochłaniania promieniowania RTG przez tkanki
Poziom - jest to poziom średnich kontrastów
( L )
Stopień osłabiania promieniowania przez tkanki
Is=I0-µs
Is - natężenie prom. po przejściu przez tkanki
I0 = początkowe natężenie prom.
µ =współczynnik pochłaniania
s = dł. drogi wiązki prom. w ośrodku
Liniowy współczynnik pochłaniania prom X w j.H.
Powietrze -1000
płuca -900 -170
tłuszcz -100 -25
woda 0
wątroba +60 +75
krew św. wynacz. +80 +90
kość +300 +1000
Programy wtórnej rekonstrukcji obrazu
MIP -Maximum intensity projection rekonstrukcja odzwierciedlająca piksele o najwyższym pochłanianiu
SSD Shaded surface display rekonstrukcja odzwierciedlająca powierzchnie struktur anatomicznych
VR Volume Rendering - rekonstrukcje objętościowe, pozwalają na rekonstrukcje struktur słabiej pochłaniających promieniowanie
Programy wtórnej rekonstrukcji obrazu
Programy wtórnej rekonstrukcji obrazu
Navigator - program do trójwymiarowej rekonstrukcji jam ciała.
Obecne możliwości:
Kolonografia TK, gastroskopia wirtulana cystoskopia wirtualna
bronchoskopia wirtualna
angioskopia wirtualna
otoskopia wirtualna
Najnowsze osiągnięcia STK
MSTK - Tk wielorzędowe: możliwość wykonania kilkuset przekrojów w 1 badaniu
badanie czynnościowe - perfuzja TK
badania wielofazowe (faza tętnicza, żylna, wrotna)
endoskopia wirtualna drobnych narządów
angio-TK długich naczyń
Wskazania do TK cz.1
TK głowy:
Stany po urazie głowy i twarzoczaszki: równoczesne obrazowanie zmian pourazowych mózgowia i struktur kostnych
npl pierwotne i wtórne OUN, opon i kości
stany zapalne
Udary mózgu -rozpoznanie udaru krwotocznego
Udar niedokrwienny - zmiany widoczne po ok. 24h
ocena układu komorowego
Wskazania do TK cz.2
TK przysadki mózgowej - tylko jeśli są przeciwwskazania do MR, lub dla oceny struktur kostnych
TK piramid kości skroniowych - ocena struktur kostnych i powietrznych
TK oczodołów: nowotwory, zmiany pourazowe, ciała obce
TK zatok obocznych nosa: urazy, zapalenia, nowotwory
ocena wyrostków zębodołowych szczęki i żuchwy
Wskazania do TK
TK szyi
(przewaga MR w ocenie tkanek miękkich)
ocena węzłów chłonnych, nowotworowych, ślinianek
ocena krtani, nosogardzieli
Ocena struktur kostnych
Ocena naczyń w MSCT
Wskazania do TK
TK kanału kręgowego:
ocena elementów kostnych kanału kręgowego w stanach pourazowych
nacieki npl
choroba zwyrodnieniowa
ocena patologii krążka międzykręgowego
Złamanie trzonu kręgu
Wskazania do TK
TK kości i stawów:
nowotwory łagodne i złośliwe kości, stawów i tkanek miękkich
stany pourazowe
choroba zwyrodnieniowa
przewlekłe i nietypowe stany zapalne
ch. Pageta, dysplazja włóknista
pomiar długości kości
Wskazania do TK
TK klatki piersiowej i śródpiersia:
ocena płuc, opłucnej, węzłów chłonnych, przełyku, ściany kl.p. w npl pierwotnych i wtórnych oraz w stanach zapalnych
MSCT
Ocena serca i naczyń: zatorowość płucna. Tętnice wieńcowe
HRCT klatki piersiowej:
Pylica, choroby układowe tkanki łącznej, śródmiąższowe zwłóknienia płuc, rozstrzenie oskrzeli, rozedma
Wskazania do TK cz. 12
TK jamy brzusznej:
ocena narządów miąższowych przy wątpliwym USG
patologia dróg żółciowych z wyłączeniem kamicy
ocena rozległości nacieków npl i zapalnych przewodu pokarmowego
ocena nadnerczy
Badanie wielofazowe trzustki
Wskazania do TK cz.13
TK miednicy małej
ocena pęcherza moczowego w npl
ocena węzłów chłonnych miednicznych
ocena wznowy i rozległości nacieków npl narządów rodnych jeśli USG jest wątpliwe
ocena rozległości nacieku npl prostaty
Zaawansowane techniki TK:
Wskazania do TK cz.14
Angio-TK
OUN-poszukiwanie malformacji
tętnice szyjne i kręgowe w miażdżycy
aorta piersiowa i brzuszna w ocenie tętniaków
tętnice płucne w zatorowości
duże naczynia tętnicze w miażdżycy
Tętniaki miażdżycowe
aorty
Kolonografia TK
Guz esicy w wirtualnej kolonografii TK
Bronchoskopia wirtualna
Badania Dynamiczne
Perfuzja TK
Perfuzja TK - definicja metody
Perfuzja TK polega na ocenie zmian gęstości tkankowej, zależnej od przepływu jodowego środka kontrastowego przez łożysko naczyniowe badanych tkanek.
Zapewnia ilościową ocenę krążenia w obszarze zainteresowania.
Cel perfuzji TK
ewentualna tromboliza
Ocena przepływu w narządach - mózg, nerki płuca, np.:
Różnicowanie zmian o wysokim i niskim przepływie, np: guzów i ropni
Wczesne rozpoznanie udaru mózgu: wczesna interwencja (tromboliza), skuteczna jest tylko w pierwszych godzinach od wystąpienia objawów zawału OUN.
Metodyka
Badanie dynamiczne, po dożylnym podaniu jodowego niejonowego środka cieniującego:
40 - 50 ml środka cieniującego,
wenflon (1,2-1,4) założony do żyły odłokciowej.
Poziom jąder podstawy - największe prawdopodobieństwo uwidocznienia niedokrwienia, (obszar obejmujący dorzecze ACA, MCA, PCA).
Regionalna mózgowa objętość krwi
Regional cerebral blood volume
rCBV [ml/100g]
Jest to ilość krwi obecnej w danym obszarze.
Zależy od rozmiaru naczynia i liczby otwartych kapilar.
Parametr ten mówi o objętości łożyska naczyniowego gotowego na przyjęcie krwi.
Wartości prawidłowe:
istota szara: 5 - 6 ml/100g,
istota biała: 2 - 3 ml/100g.
Regionalny mózgowy przepływ krwi
Regional cerebral blood flow
rCBF [ml/100g/min]
Przedstawia objętość krwi płynącej przez dany obszar w jednostce czasu.
Wartości średnie: 50 - 55 ml/100g/min.
Istota szara: 70 - 80 ml/100g/min,
istota biała: 20 ml/100g/min.
Regionalny średni czas przejścia
Regional Mean Transit Time
rMTT [s]
To średni czas przepływu krwi:
od tętniczego wpustu,
przez łożysko naczyniowe,
do odpływu żylnego.
Najlepiej uwidacznia upośledzenie przepływu.
W praktyce używany do lokalizacji obszarów zainteresowania (ROI), umieszczanych w obszarach o najwyższych i pośrednich wartościach MTT (przypuszczalny zawał i penumbra).
Otoskopia wirtualna
II. Rezonans magnetyczny
Budowa tomografu MR
Budowa tomografu MR
A - cewka główna, czyli magnes
B - cewka nadawczo - odbiorcza
C - cewki gradientowe
D - cewki korekcyjne
Zmienne pole magnetyczne wytwarzane przez cewkę nadawczo-odbiorczą pobudza cienką warstwę badanego ciała do wydawania sygnałów. Na podstawie tych sygnałów komputer buduje obraz warstwy.
Budowa tomografu MR
Budowa tomografu MR
Cewki korekcyjne - wytwarzają słabe pola magnetyczne, likwidujące niejednorodności pola wytworzonego przez magnes główny
Cewki gradientów - wytwarzają dodatkowe, liniowo zmieniające się w przestrzeni pola magnetyczne, wykorzystywane do kodowania informacji o położeniu obrazowanych tkanek
Cewki RF - emitują wzbudzone impulsy RF i odbierają wysyłany przez tkanki sygnał
MR - przeciwwskazania
Zasada powstawania obrazu MR
Budowa i właściwości atomu:
Atom zbudowany jest z jądra atomowego i powłoki z krążącymi elektronami
W skład jądra atomowego wchodzą protony i neutrony, a w przypadku jądra atomu wodoru - tylko protony o dodatnim ładunku elektrycznym
Protony dokonują obrotu wokół własnej osi, a zatem posiadają moment pędu - spin
Z ruchem ładunku (np. dodatniego protonu) związane jest powstanie momentu magnetycznego
Zasada powstawania obrazu MR
Normalnie kierunki i zwroty momentów magnetycznych poszczególnych protonów są przypadkowe
Równoległe vs antyrównoległe
Zasada powstawania obrazu MR
Zewnętrzne pole magnetyczne oddziałuje na momenty magnetyczne protonów jąder atomu wodoru
Protony dokonują ruchu precesyjnego wokół linii sił pola magnetycznego
Zasada powstawania obrazu MR
Częstotliwość ruchu precesyjnego zależy od natężenia zewnętrznego pola magnetycznego - zależność tę opisuje równanie Larmora
Zasada powstawania obrazu MR
Cewki nadawczo -odbiorcze wysyłają impuls pod postacią fali elektromagnetycznej o częstotliwości równej częstotliwości precesji protonów
Zaburza to istniejący stan magnetyzacji podłużnej i powoduje powstanie magnetyzacji poprzecznej
Zasada powstawania obrazu MR
Po wyłączeniu impulsu RF
Magnetyzacja podłużna ponownie narasta, co opisuje stała czasowa T1 (czas relaksacji podłużnej)
Magnetyzacja poprzeczna obniża się i zanika co opisuje stała czasowaT2 (czas relaksacji poprzecznej)
Czas T1 jest dłuższy od czasu T2
Zasada powstawania obrazu MR
W zależności od częstotliwości i rodzaju wyzwalanych przez cewkę nadawczo - odbiorcza impulsów otrzymujemy obrazy z przewagą T1, obrazy z przewagą T2, lub PD - gęstości protonowej
Sygnał indukowany przez protony w danej warstwie jest rejestrowany w pamięci komputera
Obraz warstwy powstaje po analizie komputerowej
( z zastosowaniem transformanty Fouriera)
FLUID
FAT
Podstawowe sekwencje
Obrazy T1-zależne
Krótki czas repetycji TR
Krótki czas echa TE
Podstawowe sekwencje
Obrazy T2-zależne
Długi czas repetycji TR
Długi czas echa TE
Podstawowe sekwencje
Obrazy PD
Długi czas repetycji TR
Krótki czas echa TE
Dodatkowe sekwencje
Sekwencja FLAIR
Fluid Attenuated Inversion Recovery
obrazy silnie T2 zależne z tłumieniem sygnału z płynu mózgowo-rdzeniowego
wzrost kontrastu między zmianami patologicznymi a prawidłową tkanką
Dodatkowe sekwencje
Sekwencja STIR - Wyeliminowanie sygnału od tkanki tłuszczowej
Protonowa spektroskopia MR
nieinwazyjne oznaczenie niektórych metabolitów :
lipidy, mleczany, inozytol, cholina, kreatyna, fosfokreatyna,
n -acetyloasparginian,
Widmo protonowe
prawidłowej istoty białej
Cr - kreatyna
Cho - cholina
Naa - N-acetyloasparaginian
MRS
Perfuzja MR - PWI
Dynamiczna echoplanarna technika MR: paramagnetyk używany jako znacznik
ocena:
CBV - objętość krwi w mózgu
CBF - przepływ krwi w mózgu
MTT - średni czas przejścia
TA - czas pokazania się znacznika
TTP - czas osiągnięcia szczytu amplitudy
Perfuzja MR - PWI
TTP
Perfuzja MR - PWI
CBF
Perfuzja MR - PWI
CBV
Dyfuzja MR - DWI
Wykorzystanie zjawiska wielokierunkowej dyfuzji protonów cząsteczek wody w tkankach
Zjawisko rozfazowania spinów protonów wody podlegających przemieszczeniu w stosunku do spinów tkanek stacjonarnych
Dyfuzja MR - DWI
Technika:
- impulsy gradientowe uczulające na dyfuzję
- ultraszybkie techniki EPI
- generacja map współczynnika dyfuzji ADC
Apparent Diffusion Coefficient
(dla każdej płaszczyzny lub obraz syntetyczny)
Angiografia Rezonansu Magnetycznego
Wykorzystanie ruchu krwi dla uzyskania bardzo silnego kontrastu między nią a innymi otaczającymi tkankami
Może być wykonana bez użycia środka kontrastowego: metoda TOF - angiografia czasu przepływu
Może być wykonana po dożylnym podaniu gadoliny - większa dokładność
Angiografia tętnic szyjnych
Cholangiografia Rezonansu Magnetycznego
Obrazowanie dróg żółciowych bez użycia środka kontrastowego
Środki kontrastowe
Paramagnetyki, związki kompleksowe pierwiastków ziem rzadkich - najczęściej pochodne gadoliny
Paramagnetyki posiadają nieparzystą liczbę niesparowanych elektronów w atomach lub cząsteczkach, co prowadzi do pojawienia się wypadkowego momentu magnetycznego
W wyniku działania środka kontrastowego dochodzi do zmiany intensywności sygnału poprzez skrócenie T1 (oraz T2) protonów w otoczeniu
Dochodzi do wzmocnienia sygnału w obrazach T1-zależnych
Po dożylnym podaniu środka kontrastowego wykonuje się obrazy T1-zależne
Środki kontrastowe
bez wzmocnienia kontrastowego po i.v podaniu środka kontrastowego
Wskazania do MR:
Obrazowanie ośrodkowego układu nerwowego:
Guzy mózgu
Procesy demielinizacyjne
Wady rozwojowe OUN
Ocena stopnie mielinizacji u dzieci
Zmiany zapalne
Udary niedokrwienne
Ocena ognisk „padaczkorodnych”
Patologia naczyniowa - angio MR
Ocena oczodołów i struktur wewnątrzoczodołowych
Ocena zmian nowotworowych twarzoczaszki
Ocena zmian patologicznych zatok obocznych nosa i nosogardzieli
guz mózgu
SM
fMRI -mr FUNKCJONALNE
Wskazania do MR:
Obrazowanie struktur kręgosłupa:
Ocena kanału kręgowego i struktur wewnątrzkanałowych
Wady wrodzone kręgosłupa i rdzenia kręgowego
Przedoperacyjne ocena rdzenia kręgowego w skoliozach wrodzonych
Ocena struktur kostnych i tkanek miękkich przykręgosłupowych
Dyskopatia
Guzy rdzenia kręgowego
Procesy demielinizacyjne rdzenia kręgowego
Ocena pooperacyjna
Stan po urazie kregosłupa szyjnego - mielopatia szyjna, glioza
Wskazania do MR:
Obrazowanie układu kostno-stawowego:
Ocena struktury kości - konwersja i rekonwersja szpiku
Guzy kości
Ocena aparatu więzadłowego i otaczających mięśni
Ocena szpary stawowej, chrząstek stawowych i pozostałych elementów stawu
MR stawu kolanowego
Wskazania:
Obrazowanie serca
Tętniak pozawałowy
Guzy serca i osierdzia
Ocena grubości ściany mięśnia sercowego
Obrazowanie patologii układu krążenia
Wskazania:
Obrazowanie patologii jamy brzusznej:
Zmiany ogniskowe wątroby
Guzy trzustki
Guzy nerek i nadnerczy
Ocena nerki po transplantacji
Obrazowanie patologii miednicy małej:
Nowotwory macicy
Różnicowanie zmian w endometrium od zmian w mięśniu macicy
Nowotwory pęcherza moczowego
Nowotwory gruczołu krokowego
Wątroba w MR
Wskazania:
III. Środki kontrastowe
Środki kontrastowe
Środki kontrastowe to substancje pochłaniające promieniowanie rentgenowskie bardziej lub mniej niż tkanki ciała.
Środki kontrastowe negatywne
Charakteryzują się małym współczynnikiem pochłaniania promieni X
Należą do nich: powietrze, tlen, dwutlenek węgla, gazy szlachetne, metyloceluloza
Środki kontrastowe pozytywne
Silniej niż tkanki ciała pochłaniają
promieniowanie rentgenowskie
Należą do nich bar i jod, pierwiastki o wysokim współczynniku pochłaniania promieniowania od 50 do 1000 razy większym od takich składników tkanek miękkich jak węgiel, azot, tlen
Badanie kontrastowe jelita grubego
Nowoczesny środek kontrastowy rozpuszczalny w wodzie
Jak najmniej skutków ubocznych!
Skutki uboczne zależą od:
osmolalności,
lipofilności,
hydrofilności,
lepkości,
chemotoksyczności.
Osmolalność
Osmolalność krwi oraz płynu wewnątrzkomórkowego od 270 do 320 mOsm/kg.
Jonowe środki kontrastowe - osmolalność do 1800 mOsm/kg
Niejonowe monomery zawierające 300 mg jodu - osmolalność 600-700 mOsm/kg
Niejonowe dimery - osmolalność ok. 300 mOsm/kg, izoosmolalny (izotoniczny)
Osmolalność
Wysoka osmolalność jest przyczyną występowania objawów ubocznych:
Bólu podczas wstrzykiwania (granica bólu ok. 600 mOsm/kg)
Obniżenia ciśnienia tętniczego krwi
Uszkodzenia śródbłonka, co może być przyczyną powstawania skrzeplin
Hydrofilność, lipofilność
Im bardziej hydrofilny, tym mniej działań ubocznych
pozostaje w osoczu
nie wpływa na narządy
Im bardziej lipofilny, tym więcej działań ubocznych
łatwiej przechodzi przez błonę komórkową do wnętrza komórki
Lepkość
Mierzona w milipaskalach/sek. (mPa/s)
Ma wpływ na mikrokrążenie
Dimeryczne środki mają wyższą lepkość niż monomeryczne
Niejonowe środki mają większą lepkość niż jonowe - są jednak lepiej tolerowane przez organizm
Temperatura środka kontrastowego wpływa na jego lepkość
Chemotoksyczność
Zależna od wielu czynników np. wiązania z białkami surowicy
Objawami ubocznymi mogą być:
efekt cholinergiczny - zaczerwienienie twarzy, zwolnienie czynności serca, wymioty, przyspieszona perystaltyka
Farmakodynamika środków cieniujących rozpuszczalnych w wodzie
Podane doustnie - jeśli ściana przewodu pokarmowego nie jest uszkodzona śr.c. niemal w całości (99,5%), zostają wydalone w postaci niezmienionej
Podane podpajęczynówkowo - powoli, całkowicie przechodzą do łożyska naczyniowego.
Farmakodynamika środków cieniujących rozpuszczalnych w wodzie
Podane donaczyniowo (dożylnie lub dotętniczo) nie ulegają metabolizmowi i w postaci niezmienionej są wydalane przez nerki
Farmakodynamika środków cieniujących rozpuszczalnych w wodzie
Po 2 h od podania z moczem wydala się śr. 58% podanego śr. c.
Po 4 h - 80 %
Po 24 h >90 %
Całkowita eliminacja śr.c. (97%) -zwykle po 72 godzinach.
Wpływ środków cieniujących na krew
podanie 50-150 ml hiperosmotycznego śr.c. powoduje:
przemieszczenie płynów z przestrzeni pozanaczyniowej do łożyska naczyniowego
spadek hematokrytu i wzrost zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej
wzrost objętości krwi krążącej i przepływu obwodowego
Wpływ środków cieniujących na krew
spadek oporu obwodowego i ciśnienia krwi
odwodnienie erytrocytów, wzrost lepkości krwi
wzrost agregacji erytrocytów
spadek aktywności niektórych enzymów surowicy
zmniejszenie agregacji płytek i krzepliwości krwi
Wpływ środków cieniujących na serce i układ krążenia
Zwiększają
Opór płucny
Ciśnienie płucne
Objętość krwi
Zmniejszają
ciśnienie w LK
ciśnienie w aorcie
frakcje wyrzutową
opór obwodowy
ciśnienie żylne
poziom Na, K, Ca w naczyniach wieńcowych
Działanie chemotoksyczne na serce
Zaburzenia rytmu serca
początkowo krótkotrwała bradykardia
następnie tachykardia
możliwe migotanie przedsionków
Wydłużenie odstępu PQ
Możliwy pełny blok przedsionkowo - komorowy
Poszerzenie zespołu QRS
Spłaszczenie lub inwersja załamka T
Obniżenie odcinka S-T
Wydłużenie czasu Q-T
Działanie osmotyczne
Zmniejszenie objętości i elastyczności krwinki czerwonej --> zaklinowanie erytrocytów w kapilarach płucnych --> utrudnienie przepływu płucnego --> wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej --> spadek ciśnienia obwodowego
Efekt ten jest najwyraźniej widoczny po podaniu w bolusie dużych dawek śr. c. do prawego serca lub dożylnie
Czynnik obciążający - pierwotnie podwyższone ciśnienie w tętnicy płucnej
Wpływ środków cieniujących na OUN
Działanie chemotoksyczne oraz wysoka osmolarność śr.c. uszkadza komórki śródbłonka naczyniowego upośledzając barierę krew-mózg
inne czynniki:
podwyższenie lepkości krwi
czas kontaktu substancji ze ścianą naczynia
Działania neurotoksyczne c.d.
szczególnie w obszarach o obniżonej fizjologicznie szczelności bariery krew-mózg : area postrema, podwzgórze, przysadka, zwoje rdzeniowe
nudności
wymioty
zaburzenia czynności ośrodka:
oddechowego (zastój w krążeniu płucnym z obrzękiem płuc)
krążeniowego (migotanie komór lub zatrzymanie akcji serca).
obniżenie progu wyzwalania reakcji drgawkowych.
Reakcje immunologiczne
przy 1-razowym podaniu ś.c. może wystąpić tylko reakcja krzyżowa
reakcje anafilaktyczne
aktywacja układu dopełniacza
oddziaływanie na układ krzepnięcia i fibrynolizy
wpływ na centralny układ nerwowy (prawdopodobnie również reakcje psychiczne)
bezpośrednie uwalnianie mediatorów (np. histaminy)
Działanie nefrotoksyczne
Jonowe śr.c. wpływają depresyjnie na czynność wydalniczą nerek, zwłaszcza w okresie rozwojowym.
Po donaczyniowm podaniu śr.c. - zwłaszcza bezpośrednio do tętnicy nerkowej pojawia się proteinuria. Jest to tak zwany osmotyczny zespół nerczycowy i wywołany jest wysoką koncentracją silnie osmotycznie czynnych związków w kanalikach proksymalnych nefronu. Powodują one brak resorbcji zwrotnej substancji białkowych, które uległy filtracji w kłębuszku.
Czynniki zwiększające ryzyko uszkodzenia nerek
Odwodnienie pacjenta
Podanie więcej niż 2-3ml/kg ś.r. Jonowego lub 5ml/kg ś.r. Niejonowego
Choroby nerek w wywiadzie,leki nefrotoksyczne
Cukrzyca
Paraproteinurie
Choroby układu krążenia, nadciśnienie
Hiperurykemia i używanie leków moczopędnych
Wpływ na tarczycę
Wolne cząsteczki jodu mogące stanowić zanieczyszczenie śr.c. wpływają hamująco na syntezę hormonów tarczycy
w wolu guzkowym komórki autonomiczne produkują po otrzymaniu jonów jodu hormony tarczycy w sposób niekontrolowany
Wpływ na inne narządy
Reakcje bólowe spowodowane przez:
osmolalność
chemotoksyczność
uwalnianie substancji neurowazoaktywnych
zmiana pH i poziomu elektrolitów
poszerzenie naczyń przez reakcję wazodylatacyjną i hiperwolemię
hipoksja i ischemia
Wskazania do stosowania niejonowych środków cieniujących
Dzieci
Dorośli powyżej 60 roku życia
Nadwrażliwość na jonowe śr.c.
Niewydolność wątroby i nerek
Ostra i przewlekła niewydolność krążenia
Astma i rozedma płuc
Cukrzyca
Drgawki o etiologii mózgowej
Jaskra
Choroby tarczycy (wole i nadczynność)
Paraproteinurie
Alergie
Wskazania wynikające z techniki badania
użycie większej ilości śr.c. niż 2 ml/kg. c.c. w krótkim czasie
badania arteriograficzne
badania angio-TK
flebografia
Najważniejsze interakcje
Niepożądane działania uboczne mogą nasilać:
blokery kanału wapniowego
neuroleptyki
biguanidy
leki nefrotoksyczne
Środki kontrastowe w ultrasonografii
I generacja środków kontrastowych
środki jednego przejścia (wzmocnienie trwa kilkadziesiąt sekund) : Albunex i Echovist.
Zastosowanie:
diagnostyka wad serca:
ubytków przegrody międzyprzedsionkowej i międzykomorowej.
niedomykalność zastawki trójdzielnej
serce jednokomorowe
atrezja zastawki trójdzielnej
tetralogia Fallota.
II generacja środków kontrastowych
wzmocnienie echogeniczności na okres kilku minut : Levovist, EchoGen
utrzymują one swoje właściwości kontrastujące po przejściu przez płuca.
problemem są objawy uboczne - zawroty głowy, zmiany w zapisie ekg, i zaburzenia hemodynamiczne.
III generacja środków kontrastowych
mikropęcherzyki gazu otoczone fosfolipidami
długi okres półtrwania
zależne od perfuzji wzmocnienie skali szarości.
Środki kontrastowe w MR
Środki kontrastowe stosowane w obrazowaniu metodą rezonansu magnetycznego
Zasada działania : zmiana intensywności sygnału MR różnych tkanek przez substancje paramagnetyczne lub superparamagnetycznych, skracające czasy relaksacji
Optymalny kontrast paramagnetyczny powinien skracać czas T1. Krótki czas T1 to silniejszy sygnał MR i jasne pole obrazu.
Dlaczego?
Zalety stosowania śr.k. w MR :
Poprawa możliwości diagnostycznych
Uzyskanie większej czułości metody i większej specyficzności
Lepsza charakterystyka tkanek
Redukcja artefaktów
Obecnie stosowane preparaty
Związki gadolinu (Gd - pierwiastek ziem rzadkich, należący do lantanowców) : Magnevist, Omniscan, Dotarem, ProHance.
jonowe np. Magnevist
niejonowe np. Omniscan.
15