DRUGA KSIĘGA MACHABEJSKA
Mimo wspólnej nazwy nie jest kontynuacją pierwszej, lecz odrębnym dziełem innego autora, przedstawiającym wydarzenia z tego samego okresu. Księga skupia się na działalności Judy Machabeusza. Przedstawia więc zaledwie okres 15 lat (od 176 do 161), czyli wydarzenia opisane w pierwszych 7 rozdziałach 1 Księgi Machabejskiej.
Dzieło to ma wyraźnie teologiczny charakter, czym rożni się w sposób zasadniczy od Księgi 1. Autor napisał swoje dzieło po grecku, a stosowane przezeń rzadkie słowa i wyszukane figury stylistyczne i hellenistyczna konstrukcja zdań wskazują, że znał dobrze język grecki i posługiwał się nim.
Księgę rozpoczynają 2 listy skierowane przez Żydów Jerozolimy i Judei do swych współwyznawców w Egipcie, wzywając ich do obchodzenia w miesiącu kislew (listopad - grudzień) święta upamiętniającego oczyszczenie świątyni przez Judę Machabeusza. Pierwszy z listów zawiera datę wskazującą, że został napisany w 124 roku pne. Ponieważ jednak właściwy ustęp autorski do księgi jest umieszczony dalej, uważa się oba listy za późniejsze dodatki.
W swojej przedmowie autor informuje, że jego dzieło stanowi streszczenie lub wyciąg z obejmującego 5 ksiąg historycznych działa Jazona z Cyreny, poświęconego dziełom Judy i jego braci.
Swoją opowieść autor zaczyna od wydarzeń wcześniejszych niż w 1 Machabejskiej, gdyż miały one miejsce za Seleukosa IV, brata i poprzednika Antiocha IV Epifanesa. Seleukos na skutek donosu niejakiego Szymona wysyła do Jerozolimy Heliodora, aby splądrował skarbiec świątynny. Ten jednak został cudownie ukarany przez Boga i nie wykonał królewskiego polecenia a skarbiec ocalał.
Potem szczegółowo opisuje intrygi związane z uzyskaniem godności kapłańskich za panowania Antiocha IV.
Sprzyjający hellenizmowi Jazon (Jozue) bogatymi darami i obietnicami skłonił króla, by ten usunął z urzędu arcykapłańskiego jego brata bogobojnego i wiernego Prawu Oniasza i jemu powierzył tę godność. Jednak już po 3 latach musiał ją odstąpić swemu bratu Menelaosowi (Menaferowi), który jeszcze wcześniej zapłacił królowi i wpłynął na niego, by kazał zamordować Oniasza.
W dalszym ciągu następuje relacja równoległa do 1 Machabejskiej. Autor tutaj jednak bardziej szczegółowo opisuje prześladowania wiernych jahwizmowi Żydów za Antiocha IV przedstawiając dramatyczny obraz męczeństwa Eleazara oraz 7 braci i matki, którzy woleli śmierć niż spożycie nieczystych pokarmów.
Następnie opisuje walki Judy Machabeusza z Antiochem IV Epifanesem, a potem z jego synem Antiochem V Eupatorem i Demetriuszem, synem Seleukosa IV, aż do wspaniałego zwycięstwa nad wysłanym przez tego ostatniego do Judei syryjskim wodzem Nikanorem, który poniósł śmierć w walce.
Dzieło swoje zamyka epilogiem. Relacja 2 Machabejskiej różni się od 1 zarówno w swoim ogólnym wyrazie jak i w przedstawieniu szczegółów. Cechuje ją nie tylko patos retoryczny, zdradzający hellenistyczne wykształcenie religijne.
Treść ksiąg wskazuje, że otaczał wielką czcią świątynię, jako jedyne i wyłączne miejsce prawdziwego kultu. Podkreślał potrzebę wierności Prawu Jahwe i zasadom judaizmu, wierności, dzięki której człowiek nie cofa się przed męczeństwem i nie lęka się śmierci.
2 Machabejską w odróżnieniu od 1 przepełniają wydarzenia świadczące o głębokiej wierze jej autora w cuda. I tak Heliodor, który targnął się na skarbiec świątyni, został cudownie porażony przez straszliwego jeźdźca i „dwóch młodzieńców o nadzwyczajnej sile, uderzającej piękności i w przepięknych szatach”. Również Antioch IV został cudownie ukarany za to, że podniósł rękę na świątynię i religię żydowską. Autor chciał wykazać wbrew rzeczywistości, że wszystkich przeciwników judaizmu spotka marny koniec.
Opisuje też, że podczas bitew ukazywali się cudowni jeźdźcy w złocistych szatach, którzy wspierali z nieba żydowskie oddziały.
Również Juda Machabeusz miał cudowną wizję podczas której otrzymał z rąk proroka Jeremiasza złoty miecz, aby pokonać nim nieprzyjaciół.
Żydom poza nieznaczną porażką autor przypisuje same zwycięstwa. Juda i jego towarzysze tysiącami wycinali Syryjczyków nie ponosząc przy tym żadnych strat. Tylko raz zginęło niewielu Żydów, a stało się to tylko dlatego, że mieli pod szatami zabrane z pogańskiej świątyni przedmioty.
Autor księgi albo był faryzeuszem, albo jest związany z kręgiem faryzejskim i reprezentował propagowany przez nich system religijności.
Podstawowym źródłem jest już wymieniane 5 tomowe dzieło Jazona z Cyreny. Innymi są - kroniki dworskie, edykty prześladowcze Antiocha.
Występują w niej określenia Boga. Autor tego nie unika.
Ktizeologia - gr. ktizis - stworzenie. Nauka o stworzeniu - stworzenie czegoś z niczego - bara; asak -uczynić.
Opisując wielkość Boga używa jego przymiotów
- ojcowie Izraela -wybrańcy
- Bóg nie pozostawił bez pomocy - walczące zastępy Boże
Momot w którym Juda zawraca się do swoich żołnierzy o ofiarę, aby przesłać ją do Jerozolimy za poległych, by zostały odpuszczone im grzechy - Momot eschatologiczny.
Księgą została napisana w Jerozolimie pomiędzy 130 a 125 r. prz. Chr. Weszła tylko do kanonu aleksandryjskiego, a stamtąd do ksiąg świętych w Kościele.