*)1. Określić jak będzie działać siła Coriolisa na półkuli północnej na ciało poruszające się z północy na południe (z południa na północ)?
Efekt Coriolisa jest to efekt występujący w obracających się układach odniesienia. Polega ona na zaburzeniu toru ciał poruszających się w takim układzie. Zaburzenie to zdaje się być wywołane jakąś siłą (dlatego efekt Coriolisa nazywany jest najczęściej siłami Coriolisa), w rzeczywistości jest jednak spowodowany ruchem układu odniesienia.
|
m - masa ciała v - wektor prędkości ω - wektor prędkości kątowej układu |
Efekt Coriolisa jest widoczny również na powierzchni Ziemi. Jak wynika ze wzoru - efekty Coriolisa są wprost proporcjonalne do masy i prędkości ciała, są także większe kiedy ciało jest bliżej bieguna, a na Równiku nie występują. Na północ od Równika powodują zbaczanie poruszających się obiektów w prawo, a na południe - w lewo.
Efekt ten nie jest zazwyczaj odczuwalny, objawia się jedynie przy długotrwałych procesach lub działa na poruszające się bardzo swobodnie ciała. A oto przykłady jego wpływu:
- na półkuli północnej wiatr ma tendencję do skręcania w prawo, a na południowej - w lewo;
- na półkuli północnej mocniej podmywane są prawe brzegi rzek (odpowiednio: na południowej - lewe);
- na półkuli północnej wiry wodne oraz antycyklony poruszają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara (na południowej - przeciwnie)
Idąc z północy na południe będziemy zbaczać w prawo (siła rośnie) idąc z południa na północ będziemy zbaczać w lewo (siła maleje) Na półkuli północnej siła działa w prawo w stosunku do kierunku ruchu.
2. Siła działająca na cząstkę w polu magnetycznym
|
v - wektor prędkości cząstki B - wektor indukcji pola magnetycznego q - ładunek |
Siła Lorentza jest prostopadła do płaszczyzny, w której leżą wektory v i B. Ponieważ siła Lorentza jest zawsze prostopadła do prędkości cząstki, to wartość prędkości tej cząstki pozostaje stała, a zmienia się tylko jej kierunek. Oznacza to, że energia kinetyczna cząstki poruszającej się w polu magnetycznym pozostaje stała. Pole magnetyczne nie wykonuje nad cząstką żadnej pracy, np. Jeśli cząstka z prędkością v wpadnie do jednorodnego pola magnetycznego o indukcji B, przy czym wektor v jest prostopadły do wektora B, to będzie poruszać się po torze kołowym.
*)3. Częstotliwość rezonansowa
czyli częstotliwość siły wymuszającej Fw dla której można zaobserwować drgania o największej amplitudzie:
-współczynnik tłumienia drgań
m-masa
-prędkość kątowa
Rezonans mechaniczny: przekazywanie emisji za pomocą impulsów między dwoma układami.
4. Dipol elektryczny - nazywamy układ dwóch jednakowych, różnoimiennych ładunków +q i -q znajdujących się w stałej odległości l od siebie. Elektrycznym momentem dipolowym p nazywamy wektor:
|
|
5. Długość fali de Brojgla
|
E - energia ( c - ładunek h - stała Plancka μ - częstotliwość λ - długość m - masa
|
6. Na strunie o długości l zaobserwowano pierwsza harmoniczna falę stojącą
poprzeczna ...
Fala stojąca, fala rozchodząca się efektywnie z zerową prędkością, powstaje w obszarach ograniczonych na skutek interferencji fali padającej i fal odbitych. Funkcja opisująca ruch falowy u(r,t) zależy wówczas wyłącznie od położenia (u=u(r)). Położenia o maksymalnej amplitudzie noszą nazwę strzałek, a o zerowej amplitudzie - węzłów. Fala stojąca w przypadku gdy n=1 nazywamy pierwszą harmoniczną fali stojącej. l = n (λ/2)
Długość tej fali wynosi 2l.
7. Dualizm korpuskularno-falowy.
Światło ma podwójną naturę - cząsteczkowo-falową, czyli może być traktowane jednocześnie jako zbiór cząsteczek i fala. W jednych zjawiskach uwidacznia się falowa natura światła, a w innych cząsteczkowa.
Zjawiska świadczące o falowej naturze światła:
- interferencja
- dyfrakcja
Zjawiska świadczące o cząsteczkowej naturze światła:
- zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne
- zjawisko Comptona
8. Zjawiska zachodzące w pryzmacie.
Dyspersja (rozszczepienie)-rozkład światła złożonego (np. białego) na składowe jednobarwne. Dyspersja jest wynikiem zależności współczynnika załamania od długości fali świetlnej. Zjawisko to wykorzystuje się do analizy widmowej.
Dyfrakcja (ugięcie)-odchylenie kierunku rozchodzenia się światła od pierwotnego kierunku, kiedy przechodzi ono przez niewielkie szczeliny, otwory lub natrafia na przeszkody.
10. Ciało porusza się po okręgu płaszczyźnie podłogi zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Określ zwrot i kierunek wektora prędkości kątowej tego ciała. Uzasadnij odpowiedź.
Zwrot i kierunek wektora prędkości obrotowej jest zgodny z regułą prawej dłoni gdzie zgięte palce są zgodne z wektorem prędkości v, a kciuk wyznacza nam kierunek i zwrot wektora prędkości kątowej ω.
*)12. Siła odśrodkowa - siła bezwładności w obracającym się układzie odniesienia prostopadła do osi obrotu układu i skierowana do tej osi.
Siła dośrodkowa - siła skierowana prostopadle do toru punktu materialnego (nadająca mu przyspieszenie dośrodkowe), powodująca zakrzywienie toru.
m - masa ciała
ω - prędkość kątowa
*)13. Polaryzowalność elektronowa
Wielkość charakteryzująca zdolność powłok elektronowych do ulegania deformacji pod wpływem zewn. pola elektrycznego; pojawiający się w wyniku tej deformacji indukowany moment dipolowy µ ma wartość zależną od wartości polaryzacji i pola elektrycznego E: µ=a*E; dużą polaryzowalność mają atomy o słabo związanych elektronach zewnętrznych powłok.
Wielkość α=4ΠЄ0r3 nosi nazwę współczynnika polaryzowalności elektrycznej atomu. Wartość tego współczynnika jest rzędu 10-40 [Fm3]
Є0 - przenikalność dielektryczna próżni
r - promień atomu
*)14. Cechy dźwięku
Ton - wrażenie dźwiękowe wywołane sinusiodalnymi falami akustycznymi. Ton wytwarzany jest przez ciała drgające ruchem harmonicznym.
Natężenie dźwięku - równe jest ilości energii ΔE związanej z falą akustyczną, jaka w czasie jednostki czasu Δt przepływa przez jednostkę powierzchni ΔS ustawioną prostopadle do kierunku rozchodzenia się zaburzenia. Jednostka: [W/m2]
Barwa dźwięku - decydują o niej wyższe tony harmoniczne, których częstotliwości są wielokrotnością tonu podstawowego, wzmocnione przez odpowiedni ukształtowane pudło rezonansowe instrumentu.
Rezonans akustyczny.
15. Tw. Steinera - Moment bezwładności I względem dowolnej osi równoległej do osi przechodzącej przez środek masy wyznaczamy ze wzoru:
Ib=Ia+Mw2 |
Ib-moment bezwładności ciała dla obrotu wokół dowolnej osi Ia-moment bezwładności ciała dla obrotu ciała wokół osi a przechodzącej przez punkt A i a || b A-środek masy bryly M-masa ciała w-odległość osi b od osi a (a || b) przechodzącej przez A |
16. Logarytmiczny dekrement tłumienia
Za jego pomocą opisujemy tłumienie drgań, czyli zależność A(t) chwilowej amplitudy drgań słabo tłumionych od czasu. Wartość tego współczynnika jest równa logarytmowi naturalnemu stosunku chwilowej amplitudy drgań A(t) oraz A(t+T) w chwilach czasu różniących się o wartość jednego okresu drgań.
|
A(t) - chwilowa amplituda drgań
A(t+T) -chwilowa amplituda drgań różniąca się o jeden okres drgań ( β - współczynnik tłumienia drgań |
|
|
Te szare proste mają być przerywane i podpisane: x0e-βt (górna) i - x0e-βt (dolna) Koło wykresu był napis: β2<ω02 |
17. Holografia - metoda sporządzania i wykorzystywania zapisu o amplitudzie i fazie promieniowania spójnego pochodzącego (odbitego) od badanego obiektu. Hologram polega na zapisie obrazu interferencyjnego przedmiotu na błonie fotograficznej. Ma postać bezładnej kombinacji prążków i pierścieni dyfrakcyjnych. Odpowiedni oświetlony światłem spójnym wytwarza, obraz trójwymiarowy, którego płaszczyzna ostrości, paralaksa i perspektywa zmieniają się zależnie akomodacji i położenia oka
18. Magnetyczny moment dipolowy
Magnetycznym momentem dipolowym pm płaskiej ramki, przez która płynie prąd, nazywamy iloczyn natężenia prądu I przez powierzchnię ramki S. Jest to wielkość wektorowa o kierunku normalnym do powierzchni ramki i zwrocie zgodnym z ruchem śruby prawoskrętnej obracanej przez płynący w ramce prąd
20. Krzywa Lissajous w kształcie cyfry 8
Oznacza to, że częstotliwości drgań harmonicznych wykonywanych w płaszczyznach wzajemnie do siebie prostopadłych nie są równe, a ich stosunek jest liczbą wymierną. Kształt takiej krzywej oznacza również, że częstotliwość drgania w płaszczyźnie Y jest dwa razy mniejsza od tej w płaszczyźnie X (zgodnie z rysunkiem)
|
ν-częstotliwości Nx-liczba przecięć prostej Lissajou prostą równoległą do osi OX Ny-analogicznie Należy pamiętać, aby te proste nie były styczne do krzywej i nie przecinały jej w węzłach |
21. Zasada dynamiki Newtona dla układu nieinercjalnego
Pod wpływem niezrównoważonego momentu siły N następuje zmiana w czasie momentu pędu lz ciała, określona wzorem:
|
lz - moment pędu ciała w nieinercjalnym układzie współrzędnych, sztywno związany z obracającym się ciałem ω - wektor prędkości kątowej N - moment siły |
22. Reguła przesunięć Wiena
Określa zmianę położenia maksimum rozkładu natężenia promieniowania cieplnego przy zmianie temperatury. Zgodnie z nim iloczyn długości fali promieniowania odpowiadający maksimum natężenia promieniowania cieplnego ciała doskonale czarnego znajdującego się w określonej temp. bezwzględnej T i tej temperatury jest stały :
gdzie b - stała Wiena 0,2898*10-2 [K*m]
Określa długość fali na której przypada maksimum zdolności emisyjnej.
T1 < T2 => λMAX1 > λMAX2 - zależność długości fali i temperatury jest wzajemnie odwrotnie proporcjonalna czyli w miarę wzrostu temp. ciała dosk. czarnego ekstremalna wartość natężenia promieniowania jest emitowana dla fal o coraz krótszych długościach.
|
Wykres wygląda mniej więcej tak. Na osi poziomej jest (chyba) zdolność emisyjna, a na osi pionowej długość fali w mikrometrach. |
*)23. Promieniowanie rentgenowskie
Promieniowanie to, odkryte przez Rentgena (nazwane przez niego promieniowaniem X) jest promieniowaniem elektromagnetycznym o długościach od 0.001nm do 10 nm. Powstaje ono w wyniku hamowania szybkich elektronów przez substancję. Otrzymać je można za pomocą lamp rentgenowskich, składających się z próżniowego naczynia szklanego lub metalowego, w którym w odpowiedniej odległości od siebie umieszczone są katoda i anoda podłączone do wysokiego napięcia, rzędu dziesiątek tysięcy woltów. W lampie panuje próżnia rzędu 10-6mmHg. Z katody emitowane są elektrony, które są przyspieszane przez wytworzone wewnątrz lampy pole elektryczne. Elektrony przy anodzie uzyskują energie rzędu 104-105eV. Elektrony te uderzając w anodę (antykatodę) wykonaną z ciężkich metali zostają hamowane, w wyniku czego z anody emitowane jest promieniowanie rentgenowskie.
|
Wykres wygląda mniej więcej tak. Na osi pionowej jest natężenie, a na poziomej długość fali razy 10-11m. Te dwa najwyższe pagórki są wąskie. |
24. Mikroskop elektronowy
W urządzeniu tym, zamiast soczewek (jak w mikroskopie optycznym), stosuje się soczewki magnetyczne i elektrostatyczne, zamiast światła - wiązkę monoenergetycznych elektronów. Otrzymane w ten sposób powiększone obrazy powstają na fluoryzującym ekranie działającym podobnie jak ekran telewizora.
*)25. Kąt Brewstera
a) Jeśli niespolaryzowane światło pada na odbijającą powierzchnię dielektryka pod kątem α spełniającym warunek Brewstera
Gdzie n oznacza współczynnik załamania, to fala odbita jest spolaryzowana
Światło niespolaryzowane możemy potraktować jako sumę dwóch fal: takiej, która ma pole elektryczne równoległe do tarczy i takiej, której pole elektryczne jest prostopadłe do tarczy. Przy kącie padania Brewstera, pierwsza z tych fal wogóle się nie odbije. W świetle odbitym pojawi się tylko fala druga, czyli taka której pole elektryczne było równoległe do powierzchni odbijającej.
b) Gdy światło odpowiednio spolaryzowane pada na szkło pod kątem Brewstera,wtedy promienia odbitego nie ma.
27. Tarcie i metody zmniejszania tarcia.
W celu zmniejszenia tarcia stosuje się środki smarne, a także zastępuje się tarcie suwne tarciem tocznym. Stosuje się także łożyska toczne.
28. Moc
Moc urządzenie jest równa stosunkowi pracy wykonanej przez urządzenie do czasu, w którym ta praca została wykonana.
P = W/t [W]
1W jest równy mocy urządzenia, które w ciągu 1s wykonuje pracę 1J.
-moc średnia
-moc chwilowa
29. Odbicie wewnętrzne
Gdy światło trafia na granicę dwóch ośrodków o różnym współczynniku załamania (n1, n2) od strony ośrodka o większym współczynniku załamania (n1>n2), to przy dostatecznie dużym kącie padania sin(α) > n21 nie będzie promienia przechodzącego przez granice ośrodków, a całe światło się odbije. To nazywa się zjawiskiem całkowitego wewnętrznego odbicia.
*)30. Prawo Indukcji Farradaya
Cyrkulacja natężenia pola elektrycznego po krzywej zamkniętej jest równa ze znakiem minus pochodnej po czasie strumienia indukcji pola magnetycznego przechodzącego przez powierzchnię rozpiętą na tej krzywej.
|
ΦD - strumień skalarny indukcji pola elektrycznego E - wektor natężenia pola elektrycznego dl - elementarne przemieszczenie wzdłuż wybranej krzywej zamkniętej |
31. Wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym
Ruch jednostajny - ruch, w którym szybkość jest stała, czyli w dowolnych, jednakowych odstępach czasu, przebyte przez ciało drogi są takie same. W tym ruchu szybkość średnia jest równa szybkości chwilowej.
|
||
Wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym |
||
|
||
|
||
|
|
V0 - pr. pocz. |
Zależn. poł. od czasu od rozpoczęcia ruchu (t0=0) |
32. Praca. Aby wykonać pracę musimy zużyć na to ściśle określony, mniejszy lub większy przedział czasu. Praca zależy od czasu. Pracę definiujemy w następujący sposób:
|
F - siła s - droga α - kąt pomiędzy wektorem siły i drogi |
1J jest równy pracy jaką wykonuje siła 1N na drodze 1m; przy założeniu, że zwrot działającej siły jest zgodny ze zwrotem przesunięcia (α=0)
Całkowita praca Całkowitą pracę wykonaną w trakcie przesunięcia ciała z punktu A do punktu B wyznaczamy całkując elementarne prace po całej drodze przesunięcia, czyli obliczamy całkę krzywoliniową:
33. Interferencja fal - nakładanie się fal powodujące zmniejszenie lub zwiększenie amplitudy fali wypadkowej w zależności od różnicy fal składowych. Z nakładaniem się fal mamy do czynienia zawsze wówczas, kiedy w pewnym obszarze zachodzi jednocześnie kilka procesów falowych. Stan każdego punktu w tym obszarze jest wynikiem nałożenia się poszczególnych procesów falowych. Zakładamy przy tym, że jest spełniona zasada superpozycji, to znaczy, że zaburzenie wypadkowe jest równe sumie poszczególnych zaburzeń falowych.
*)34. Prawo Stefana Boltzmana - całkowita emisja energetyczna ciała doskonale czarnego wzrasta proporcjonalnie do 4 potęgi temp. bezwzględnej ciała. Ee=CT4. Na wykresie całkowita emisję energetyczną przedstawia pole powierzchni pod krzywa dzwonowatą.
35. Prawo Gaussa dla mag - całkowity strumień skalarny indukcji pola magnetycznego przepływający przez dowolną powierzchnię zamkniętą jest równy zero(pole magnetyczne jest polem bezźródłowym, wirowym)
Zapis różniczkowy:
Zapis całkowy
, gdzie
wektor natężenia pola magn.
36. Dlaczego plama oleju na asfalcie jest kolorowa?
Jak pada światło na plamę to wchodzi do środka i odbija się od dolnej powłoki...a że dół plamy jest w różnych odległościach od zewnętrznej ścianki plamy to promienie widziane są pod różnymi kątami i odległościami i stąd plama oleju jest kolorowa.
37. Prawo Amper'a - całka okrężna wektora natężenia pola magnetycznego prądu stałego wzdłuż konturu zamkniętego równa się sumie algebraicznej prądów, które obejmuje ten kontur.
|
H - natężenie pola magnetycznego wytworzonego przez rozpatrywany przewód dl - elementarne przemieszczenie wzdłuż wybranej krzywej zamkniętej obejmującej przewodnik z prądem I - natężenie prądu w przewodniku prostoliniowym |
38. Prawo Hoihensa (chyba zasada Huygensa)
Zasada Huygensa-każdy punkt ośrodka, do którego dotarło czoło fali, staje się źródłem fali kulistej (lub kolistej) wtórnej o tej samej częstotliwości co fala pierwotna.
39. Niebo - Światło białe jest mieszaniną wszystkich kolorów tęczy czyli fal o różnych długościach (każda barwa ma inną długość). Fale czerwone i żółte są najdłuższe zaś niebieskie i fioletowe najkrótsze. Cząsteczki gazów rozpraszają silnie fale o mniejszych długościach czyli niebieskie. Fale niebieskie przechodzą przez atmosferę i są wielokrotnie rozpraszane w różnych kierunkach. Fale innego koloru o większych długościach wędrują od Słońca do naszych oczu po niemal prostych liniach, natomiast fale niebieskie dochodzą do nas ze wszystkich stron dlatego widzimy, że niebo jest koloru niebieskiego.
Chmury - złożone są (silnie skondensowane) z kropelek wody, kryształów lodu, pary wodnej. Są to większe cząstki. Fale rozpraszane przez te cząstki są niemal takie same dla każdej długości. Wielokrotnie rozpraszane fale o każdej długości w efekcie dają barwę białą. Światło.
40. Tarcie toczne: Toczenie - obrót ciała wokół chwilowej osi obrotu przez punkt styku ciała z podłożem. W przypadku toczenia siła tarcia związana jest głownie ze stratą energii podczas odkształcenia podłoża i ciała toczonego. Miarą tarcia jest w tym przypadku moment siły potrzebny do wprawienia ciała w ruch.
Ft=(μt/r)*FN |
Ft - siła tarcia μt - współczynnik tarcia tocznego r - promień toczącego się ciała FN - siła nacisku |
41. Tarcie poślizgowe: Siła tarcia jest to siła przeciwstawiająca się sile z jaką działamy na ciało. Rozróżniamy siłę tarcia dynamicznego (siała działająca na ciało w ruchu) i siłę tarcia statycznego (dla ciała w spoczynku).
Tarcie dynamiczne nie zależy od prędkości ciała, ani od wielkości pola powierzchni, którą ciało się styka się z podłożem.
Wartość siły tarcia d. Jest proporcjonalna do wartości siły nacisku-siły działającej prostopadle do podłoża.
|
T -wektor siły tarcia v - wektor prędkości (v = constans) Q - wektor siły ciężkości F - wektor siły z jaką działamy na ciało |
T = f*N
f - współczynnik tarcia dynamicznego - zależy od rodzaju obydwu trących powierzchni.
W przypadku toru poziomego w układzie inercjalnym siła nacisku jest zazwyczaj równe sile ciężkości Q i wtedy wartość siły tarcia wynosi:
T = fQ = fmg |
m - masa ciała g - przyspieszenie ziemskie |
42. Zjawiska w falach mechanicznych
Zjawiska: zjawisko Dopplera, interferencja, dyfrakcja, rezonans.
Zjawisko Dopplera: źródło dźwięku i obserwator poruszają się względem siebie, obserwator rejestruje inną częstotliwość (ν1), niż częstotliwość, z którą źródło wytwarza fale (ν0).
Obserwator znajdujący się „przed poruszającym się źródłem” obserwuje częstość fali wyższą od częstości wytwarzającego ją źródła.
Lub (inaczej):
Efekt Dopplera - zwany inaczej przesunięciem dopplerowskim dotyczy zmiany częstości fali świetlnej. Mierzona częstość i długość fali będą się zmieniać, lecz w taki sposób by ich iloczyn będący prędkością światła pozostał stały
|
ν0 - częstotl. fali wywtarzanej przez źródło ν1 - częstotliwość rejestrowana V - prędkość źródła v - prędkość obserwatora |
43. Zjawiska charakterystyczne dla fal elektromagnetycznych - zjawisko fotoelektryczne zewnetrzne, dyfrakcja,
interferencja i pewnie zjawisko Comptona
44. Wykres zmian dla dwóch energii w zjawisku
fotoelektrycznym (wykres prądowo-napięciowy)
|
1: Ic-natężenie prądu ciemnego
2: ф1, ф2-natężenie oświetlenia ф1 <ф2
Wzrost natężenia takiego prądu jest proporcjonalny do natężenia strumienia fotonów padających na fotodiodę |
Równanie charakterystyki napięciowej fotodiody ma postać:
I=If-I0[exp(eU/kBt)-1] |
I0 - natężenie tzw. pr. ciemnego nasyconego e - ładunek elektronu U - zewnętrzna różnica potencjałów na złączu kB - stała Boltzmanna T - temperatura If - natężenie pr. wyw. wzbudzonymi światłem nośnikami ładunku elektrycznego |
45. Moment siły - wielkość wektorowa M równa iloczynowi wektorowemu promienia wodzącego r poprowadzonego z punktu O do punktu A przyłożenia siły i wektora siły F.
M = r x F
46. Rezonans - Szybki wzrost amplitudy drgań układu fizycznego (mechanicznego, elektrycznego) występujący, gdy częstotliwość drgań wymuszających f jest zbliżona do częstotliwości drgań własnych układu f0. Zdolność układu do drgań rezonansowych można przedstawić za pomocą krzywej rezonansowej (zależność amplitudy drgań wymuszających od stosunku f/f0), która posiada maksimum dla f/f0=1, ostre max krzywej rezonansowej odpowiada małemu tłumieniu w układzie (układ o dużej selektywności drgań). Wyróżniamy rezonans mechaniczny (jedno wahadełko przekazuje innym), akustyczny (jeden kamerton przekazuje drgania drugiemu) i elektromagnetyczny (dwa obwody LC).
47. Jak powstaje widmo emisyjne? Emisja promieniowania elektromagnetycznego występuje tylko przy przejściu elektronu ze stanu stacjonarnego o większej energii do innego stanu o mniejszej energii. Podczas takiego przejścia emitowany jest kwant
energii (foton). Przejście takie jest możliwe, tylko gdy następuje
absorpcja fotonu o energii równej różnicy poziomów
energetycznych tych stanów.
48. II zasada dynamiki ruchu obrotowego w układzie inercjalnym
Pod wpływem niezrównoważonego momentu siły N następuje zmiana w czasie momentu pędu L ciała określona wzorem:
|
|
49. Dudnienie - Okresowe zmiany amplitudy drgania wypadkowego, powstałego w wyniku nakładania się 2 drgań o0 mało różniących się częstotliwościach, wykorzystywane m.in. w strojeniu instrumentów muzycznych.
(wykres)
50. Reguła Lenza - kierunek przepływu prądu indukcyjnego w obwodzie elektrycznym jest taki, że wytworzony przez ten prąd własny strumień indukcji magnetycznej przechodzący przez powierzchnię ograniczoną tym obwodem przeciwdziała zmianie strumienia indukcji, która ten prąd wywołała.
5