Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR (European Regional Development Fund - ERDF) został powołany w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii). Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego określa art. 160 Traktatu ustanawiający Wspólnotę Europejską.

EFRR jest jednym z funduszy strukturalnych, które są podstawowymi instrumentami polityki regionalnej Unii Europejskiej. Ich ogólne cele zostały określone w art. 158-162 TWE. Priorytetem wydatków na finansowanie przemian strukturalnych jest wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej Wspólnoty.

Głównym celem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest niwelowanie dysproporcji w rozwoju regionów państw Unii Europejskiej. Z jego środków współfinansowane są rozwój i dostosowanie strukturalne regionów opóźnionych w rozwoju oraz przekształcenia strukturalne terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi przemysłu. Co oznacza że fundusz ten zapewnia wsparcie finansowe projektów rozwojowych w krajach uboższych. Jeśli chodzi o środki finansowe, fundusz jest zdecydowanie największym funduszem strukturalnym UE.

Główne kierunki działania tego funduszu to:

- wspieranie inwestycji przyczyniających się do tworzenia trwałych miejsc pracy, w tym zwłaszcza w regionach charakteryzujących się dużym odpływem ludności;

- rozbudowa infrastruktury transportowej, w szczególności budowa dróg, sieci telekomunikacyjnej;

- rozwój sektora energetycznego, w tym zwiększenie efektywności wykorzystania energii, rozwój alternatywnych źródeł energii;

- wspieranie ochrony środowiska naturalnego, zwłaszcza poprzez proekologiczne projekty inwestycyjne;

- promowanie lokalnych inicjatyw gospodarczych zwiększających własny potencjał rozwojowy regionów, w tym wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw poprzez ułatwienia w pozyskiwaniu przez nie nowoczesnych technologii oraz metod zarządzania oraz szkoleń na rzecz rozwoju przedsiębiorczości;

- wspieranie inwestycji w nowoczesne technologie oraz inwestycji wykorzystujących wyniki prac badawczo-rozwojowych;

- rozwój społeczeństwa informacyjnego.

Pomoc EFRR powinna przyczyniać się do zwiększenia konkurencyjności poszczególnych regionów poprzez tworzenie tam lepszych warunków do dokonywania inwestycji produkcyjnych, tworzących nowe miejsca pracy i służących przezwyciężeniu problemów związanych z bezrobociem. Kompleksowe podejście do rozwiązania problemów wynikających z niedorozwoju ekonomicznego regionów uwzględnia potrzebę współfinansowania przez EFRR tych wszystkich dziedzin, które zwiększają atrakcyjność tych regionów z punktu widzenia inwestorów prywatnych zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Fundusz kładzie, więc nacisk na rozwój infrastruktury gospodarczej, w tym zwłaszcza transportowej, stosowanie nowoczesnych metod produkcji, rozwój umiejętności i wiedzy pracowników. Inwestycje oraz rozwój lokalnej przedsiębiorczości powinny z kolei sprzyjać zwiększaniu dochodów ludności i ograniczeniu negatywnych zjawisk społecznych związanych z dużym bezrobociem. Wspierając projekty inwestycyjne, EFRR zwraca uwagę na ich efekty w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego i zdrowia, rozwoju turystyki i kultury, w tym ochrony dziedzictwa narodowego, rozwoju współpracy międzynarodowej, transgranicznej i międzyregionalnej, a także na przestrzeganie zasad równouprawnienia kobiet i mężczyzn.

EFRR ma przyczynić się do realizacji przede wszystkim Celu 1 i 2. Dotychczas finansował również wspólnotowe inicjatywy INTERREG oraz URBAN.

Cel 1: promocja rozwoju regionów zacofanych (PKB per capita niższe od 75% średniej UE). Cel ten finansowany również z EFS i EFOiGR. Dofinansowanie ze środków funduszu może stanowić 75% całkowitego , kwalifikującego się kosztu i przynajmniej 50% kwalifikujących się wydatków publicznych na konkretne działania.

Cel 2: restrukturyzacja obszarów charakteryzujących się upadkiem tradycyjnego przemysłu. Cel ten finansowany również z EFS. Dofinansowanie ze środków funduszu może stanowić maksymalnie 50 % całkowitego, kwalifikującego się kosztu i przynajmniej 25% kwalifikujących się wydatków publicznych.

INTERREG: współpraca przygraniczna, transgraniczna oraz miedzyregionalna nastawiona na symulowanie harmonijnego i zrównoważonego zagospodarowania przestrzennego.

URBAN: odnowa społeczna i gospodarcza miast.

EFRR współfinansuje w Polsce następujące programy operacyjnych:

- Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

- Sektorowy Program Operacyjny Wzrostu Konkurencyjności Gospodarki

- Sektorowy Program Operacyjny Transportu i Gospodarka Morska

- Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich

Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (ZPORR) - cel: tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.

Priorytety:

- Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów

- Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich

- Rozwój lokalny.

Sektorowy Program Operacyjny Wzrostu Konkurencyjności Gospodarki (SPO WKG)- cel: poprawa pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku.

Priorytety:

- Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu

- Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na Jednolitym Rynku Europejskim.

Sektorowy Program Operacyjny Transport i Gospodarka Morska (SPO TGM)

Priorytety:

- Zrównoważony gałęziowo rozwój systemu transportowego.

- Bezpieczniejsza infrastruktura drogowa.

- Pomoc techniczna.

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich- cel: wzrost wiedzy społeczeństwa i zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkoleń i pracy.

Priorytety:

- Aktywna polityka na rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej.

- Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy.

Podobnie jak w przypadku środków przedakcesyjnych również chcąc korzystać z pomocy funduszy strukturalnych należy posiadać pewien wkład własny, a inwestycję sfinansować ze środków własnych i pożyczonych. Pomoc z funduszy otrzymuje się jako refundację części poniesionych wydatków. Zdarzają się oczywiście wyjątki, gdzie pomoc ma postać premii lub grantu, jednakże jest to rzadko stosowane rozwiązanie. W polskich realiach gospodarczych fakt, że środki finansowe są przekazane dopiero po zakończeniu inwestycji dla wielu może okazać się poważnym utrudnieniem, a w niektórych przypadkach przeszkodą nie do pokonania. Zwrot środków objętych wsparciem dotyczy tylko i wyłącznie nakładów poniesionych na inwestycje objęte umową z Beneficjentem Końcowym, na które wykonawcy inwestycji wystawili faktury z datą późniejszą niż data podpisania umowy.

Największą szansę otrzymania funduszy unijnych mają te podmioty, które będą chciały wykorzystać je w jednym ze najsłabiej rozwiniętych regionów. Ponadto niezbędne jest tworzenie programów wieloletnich, które powinny być powiązane z realizowanymi przez dany kraj członkowski narodowymi planami inwestycyjnymi.

EFRR był dotychczas największym spośród czterech funduszy strukturalnych, biorąc pod uwagę sumę środków, którymi dysponował. W przypadku Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 łączna suma środków wyniesie 4652,80 mln euro. Przy czym suma wszystkich funduszy strukturalnych będzie stanowić 7635,30 mln euro. EFRR stanowi, więc aż 61%. Na pozostałe fundusze przewidziane są o wiele mniejsze kwoty.

	2004	2005	2006	2004-2006
EFRR	1117,5	1554,1	1981,2	4652,8
EFS	420	584,2	744,7	1748,9
EFOiGR	150,3	409,8	494,9	1055
FIOR	42,9	59,7	76	178,6
razem	1730,7	2607,8	3296,8	7635,3

Środki funduszy strukturalnych w przeważającej większości (95,9%) zostaną przeznaczone na realizację programów operacyjnych, a w pozostałej części (4,1%) na realizacje programów inicjatyw wspólnotowych. Spośród przewidzianych do realizacji programów operacyjnych największy udział we współfinansowaniu z funduszy strukturalnych ma ZPORR (39,2%), a następnie SPO Wzrosty Konkurencyjności Gospodarki (17,8%) i SPO Rozwój Zasobów Ludzkich (17,4%).

4

---