Metody nauczania to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów.

Dobór metod nauczania zależy od:wieku uczniów;

• treści nauczania;

• celów i zadań pracy dydaktyczno-wychowawczej;

• organizacji i środków, których zamierza użyć nauczyciel.

Elementy metod nauczania

Każda z metod nauczania zawiera dwa elementy:

• przygotowanie materiału nauczania,

• praca z uczniami.

Klasyfikacja metod nauczania a

Ze względu na pojawianie się ciągle nowych metod, klasyfikacja nie jest ujednolicona.

Klasyfikacje według wybranych autorów opracowań pedagogicznych

Podział wg Cz. Kupisiewicza z dodanymi metodami aktywizującymi:

• metody oparte na słowie: wykład, opowiadanie, pogadanka, opis, dyskusja, praca z książką;

• metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz, pomiar;

• metody oparte na praktycznej działalności uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych;

• metody aktywizujące: burza mózgów, sytuacyjna, inscenizacji, problemowa itp.

Klasyfikacja metod oparta na koncepcji wielostronnego nauczania-uczenia się Wincentego Okonia:

• metody asymilacji wiedzy - uczenie się przez przyswajanie: pogadanka, dyskusja, wykład, praca z książką;

• metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy - uczenie się przez odkrywanie; klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, giełda pomysłów mikronauczanie, gry dydaktyczne;

• metody waloryzacyjne - uczenie się przez przeżywanie; metody impresyjne, metody ekspresyjne;

• metody praktyczne - uczenie się przez działanie; metody ćwiczebne, metody realizacji zadań wytwórczych.

Klasyfikacja wg T. Nowackiego

• metody nauczania teoretycznego: wykład, pogadanka, dyskusja, opis, opowiadanie, wyjaśnienie;

• metody nauczania praktycznego: rozwijanie umiejętności, pokaz, ćwiczenie, instruktaż, inscenizacja.

Klasyfikacja wg K. Kruszewskiego:

• metody słowne;

• metody oglądowe;

• metody praktyczne;

• metody gier dydaktycznych.

Zmodyfikowany podział metod nauczania [edytuj]

Podział stosowany obecnie w opracowaniach pedagogicznych.

• Metody podające:

• wykład informacyjny: służy do do przekazywania informacji w sposób usystematyzowany;

• pogadanka: rozmowa nauczyciela z uczniem w toku której nauczyciel przedstawia określone treści, stawia pytania a uczniowie odpowiadają;

• opowiadanie: polega na przedstawieniu tematu o określonej akcji i w czasie; powinno być realizowane żywo i barwnie;

• opis;

• prelekcja;

• anegdota;

• odczyt;

• objaśnienie lub wyjaśnienie.

• Metody problemowe:

• wykład problemowy;

• wykład konwersatoryjny;

• klasyczna metoda problemowa;

• Metody aktywizujące:

• metoda przypadków;

• metoda sytuacyjna;

• inscenizacja;

• gry dydaktyczne:

• sumulacyjne;

• decyzyjne;

• psychologiczne;

• seminarium;

• dyskusja dydaktyczna:

• związana z wykładem;

• okrągłego stołu;

• wielokrotna;

• burza mózgów;

• panelowa;

• metaplan. Metaplan - metoda dyskusji, która polega na tym, że w czasie debaty uczestnicy wspólnie tworzą plakat będący graficznym skrótem tej debaty. Dyskusję metodą metaplanu można przeprowadzić w dużej grupie lub w małych zespołach

• Metody eksponujące:

• film;

• sztuka teatralna;

• ekspozycja;

• pokaz połączony z przeżyciem.

• Metody programowane:

• z użyciem komputera;

• z użyciem maszyny dydaktycznej;

• z użyciem podręcznika programowanego.

• Metody praktyczne:

• pokaz;

• ćwiczenia przedmiotowe;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• ćwiczenia produkcyjne;

• metoda projektów;

• metoda tekstu przewodniego;

• seminarium;

• symulacja.

Funkcje metod nauczania

Metody spełniają następujące funkcje:

• służą zapoznaniu uczniów z nowym materiałem;

• zapewniają utrwalenie zdobytej wiedzy;

• umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania wiedzy.

Treść nauczania - składają się na nią całokształt podstawowych umiejętności, wiadomości z dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej, przewidziany do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w szkole. Treść ta, będąc głównym czynnikiem dydaktycznego i wychowawczego oddziaływania na dzieci, młodzież i dorosłych, powinna odzwierciedlać aktualne, jak i przyszłe, przewidywane potrzeby społecznego, zawodowego i kulturalnego życia kraju, a także potrzeby poszczególnych osób.

Dyscypliny pedagogiczne

• pedagogika ogólna - (ujmuje człowieka jako funkcjonalną całość)

• teoria wychowania - (moralnego, społecznego, fizycznego, estetycznego)

• dydaktyka (ogólna i szczegółowa) - (teoria kształcenia)

• pedagogika specjalna (surdopedagogika, tyflopedagogika, oligofrenopedagogika, pedagogika terapeutyczna, pedagogika resocjalizacyjna)

• andragogika - (teoria oświaty dorosłych);

• pedeutologia - (nauka dotycząca nauczyciela);

• teoria systemów oświatowych

• pedagogika porównawcza - (analiza systemów oświatowych róznych krajów w powiazaniu z ich społecznym i ekonomicznym rozwojem),

• pedagogika społeczna - (zajmujaca się problematyka srodowiskowych uwarunkowań procesów wychowania)

• pedagogika kształcenia zawodowego

Pedagogika specjalizuje się w bardzo wielu aspektach życia jednostki związanego nie tylko z wychowaniem czy nauczaniem. Prowadzi również działania mające na celu polepszenie lub zahamowanie cech patologii społecznej w tym psychopatii i socjopatii poprzez organizowanie działań profilaktycznych (psychoprofilaktyka).

Dydaktyka ogólna (gr. διδακτικοσ - nauczający) - nauka o nauczaniu i uczeniu się, czyli o systemie poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka. Realizuje ona swoje cele ze względu na przedmioty i szczeble pracy szkolnej. Termin dydaktyka pochodzi z języka greckiego, w którym didaktikos znaczy pouczający, a didasko - uczę. Po raz pierwszy użyto jej w 1613 roku w Niemczech przez Krzysztofa Helwiga i Joachima Junga.

System dydaktyczny - całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania - uczenia się, tworzące spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowanie realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia.

Cel: to ostateczny wzór zachowań, postaw, umiejętności i wiadomości, jaki uczeń powinien prezentować po zakończeniu działań dydaktyczno-wychowawczych.

Motywacja to układ motywów ludzkiego postępowania - przedmiot badań wielu nauk (psychologii, socjologii, nauki o moralności i ogólnie biorąc nauk zajmujących się interpretacją ludzkich zachowań). Odróżnia się trwałą strukturą motywacyjną, która nadaje ogólny kierunek ludzkiemu postępowaniu, od aktualnej motywacji, wywołującej określone zachowanie w danym kontekście sytuacyjnym. Motywacja rozumiana jest jako wewnętrzny mechanizm, który uruchamia i organizuje ludzkie zachowanie oraz kieruje na osiągnięcie celu. Rodzaje motywacji są klasyfikowane wg potrzeb i pragnień ludzkich. Podział celów

• cele wychowawcze

• cele dydaktyczne

• cele szczegółowe/operacyjne

Do systemów dydaktycznych opartych na nauczaniu klasowo-lekcyjnym zalicza się:

system tradycyjny (Herbart) Szkoła tradycyjna tzw. szkoła herbartowska [edytuj]

Charakteryzowała się tym, że jej najwyższym celem było kształtowanie moralnie silnych charakterów.

• Występował tam podział treści nauczania na przedmioty.

• Uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli decydować o doborze treści nauczania.

• Dominowało nauczanie pamięciowe, uczniowie byli zachęcani do nauki tylko przez motywy zewnętrzne, głównie były to oceny i częsta kontrola wyników nauczania.

1. Podstawą teoretyczną systemu Herbarta jest psychologia asocjacyjna

system nowego wychowania (J. Dewey) System "Nowego wychowania" stworzony przez Deweya czyli tzw. szkoła progresywistyczna [edytuj]

• Podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki.

• Uczniowie samodzielnie zdobywali wiedzę, byli aktywni a nauczyciele pełnili role obserwatorów.

• Uczniowie mieli pewien wpływ na dobór treści nauczania.

• Dominowało nauczanie oparte na rozwiązywaniu problemów.

3. system współczesny (C. Freinet) Zakłada się dziś, że uczniowie powinni przyswajać sobie podstawy usystematyzowanej wiedzy jak również zdobywać określone umiejętności zarówno w drodze samodzielnych poczynań poznawczych, w tym empirycznych, organizowanych jednak przez nauczyciela, jak i poprzez działalność o charakterze recepcyjnym.

System dydaktyczny jest złożoną, kompleksową i dynamiczną całością, obejmującą w powiązaniu funkcjonalnym, strukturalnym i hierarchicznym:

• osoby (nauczycieli i uczniów),

• procesy (nauczania i uczenia się),

• współczynniki (cele, treści, środki dydaktyczne, bazę materialną)

Elementem dynamicznym w systemie są zachodzące w nim procesy. Okoń nazwał to procesami nauczania i uczenia się w procesie dydaktycznym podkreślając przez to ich jedność i wzajemną zależnoś

Cele kształcenia to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

Podział celów kształcenia:

• cele rzeczowe (ogólne, odnoszące się do rzeczywistości):

• cele kształcenia ogólnego

• cele kształcenia zawodowego

• cele podmiotowe (subiektywne, odnoszące się do osobowości wychowanka):

• cele kształcenia ogólnego

• cele kształcenia zawodowego

Cele kształcenia to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

---