Metody nauczania to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów.

Dobór metod nauczania zależy od:wieku uczniów;

• treÅ›ci nauczania;

• celów i zadaÅ„ pracy dydaktyczno-wychowawczej;

• organizacji i Å›rodków, których zamierza użyć nauczyciel.

Elementy metod nauczania

Każda z metod nauczania zawiera dwa elementy:

• przygotowanie materiaÅ‚u nauczania,

• praca z uczniami.

Klasyfikacja metod nauczania a

Ze względu na pojawianie się ciągle nowych metod, klasyfikacja nie jest ujednolicona.

Klasyfikacje według wybranych autorów opracowań pedagogicznych

Podział wg Cz. Kupisiewicza z dodanymi metodami aktywizującymi:

• metody oparte na sÅ‚owie: wykÅ‚ad, opowiadanie, pogadanka, opis, dyskusja, praca z książkÄ…;

• metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz, pomiar;

• metody oparte na praktycznej dziaÅ‚alnoÅ›ci uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych;

• metody aktywizujÄ…ce: burza mózgów, sytuacyjna, inscenizacji, problemowa itp.

Klasyfikacja metod oparta na koncepcji wielostronnego nauczania-uczenia siÄ™ Wincentego Okonia:

• metody asymilacji wiedzy - uczenie siÄ™ przez przyswajanie: pogadanka, dyskusja, wykÅ‚ad, praca z książkÄ…;

• metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy - uczenie siÄ™ przez odkrywanie; klasyczna metoda problemowa, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, gieÅ‚da pomysłów mikronauczanie, gry dydaktyczne;

• metody waloryzacyjne - uczenie siÄ™ przez przeżywanie; metody impresyjne, metody ekspresyjne;

• metody praktyczne - uczenie siÄ™ przez dziaÅ‚anie; metody ćwiczebne, metody realizacji zadaÅ„ wytwórczych.

Klasyfikacja wg T. Nowackiego

• metody nauczania teoretycznego: wykÅ‚ad, pogadanka, dyskusja, opis, opowiadanie, wyjaÅ›nienie;

• metody nauczania praktycznego: rozwijanie umiejÄ™tnoÅ›ci, pokaz, ćwiczenie, instruktaż, inscenizacja.

Klasyfikacja wg K. Kruszewskiego:

• metody sÅ‚owne;

• metody oglÄ…dowe;

• metody praktyczne;

• metody gier dydaktycznych.

Zmodyfikowany podział metod nauczania [edytuj]

Podział stosowany obecnie w opracowaniach pedagogicznych.

• Metody podajÄ…ce:

• wykÅ‚ad informacyjny: sÅ‚uży do do przekazywania informacji w sposób usystematyzowany;

• pogadanka: rozmowa nauczyciela z uczniem w toku której nauczyciel przedstawia okreÅ›lone treÅ›ci, stawia pytania a uczniowie odpowiadajÄ…;

• opowiadanie: polega na przedstawieniu tematu o okreÅ›lonej akcji i w czasie; powinno być realizowane żywo i barwnie;

• opis;

• prelekcja;

• anegdota;

• odczyt;

• objaÅ›nienie lub wyjaÅ›nienie.

• Metody problemowe:

• wykÅ‚ad problemowy;

• wykÅ‚ad konwersatoryjny;

• klasyczna metoda problemowa;

• Metody aktywizujÄ…ce:

• metoda przypadków;

• metoda sytuacyjna;

• inscenizacja;

• gry dydaktyczne:

• sumulacyjne;

• decyzyjne;

• psychologiczne;

• seminarium;

• dyskusja dydaktyczna:

• zwiÄ…zana z wykÅ‚adem;

• okrÄ…gÅ‚ego stoÅ‚u;

• wielokrotna;

• burza mózgów;

• panelowa;

• metaplan. Metaplan - metoda dyskusji, która polega na tym, że w czasie debaty uczestnicy wspólnie tworzÄ… plakat bÄ™dÄ…cy graficznym skrótem tej debaty. DyskusjÄ™ metodÄ… metaplanu można przeprowadzić w dużej grupie lub w maÅ‚ych zespoÅ‚ach

• Metody eksponujÄ…ce:

• film;

• sztuka teatralna;

• ekspozycja;

• pokaz poÅ‚Ä…czony z przeżyciem.

• Metody programowane:

• z użyciem komputera;

• z użyciem maszyny dydaktycznej;

• z użyciem podrÄ™cznika programowanego.

• Metody praktyczne:

• pokaz;

• ćwiczenia przedmiotowe;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• ćwiczenia produkcyjne;

• metoda projektów;

• metoda tekstu przewodniego;

• seminarium;

• symulacja.

Funkcje metod nauczania

Metody spełniają następujące funkcje:

• sÅ‚użą zapoznaniu uczniów z nowym materiaÅ‚em;

• zapewniajÄ… utrwalenie zdobytej wiedzy;

• umożliwiajÄ… kontrolÄ™ i ocenÄ™ stopnia opanowania wiedzy.

Treść nauczania - składają się na nią całokształt podstawowych umiejętności, wiadomości z dziedziny nauki, techniki, kultury, sztuki oraz praktyki społecznej, przewidziany do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w szkole. Treść ta, będąc głównym czynnikiem dydaktycznego i wychowawczego oddziaływania na dzieci, młodzież i dorosłych, powinna odzwierciedlać aktualne, jak i przyszłe, przewidywane potrzeby społecznego, zawodowego i kulturalnego życia kraju, a także potrzeby poszczególnych osób.

Dyscypliny pedagogiczne

• pedagogika ogólna - (ujmuje czÅ‚owieka jako funkcjonalnÄ… caÅ‚ość)

• teoria wychowania - (moralnego, spoÅ‚ecznego, fizycznego, estetycznego)

• dydaktyka (ogólna i szczegółowa) - (teoria ksztaÅ‚cenia)

• pedagogika specjalna (surdopedagogika, tyflopedagogika, oligofrenopedagogika, pedagogika terapeutyczna, pedagogika resocjalizacyjna)

• andragogika - (teoria oÅ›wiaty dorosÅ‚ych);

• pedeutologia - (nauka dotyczÄ…ca nauczyciela);

• teoria systemów oÅ›wiatowych

• pedagogika porównawcza - (analiza systemów oÅ›wiatowych róznych krajów w powiazaniu z ich spoÅ‚ecznym i ekonomicznym rozwojem),

• pedagogika spoÅ‚eczna - (zajmujaca siÄ™ problematyka srodowiskowych uwarunkowaÅ„ procesów wychowania)

• pedagogika ksztaÅ‚cenia zawodowego

Pedagogika specjalizuje się w bardzo wielu aspektach życia jednostki związanego nie tylko z wychowaniem czy nauczaniem. Prowadzi również działania mające na celu polepszenie lub zahamowanie cech patologii społecznej w tym psychopatii i socjopatii poprzez organizowanie działań profilaktycznych (psychoprofilaktyka).

Dydaktyka ogólna (gr. διδακτικοσ - nauczający) - nauka o nauczaniu i uczeniu się, czyli o systemie poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka. Realizuje ona swoje cele ze względu na przedmioty i szczeble pracy szkolnej. Termin dydaktyka pochodzi z języka greckiego, w którym didaktikos znaczy pouczający, a didasko - uczę. Po raz pierwszy użyto jej w 1613 roku w Niemczech przez Krzysztofa Helwiga i Joachima Junga.

System dydaktyczny - całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania - uczenia się, tworzące spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowanie realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia.

Cel: to ostateczny wzór zachowań, postaw, umiejętności i wiadomości, jaki uczeń powinien prezentować po zakończeniu działań dydaktyczno-wychowawczych.

Motywacja to układ motywów ludzkiego postępowania - przedmiot badań wielu nauk (psychologii, socjologii, nauki o moralności i ogólnie biorąc nauk zajmujących się interpretacją ludzkich zachowań). Odróżnia się trwałą strukturą motywacyjną, która nadaje ogólny kierunek ludzkiemu postępowaniu, od aktualnej motywacji, wywołującej określone zachowanie w danym kontekście sytuacyjnym. Motywacja rozumiana jest jako wewnętrzny mechanizm, który uruchamia i organizuje ludzkie zachowanie oraz kieruje na osiągnięcie celu. Rodzaje motywacji są klasyfikowane wg potrzeb i pragnień ludzkich. Podział celów

• cele wychowawcze

• cele dydaktyczne

• cele szczegółowe/operacyjne

Do systemów dydaktycznych opartych na nauczaniu klasowo-lekcyjnym zalicza się:

system tradycyjny (Herbart) Szkoła tradycyjna tzw. szkoła herbartowska [edytuj]

Charakteryzowała się tym, że jej najwyższym celem było kształtowanie moralnie silnych charakterów.

• WystÄ™powaÅ‚ tam podziaÅ‚ treÅ›ci nauczania na przedmioty.

• Uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli decydować o doborze treÅ›ci nauczania.

• DominowaÅ‚o nauczanie pamiÄ™ciowe, uczniowie byli zachÄ™cani do nauki tylko przez motywy zewnÄ™trzne, głównie byÅ‚y to oceny i czÄ™sta kontrola wyników nauczania.

1. PodstawÄ… teoretycznÄ… systemu Herbarta jest psychologia asocjacyjna

system nowego wychowania (J. Dewey) System "Nowego wychowania" stworzony przez Deweya czyli tzw. szkoła progresywistyczna [edytuj]

• PodziaÅ‚ treÅ›ci nauczania na interdyscyplinarne bloki.

• Uczniowie samodzielnie zdobywali wiedzÄ™, byli aktywni a nauczyciele peÅ‚nili role obserwatorów.

• Uczniowie mieli pewien wpÅ‚yw na dobór treÅ›ci nauczania.

• DominowaÅ‚o nauczanie oparte na rozwiÄ…zywaniu problemów.

3. system współczesny (C. Freinet) Zakłada się dziś, że uczniowie powinni przyswajać sobie podstawy usystematyzowanej wiedzy jak również zdobywać określone umiejętności zarówno w drodze samodzielnych poczynań poznawczych, w tym empirycznych, organizowanych jednak przez nauczyciela, jak i poprzez działalność o charakterze recepcyjnym.

System dydaktyczny jest złożoną, kompleksową i dynamiczną całością, obejmującą w powiązaniu funkcjonalnym, strukturalnym i hierarchicznym:

• osoby (nauczycieli i uczniów),

• procesy (nauczania i uczenia siÄ™),

• współczynniki (cele, treÅ›ci, Å›rodki dydaktyczne, bazÄ™ materialnÄ…)

Elementem dynamicznym w systemie są zachodzące w nim procesy. Okoń nazwał to procesami nauczania i uczenia się w procesie dydaktycznym podkreślając przez to ich jedność i wzajemną zależnoś

Cele kształcenia to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

Podział celów kształcenia:

• cele rzeczowe (ogólne, odnoszÄ…ce siÄ™ do rzeczywistoÅ›ci):

• cele ksztaÅ‚cenia ogólnego

• cele ksztaÅ‚cenia zawodowego

• cele podmiotowe (subiektywne, odnoszÄ…ce siÄ™ do osobowoÅ›ci wychowanka):

• cele ksztaÅ‚cenia ogólnego

• cele ksztaÅ‚cenia zawodowego

Cele kształcenia to planowe, zamierzone i długotrwałe założenia dydaktyczne co do tego jak kształcić, jakie wartości wpajać i jakimi metodami.

---