Podstawowe akty prawne:

1. Ustawa z dnia 13.10.1994 o biegłych rewidentach

2. Ustawa z dnia 29.09.1994 DZ. U. nr 121 o rachunkowości

Istota i znaczenie auditingu w gospodarce rynkowej.

1. Pojęcie rewizji finansowej i audytu

2. Konieczność przeprowadzania badań sprawozdań finansowych

3. Podstawa prawna rewizji finansowej

4. Cel badania sprawozdań finansowych

5. Funkcje badania sprawozdań finansowych

6. Obowiązki kierownika jednostki związane ze sprawozdaniem finansowym - organy zatwierdzające sprawozdania finansowe

7. Podmiot i przedmiot rewizji finansowej

8. Warunki ważność badań sprawozdania finansowego

Rewizja finansowa - niezależne badanie sprawozdań finansowych jednostek gospodarczych prowadzone przez biegłego rewidenta w celu wydania opinii o tym, czy przedstawia ono prawdziwy i rzetelny obraz jej sytuacji finansowej.

Badanie sprawozdań finansowych (auditing) - sprawdzanie prawidłowości i rzetelności sprawozdania finansowego w zakresie prezentacji sytuacji majątkowej i finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności badanej jednostki.

Biegły rewident:

• osoba uprawniona do badania sprawozdań finansowych

• niezależny, posiadający odpowiednie uprawnienia ekspert, działający samodzielnie lub w imieniu firmy audytorskiej, powołany do badania sprawozdań finansowych

Audire - słuchać, rozważać, w starożytnym Rzymie - słuchacz rachunków

Audytor:

1. w średniowieczu członkowie sądu do obowiązków, których należało rozpoznawanie zażaleń procesowych

2. w dawnej Polsce sędzia w wojskowości

3. obecnie sędzia w sądownictwie kościelnym

Audit - sprawozdanie ksiąg rachunkowych

Auditing:

• jest to systemowy proces stosowania ustalonych procedur

• polega na obiektywnym zbieraniu i ocenianiu materiału badawczego

• jego przedmiotem są ekonomiczne transakcje, które nastąpiły w okresie obrachunkowym

• ocena opiera się na określonych kryteriach

• rezultaty badania muszą być przekazane zainteresowanym stronom w pisemnej, ustalonej formie

Rodzaje auditingu

Kryterium podziału	Rodzaje	Charakterystyka
Specyfikacja rewizji	prywatny	Zakres i proces badania ogranicza się do ram i zaleceń określonych przez zarząd
		statutowy	Obowiązek rewizji i jej zakres wynika z wymogów prawnych dotyczących jednostki
	Czas trwania	końcowy	Przeprowadzany jest w długim czasie, rozpoczynany przed końcem roku sprawozdawczego i kończony w terminie poprzedzającym zatwierdzenie rocznej działalności lub procesu likwidacyjnego
		śródroczny lub doraźny	Dokonywany w okresach niekończących roku sprawozdawczego lub w sytuacjach nadzwyczajnych na specjalne zlecenie zarządu
		ciągły	Przeprowadzany w trybie ciągłym w celu oddziaływania na usprawnianie procesu bieżącego zarządzania i eliminowanie nieprawidłowości w gospodarowaniu
	Przedmiot badania	proceduralny	Obejmujący badanie procedur i dokumentacji wewnętrznej spółki w celu sprawdzenia ich skuteczności i wiarygodności
		zarządczy	Służący ocenie skuteczności i efektywności zarządzania kierownictwa podmiotu oraz managerów wyższego szczebla
		bilansu	Podstawowe badanie ksiąg rachunkowych i sprawozdania finansowego w celu oceny ich prawidłowości i rzetelności
	Zakres badania	całościowy	Obejmujący badanie wszystkich obszarów ksiąg rachunkowych oraz sprawozdania finansowego
		częściowy	Dotyczy określonego wycinka działalności danego przedsiębiorstwa
		ad hoc	Obejmuje również pewien obszar funkcjonowania firmy, ale związany jest z już wykrytymi nieprawidłowościami i ma na celu wskazanie poprawnych rozwiązań w tym zakresie
	Stopień szczegółowości	pełny	Kontrola prawidłowości wszystkich przeprowadzonych operacji gospodarczych w danym obszarze
		oparty na próbie	Badaniem zostaje objęta pewna reprezentatywna próba dokumentów źródłowych wraz z odpowiednimi zapisami w księgach

Audyt wewnętrzny jest niezależna, obiektywną działalnością oceniającą i doradczą, prowadzoną w celu wniesienia do organizacji wartości dodanej i doskonalenia jej działalności operacyjnej.

W Polsce audyt wewnętrzny wprowadzono od 01.01.2002 - w ramach dostosowywania polskiego ustawodawstwa do wymogów Unii Europejskiej - znowelizowaną ustawą o finansach publicznych - celem dostarczenia kierownikowi jednostki oceny funkcjonowania jej gospodarki finansowej w zakresie legalności, celowości, rzetelności, przejrzystości i jawności.

Audyt wewnętrzny wspiera organizacje w osiąganiu wytyczonych celów poprzez zdyscyplinowanie i systematyczne podejście, którego celem jest ocena i poprawa efektywności zarządzania ryzykiem, systemów kontroli oraz procesów zarządzania organizacją.

Konieczność przeprowadzania badania

Powody, dla których przeprowadza się badania sprawozdań finansowych:

• konflikt interesów

• konsekwencje wynikające z roli, jaką odgrywają sprawozdania finansowe w podejmowaniu decyzji

• złożoność rachunkowości procesu sporządzania sprawozdań finansowych

• odległość uniemożliwiająca użytkownikom samodzielną ocenę sprawozdań finansowych

• konieczność spełnienia przez sprawozdania finansowe wielu szczegółowych regulacji zasad

Proces ujednolicenia zasad rachunkowości jest również wspierany przez UE, która od momentu podpisania Traktatu Rzymskiego (1957) wprowadzającego zasadę wolnego przepływu dóbr, usług, kapitałów i ludzi czynnie uczestniczy w programie integracji ekonomicznej, finansowej i prawnej państw członkowskich. Głównym narzędziem harmonizacji Unii są dyrektywy. Najważniejsze z nich to:

• Dyrektywa IV (1978) o rocznych zamknięciach rachunkowych spółek o różnych formach prawnych

• Dyrektywa VII (1983) o konsolidacji rocznych sprawozdań finansowych w koncernach

• Dyrektywa VIII (1984) o wymogach kwalifikacji dyplomowanych biegłych księgowych

Celem badania jest wydanie opinii o tym, czy sprawozdanie finansowe przedstawia wierny i rzetelny obraz sytuacji finansowej, wyniku finansowego i rentowności badanej jednostki.

Cel na dzień dzisiejszy to zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Funkcje badania sprawozdania finansowego:

1. funkcja kontrolna - ma na celu stwierdzenie prawidłowości, rzetelności i jasności informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym

2. funkcja informacyjna - polega na tym, że za pośrednictwem badania biegły przekazuje zleceniodawcom szereg informacji

3. funkcja uwierzytelniająca - w jej wyniku biegły stwierdza poprawność sprawozdania finansowego lub wykazuje jego mankamenty

Przedmiot badania:

• roczne skonsolidowanie sprawozdania finansowego grup kapitałowych oraz roczne sprawozdanie finansowe kontynuujących działalność

Co bada biegły rewident:

• roczne sprawozdanie finansowe jednostek gospodarczych

• bilans

• rachunek zysków i strat

• zestawienie zmian w kapitale własnym

• sprawozdanie z przepływów pieniężnych

• informacja dodatkowa

• sprawozdanie z działalności w spółkach akcyjnych i z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółdzielniach i towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych)

• księgi rachunkowe (dziennik, księga główna, księgi pomocnicze, zestawienie obrotów i sald księgi głównej, zestawienie obrotów i sald ksiąg pomocniczych)

• dokumenty księgowe

• dokumentacja inwentaryzacji stanu aktywów i pasywów

Warunki ważności badania sprawozdania finansowego

Badania rocznych sprawozdań finansowych jednostek mogą być przeprowadzane wyłącznie przez biegłych rewidentów wpisanych na listę prowadzoną przez Krajową Listę Biegłych Rewidentów. Aby przeprowadzone badanie sprawozdania finansowego było ważne muszą być spełnione dwa podstawowe warunki:

• wyboru biegłego rewidenta do badania winien dokonać organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe, chyba, że w statucie, umowie lub innych wiążących jednostkę przepisach sprawę uregulowano inaczej

• biegły rewident musi być bezstronny i niezależny od badanej jednostki

Instytucja biegłego rewidenta w systemie polskim i jej powiązania międzynarodowe.

1. Geneza instytucji biegłego księgowego w Polsce

2. Utworzenie zawodu biegłego rewidenta

3. Warunki ważności badania sprawozdania finansowego

4. Biegły rewident jako osoba fizyczna i osoba prawna

5. Wymogi kwalifikacyjne biegłego rewidenta

6. Zakres wymagań egzaminacyjnych

Geneza instytucji biegłego księgowego w Polsce:

• kodeks handlowy z 1994r., w którym znalazł się przepis ustalający obowiązek badania ksiąg spółek akcyjnych

• 12.05.1959r. - uchwała rady Ministrów nr 187 - w sprawie rewizji finansowo - księgowej państwowych jednostek organizacyjnych (powołanie instytucji biegłego księgowego)

Warunki ważności badania sprawozdania finansowego:

• badanie przeprowadziła osoba uprawniona

• badanie było autoryzowane przez podmiot uprawniony do badania

• podmiot wybrany do badania nie powinien podlegać zarządowi, musi go wybrać właściciel

Wymogi kwalifikacyjne dla kandydatów na biegłego rewidenta:

1. Rachunkowość finansowa (część I)

2. Ekonomia i zarządzanie

3. Prawo cywilne, prawo pracy, prawo gospodarcze

4. Prawo podatkowe (część I)

5. Finanse

6. Rachunkowość finansowa (część II)

7. Prawo podatkowe (część II)

8. Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza

9. Sprawozdania finansowe i ich analiza

10. Badanie sprawozdań finansowych i inne usługi biegłego rewidenta

Warunki dopuszczenia do egzaminów na biegłych rewidentów:

Do egzaminów na biegłego rewidenta może być dopuszczona osoba, która:

1. ma pełną zdolność do czynności prawnych (oświadczenie)

2. korzysta z pełni praw publicznych (oświadczenie)

3. nie była karana sądownie (zaświadczenie o niekaralności z Centralnego Rejestru Skazanych)

4. posiada wykształcenie wyższe (uwierzytelniony odpis / kopia dyplomu)

Do egzaminu dyplomowego może być dopuszczony kandydat na biegłego rewidenta, który spełnia powyższe warunki oraz:

1. zdał wymagane egzaminy

2. odbył z wynikiem pozytywnym trzyletnią praktykę zawodową w Polsce, w tym, co najmniej dwuletnią aplikację pod kierunkiem biegłego rewidenta

Samorząd Zawodowy Biegłych Rewidentów

Temat: Ogólne zasady pracy biegłego rewidenta w zakresie badania sprawozdań finansowych.

1. Normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta

2. Tok badania sprawozdań finansowych

• prace przygotowawcze

• badania właściwe

• prace zakończeniowe

Plan i harmonogram badania

Źródła i rodzaje ryzyka

Pojęcie istotności oraz techniki jego szacowania

Procedury badania sprawozdań finansowych

• badanie zgodności

• badanie wiarygodności

Normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta (obowiązują od 01.01.2003r.):

• Norma nr 1 - Ogólne zasady badania rocznych sprawozdań finansowych

• Norma nr 2 - Specyfika badania sprawozdań finansowych jednostek sektora finansowego

• Norma nr 3 - Badanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych

• Norma nr 4 - Ogólne zasady dokonywania przeglądu sprawozdań finansowych

• Norma nr 5 - Zasady postępowania podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych w zakresie badania sprawozdań finansowych i innych usług poświadczających, wykonywanych przez biegłych rewidentów

Norma nr 1

1. Postanowienia ogólne

• dotyczy badań ustawowych i pozostałych (zleconych np. przez strony trzecie)

• biegły przeprowadza badanie zgodnie z planem badania

• w sprawach nie uregulowanych, wątpliwych i przy ustalaniu metodyki badania oraz planowania stosuje się Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej a także wskazówki wydane przez Komisję ds. Standardów rewizji Finansowej KRBR, które nie mają mocy wiążącej

1. Cel badania sprawozdania finansowego

• wydanie opinii uzupełnionej o raport o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelne i jasno przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy jednostki przedkładającej to sprawozdanie do badania

• Sposób badania

• określenie zakresu badań wiarygodności

• określenie badań zgodności

• oszacowanie ryzyka

• wyznaczenie metod badania

1. Dowody badania

2. Planowanie badania

3. Szczegółowe problemy badania

4. Nadużycia, błędy, naruszenia prawa

5. Wykorzystanie podczas badania wyników pracy innych biegłych rewidentów, ustaleń rewizji wewnętrznej, kontroli zewnętrznej oraz rzeczoznawców

6. Opinia i raport - postanowienia wspólne

7. Opinia

8. Raport

9. Dokumentacja rewizyjna

10. Postanowienia końcowe

Plan badania powinien, bez względu na wielkość badanej jednostki, mieć postać pisemną i:

1. uwzględniać wiedzę biegłego rewidenta o księgowości i kontroli wewnętrznej badanej jednostki oraz skuteczności je działania

2. określać ogólne kierunki i odcinkowe cele badania poszczególnych obszarów, związane z tym ryzyko i dostosowane do tego sposoby, zakres oraz terminy badań wymagających przeprowadzenia

3. wyznaczyć wielkość dopuszczalnych błędów, które, mimo, że nie zostały usunięte, nie zniekształcają w sposób istotny sprawozdania finansowego (istotność)

Plan badania należy w toku jego realizacji dostosowywać do stwierdzanych podczas badania okoliczności.

Etapy planowania:

• działania przed zawarciem umowy (wstępne zapoznanie się z działalnością firmy i ocena związków ze zleceniodawcą w aspekcie ochrony reputacji biegłego)

• uzyskanie informacji o przedsiębiorstwie (pozycja firmy, zarząd, właściciele)

• ustalenie warunków wynagrodzenia

• ocena środowiska kontroli i kondycji finansowej przedsiębiorstwa (ocena kontroli wewnętrznej oraz systemu rachunkowości i przeprowadzenie analizy finansowej)

• opracowanie harmonogramu badania

• ocena istotności ryzyka badania

• opracowanie procedur badania (badanie zgodności i wiarygodności)

Planowanie wchodzi w zakres prac przygotowawczych.

Ryzyko badania obejmuje:

1. Ryzyko nieodłączne

Polega na tym, że uchybienia zawarte w sprawozdaniu finansowym nie zostają uchwycone. Towarzyszy ono każdej działalności, wysokość tego ryzyka zależy od czynników zewnętrznych (np. czynniki makroekonomiczne, warunki w branży, zmiany w technologii) i wewnętrznych (np. nieudolne albo nieuczciwe kierownictwo, poziom księgowości, podatność sald kont na nieprawidłowości w wyniku oszustw). Sprawnie działający system kontroli wewnętrznej zmniejsza to ryzyko.

2. Ryzyko kontroli wewnętrznej

Wynika z faktu, że system kontroli wewnętrznej nie zapobiega powstawaniu, nie wychwytuje i nie poprawia błędów. Istnieje ono zawsze z uwagi na wewnętrzne ograniczenia każdego systemu kontroli. Jego wielkość zależy od poprawności funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej. Biegły rewident przy szacowaniu ryzyka kontroli opiera się na ocenie koncepcji systemu kontroli wewnętrznej oraz wynikach testów zgodności.

3. Ryzyko przeoczenia

Polega na tym, że istotne błędy zawarte w badanym sprawozdaniu finansowym, spowodowane ryzykiem nieodłącznym lub kontroli, nie zostaną wykryte przez biegłego rewidenta. Również to ryzyko nie jest możliwe do zupełnego wyeliminowania, pomimo, że jest to jedyne ryzyko, na które biegły rewident ma wpływ.

Szacowanie ryzyka badania

Ryzyko badania = ryzyko nieodłączne * ryzyko kontroli * ryzyko przeoczenia

Istotność - zawarty w sprawozdaniu finansowym błąd jest istotny, jeżeli jego niewykrycie lub nieskorygowanie wpływa na decydentów podejmujących decyzje na podstawie zweryfikowanego sprawozdania finansowego.

Wskaźniki istotności:

• 5 - 10% zysku brutto

• 0,5 - 1% sumy bilansowej

• 0,5 - 1% wartości sprzedaży podstawowej

• 0 - 2% wartości kapitałów własnych

Kryteria istotności są zależne od subiektywnej oceny biegłego rewidenta, opartej na:

• znajomości podmiotu sprawozdawczego

• przeprowadzonych wcześniej badaniach podobnych podmiotów

• zaufania do kierownika jednostki

• zaufania do kwalifikacji działu finansowego

Procedury badawcze dzieli się na:

1. badanie wiarygodności - służy uzyskaniu dowodów badania mówiących, że stwierdzenia dotyczącej określonej pozycji bilansu lub grupy operacji, uznanych za ważne, są wiarygodne. Istnieją dwa typy tych procedur:

• badanie pojedynczych operacji i sald

• przegląd analityczny znaczących wskaźników i trendów oraz nietypowych wielkości

1. badanie zgodności (kontroli) - dotyczy badania i oceny działania systemu księgowości i kontroli wewnętrznej. Audytor przeprowadza testy polegające na badaniu w dokumentów operacji w celu znalezienia potwierdzenia (lub zaprzeczenia), że te kontrole wewnętrzne, na których biegły rewident chce polegać działają właściwie.

Badania wyrywkowe - mają miejsce wtedy, gdy przedmiotem badania nie jest 100% pozycji zbiorowości. Bada się „próbkę”, która charakteryzuje zbiorowość.

Wytypowanie elementów zbiorowości do badania odbywa się:

• w sposób celowy (na podstawie określonych przesłanek)

• przy wykorzystaniu metod statystycznych

• przy wykorzystaniu metod z pogranicza statystyki

• w sposób nieformalny - na podstawie doświadczenia i intuicji biegłego rewidenta

Przegląd analityczny - jest techniką badania wiarygodności danych sprawozdania finansowego, podczas której badaniu podlegają wielkości, a nie poszczególne zapisy lub dowody.

Polega on na:

• analizie porównawczej wskaźnikowej - wyliczanie wskaźników i porównywanie ich z innymi wartościami

• analizie wskaźnikowej trendu - służącej do porównywania wartości wskaźników uzyskanej w poprzednich, kolejnych ratach

• ekstrapolacji - stosowanej do przewidywania kształtowania się zjawisk ekonomicznych na podstawie statystycznych dotyczących rozwoju tych zjawisk analizie przeszłości

• analizie regresji - umożliwiającej badanie zależności między zmiennymi

Oddziały Regionalne Izby Biegłych Rewidentów

Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny (oskarża w postępowaniu przed Krajowym Sądem Dyscyplinarnym)

Krajowy Sąd Dyscyplinarny (orzeka w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej biegłych rewidentów)

Krajowa Rada Biegłych Rewidentów (organ wykonawczy KIBR)

Organa Krajowej Izby Biegłych Rewidentów

Krajowa Izba Biegłych Rewidentów

Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów

Krajowa Komisja Rewizyjna (organ kontroli i nadzoru biegłych rewidentów)

Krajowa Komisja Nadzoru (nad podmiotami uprawnionymi)

---