35. Piękno. Wielka kompozycja jako wyraz ładu przestrzeni.
Znaczenie słowa „piękno” w różnych okresach i różnych środowiskach jest różne. „Piękno” jest nazwą abstrakcyjną. Rzeczy, która nazywałaby się piękno nie ma; piękno to nie rzecz lecz cecha wspólna rzeczom z czyjegoś punktu widzenia (Z. Ziembiński)
Klasyczna Teoria Piękna zwana WIELKA TEORIA lub KANONEM powstała w V w. p.n.e.
KANON uwarunkowany był dążeniem do osiągnięcia idealnego piękna. Grecy wierzyli, że istnieje w przyrodzie idealny wzorzec, miara, według której można stworzyć dzieło doskonałe. Teoria piękna wytworzona przez greków polegała na doborze proporcji i właściwym układzie części - teoria ta była bezwzględnie obiektywna zapoczątkowana przez pitagorejczyków, którzy za świętość uważali liczbę. Również Platon uważał, że zachowanie miary i proporcji jest zawsze piękne.
Z Wielka Teorią łączyła się też teza wypowiedziana przez Platona, że piękno jest wielkim dobrem. Wszystkie epoki były w tym zgodne. W starożytności Platon pisał: „życie jest coś warte, jeśli w ogóle warte, wtedy, gdy człowiek piękno samo w sobie ogląda”. Platon stawiał piękno obok prawdy i dobra.
Jak już wcześniej wspomniałem zasady tworzenia dzieł były matematyczne, formy natomiast były organiczne, miękkie zaczerpnięte ze świata przyrody, gdyż natura była najważniejszym wzorcem dla artystów.
Koncepcję piękna typu klasycznego charakteryzuje, więc rytmiczność, symetria, przewaga pionów i poziomów, umiar, ład, harmonia, doskonałe proporcje, wszystkie te cechy wywołują wrażenie ładu, równowagi i spokoju.
Kanon określał również proporcje ludzkiego ciała na podstawie stosunków liczbowych poszczególnych jego części.
Średniowiecze przejęło Wielką Teorie klasyczną, więc uznało także obiektywizm, jednak obok obiektywizmu pojawił się subiektywizm mówiący o tym, że Bóg jest miarą piękna.
Możemy powiedzieć, że obok teorii klasycznego piękna nasuwa nam się koncepcja piękna
subiektywnego, polegająca na wyrażaniu uczuć względem Boga, uznająca Boga za najwyższą wartość. W przeciwieństwie do wielkiej teorii wierzono, że Bóg jest przyczyną wszelkiego piękna a piękno duchowe, moralne stawiano wyżej niż zmysłowe, widzialne.