Peter Langendijk (1683-1756)

1. Don Quichot op de bruiloft van Kamacho (1714)

• Jochem - wyśmianie szkoły klasycznej, literatury opartej na wzorcach

• według niektórych alter-ego Langendijka

• przedstawiciel,- negatywna strona literatury; literatura martwa

• rymy częstochowskie, błędy

• stowarzyszenie Boileau - każdy może pisać, wystarczy poznać zasady, brak kreatywności czy talentu

• de dicht polijsten - wypolerować - napisać na zamówienie

• Langendijk też najprawdopodobniej tam należał, na początku twórczości, a ponieważ uważa się za człowieka mającego dystans do siebie, też przedstawia siebie jako takiego, śmieje się z siebie samego

• Kamacho zaprasza go na swój ślub, ma być wodzirejem, Kamacho zachwyca się jego umiejętnościami - jest nieobyty, niewykształcony

• Vetlasoepe - kucharz - krytyka galofilli

• u P. C. Hoofta kucharze mówią po brabancku i to jest śmieszne dla amsterdamskiej publiczności

• Vetlasoepe mówi po walońsku, miesza francuski z ndl

• Kamacho - wyśmianie głupoty

• jego głupota pogłębia się przez chęć dostania się do wyższego stanu, żądzę materializmu

• w oświeceniu materializm, luksus nie jest akceptowany społecznie

• on wymaga naprawy, choć do końca utworu nie zmienia się - raczej farsowy bohater

• mocno osadzony w środowisku chłopskim, ale nie wybije się z niego, nie ma do tego narzędzi; symbol prymitywnej, nieokiełznanej natury

• jest bogaty - ma szansę na dobrą partię

• Sanche Pansa

• ślepe oddanie, karność, posłuszeństwo, wierność

• uzależniony od DQ obietnicą fortuny (u PL) - związany kontraktem finansowym, nie do końca z własnej woli

• budzi śmiech - politowanie

• Don Quichot

• nie pasuje do epoki oświecenia

• żyje w fantazji, odrzucony od świata oświecenia

• Bazilius próbuje go wciągnąć do „prawdziwego świata” , ale tak „na niby”, wiadomo, ze to się nie uda

• archetyp postaci romantycznej

• nawiązuje do epoki, która rozwija się równolegle z oświeceniem (romantyzm - sentymentalizm - oświecenie)

• PL pokazuje, ze literatura bez elementu romantycznego nie może istnieć

• intryga - zawikłana, nikt nie wie do końca o co tam chodzi, poza tym intrygi już były

• DQ - dodaje smaku do tej opowieści

• wierzy w niego tylko Bazilius

• odrzucony przez materialistów, ale istnieje w tym swoim świecie

• Bazilius - nie ośmieszony - typ człowieka oświecenia, ma do spełnienia misję

• MOTTO: Zo ziet men dat `t varstand het geld te boven gaat (...)
  Hoe dat men schranderheid [verstand] voor schatten moet waarden

• kto jest bogaty - zajmuje też wysoką pozycje społeczną

Het Wederzijds Huwelyksbedrog (1714)

• Jan (+ jego pan Lodewijk) jako odpowiednik Sanche Pansy

• wymyślają siebie, całą intrygę, imiona, tytuły, przeszłość; oszukują, aby uzyskać wyższy status społeczny

• kwestia polska

• krytyka stanu arystokratycznego, szlacheckiego

• daleko - ciężko sprawdzić czy faktycznie Polacy np. maja duże majątki

• w Holandii - rządzi mieszczaństwo, w Polsce - arystokracja; sytuacja nie do pomyślenia dla Holendrów

• dwór królewski w Polsce znajdował się wtedy w Dreźnie - nie można efektywnie rządzić)

• tytuły i nazwiska

• Jan wymyślając `polskie” rodowody gubi się nawet w tak prostym wydawało by się oszustwie, ośmiesza się przez same tytuły, ma nadzieję, że nikt nie będzie wiedział o czym on mówi

• końcówka `-ski' świadczy o polskości

• Jan (Die's) Ernestus Mouris Stokski

1. Ernst van Osterwijk - namiestnik habsburski w ndl, nie ingerował wiele w życie Holendrów, kojarzony pozytywnie

2. książę Maurycy - uważany za ojca nowoczesnych ndl; przeciwnik Jana Onderbarnevelta w czasie rewolucji

• Starost Lakkeiski

1. Starost - lokalny władca, ważna postać

2. lakkeiski - lak kei - lokaj - podwładny = tytuł sam się wyklucza

• waiwode Bokski

1. znowu - wojewoda czyli ważna osobistość

2. bok kies, bokjes - motłoch (gepeupel - pospólstwo)

heer van pasmentengoud en kroonslakkei van `t plein

1. pasmunt - moneta za sztucznego złota bądź złota o niskiej wartości

5. baron en erfheer van het land

6. schraalenstein - `schraal' czyli `mager ` - chudy, biedy (arm, armzalig)

3. rozmowa o Charlotte

• Lodewijk: en haar stamnaam?

• Klaar: Adelpoort (ale potem sie tego wstydzi, nie chce, żeby Lodewijk pytał dalej)

• akcja dzieje się w Utrechcie, w bogatej dzielnicy, chociaż dla Amsterdamu Utrecht zawsze był gorszy, szlachcic stamtąd był mniej znaczący, mniej głosów w Stanach

• wyśmianie szlachty Utrechtckiej

• poortaarde - ściek; ook: anus - umniejszenie szlacheckości szlachty (szlachta z `zadupia')

4. kto jest bogaty - zajmuje też wysoką pozycje społeczną

5. wychodzi z założenia, że upadkowi Holandii po okresie Złotego Wieku winna jest szlachta (niesłusznie, ale tak się przyjęło)

---