ŚWIATŁOLECZNICTWO - Dział fizykoterapii, w którym w celach leczniczych, profilaktycznych i rehabilitacyjnych wykorzystuje się źródło światła w zakresach:

• prom. podczerwone (nieświetlne) prom. widzialne -białe prom. UV

1. Podczerwone: 770-15000nm długość fali. Dzieli się na:

• Krótkie: 770-1500nm Średnie: 1500-4000nm Długie: 4000- 15000nm

Generatorem światła podczerwonego i białego jest lampa Sollux (Emita tylko podczerwień).

1. F. czerwony- łagodzi podrażnienia skóry(trądzik) pobudza czynność grucz. płciowych, zwiększa przemianę materii, zmniejsza napięcia m. szkieletowych, przeciwzapalnie.

2. Niebieski - zmniejsza ból, uspokaja, łagodzi wysięki, obrzęki, wspomaga leczenie urazów stawów, zaburzeń krążenia, w cukrzycy, miażdżycy, odmrożeniach.

2. Promieniowanie UV dzieli się na:

• UV A 400- 315nm UV B 315 -280nm

• UV C 280 -200nm prom. Schumana 200- 100nm

W solariach UVA i UVB -ok. 294nm. W lampach terapeutycznych A lub B - w leczeniu chorób skóry, C-w lampach bakteriobójczych.

CHARAKTERYSTYKA ODCZYNÓW

RÓŻNICOWANIE	RUMIEŃ CIEPLNY po IR	RUMIEŃ FOTOCHEMICZNY po UV
Rozwój odczynu	W trakcie i po naświetlaniu (20-30min)	Po okresie utajenia od1h do 3-6h
Wygląd odczynu	Żywoczerwony, plamisty, odpowiada siatce naczyń podskórnych	Od jasnoróżowego do karminowo-czerwonego z odcieniem sinowym
Powierzchnia	Przekracza granice pola naświetlanego	Ograniczony do miejsca naświetl.
Umiejscowienie anatomiczne	Skóra właściwa, tkanka podskórna	Naczynia włosowate skóry
Czas trwania	Od 30min do 1h	Kilka godz. do kilku dni (7-10)
Pigmentacja po odczynie	Wg literatury plamista po kilkukrotnych naświetleniach. Wg doświadczenia nie występuje.	Wystepuje jednolita, po ustąpieniu odczynu rumieniowego.
Łuszczenie skóry	Brak	Tak, po ustąpieniu odczynu.
Mechanizm nabytej odporn.	Nie występuje lub przypadkowy.	Tak, wzrasta stopniowo i zależy od ilości zabiegów i długości fali.

Odczyn po naświetlaniu UV -rumień fotochemiczny, wyrażony zaczerwienieniem w wyniku rozszerzenia naczyn krwionośnych. Najsilniejszy odczyn wywołuje długość fali 297-259nm. Zakres efektywny 320-250nm.

Mechanizm powstawania rumienia fotochemicznego:

1. Okres utajenia - od 1 do 6 h

2. Okres narastanie utajenia - czas od wystapienia pierwszych objawów rozszerzenia naczyń krwionośnych do osiągnięcia max rumienia 6-24 h.

3. Okres ustępowania rumienia- od kilku godzin do kilku dni.

Intensywność rumienia UV i IR zależy od:

• długości promienia UV

• intensywności emisji źródła promienia (moc)

• czasu napromieniowania

• od kąta padania promieni (90')

• od odległości skóry od źródła promieniowania

• od stanu i wrażliwości skóry napromieniowanej

• wrażliwości osobniczej pacjenta (karnacja) i wieku

• czynników współdziałających ( leki, które przyjmujemy; ogrzanie skóry)

Metodyka naświetlania : (czas z przodu i tyłu tyle samo):

prom. IR: Zabiegi ogólne dużą lampą; odległość 50cm-1m. Miejscowe Sollux 40-60cm. Naświetlanie UV -ogólne odległość 1m.

- z przodu: środkowy promień na spojenie łonowe lub wyrostek mieczykowaty mostka

- z tyłu: na pierwszy krąg lędźwiowy.

Miejscowy: odległość 50-75cm. Powierzchnię pola naświetlanego wydzielić przez zasłonięcie powierzchni nienaświetlanej. Przy silnych dawkach powierz. podzielić na kilka pól. Okulary ochronne ze szkła Chance-Crookesa, a generator obudowany filtrem Wooda.

TEST biologiczny: wykonac przed naświetlaniem UV. Służy do oceny wrażliwości skóry na działanie promienie UV.

Biodoza (1Bio) - jest jednostka dawkowania biologicznego prom. UV, która określa stan wrażliwości danej osoby na działanie UV. Biodoza jest wyrażona czasem.

Jest to minimalna dawka UV wywołująca minimalny odczyn rumieniowy.

Wykonanie:

• lampa nad przedramieniem odl. 50 cm; odsłaniamy pola co 15sek.

• obserwacja odczynu po 24 h- obserwujemy wszystkie okienka i wybieramy pierwsze niewidoczne przed pierwszym widocznym = 1Bio.

• gdy naświetlamy z odległ. 1m to przeliczamy czas według wzoru (50:100)²=30:X X=120 s.

• nie możemy przekroczyc 10 Bio

• naświtlanie rozpoczynamy od ½ Bio lub dawki progowej-1 Bio

• zabieg wykonujemy codziennie lub co drugi dzień (zwiekszamy o ½ lub 1Bio)

Naświetlanie u dzieci:

• biodozę wykonujemy w okolicy międzyłopatkowej w odległości 50 cm

• okulary + wata pod okulary; osłaniamy głowę dziecka, krocze i pachwiny

wiek	Dawka wyjściowa	Liczba zab. w serii	Dawka max
Do 6 mies.	1/8 Bio	Do 15	2 Bio
6-12 mies.	¼ Bio	15	2,5 - 3 Bio
1-6 lat	½ Bio	20	3,5 - 6 Bio
7-14 lat	½ Bio	20	8 Bio

Jeśli w serii naświetleń wystąpi przerwa 2-3dniowa, dawkę zmniejszamy o 25% 1min=45sek. Gdy dłużej niż 7dni zabiegi rozpoczynamy od dawki progowej.

E - dawka erytrema: E I˙(=2Bio), II˙(3-4Bio), III˙(5-6Bio), IV˙(6-8Bio), V˙(8-10Bio).

Objawy przedawkowania UV:

• podniecenie, nadpobudliwość, apatia

• stan podgorączkowy lub gorączka

• arytmia serca

• stany zapalne stawów, bóle głowy, nudności

• zblednięcie

• wzmożone pocenie, dreszcze

• oparzenia 1 lub 2 stopnia

• zapalenie spojówek, uszkodzenie siatkówki, rogówki oka

• utrata przytomności (udar)

• zatrucie ozonem

Naświetlenie UV może powodować:

Odczyn ,+' (dodatni):

poprawa apetytu, łaknienia, kostnienia, poprawa obrazu krwi, poprawa snu

Odczyn ,-' (ujemny):

utrata apetytu, łaknienia, spadek masy ciała, zaburzenia snu, nadpobudliwość

Wskazania do UV:

zapalenia przewlekłe i przed ostre tkanek miękkich, zapalenia stawów, choroby reumatyczne (GPP, RZS, ZZSK), nerwobóle, dyskopatia, blizny, zapalenia zatok, zapalenie nerwu trójdzielnego, twarzowego i miedzy żebrowego, zapalenie krtani, zapalenie ucha środkowego, choroby kobiece, stłuczenia, świeże rany

Przeciwwskazania:

ostre stany zapalne, nowotwory, padaczka, uczulenie na światło, zaburzenia pourazowe skóry, gruźlica płuc, wady serca, brak czucia, gorączka, światłowstręt, nadciśnienie tętnicze, skłonność do krwawień.

Lampa BIOPTRON - terapia światłem niespójnym o polaryzacji linearnej; długość 480-3400nm lub 400-2000nm. Emituje niekoherentne światło spolaryzowane polichromatyczne , obejmuje zakres od światła widzialnego do lekko grzejącej podczerwieni.

Głębokość penetracji zależy od: stanu skóry, miejsca naświetl., czasu, procesu chorobowego.

Działanie lecznicze światła spolaryzowanego:

• przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przekrwienne

• regeneruje naskórek

• przeciwzapalne

• angiogeneza (odbudowa i budowa nowych naczyń krwionośnych)

• zwiększona synteza macierzy łącznotkankowej i włókien kolagenowych

• wzrost produkcji ATP w mitochondriach

Przeciwwskazania :

• fotodermatozy - jaskra - nowotwory - ciąża - gorączka - rozrusznik serca

• infekcje zakaźne - alkoholizm i narkomania - pobudzenie nerwowe

Metodyka zabiegowa lampy Bioptron:

• skóra czysta, odtłuszczona

• pryskamy skórę oxy-sprayem lub wodą utlenioną (przed i po)

• naświetlanie punktowe ( 1 punkt 4-6-8 min)

• rozległe miejsca 2-4 punkty 4-6 minut

• odległość 5-10cm

• można naświetlać 1,2,3 razy dziennie. Seria 10-15 zabiegów lub do usunięcia schorzenia.

Wskazania:

• bóle głowy : 4-6-8min; naswietla się kark, skronie, trzecie oko

• opryszczka wargowa : 6min, 1-2xdziennie, przez kilka tyg.

• Zmiany skórne, zmarszczki : 4min, 2xdziennie, przez kilka tyg.

• Grzybica skóry : 4min, 2xdziennie, do zniknięcia grzyba

• Świąd skóry : 4min, 2-3xdziennie, przez kilka tyg.

• Łuszczyca : 4min, 1-2xdziennie

• Półpasiec : 4-8min, 1-3xdziennie, 1-2tyg.

• Trądzik : 4min, 1xdziennie, przez kilka tyg.

• Blizny : 4min, 1-2xdziennie, przez kilka tyg.

• Rany : 10-15cm, później 5cm, 2-4min, 2xdziennie

• Oparzenia : 20cm, 4-6min, 2-3xdziennie

• Bóle menstruacyjne : 6-8min, srodek podbrzusza, 2-4xdziennie

LASEROTERAPIA - biostymulacja laserowa (Laser- wzmocnienie światła przez wymuszoną emisję promieniowania). Jest to promieniowanie o długości fali z zakresu prom: czerwonego, podczerwonego, niebieskiego, zielonego.

Rodzaje laserów:

1. Ze względu na źródło promieniowania:

- półprzewodnikowe (IR) dł. fali 900-904 nm; dioda galowo-arsenowa

• gazowe np. helonowo-neonowe, argonowe, ksenonowe

• cieczowe - ciekłe związki organiczne lub nieorg.

• szklane

• krystaliczne

2. W zależności od długości fali: 3. W zależności od rodzaju pracy:

- czerwone 600-700 nm - impulsowe

• podczerwone 700-950 nm - o pracy ciągłej

• niebieskie 400-500 nm - z regulacją pracy

• zielone 500-550 nm

4. W zależności od rodzaju promieni: 5. W zależności od mocy:

- promień równobieżny ( punktowy) - małej mocy

- promień rozbierzny ( rozszerzający się) - średniej mocy

- skaner laserowy - dużej mocy

Podział laserów wg. Klasy Higieny (BHP):

Kl. 1 - całkowicie bezpiecznie

Kl. 2 - niecałkowicie bezpieczne

Kl. 3 a - niebezpieczne (w przyp. patrzenia w wiązkę laserową przez przyrządy optyczne)

Kl. 3 b - niebezpieczne (w przypadku patrzenia w wiązkę lub po odbiciu zwierciadlanym)

Kl. 4 - niebezpieczne dużej mocy

Cechy promieniowania laserowego:

1. Monochromatyczność (jednobarwne)

2. Spójność - koherentność(cała objętość świecącego ukł. wysyła prom. o zgodnej fazie)

3. Równoległość - wiązka jest równoległa, kąt zbieżności wiązki lasera jest bardzo mały.

4. Intensywność - ogromna gęstość energii, impuls prom. o bardzo krótkim czasie trwania.

Działanie terapeutyczne lasera:

1. Biochemiczne:

- wzrost syntezy ATP, DNA, RNA

- zwiększa się liczba mitochondriów

- zwiększa się aktywność pompy sodowo-potasowej

2. Immunologiczna - poprawa odporności.

3. Stymulacyjne:

- zwiększenie zawartości wapnia i gęstości beleczek kostnych

- regeneracja kolagenu i elastyny

- wzrost i regeneracja komórek

- przyspieszenie procesów leczenia ran, owrzodzeń, stanów zapalnych

4. Przeciwbólowe - pod wpływem lasera wzrasta poziom endorfin.

5. Przekrwienne:

- wytworzenie krążenie obocznego i mikrokrążenia krwi

- regulacja ciśnienie tetniczego

- rozszerzenie naczyń krwionośnych bez wzrostu temp.w tkankach

- wzrost dysocjacji hemoglobiny

- wzrost utlenowania tkankowego

Zasady dawkowania promieniowania laserowego:

Długość fali : sonda czerwona (685nm, płytka penetracja 1-5mm) i podczerwona (830nm, głęboka 30-50mm)

Dawka : natężenie, ilość energii wprowadzonej na jednej powierzchni, gęstość energii

Stan ostry 0,1-3 J/cm² Stan podostry 3-6 J/cm² Stan przewlekły 6-9-12 J/cm²

Ogólna dawka nie może, przekroczyć 200 J. Dzieci i ludzie starsi 30-60 %

Częstotliwość: 5Hz -stymulacyjny; 10Hz - efekt przeciwbólowy

MOC: sonda czerwona -685nm 30-60 mW; podczerwona- 830nm 50-100-…-400 mW.

Powierzchnia: W ciągu jednego dnia nie większa niż 400-500cm², podzielona na pola o pomierzch.80cm². Naświetlanie punktów spustowych 1cm² na punkt. Czas zabiegu - aparaty wyliczają automatycznie dopasowując do mocy i powierzchni.

Metodyka zabiegowa:

Technika bezkontaktowa -odległość 2-5-10cm. Straty 30-50% promieniowania

Kontaktowa - bezpośredni kontakt głowicy z ciałem pacjenta, straty do 20% prom.

1. Kontaktowa z uciskiem

2. Dziobanie

Technika stabilna - stosuje się punkty spustowe, motoryczne i akupunkturowe.

Technika labilna - przemiatanie ręczne, automatyczne-skaning

Laseroakupunktura - stymulacja punktów akupunkturowych.

Aurikulopunktura - naświetlanie punktów aurykularnych na małżowinie usznej.

Przeciwwskazania do zabiegów laserem:

• nowotwory

• padaczka

• menstruacja

• ciąża

• gorączka

• nadczynność tarczycy

• rozrusznik serca

• uczulenie na światło

• choroby bakteryjne, grzybicze i wirusowe

• nie naświetlamy oczu i gruczołów wydzielniczych wewnętrznych

• kuracja lekami przeciwzakrzepowymi, sterydami i preparatami ze złotem

Zasady BHP reguluje Dziennik Ustaw nr 69 z dnia 22 czerwca 1995- PN - 91/T - 060700


---