Narzędzia deflacyjne i reflacyjne:
Należą do środków polityki ekonomicznej i ich celem jest kształtowanie popytu.
Narzędzia deflacyjne - celem ich jest ograniczenie popytu.
Narzędzia reflacyjne - celem ich jest ożywienie popytu.
Są to narzędzia będące w gestii rządu i niezależnego Banku Centralnego.
Polegają między innymi na:
Podnoszenie stopy procentowej kredytu
Ograniczenie wydatków budżetowych
Redukcja zatrudnienia w sferze budżetowej
Ograniczenie inwestycji finansowanych z budżetu państwa
Stosowanie zachęt do oszczędzania
Sprzedaż papierów wartościowych
Narzędzia podatkowe
Podwyższanie cen, towarów i usług poprzez akcyzę
Narzędzia reflacyjne to te same narzędzia o przeciwnym działaniu.
Polityka ekonomiczne.
Polityka słowo pochodzenie greckiego, politike oznacza sztukę rządzenia państwem lub miastem. Polis oznacza miasto.
Jedną z definicji polityki ekonomicznej jest definicja Bolesława Winiarskiego:
Polityka ekonomiczna to świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową na jej dynamikę, strukturę, funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz jego relacje z zagranicą ( definicja ta wskazuje na podmiot polityki gospodarczej, mówi że polityka powinna być świadoma, kreślone są cele).
Polityka rządowa i polityka pieniężna to łącznie polityka makroekonomiczna - stąd polityka ekonomiczna.
PE związana jest z różnymi zadaniami i funkcjami państwa. Jej istotą jest prowadzenie polityki w interesie ogólnospołecznym, ogólnonarodowym. Państwo ma za zadanie stymulować wzrost bogactwa narodowego, dobrobytu społecznego, łagodzić skutki niedoskonałości mechanizmu rynkowego.
Wolność gospodarcza.
Przez wolność gospodarczą rozumiemy prawo do swobodnego podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i prawne, a także stopień ograniczania tych działań przez władze państwowe poprzez interwencjonizm państwowy.
Swobodne podejmowanie działalności gospodarczej to możliwość dostępu do rynku, wyboru rynku i formy działalności gospodarczej.
Swoboda prowadzenia to możliwość podejmowania decyzji gospodarczych. Ważnymi aspektami wolności gospodarczej są: aspekt ekonomiczny, aspekt polityczny i aspekt prawny.
Kryteria fiskalno-monetarne z Mastricht.
Dotyczą one w chwili obecnej wszystkich krajów UE.
Wysokość inflacji - średnia stopa inflacji w danym kraju nie może być wyższa niż 1,5 punktu procentowego ponad średnią inflację obliczoną dla 3 najlepszych pod tym względem krajów UE
Wysokość deficytu budżetowego - (do wysokości 3% PKB)
Poziom długu publicznego którego wielkość nie może przekroczyć 60% PKB danego kraju
Stopy procentowe - średnia wysokość stopy procentowej nie może być wyższa niż 2 punkty procentowe ponad średnią z 3 krajów UE o najniższej inflacji
Wahania kursów waluty krajowej, które nie mogą przekraczać normalnego przedziału wahań kursów z UE z ostatnich 2 lat.
Cele polityki ekonomicznej.
Cele PE to stan rzeczywistości gospodarczej i społecznej w danym kraju jakie będzie się chciało osiągnąć z zakładanym horyzoncie czasowym, a ściśle mówiąc horyzoncie kolejnego rządu czyli w ciągu 4 lat rządzenia danej ekipy.
Cele:
1/.długookresowe (wykraczające poza 5 lat) - są to cele strategiczne
2/ krótkookresowe ( na 1 rok lub krótsze) są to cele operacyjne
II grupa celów polityki ekonomicznej:
1/ cele generalne - obejmują ponadczasowe, powszechnie uznawane wartości jak suwerenność narodowa, pokój, wolność, prawa człowieka, sprawiedliwość itp.
2/ cele szczegółowe:
Cele ustrojowo-systemowe i polityczne
Cele społeczne
Cele ekologiczne
Cele militarno-obronne
Cele ekonomiczne
6.Ogólne wytyczne polityki ekonomicznej (OWPG)
Jest to najważniejszy instrument koordynacji polityk narodowych członków wspólnoty europejskiej. OWPG określają główne kierunki polityki gospodarczej i mają formę zaleceń dla polityki makroekonomicznej jak również dla polityk strukturalnych.
Pełna koordynacja odnosi się do polityki pieniężnej.
Ścisła koordynacja dotyczy
- polityki budżetowej
polityk związanych z funkcjonowaniem jednolitego rynku wewnętrznego
( rolnej, transportowej, ochrony środowiska)
Luźna koordynacja - występuje najmniejszy stopień formalizacji, dotyczy rynku pracy, rynku towarowego, kapitałowego oraz kształtowaniu płac.
Tzw. strategia lizbońska ma uczynić do 2010 r. najbardziej konkurencyjną gospodarkę na świecie.
7.„Żelazne reguły” polityki ekonomicznej.
To standardowe działania składające się na programy polityki ekonomicznej niezależnie od doktryny uprawianej w tej polityce przez rządzącą partię.
Obejmują takie cele jak:
walka z inflacją
redukowanie deficytu budżetowego
dynamizacja tempa wzrostu gospodarczego
ograniczenie redystrybucyjnej funkcji państwa
8. Środki polityki ekonomicznej.
Są to sposoby oddziaływania władzy państwowej, które wywołuje pożądane zachowanie uczestników życia gospodarczego i społecznego.
Środki polityki ekonomicznej:
1/ Aspekt wąski - konkretne narzędzia jak np. podatki, stopy procentowe, kurs walutowy, kredyty, taryfy celne itp.
2/ Aspekt szeroki - prawodawstwo gospodarcze, środki kapitałowe, zasoby pracy, zasoby bogactw naturalnych, strategie, plany, bilanse itp.
Liczba środków polityki ekonomicznej w gospodarce światowej to ok. 3500 narzędzi.
Całość środków PE możemy podzielić na:
I. Środki o charakterze bezpośrednim (nakazy, zakazy)
II. Środki o charakterze pośrednim -parametryczne
wyspecjalizowane
ogólnoekonomiczne
9. „Magiczny pięciokąt”
To istniejących 5 konkurencyjnych celów ekonomicznych.
Do celów tych zaliczamy:
pełne zatrudnienie
stabilizacja cen
równowaga bilansu płatniczego
stały zrównoważony wzrost gospodarczy
społeczna sprawiedliwość w podziale dochodów i majątków
Wymienione cele nie można osiągnąć równocześnie, równolegle, są to cele wymienne albo alternatywne czyli realizując program polityki ekonomicznej trzeba dokonać selekcji.
1o. Stabilizacja makroekonomiczna.
Stabilizacja makroekonomiczna polega na osiągnięciu równowagi gospodarczej.
Stabilizacja makroekonomiczna będzie się sprowadzała do osiągnięcia zarówno równowagi wewnętrznej jak i zewnętrznej.
Równowaga wewnętrzna występuje na:
rynku towarów i usług
rynku pracy
na rynku kapitałowym
na rynku finansowym itd.
Równowaga zewnętrzna dotyczy zbilansowania obrotów zagranicznych, a więc eksportu jak i importu.
11. Stabilizacja systemowa.
Stabilizacja systemowa czyli osiągnięcie równowagi systemu społeczno-ekonomicznego danego kraju. Będzie polegało na eliminowaniu z państwa i gospodarki słabych stron blokujących lub utrudniających procesy rozwoju społeczno-gospodarczych. Chociaż stabilizacja systemowa jest trudna do osiągnięcia, ponieważ wiąże się ze znacznymi wydatkami środków budżetowych, powinna być eksponowana w każdym programie polityki ekonomicznej.
12. Polityka pieniężna.
Ogólnym celem polityki pieniężnej jest dążenie do podnoszenia efektywności gospodarowania, niedopuszczenie do deprecjacji pieniądza oraz utrzymanie pożądanej relecji waluty krajowej w stosunku do walut obcych.
W szczególności działania te polegają na regulowaniu i kontrolowaniu podaży pieniądza poprzez ustalanie jego kosztu i dostępności oraz kształtowanie kursu walutowego.
Cele szczegółowe polityki pieniężnej:
zapewnienie podaży pieniądza w skali niezbędnej do sfinansowania realnych procesów gospodarczych oraz niedopuszczenie do zahamowania płynności przekształceń towaru w pieniądz.
Niedopuszczenie do naruszenia proporcji między pieniądzem, a towarem na rynku, a więc niedopuszczenie do nadmiernej kreacji pieniądza w stosunku do podaży towarów i usług.
13. Polityka budżetowa.
Polityka budżetowa to operowanie dochodami i wydatkami budżetu państwa, a więc regulowanie ich wysokości, struktury, wzajemnych proporcji oraz salda dla osiągnięcia różnych celów ekonomicznych, społecznych i politycznych.
Cele te wyznaczają trzy podstawowe funkcje polityki budżetowej:
Funkcja alokacyjna
Funkcja redystrybucyjna ( wyrównawcza)
Funkcja stabilizacyjna
Budżet państwa jest corocznym zestawieniem przewidywanych dochodów i wydatków państwa, jest odzwierciedleniem celów polityki ekonomicznej, a także instrumentem jej realizacji. Na dochody budżetowe składają się przede wszystkim:
Dochody podatkowe
Dochody niepodatkowe
Dochody zagraniczne
Dochody z UE
4