Rak in situ - rak przedinwazyjny :
- rozrost kom. o cechach nowotworu złośliwego, ograniczony do obszaru nabłonka - nie nacieka sąsiednich tkanek np. rak przedinwazyjny szyjki macicy.
- nie można odróżnić makroskopowo
- mikroskopowo - nabłonek na całej grubości zbudowany jest z kom. mało zróżnicowanych, ułożonych bezładnie, różnorodnych co do kształtu oraz wielkości, z jądrami hiperchromatycznymi o grudkowatej chromatynie. W nabłonku widoczna jest zwiększona liczba prawidłowych i atypowych figur podziału.
Drogi szerzenia się nowotworów :
- rozsiew w obrębie jam ciała - anatomiczna inwazja jam ciała i wszczepienie w obrębie tych jam - np. raki jajnika mogą wyściełać duże fragmenty otrzewnej i nie zajmować narządów wew. , rak płuc - jamy opłucnowe
- rozsiew poprzez układ limfatyczny - gł. raki - struktura zajęcia węzłów zależy od lokalizacji ogniska pierwotnego i od drenażu limf.
- rozsiew hematogeny - gł. mięsaki - głównie przez żyły - we krwi znajdują się kom. pochodzące z ogniska pierwotnego - najczęściej przerzuty do płuc i wątroby.
!generalnie wszystkie złośliwe nowotwory mogą przerzutować przez krew i limfę
Rak płaskonabłonkowy ( carcinoma planoepitheliale) :
Kolczystokom.- skóra, jama ustna, warga, przełyk, krtań, część pochwowa szyjki macicy, oskrzele
Podstawnokom. - zwykle skóra poniżej kąta ust
Rodzaje wzrostu nowotworów łagodnych (nie jestem pewna):
- gruczolaki - kom. nabłonkowe tworzą struktury podobne do gruczołowych
- papilloma - rozrastają się na powierzchni - widoczne mikroskopowo lub makroskopowo palczaste wypustki ( liście)
- polipy - widoczne makroskopowo- twory ponad pow. Błony śluzowej
- torbielakogruczolaki - puste, torbielowate struktury - typowo w jajniku.
Rodzaje nowotworów lagodnych z nabłonka - gruczolak, brodawczak, torbielakogruczolak, zaśniad groniasty.
Nowotwór łagodny złośliwy
Wysoko zróżnicowany nisko/wcale niezróżnicowane kom
Powolny wzrost szybki wzrost
Nie niszczy sąsiednich tkanek nacieka i niszczy sąsiednie tkanki
Brak przerzutów przerzuty
Grading - patologiczne stopniowanie nowotworów - określanie agresywności i stopnia złośliwości na podstawie cytologicznych cech różnicowania komórek nowotworu i ilości mitoz w jego obrębie. Stopnie od I-IV na podstawie zaawansowania anaplazji.
Staging - kliniczne stopniowanie nowotworowów - uwzględnia wielkości zmiany pierwotnej (T1-4), rozprzestrzenianie się do regionalnych węzłów chłonnych (N0-3) oraz obecność przerzutów odległych( M0-1 ) - np. rak gruczołu krokowego T1N0M1 - zmiana niepalpacyjna, brak przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych, brak przerzutów odległych
Onkogeny :
- czynniki wzrostu - PDGF - glejaki, TGF mięsaki; receptory dla czynników wzrostu - EGF,
- białka przewodzące sygnały - RAS - jelito, trzustka
Geny supresorowe - gen siatkówczaka (RB) , gent TP53, APC - gruczolakowa ta polipowatość jelita grubego - szlak B-kazeiny
8.Cechy umożliwiające rozpoznanie carcinoma In situ - 1 pyt
9. lokalizacja dla carcinoma planoepitheliale - rak płaskonabłonkowy
10. Przykłady umiejscowienia nowotworów gruczołowych :
-pęcherzyki tarczycy
-nadnercza
-przewodu pokarmowego
-nabłonek ślinianki
11. Sposoby szerzenia się nowotworów złośliwych -
Przerzuty ( krew. Limfa, rozsiew w obrębie jakm ciała)- brak ciągłości z guzem pierwotnym
Przez ciągłość tkanek - naciekanie - wzrost niszczący prawidłowe tkanki, skojarzony z wnikaniem kom. nowotworowych do naczyń limf., krwionośnych oraz przestrzeni około pni nerwowych
12. Rak drobnonabłonkowy oskrzeli :
- nowotwór wywodzi się z nabłonka oskrzeli ( oskrzelopochodny )
diagnostyka :
a)plwocina, popłuczyny oskrzelowe- do cytologii
b)bronchoskopia z wycinkami - do badań histologicznych
c)badanie przedmiotowe , RTG i biopsja cienkoigłowa np. powiększonego węzła
cechy:
a)bardzo agresywne, występują w dużych oskrzelach
b)2 stopnie ( ograniczony - do 1 płuca / wnęki i rozległy- rozsiew do 2 płuc, na obwód )
c)szerzy się droga : limfatyczną i krwiogenną
d)w czasie gdy rak jest rozpoznany choroba jest już uogólniona
e)leczenie : nie operuje się , chemioterapia gdyż jest wrażliwy na nią
f)jądra wrażliwe na uszkodzenie mechaniczne np. podczas aspiracji
g)podczas bronchoskopii nie widać zmian gdyż są pod nabłonkiem pokrywającym oskrzela
- ciemne drobne komórki, brak prawie cytoplazmy
- nie widać jąderka w ciemnym ( granatowym jądrze)
13. Cechy nowotworu łagodnego ;
Mikro - kom. zbliżone do kom. tkanki macierzystej, stosunek jądra do cytoplazmy i kariotyp są prawidłowe, tak samo nieliczne figury podziału mitotycznego, nie ma odchyleń w składzie organelli.
Ogólne - brak wysoko zróżnicowane, rosną powoli, nie niszczą innych tkanek, brak przerzutów.
14. Cechy atypii :
kom. w różnym stopniu zróżnicowania
-duże, hiperchromatyczne jądra
-kom. olbrzymie
-gruba zbita chromatyna
-nieregularne wrzeciona mitotyczne
-niemożność tworzenia rozpoznawalnych struktur