PRAWO PRACY
DR. HELENA SZEWCZYK (6H)
25.02.2006R.
Ćwiertniak, Mitrus, Sobczyk „Prawo pracy” Kraków 2006r.
13 V egzamin zerowy z prawa pracy bez konsekwencji niezaliczenia (JAK OBLANY TO NIE WSTAWIAMY JEDYNEK” po wykładzie o godz. 19:00 test jednokrotnego wyboru, zagadnienia to spis treści z książki.
Na termin zerowy nie obowiązują 2 tematy z książki: zbiorowe i procesowe prawo pracy.
„Kodeks pracy” z 2006 roku
Komentarz do kodeksu pracy - Zieliński, prof. A. Świątkowski
I. NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY:
Prawne formy zatrudnienia w Polsce:
tzw. zatrudnienie pracownicze
tzw. zatrudnienie niepracownicze - nie dotyczy prawa pracy
ad. B
można zatrudniać:
na podstawie stosunku cywilno - prawnych
na podstawie stosunków administracyjno - prawnych
ad. A
umowa zlecenie
umowa o dzieło wszystkie umowy
umowy akwizycyjne o świadczeniu usług
umowy agencji
służby mundurowe (zatrudnienie na podstawie stosunku służbowego, a nie stosunku pracy)
zawodowi wojskowi
straż graniczna
straż pożarna
służba więzienna
policja, dawne MO, SB
ABW - Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
AW - Agencja Wywiadu
WSI - Wojskowe Służby Informacyjne - maja być zlikwidowane
Wywiad Skarbowy do walki z korupcją - ma przejść do Centralnego Biura Antykorupcyjnego (Dział Dokumentacji i Archiwizacji w Urzędach Skarbowych)
Na podstawie stosunku pracy można zatrudnić pracownika w oparciu o:
czynność prawną dwustronną - umowa o pracę
czynność prawną jednostronną (pozaumowne)
mianowanie
powoływanie tylko są w Polsce
wybór
UMOWA O PRACĘ:
Jest tak jak każda umowa: jest zgodnym oświadczeniem woli stron prowadzącym do zawarcia umownego stosunku pracy
SPOSOBY ZAWARCIA UMOWY O PRACĘ:
oferta
negocjacje
przez przystąpienie do pracy
umowa przedwstępna o pracę
ad. 1
Najczęściej zawiera się umowę na podstawie oferty. Zawarcie umowy jest po przyjęciu oferty. Istotne postanowienia pracy zawarcia umowy o pracę: rodzaj pracy świadczony za wynagrodzenie. Art. 11 pkt. 2 i 3 - dyskryminacja w ofercie należy napisać, że chce się pracować za wynagrodzenie.
Ad. 2
To są rokowania. Prowadzą je strony, których przedmiotem są nie tylko istotne elementy o pracę, ale też inne postanowienia istotne dla stron. Bo strony włączyły je do rokowań. Umowę zawierają osoby o wyższych kwalifikacjach.
Ad. 3
Strony umowy nie zawierają. Jest dorozumiana zgoda.
Ad. 4
Art. 389 K.C.
Mamy dwa rodzaje umowy: pierwsza przedwstępna podobna do oferty, a po niej umowa normalna. Musi ona zawierać istotne postanowienia przyszłej właściwej umowy o pracę oraz termin zawarcia przyszłej właściwej umowy o pracę (można też wpisać wynagrodzenie).
W razie nie wywiązania się z umowy przedwstępnej roszczenie o nawiązanie stosunku pracy wnoszone do Sądu Pracy lub roszczenie o odszkodowanie (nie może przekraczać wysokości trzech miesięcy wynagrodzenia).
Składniki umowy o pracę:
przedmiotowo istotne rodzaj pracy świadczonej za wynagrodzenie
podmiotowo istotne - mogą wolą stron być wprowadzone do umowy o pracę.
Miejsce wykonywania pracy
Wymiar czasu pracy
Wynagrodzenie art. 29 K.P. elementy umowy o pracę
Inne warunki rozpoczęcia pracy
Dzień rozpoczęcia pracy
Art. 29 K.P.
(22) § 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
4) wymiar czasu pracy,
5) termin rozpoczęcia pracy.
§ 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków.
§ 3. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę, urlopie wypoczynkowym oraz długości okresu wypowiedzenia umowy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
§ 4. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.
§ 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o pracę.
Składniki przedmiotowo istotne art. 122 §1 K.P.
Art. 29§1 zawiera składniki podmiotowo istotne
Do umowy o pracę można wpisać dowolne składniki, byle nie przekraczały uprawnień stron np. dłuższy urlop, dłuższy okres wypowiedzenia, gratyfikacje świąteczne, pokrycie części kosztów studiów, prawo do korzystania z samochodu, telefonu, komputera czy tez mieszkania służbowego, opłacanie przez pracodawcę kosztów leczenia pracownika, obowiązkowe ubezpieczenie pracownika ubezpieczenia emerytalnego i na życie, prawo do korzystania z podróży służbowej.
OBOWIĄZKI:
umowny zakaz konkurencji - z określeniem tej konkurencji
tajemnica przedsiębiorstwa umowy to nie tylko tajemnica służbowa np. o charakterze technicznym, technologicznym
zakaz konkurencji, aby nie naruszało to interesu przedsiębiorstwa
!!!FORMA UMOWY O PRACĘ:
dowolna
pisemna zwykła
aktu notarialnego
pisemna pod rygorem nieważności
art. 29 § K.P. Dowody jakie można przedstawić w razie roszczenia dotyczące umowy o pracę:
jeśli umowa jest ustna to można wystąpić do Sądu z pozwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Najważniejsze są podpisy i najlepiej mieć wszystko na piśmie.
Dowody ze świadków. W razie braków dowodów pisemnych można to przedstawić
Dowody z nagrań
RODZAJE UMÓW O PRACĘ (NUMERUS CLAUSUS - lista zamknięta)
na czas nieokreślony
na okres próbny (3-miesiące)
na czas określony
na czas wykonania określonej pracy
ad.3
Taka umowa ma termin końcowy określona data końcową lub do zdarzenia pewnego. Przy umowie terminowej nie trzeba podawać przyczyny.
!!Art. 25§1 Jeśli poprzednio strony zawarły dwie umowy na okresy, a zawarcie umowy drugiej nie przekroczył 1 miesiąca przy odpowiednio skonstruowanej umowy na czas określony można zwolnić pracownika przed końcem umowy bez konsultacji ze związkiem zawodowym.
Ad. 4
Można zawierać dowolną ilość umów.
II. ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ:
Sposoby rozwiązania umowy o pracę:
w drodze czynności prawnej dwustronnej - porozumienie stron
w drodze czynności prawnej jednostronnej - pracownika lub pracodawcy
wypowiedzenie
bez wypowiedzenia
za uprzedzeniem
ad.1
Określona data, może wystąpić pracownik lub pracodawca
WYPOWIEDZENIE - to jednostronna czynność prawna o charakterze kategorycznym i kształtująca, w wyniku których dochodzi do rozwiązania umowy o pracę. Może je złożyć pracownik lub pracodawca. Kategorycznie, bo druga strona nie ma nic do gadania. Kształtująca, bo tworzy nowy stan prawny. Może być poprzez oświadczenie woli ustnie.
BEZ WYPOWIEDZENIA - różna treść wypowiedzi w zależności od rodzaju umowy
TERMINOWO - ze skutkiem na dzień z trzy miesięcznym wypowiedzeniem i pouczeniem - pracownik może się odwołać do Sądu Pracy w terminie 7 dni.
Przy czasie na czas określony należy podać:
termin zwolnienia
roszczenie
przyczynę
WYKŁAD: 8.04.2006R.
Prawodawca może wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę. Ochrona stosunku pracy:
1) ochrona trwałości stosunku pracy:
ochrona powszechna
ochrona szczególna
Ochrona trwałości stosunku pracy to zespół przepisów prawnych ograniczających dopuszczalność wypowiadania umów o pracę przez pracodawcę. Chronią one pracownika przed utratą pracy z winy pracodawcy.
Ad. a - ochrona powszechna
Składa się z następujących elementów:
ochrony związkowej
istnienie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę
W Polsce jeśli chodzi o umowy stosunku pracy to tak naprawdę tej ochronie podlegają osoby zatrudnione na czas nieokreślony. Te dwa elementy dotyczą tylko pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony. W Polsce około 15% osób zatrudnionych pracuje na czarno. 20% pracuje na umowy na czas nieokreślony.
Umowy na czas określony nie podlegają ochronie powszechnej i mogą być zwolnione z 2 tygodniowym wypowiedzeniem bez podania przyczyny.
Ochrona związkowa art. 38 K.P.
Art. 38. § 1. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.
§ 2. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia.
§ 5. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie nie zajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia.
WYPOWIEDZENIE NIE RODZI SKUTKÓW PRAWNYCH DOPÓKI NIE ZOSTANIE DORĘCZONE
!!!! KLAUZULA GENERALNA - to zwrot o charakterze niedookreślonym odsyłającym do ocen pozaprawnych w konsekwencji czego katalog tych przyczyn nie jest określony w K.P. to ogólne pojęcie ujmujące wszystkie przyczyny ujmujące zwolnienia pracownika.
Nieformalny katalog przyczyn został sformułowany i podzielony na:
leżące po stronie pracownika:
zawinione
niezawinione
leżące po stronie pracodawcy np. likwidacja stanowiska i potem zatrudnia się kogoś innego na to samo miejsce np. reorganizacja połączona z redukcją etatów
Przyczyna leżąca po stronie pracownika to m.in.:
bezczynność pracownika
odmowa wykonania zadania pod warunkiem, że dotyczy to zakresu zadań i nie godzi to w prawa osobiste
wykonanie niedbałe zleconego zadania
wykonanie zadań pod wpływem alkoholu, narkotyków
Przyczyna niezawiniona przez pracownika to np. długotrwała usprawiedliwiona nieobecność pracownika z przyczyn zdrowotnych lub rodzinnych np. zwolnienie lekarskie.
UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO TZW. „WYTYCZNE SĄDU NAJWYŻSZEGO” Z 27 VI 1985 ROKU DOT. WYKŁADNI ART. 45 K.P. (Monitor Polski nr 24 poz. 192 z 1985 roku).
Kilkanaście tez jest tam zawartych m.in.:
W stosunku do pracowników na stanowiskach kierowniczych
Przyczyna powinna być jasna i prawdziwa
Art. 45 K.P.
§ 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
§ 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
§ 3. Przepisu § 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i 177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
OKRESY WYPOWIEDZENIA I TERMINY
!!!WYPOWIEDZENIE - dotyczy ochrony powszechnej; to jednostronna czynność prawna pracodawcy (pracownika), która zmierza po upływie okresu wypowiedzenia do rozwiązania umowy o pracę. Kształtuje nowy stan prawny i ma charakter kategoryczny.
Może być cofnięte wypowiedzenie w czasie trwania tego okresu, ale za zgodą drugiej strony.
A B
TERMIN WYPOWIEDZENIA - to ostatni dzień okresu wypowiedzenia, to dzień rozwiązania umowy.
!!! ustawowe okresy wypowiedzenia zawarte są w K.P.
umowne okresy wypowiedzenia zawarte są w umowie
Długość terminu wypowiedzenia zależy od:
od stażu pracy
od rodzaju umowy o pracę
od rodzaju stosunku pracy
Okresy wypowiedzenia wynoszą:
umowa na czas określony - 2 tygodnie (art. 33 K.P. nie dłużej niż 6 miesięcy i strony przewidziały jej wcześniejsze rozwiązanie)
umowa na okres próbny art. 34 K.P.
umowa na czas nieokreślony art. 36 K.P.
art.33
Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem
art. 34
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
art. 36
. § 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
§ 11. Do okresu zatrudnienia, o którym mowa w § 1, wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.
§ 2. (skreślony).
§ 3. (skreślony).
§ 4. (skreślony).
§ 5. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, a w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2 - 3 miesiące.
§ 6. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.
Art. 361. § 1. (26) Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
§ 2. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.
Art. 37. § 1. (27) W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
§ 2. Wymiar zwolnienia wynosi:
2) 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1.
PRZYKŁADY:
zatrudnienie na okres próbny 1 tygodnia - 3 dni robocze okresu wypowiedzenia
art. 36§ 6 dot. skrócenia okresu wypowiedzenia, które nie zmienia samego trybu wypowiedzenia
art. 36¹
!!!!!art. 37 jeśli pracownik złożył wypowiedzenie lub porozumienie zostało zawarte to nie przysługuje czas na poszukiwanie pracy
Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy przysługuje niektórym kategoria pracowników:
ze względu na pełnione funkcje zawodowe
ze względu na sytuację osobisto - rodzinną
Ochrona szczególna obejmuje w Polsce około 30% grup kategorii pracowników.
!!! Wyróżniamy 3 stopnie ochrony:
I stopień - jest to stosowane przy pomocy środka zwanego „zakaz wypowiedzenia i nawiązania umowy o pracę” m.in. kobiety w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego 0-9 miesięcy
II stopień - realizowany jest przy pomocy środka zwanego „zakaz wypowiedzenia” - są to osoby o usprawiedliwionym okresie zwolnienia, urlopu wypoczynkowego
III stopień - realizowany jest przy pomocy środka ochrony zwanego „zgoda właściwego organu na wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę (20 grup zawodowych).
Polega on na tym, że członek zarządu nie może być zwolniony bez zgody tego zarządu. Dotyczy to tez posłów i senatorów. Nie można ich zwolnić bez zgody prezydium Sejmu i Senatu po czasie kadencji przez 2 lata (dopiero po tym okresie mogą mieć wypowiedzenie).
!!! Roszczenie przysługuje pracownikowi z tytułu bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę.
umowa na czas nieokreślony (do wyboru pracownika):
jak jeszcze pracuje to wnosi o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne
przywrócenie do pracy
wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy
o odszkodowanie
umowa na czas określony art. 50
na okres próbny - przysługuje tu tylko odszkodowanie art. 45 §2 K.P.
Wysokość odszkodowania w prawie polskim nie przekracza 3-miesięcznego wynagrodzenia a w przypadku 3-miesięcznego wynagrodzenia odszkodowanie wynosi wysokość 1 -miesięcznego wynagrodzenia. Art. 47, art. 47¹, art. 48
Art. 50. § 1. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
§ 2. (skreślony).
§ 3. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
§ 4. Odszkodowanie, o którym mowa w § 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.
§ 5. (34) Przepisy § 3 nie mają zastosowania w razie wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, albo pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego. W tym przypadku stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 w związku z art. 177.
Art. 45.
§ 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
Art. 47. (33) Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące - nie więcej niż za 1 miesiąc. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem-ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
Art. 471. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Art. 48. § 1. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.
§ 2. Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy. Rozwiązanie umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
9
3 miesiące okres wypowiedzenia od momentu doręczenia wypowiedzenia do dnia ostatecznego wypowiedzenia