Krążenie elit
Forma zewnętrzna społeczeństwa pozostaje mniej więcej taka sama przez długi czas; ale wewnątrz jest nieustający ruch. Między różnymi częściami społeczeństwa dochodzi do licznych wymian (ludzie się bogacą lub ubożeją; umierają i się rodzą) - zmiany zależą od ruchu ludności i ruchu bogactwa.
Każdego roku do klasy określonych dochodów wchodzi mniej więcej tyle osób, ile ją opuszcza.
(całkowita liczba jednostek tworzących warstwę jest mniej więcej stała)
Np. klasy bogate: mniej dzieci, mniejsza śmiertelność nie kompensuje spadku narodzin. Niedobór. Powstają puste miejsca, które zajmować będą osoby z klas biednych.
co warunkuje rozkład dysponentów dochodów?
skrajność: każda jednostka znajduje się w warstwie dochodów odpowiadającej jej zdolnościom
skrajność2: każda warstwa ma charakter zamkniętej kasty
Podział determinowany zdolnością - np. u złodziei; podział determinowany zdolnością do pracy, oszczędzania, itp. - tam gdzie praca polega na wytwarzaniu dóbr.
Podział właścicieli dochodów nigdy nie jest doskonały
Wg Pareto, podział jednostek wg rodzaju wykonywanych zajęć nie jest zbyt racjonalny, bo każda jednostka pełni wiele funkcji.
podział funkcji/rodzajów zajęć:
- zajęcia bezpośrednio wytwarzające dobra ekonomiczne/usługi (przedmiot ekonomii, tworzą obsługę osobistych kapitałów)
- zajęcia pośrednio współdziałające z produkcją dóbr ekonomicznych/użyteczne dla aparatu społ (opieka)
- bezczynność (tu też dzieci oraz starcy
- zajęcia, których celem jest przywłaszczanie sobie dóbr należących do innych
Hierarchia społeczna i krążenie elit
Krzywa rozkładu bogactwa zmienia się w następujących po sobie epokach bardzo nieznacznie. Kształt krzywej zależy od rozkładu fizjologicznych i psychologicznych cech ludzi. Związany jest z wyborami ludzi (ekonomia) a także z przeszkodami, jakie napotyka produkcja.
kształt społeczeństwa się nie zmienia, ale wewnątrz ciągły ruch
Jeśli dzielimy ludzi wg stopnia ich wpływów, władzy polit i społ, to jednostki zajmujące określone miejsce w figurze obrazującej dostęp do władzy, zajmą to samo miejsce w figurze bogactwa.
Klasy wyższe - elita, arystokracja
ruch krążenia elit jest ciągły, m.in. przez degeneracje jej członków; opóźnienie w krążeniu sprawia, że coraz więcej degeneratów jest u góry a coraz więcej wybitnych jest w klasie podporządkowanej, co zaburza równowagę społeczną.
Pareto dużo pisze o tym, że gdyby w zamożnych klasach rodziłoby się dużo dzieci, to przeżyłyby nawet upośledzone (bo klasy wyższe dbają o swoje dzieci) i doprowadziłoby to do degeneracji .
Wśród klas niższych klasy wiejskie mają przywilej wytwarzania jednostek doboru
Przyczyny upadku elit: kler katolicki - dekadencja kleru od IX do XVIII w. - rekrutowali się z coraz bardziej przeciętnych
Owo zjawisko nowych elit, które przez nieustanne krążenie wyłaniają się z niższych warstw społeczeństwa, wznoszą się do warstw najwyższych, tam rozwijają się, umacniają, a następnie popadają w dekadencję, są unicestwiane, zanikają - oto zasada historii, którą trzeba kobiecznie wziąć pod uwagę, żeby zrozumieć wielkie ruchy społeczne.
Krążenie odbywa się bardzo powoli,
nie walczy arystokracja z ludem, ale jedna arystokracja z drugą. Klasy niższe wytwarzają elity, ale nie są zdolne do sprawowania władzy.
upadek arystokracji zawsze jest poprzedzany przez zalew humanitarnych uczuć, bo zaczynają głosić hasła dobra ludu. Silny uderza tylko wtedy, kiedy to jest naprawdę konieczne.
Prawo podboju innych ludów, które roszczą sobie jedne ludy, jest tylko i wyłącznie kwestią siły.
Prawo po to, by mogło funkcjonować, potrzebuje siły. Prawo zaczęło działać dzięki sile poszczególnych jednostek, teraz urzeczywistnia się przez siłę zbiorowości - zawsze jest to siła. Instytucje społeczne tworzą się tylko dzięki sile.
Produkcja dóbr ekonomicznych rośnie przede wszystkim dzięki powiększaniu się ruchomych kapitałów (najlepszego wskaźnika cywilizacji i postępu)
Znaczenie subiektywnej idei równości dla zmian, jakim ulega społeczeństwo
Elita, część pospolita (do przejść pomiędzy nimi dochodzi niepostrzeżenie)
Zespół cech sprzyjających dobrobytowi i dominacji jakiejś klasy w społeczeństwie określa elitę.
Spory o dominację i władzę przybierają formę walki o równość, sprawiedliwość itp. Koncepcję równości wykorzystuje się po to, by pozbyć się jednej arystokracji i zastąpić ją inną.
*
Czysta ekonomia wyciąga wnioski z pewnych hipotez;
ekonomia stosowana dodaje rozważania o konkretnych zjawiskach.
Heterogeniczność społeczeństwa i krążenie jego poszczególnych elementów.
Klasa wybrana (elita) - klasa ludzi, którzy w swej dziedzinie działania osiągają najwyższe wskaźniki. Wyróżniamy tu elitę rządzącą bezpośrednio oraz elitę nie rządzącą.
nieelita.
przyznawanie miejsca w klasie dokonuje się za pomoca etykietek. Niekoniecznie muszą one świadczyć o zdolnościach. Czasami bogactwo, pokrewieństwo itp. Powodują nadanie etykietki osobie, która nie powinna jej mieć.
Prędkość krążenia elit należy rozpatrywać nie tylko bezwzględnie, ale także w stosunku do popytu i podaży pewnych elementów.
Klasa rządząca reprodukuje się nie tylko liczebnie ale też jakościowo dzięki rodzinom pochodzącym z klas niższych, które wnoszą do niej energię i proporcje rezyduów (rezydua - to zjawiska psychiczne, wyobrażenia i przekonania będące wyrazem popędów skłaniających ludzi do określonych zachowań) niezbędne do utrzymania się przy władzy. Reprodukuje się również przez utratę najbardziej zdegenerowanych członków.
Przyczyną rewolucji jest nagromadzenie się w elitach jednostek miernych, podczas gdy w niższych są wybitni.
Szacki, Pareto (1848 - 1923)
Radykalny krytyk idei postępu i liberalnej demokracji.
Ideał nauki a rzeczywistość społeczna.
układem odniesienia był dla niego „pierwszy pozytywizm” i marksizm.
obrona idei nauki czystej, niezmieniającej społeczeństwa. Skrajny naturalizm.
Metoda logiczno-eksperymentalna wg Pareto to uniwersalna met naukowa, na którą składają się 2 procedury:
- metodyczne obserwowanie zjawisk i odkrywanie regularności ich zachodzenia (praw)
- przeprowadzanie dedukcji pozwalającej rozciągać wiedzę na inne dziedziny.
Socjologia musi badać rzeczywiste zachowania ludzkie, również a nawet przede wszystkim działania pozalogiczne, na możliwości badania takich działań polega jej przewaga nad ekonomią. Ludzie nie kierują się logiką, nie ma możliwości powszechnego oświecenia przez naukę (bo ono wymagało by racjonalnych działan).
Życie społeczne jako domena działań pozalogicznych
działania logiczne - odpowiadają wzorom poznania naukowego;
pozalogiczne - takie, którymi rządzi wiara płynąca z uczuć czy instynktów.
Interesował się tym jak, ale przede wszystkim dlaczego uczucia i instynkty prowadzą do zakłócania procesów logicznego myślenie. Wykluczał możliwość istnienia społeczeństwa kierującego się rozumem; przewaga działań pozalogicznych jest ludzką cechą gatunkową.
Działania pozalogiczne - mają początek w określonych stanach psych: uczuciach, podświadomości itp. (nie muszą być NIELOGICZNE, ale ich źródłem nigdy nie jest rozumowanie); może tutaj *brakować odpowiedniości obranego celu i zastosowanych środków *mieć ona miejsce wyłącznie z punktu widzenia podmiotu działającego, *zachodzić faktycznie, ale bez świadomości podmiotu, *jest odpowiedniość.
Rezydua - stałe elementy leżące u podłoża działań ludzkich, są to pozarozumowe siły czy motywy występujące w rozmaitych proporcjach i połączeniach.
Derywacje - elementy zmienne działań pozalogicznych. Wytwarzane przez ludzi uzasadnienia i usprawiedliwienia ich działań. Obejmują rozumowania logiczne i pseudologiczne, manifestacje uczuć. O derywacyjnym charakterze jakiegoś zespołu poglądów decyduje nie totalna fałszywość tych poglądów ale też to, że są przyjmowane niezależnie od swojej wartości logicznej po prostu dlatego, że zgadzają się z dominującymi w danej zbiorowości rezyduami i skutecznie maskują rzeczywiste motywy działania.
Cztery klasy derywacji:
- odwołujące się do prostego stwierdzenia faktu lub powinności, np „tak trzeba!”
- odwołujące się do zgodności z uczuciami lub zasadami;
- odwołujące się do autorytetu;
-wykorzystujące niejasności języka, nieokreśloność terminów;
Pareto interesuje się tym, w jakiej mierze derywacje są zgodne z potrzebami określanymi przez rezydua.
Rezydua i derywacje: wzajemne oddziaływanie. (derywacje również wpływają na rezydua)
System społeczny
pareto zbudował abstrakcyjny model systemu społecznego, w którym działają przeciwstawne sobie siły.
Równowaga systemu społecznego. Historia interesowała Pareta jako zbiór faktów układających się w powtarzalny wzór. Naprawdę ważna jest trwała substancja. Nie istnieje tu postęp czy rozwój, zmiana ma charakter falowy i polega na oscylacjach wokół „punktu równowagi systemu społecznego”. Socjologia ma określić warunki tej równowagi i jej przejściowego naruszania.
Heterogeniczność systemu społecznego. Walka stanowi uniwersalne prawo życia. Skupił się na konfliktach związanych z powstawaniem i upadaniem elit. Elity vs masy; u podłoża podziałów i konfliktów znajdują się naturalna nierówność ludzi oraz ich niezmienna psychika.
Elita - ludzie którzy w swojej dziedzinie osiagają najwyższe wskaźniki.
Elita rządząca - ta część elity, która środkami przemocy lub perswazji zdołała sobie zapewnić skuteczną kontrolę nad zachowaniem się mas.
Elita pozostanie elitą tak długo, jak będzie się umiała wykazać najwyższymi wskaźnikami. Elity nie są trwałe.
Nie ma żadnej klasy ludzi, którzy byliby predestynowani do zajmowania pozycji elity/klasy; są pewne predyspozycje psychiczne sprzyjające wygranej lub przegranej walce o byt