1:Rozkład temperatur w Ziemi.

Głównym źródłem ciepla jest rozkład pierwiastków promieniotwórczych (izotopy U235, U238, Th232, K40). Z gorącego wnętrza Ziemi (w jądrze ok. 5000-6000 st C.) ciepło przenika w postaci strumienia cieplnego do chłodnej powierzchni skorupy i zostaje wypromieniowane w kosmos.

Ogólny rozkład:

- Do głębokości ok. 1.2-1.5m - strefa dobowych wahań temperatury - zależna od klimatu i pór roku.

- Do głębokości ok. 5-8m - strefa sezonowych wahań temperatury.

- Do głębokości ok. 20-30m - strefa rocznych wahań temperatury.

- Na głębokości ok. 20-30m - strefa naturalna - średnia temperatura stała ró\'ma średniej temperaturze rocznej dla danego obszaru

- Głębiej - strefa wzrostu temperatury wg stopnia geotermicznego (g= co 15-48m o l st C.) na przykład dla Europy

średni stopień geotermiczny wynosi 33m/I stC, a w Afryce południowej nawet 117rn11 stC.

Na Ziemi istnieje stan równowagi między ilością odprowadzanego a dostarczanego ciepła

2.Charakterystyka procesów magmowych.

Magmatvzm - jest to ogół procesów endogenicznych (odbywających się we wnętrzu Ziemi) prowadzących do powstania skał magmowych. Dzieli się on na:

- Plutonizm - powstawanie skał magmowych w głębszych partiach skorupy ziemskiej jako skały głębinowe.

- Wulkanizm - tworzenie się skał magmowych wylewnych na powierzchni lub tuż pod powierzchnią Ziemi.

Magma - płynny lub gazowo-płynny stop pierwiastków i związków chemicznych występujący w litosferze i płaszczu Ziemi. Magma wydobywająca się na powierzchnie Ziemi nazywana jest lawą W składzie magmy przeważają gliniany i glino­krzemiany, które są składnikami skałotwórczymi. (Skład: 0-450/0, Si-280/0, Al.-80/0, Fe-5%, Ca-4o/o, Na-3%, Mg-2.40/0, K­2.4%)

Pierwsze skały wykrystalizowały się właśnie z magmy zwanej pierwotna o składzie podobnym do składu obecnej litosfery. Możliwe jest także wytapianie się skał w procesach tzw. magm wtórnych o odmiennych składach chemiczny. Wszystko to owocuje ogromna różnorodnością skał magmowych.

Krystalizacia magmy - magma jest ruchliwa materią przemieszczając się w górne partie skorupy ziemskiej, co powoduje jej ochładzanie i przechodzenie w stan stały (-krystalizacja lub krzepnięcie). Powstają minerały a z nich skały. Gliniany i glino-krzemiany krystalizują w różnych temperaturach i w różnej kolejności. Wyższe temperatury-7skały o mniejsze zawartości Si02, czym niższa temperatura-7więcej Si02, wyższa temperatura -więcej Fe, Mg, Ca Ten proces różnicuje magmę·

3.Struktury skał magmowych.

Struktura - sposób wykształcenia się składników skały, a więc stopień krystalizacji, wielkość kryształów i równomierność lub nierównomierność ziaren.

- Jawnokrystaliczna - skały magmowe głębinowe - wszystkie minerały wytworzyły się jako kryształy o

wielkościach dostrzegalnych makroskopowo (gołym okiem).

- Grubokrystaliczna - ziarna o średnicy większej niż 5rom

- Średniokrystaliczna - 2-5rnm

- Drobnokrystaliczna - poniżej 2mm

- Gdy obok minerałów większych występują także bardzo małe -porfirowata (nie mylić z portirową)

- Skrytokrvstaliczna - skały magmowe wylewne - magma za szybko pod postacią lawy wydostała się na powierzchnie i z powodu niskiej już temperatury Krzysztaly nie zdążyły się wykrystalizować.

- Porfirowa -7 skały magmowe wylewne - na tle mikrokrystalicznej masy zwanej ciastem skalny są widoczne większe, dobrze wykształcone kryształy. Taka budowę tłumaczy się tym że wyżejtemperaturowe minerały wykrystalizowały się zanim magma uległe przemieszczeniu w górne rejony skorupy ziemskiej.

4.Czynniki (przyczyny) wietrzenia fizycznego.

Wietrzenie fizyczne - rozpad skał i minerałów pod wpływem fizycznego działania przyrody, spowodowane na przykład:

- Zmianami temperatury - nagrzanie skały (insolacja) powoduje zwiększenie objętości jej składników, a oziębienie powoduje kurczenie się kryształów

- Działaniem tizycznym wody rzecznej lub opadowej (wypełnia szczeliny skała przy zamarzaniu ją rozsadza)

- Działaniem organizmów żywych (pędy i korzenie roślin, zwierzęta itp.)

Wszystkie te czynniki prowadzą do rozpadu blokowego i ziarnistego skal. Wietrzenie jest pierwszym etapem powstawania skal osadowych.

5.Skutki wietrzenia fizycznego.

Przede wszystkim wietrzenie jest pierwszym etapem powstawania skał osadowych.

Efektami wietrzenia tizycznego są większe i mniejsze okruchy skał oraz pojedyncze ziarna mineralne. Minerałami najczęściej spotykanymi jako ziarna, w różnym stopniu obtoczone. są: kwarc (dlatego bo jest bardzo odporny na wietrzeni tizyczne ja i chemiczne), a także skalenie (wietrzejąc matowieją i przechodzą w kaolinit), miki. rzadziej amfibole i pirokseny (wietrzejąc wydzielają tlenek żelaza) oraz.Q.i.Qoo (wietrzejąc podlega odbarwieniu), ortoklazy. olagioklazy i inne.

6.0pisać typowy profil strefy wietrzeniowej.

Rysunek.

7.Wymień procesy prowadzące do powstawania skał osadowych. Elementami cyklu powstawania skal są:

- Wietrzenie fizyczne (patrz pkt-4) i chemiczne (spowodowane gazami atmosferycznymi. wodą i wieloma związkami w niej rozpuszczonym-krasowienie)

Erozia - usuwanie zwietrzeliny i innych utworów skalnych, prze co odsłaniane są coraz to nowe fragmentu utworów geologicznych, udostępniając je tym samym wietrzeniu.

Z erozją wiąże się denudacja -nierównomierna erozja, niszczenie gór, zasypywanie dolin - wyrównanie

powierzchni Ziemi

Transport - w postaci okruchów skalnych różnej wielkości. 'ziaren, minerałów, koloidów i roztworow jonowych.

Akumulacia (nagromadzenie) lub sedymentacja (osadzanie tylko jeśli dzieje się to w zbiorniku wodnym!)

• Diageneza - powstawanie litych skał z nagromadzonego i różnorodnego osadu w zbiorniku sedymentacyjnym.

Erozja jak i transport mogą być: deszczowa, eoliczna (wiatr), lodowcowa, wód płynących (rzeczna), jeziorna, mórz i oceanów.

Akumulacja: deszczowa, eoliczna (wiatr), lodowcowa. Sedymentacja: rzeczna, morska, jeziorna.

8.Rodzaje spoiw w skałach okruchowych.

Ze względu na skład chemiczny dzielimy spoiwa na:

Krzemionkowe -skała zwięzła, słabo porowata, o dobrych parametrach wytrzymałościowych

Ilaste -o wiele słabsze niż krzemionkowe

Weglanowe - pośrednie między krzemionkowymi a i1astymijcśli chodzi o walory wytrzymałościowe

Żelaziste

• Mieszane

Ze względu na ułożenie okruchów i wypełnienie spoiwem wyróżniamy typy spoiw:

Baza1ne

Porowe

Kontaktowe

Porowe wypełniające

Drobnoziarniste (matrix)

• Krustyfikacyjne

Skały okruchowe-skały klastyczne, spoiwa je łączą:

Otoczaki, żwiry - zlepieńce Piaski -?piaskowce

Muły -mułowce

Spoiwo ma wpływ na porowatość, im go mniej tym porowatość jest większa.

9.Koćowe procesy powstawania skał osadowych.

Końcowym procesem powstawania skał osadowych jest proces diagenezy. w k1órym luźne okruchy skalne są zamieniane w lite skały. Etapy diagenezy:

Nagromadzenie się osadów pierwotnie luźnych, miękkich i porowatych

Rozpoczęcie diagenezy na skutek czynników fizycznych (nacisk) oraz chemicznych (powstawanie nowych związków) - najbardziej widoczne jest to w zbiornikach wodnych (nacisk nie tylko wywołany przez stale nagromadzanie się nowych warstw osadów ale i wywołany przez wodę)

Kompakcja - czyli zbliżanie się ziaren do siebie. Wtedy ziarna przyjmują pozycję, w której najłatwiej przeciwstawiają się naciskowi - porowatość maleje. Bardzo drobne ziarna, posiadające siłę spójności, już na tym etapie tworzą lite skały -7skaly ilaste.

Lityfikacia - następuje równocześnie z kompakcją. Jest to odwodnienie i stwardnienie mułów powstających z opadających na dno zbiornika drobnych kryształków nowych osadów -skały wapienne.

Cementacja - zlepienie się okruchów już zbliżonych do siebie w skutek wypełnienia szczelin miedzy tymi okruchami mułami bądź koloidami, które następnie twardnieją -porowatość znów maleje. Podobną rolę mogą spełniać materiały ilaste z procesu kompakcji. Cementacja to ostatni proces diagenezy w wyniku którego powstają lite skały osadowe zdiagenezowane. złożone z części okruchowej (ziaren) i spoiwa (lepiszcza).

10.Formy występowania skał osadowych.

Większość skał osadowych występuje w tormie ławic (warstw) ograniczonych od spodu płaszczyzną ~ a od góry plaszczyzną stropu. Ławica może rozciągać się na dużych przestrzeniach (nawet tysiące kilometrów kwadratowych). Niektóre skaly osadowe poprzez zmniejszenie swej miąższośi (grubości). aż do całkowitego jej zaniku występują w postaci soczewek. istnieją również skały powstałe z nieorganicznych części organizmów Żywych i wtedy mogą nie być warstwowe - rafa koralowa.

Rysunek:

11.Podział skał osadowych okruchowych ze względu na strukturę.

Skały okruchowe to skały w których w przewadze powyżej 50% występują okruchy skal i ziarna mineralów. Skały te ze względu na wielkość okruchów i ziaren dzielimy na:

• Grubo-<okruchowe -psefity - wielkość składników> 2mm

o Niezdiagenezowane

Gruzy

• Żwiry

o Zdiagenezowane

brekcje

Zlepience

• Średnio-okruchowe -psamitv - wielkość składników 2-0.05mm

o Niezdiagenezowane

piaski (kwarc)

piaski arkozowe (kwarc + skalenie 10%)

• piaski szarogłazowe (kwarc + okruchy skał magmowych)

o Zdiagenezowane

piaskowce arkozy szarogłazy

• Drobno-okruchowe -pelity -wielkość składników 0.05-0.002mm

o Niezdiagenezowane

muły (kwarc + niewielkie domieszki skaleni, materiałów ilastych, substancji organicznych lub kalcytu, w morzach) - tworzą się w dolnych biegach rzek, jeziorach i morzach

lessy (kwarc + minerały ilaste, kalcyt, wodorotlenek żelaza) - są utworami eolicznymi (naniesione przez wiatr). Materiał ten został wywiany z terenów pustynnych, moren lodowcowych, napływów rzecznych lub zwykłych zwietrzelin. Wietrzny sposób transportu skutkuje ostrokrawędzistymi ziarnami, bezladnie ułożonymi i niezagęszczonymi co nadaje lessom charakter mikroporowaty (przestrzenie między ziarnami większe niż same ziarna). Lessy to zwykle skały żółtawe lub brunatno-żółtawe

o Zdiagenezowane

• mułowce - od piaskowców różnią się tylko grubością ziaren

12.Charakterystyka osadów rzecznych.

Osady rzeczne charakteryzują się dużą zmiennością. Ich skład minerałny będzie zależał od litologii obszaru przez który rzeka płynie. Wraz z biegiem rzeki zmienia się również granulacja niesionego i osadzanego materiału.- W górnym ­odcinku rzeki gromadzi się materiał okruchowy gruboziarnisty, a im dalej w dół rzeki tym osady stają się drobniejsze. Kolejność osadzania zwykle wygląda następująco: głazy i kamienie - żwiry - pospółki - piaski - muły. Zróżnicowanie osadów można także zaobserwować w przekroju poprzecznym rzeki. W miejscach płytszych osadzać się będzie materiał drobniejszy, a w głębszych - grubszy. Osady rzeczne bardzo często są zostawiane przez rzekę na tzw tarasach rzecznych. Tarasy to są takie pólki skalne bądź osadowe powstałe w wyniku stałego 'wrzynania się' rzeki w podłoże. Ogólnie w rzekach powstają skały osadowe okruchowe (klastyczne).

13.Czynniki erozji morskiej (jeziorna) ....

-ErOZJę morską wywołUje głOWnIe ruch wody zwany falowaniem powierzchni wody wzbudzonym przez wiatr (co także wywołuje erozję w przypadku jezior). Dodatkowymi czynnikami są oceaniczne pływy i prądy oceaniczne. Energia kinetyczna fal w strefie przyboiu (kontaktu wody ze skałą) wywiera duży nacisk na podłoże. Wytworzony przez zniszczenie brzegu materiał jest przenoszony przez tale, które powodująjego dalsze ścieranie -~. Pływy wywołujące zmianę poziomu wód zwiększają dodatkowo pionowy zasięg erozji morskiej.

14.Mechanizm i skutki erozji deszczowej

Woda (także ta deszczowa) jest najpoważniejszym czynnikiem erodującym skały - swoją siłą kruszy je lub przyczynia się do ich rozpuszczania. Jest tez najważniejszym medium transportującym osady.

Ablacia - kropla deszczu padająca na miękki materiał skalny jak piasek, gleba czy glina, już żłobi zagłębienia rozpoczynając proces erozji. Większa ilość kropel zmienia zagłębienia W rowki, a później w szersze bruzdy. Przy nawet niewielkim nachyleniu terenu część wody opadowej spływa po stoku i zabiera ze zwietrzeliny tę jej część, którą zdoła unieść lub rozpuścić. Intensywność ablacji zależy od nachylenia stoku. rodzaju zwietrzeliny, ilości wody opadowej oraz od szaty roślinnej.

Spływająca woda deszczowa najczęściej trafia do cieków wodnych. Jednak nie zawsze całość materiału zostaje dotransportowana do tych cieków. Czasem zawiesina osadza się (akumuluje) w zagłębieniach terenu czy w niższych rejonach zbocza w po:;taci osadu zwanego deluwium. Deluwia to przeważnie osady drobnoziarniste, warstwowe, zawierające domieszki części organicznych.

15.Rodzaje erozji rzecznych.

Narzędziem erodującym rzeki jest oczywiście woda oraz materiał jaki ze sobą niesie, który w czasie transportu jest dodatkowo ulega rozkruszaniu i obtaczaniu, a dodatkowo niszczy dno i brzegi rzeki. Erozja rzeczna nosi nazwę abrazji. Erozję rzeczną dzielimy na:

wgłebna (denna) - woda wynosząc większość wyerodowanego materiału żłobi głębokie: koryto. Występuje - górne bieg rzeki gdzie prąd jest bardzo silny. Powstają - głębokie doliny rzeczne w kształcie litery V, tarasy erozyjne_

boczna - spowodowana jest meandrowaniem rzeki. Tworzące się zakola powodują że główny nurt rzeki przemieszcza się od jednego brzegu do drugiego. przez co wklęsły brzeg rzeki jest podcinany i niszczony. a na drugim brzegu osadza się materiał. Występuje - środkowy bieg rzeki, gdzie jej spadek jest mniejszy ale prowadzi ona więcej wody (dopływy). Powstają doliny rzeczne w kształcie litery U oraz starorzecza.

wsteczna - energia spadającej wody. dodatkowo zawirowanej przy dnie, niszczy dno prze podmywanie i rozbijanie skał. Występuje - katarakty, wodospady. Powstają - pogłębienie dna, cofanie się wodospadów (przez ich zawalanie się)

16.0d czego zalety przebieg erozji rzecznej.

Spadku rzeki co ma wpływ na energię płynącej wody Masy czyli ilości wody

Od jej składu mineralnego (rozpuszczanie niektórych skał) i rodzaju niesionego materiału skalnego

Od rodzaju podłoża po którym rzeka płynie

Od jej profilu podłużnego - największe erozje zachodzą w jej gómym biegu (denna) oraz w jej środkowym biegu (boczna)

Od rozmieszczenia profilu róvv'l1owagi, czyli miejsca do którego zachodzi erozja rzeczna (abrazja) 17.Cechy osadów lodowcowych.

Nader zmienne warunki sedymentacji lodowcowej prowadzą do powstania kompleksów osadów zwykle słabo wysortowanych, nie warstwowych lub z warstwowaniem zaburzonym strukturami deformacyjnymi (fałdy, uskoki), nagłymi zmianami uziarnienia i wkładkami osadów morenowych. Charakteryzuje je nieregularne rozmieszczenie powierzchniowe i wielka zmienność w profilu pionowym. Materiał ten został złożony przez lodowiec w formach zwanych morenami (czołowe, boczne, środkowe), brukiem morenowym (z głazów), jako sandry (piaszczyste rozległe obszary), w jeziorach zastoiskowych i wytopiskowych lub jako ozy (niskie wały) i kemy (pagórki).

18.Czynniki i skutki metamorfizmu.

Metamorfizm - proces geologiczny polegający na przeobrażeniu (zmianie struktury, tekstury, składu mineralnego) już istniejących skał (osadowych, magmowych, metamorficznych) pod wpływem temperatury i ciśnienia. Proces długotrwały. skomplikowany.

Czynniki:

Temperatura - przetopienie skał, rekrystalizacja

Ciśnienie -kruszenie, zmielenie, sprasowanie skał

Udział substancji chemicznej pochodzącej z zewnątrz - metasomatoza (wydzielanie się i wędrówka pierwiastków

które mogą tworzyć nowe kryształy lub rozrastać stare)

Skutkiem metamorfizmu jest powstawanie nowych skał zwanych skałami metamorficznymi. 19.Uskoki: rodzaj deformacji, ważniejsze elementy.

Uskok - podstawowa forma deformacji nieciągłej (ciągłość warstw nie zostaje zachowana), rozerwanie warstw w połączeniu z przesunięciem pionowym i poziomym. W zależności od warunków powstawania mogą one towarzyszyć fałdowaniem lub być elementem struktury niefałdowej, która w trakcie ruchów górotwórczych została poddana przede wszystkim naprężeniom ścinającym.

W uskoku wyróżnia się dwa skrzydła: wiszace (podniesione) i zrzucone (obniżone) oraz oddzielająca je powierzchnie uskokowa (ślizg). Mierzona w pionie odległość między skrzydłami tej samej warstwy jest jego wysokością (amplitudą). Odległość pozioma to rozstep uskoku. W zależności od ułożenia skrzydeł i powierzchni uskokowej wyróżnia się:

Uskoki normalne - ślizg nachylony w kierunku skrzydła wiszącego

Uskoki odwrócone - ślizg nachylony w kierunku skrzydła wiszącego

Uskoki pionowe - ślizg nie nachylony

Uskoki przesuwne, zawiasowe, nożycowe - różne deformacje powodujące skręcenie skrzydeł, poziome przesunięcie w kierunku prostopadłym do rozstępu itp .

20.Plaszczowiny: rodzaj deformacji, ważniejsze elementy

Płaszczowina - zespół fałdów dużych rozmiarów, obalonych i nasuniętych na inne utwory. Jest to rodzaj deformacji ciągłej (ciągłość warstw zostaje zachowana) powstałej w czasie ruchów górotwórczych, w warunkach wielokierunkowego działania sil.

Ponieważ takie przemieszczenie może być wielokilometrowe, wewnętrzna struktura płaszczowiny jest bardzo złożona. Zależy ona w dużej mierze od sposobu powstania płaszczowiny, którym może być prze fałdowanie, ścięcie lub odkłucie od podłoi'.a. Elementy płaszczowiny:

Elementy detormacji: powierzchnie ścięć. rozerwań, wyciśnięć fałdu

Okna tektoniczne - odsłonięta w skutek rozerwania część płaszczowiny odsłaniająca zalegające niżej pod loże.

Czapka tektoniczna -odizolowany w skutek ero7ji fragment płaszczowiny na obszarze czoła nasunięcia lub na obszarze okna tektonicznego.

• Deformacje spowodowane działaniem podłoża lodowca w czasie jego przemieszczania się.

21.Elementy ulożenia warstw. (nie mam pojęcia) 22.Co to jest wychodnia warstwy? (patrz 21) 23.Faldy: rodzaj deformacji, ważniejsze elementy.

Fałd - rodzaj deformacji ciągłej, powstały w czasie ruchów górotwórczych, w warunkach wielokierunkowego działania sił. Forma fałdowa charakteryzuje się wielokrotnym wygięciem warstw skalnych (coś na kształt sinusoidy). Część fałdu skierowana wypukłością do góry nosi nazwę antykliny (siodła), a wypukłością w dół - synkliny (lęku). Pozostałe elementy fałdu to:

Jądro - wewnętrzna część antykliny i synkliny. Dla antykliny jest ona zbudowana z utworów naj starszych, a w

przypadku synkliny z utworów najmłodszych.

Przegub - część fałdy o największym załamaniu. łącząca dwa skrzydła

Skrzydło - nachylona część faldl'. zawarta między sąsiednimi przegubami

Powierzchnia osiowa - powierzchnia wyznaczona przez środki przegubów warstw tworzących fald.

Oś - linia przecięcia powierzchni osiowej ze środkiem przegubu

Promień - prostopadła (najmniejsza) odległość między powierzchniami osiowymi antykliny i synkliny

• Amplituda - rÓżnica wysokości tcj samej warstwy między przegubami antykliny i synkliny

Ze względu na kształt fałdu deformacje tą dzielimy na:

Fald normalny - skrzydła rozchodzą się na zewnątrz od jądra.. płaszczy zna osiowa może być pionowa (fałd stojący) lub pochylona (fałd pochylony)

Fałd obalony - przy pochylonej powierzchni osiowej obydwa skrzydła są nachylone w tym samym kierunku. \wtedy skrzydła gorne nazywa się grzbietowym. a dolne - brzusznym

Fałd leżący - powierzchnia osiowa jest pozioma, v,1edy skrzydło górne nazywa się grzbietowym, a dolne­brzusznym

• Fałd złuskowany - skrzydło brzuszne całkowicie lub częściowo wytarte (luska)

Jeśli wysokość (amplituda) fałdy przekraczajego długość promienia mówimy o faldzie wąskopromiennym, w przeciwnym wypadku jest on szerokopromienny.

24.Zręby i rowy tektoniczne.

Rów teh:toniczny - zespół dwóch lub więcej przeciwstawnych uskoków, w h:tórych skrzydto zrzucone jest obustronnie otoczone przez skrzydła wiszące

• Zrąb tektoniczny - przeciwieństwo rowu. Skrzydlo wiszące jest obustronnie ograniczone skrzydłami zrzuconymi.

Rowy i :zręby to rodzaj deformacj i nieciągłej. Rowy i :zręby najczęściej występują razem i seriami, tworząc wspólnie z uskokami struktury uskokowo-blokowe o różnych kombinacjach.

25.0gólne zasady podziału gruntów budowlanych.

Grunt budowlany- wszystkie utwory geologiczne stanowiące podłoże budowlane. Podział gruntów określają dwie polskie normy PN-86/B-02480 i PN-86/B-0448l Grunty dzielimy najogólniej ze względu na ich pochodzenie na:

• Grunty naturalne - powstały w środowisku naturalnym w wyniku procesów geologicznych

•Grunty antropogeniczne - powstały w wyniku działalności inżynierskiej i gospodarczej człowieka.

Ze względu na skład grunty naturalne dzielimy na:

• Skaliste - złożone z wszystkich typów skał (osadowe itd.)

Twarde - wytrzymałość na ściskanie większa niż 5 MPa

- Miękkie- wytrzymałość na ściskanie mniejsza niż 5 MPa ale nie mniejsza niż 0,2 MPa

Lub biorąc pod uwagę stopień spękania dzielimy na:

Lite

Mało spękane

Średnio spękane

• Bardzo spękane

Nieskaliste mineralne - dominująca ilościowo grupa gruntów. Dzielimy je ze względu na wielkość składników na

frakcje:

Kamienistą - tk - d>40 mm -? bardzo grubo ziarnista

Żwirową- fz - 40>d>2 mm -? grubo ziarnista

Piaskową - fp - 2>d>0.05 mm -? grubo ziarnista

Pyłową - fpi - 00.5>d>O.002 mm -? drobno ziarnista

o Iłową - fi -0.002>d -? drobno ziarnista

Każda z frakcj i dzieli się dodatkowo na podfrakcję: grubą, średnią i drobną.

Nieskaliste organiczne - części organicznej powyżej 2%, na przykład: grunt próchniczy (2-5%), namuł (5-30%), torf(powyżej 30%)

• Wulkaniczne - cząstki mają kształt owalny, pochodzą z substancji wulkanicznych.

Głazy wulkaniczne - d>63 mm

Lapille - 63>d>2 mm

o Popiół wulkaniczny - 2>d mm

26.Podać ogólną charakterystykę soliflukcji.

Soliflukcja - określa tzw spełzywanie (płynięcie) silnie nawodnionego gruntu, w wyniku odtajania, po nizej leżącej, zamarzniętej warstwy. Intensywnie rozwijający się proces w okresie zlodowaceń oraz obecnie oczywiście w terenach dużych" nachyleń powierzchni (wysokie góry) i w strełach polarnych. W czasie roztopów woda pochodząca z topnienia lodu gruntowego oraz śniegu, która nie może wsiąknąć w podłoże gdyz jest nadal przemarznięte, nasyca przypowierzchniowe strefY pokrywy zwietrzelinowej, spełząjące w dół stoku. Produktem tych powolnych spełzywań utworów zwietrzelinowych

są osuwiska, obrywy i usypiska.

27.Co oznacza, że grunt jest gliniasty (np. żwir gliniasty)?

Grunt gliniasty to grunt nieskalisty (obojc;tnie której trakcji) zawierający powyżej 2% frakcji iłowej - ti>2%. PrzyklaJy takich gruntów to:

-Z -fk -zwietrzelina gliniasta i romosz gliniasty

-Z- fz - żwir gliniasty i pospółka gliniasta

-Z -fp - piasek gliniasty

28.Podać charakterystykę gruntów spoistych.

Grunty spoiste to grunty drobnoziarniste (fp. fpi i oczywiście sama li). w któr:"ch zawartość frakcji iłowej (Ii) przekracza 2°'0. Wyróżniamy tu cztery typy gruntów:

Mało spoiste - ti od 2-10% : piasek gliniasty. pyl piaszczysty, pył

Średnio spoiste - li od 10-20%: glina piaszczysta, glina, glina pylasta

Zwięzło spoiste - li Od 20-30%, : glina piaszczysta zwięzła, glina zwięzła, glina pylasta zwięzła

• Bardzo spoiste - fi od 30-100% : ił piaszczysty, ił, ił pylasty

Grunty spoiste w stanie wilgotnym wykazują cechy materiału plastycznego, natomiast w Stanie suchym zachowują postać bryłt:k oraz wiekszych grudek.

29.0pisać zjawisko osiadania zapadowego i opisać w jakich gruntach najczęściej występuje.

Zjawisko osiadania zapadowego wią1"e sir,: ze skałami osadowymi - lessami. Zawilgocone lessy zmniejsz.ają swą objc;tość i porowatość. a pMniej pod wpływem sil grawitacji opadają całymi płatami - zapadają sie;.

30.Wymień zjawiska wywalane obecnością wody w podłożu budowlanym.

Zjawiska krosowe- związane jest z rozpuszczaniem niektórych skał przez wody podziemne. Najbardziej podatne: wapienie, dolomity, gipsy, sól kamienna. Wody opadowe wsiąkają w szczeliny lub spękania i rozpuszczają skały zarówno na powierzchni - kras powierzchniowy, jak i poniżej - kras podziemny. Formy powierzchniowe: studnie, leje, organy krasowe, ponory i wywierzyska. Formy podziemne: fugi miedzywarstwowe, pieczary, groty. kanały, galerie. Podłoże krasowe -zły grunt budowlany

Sufozja - wymywanie przez przepływającą przez grunt wodę drobniejszych jego ziaren i czqstek szkieletu gruntowego - sufozja mechaniczna. Zależy od rodzaju gruntu i prędkości przepływającej wody. Najbardziej podatne: grunty niespoiste różnoziarniste. Czasem może mieć miejsce rozpuszczanie przez wodę niektórych cząstek gruntu zbudowanych z węglanów, wtedy mamy do czynienia z sufozją chemiczną. Sufozja pogarsza strukturę wytrzymałościowa gruntu

Kolmatacja - zjawisko odwrotne do sufozji. Osadzanie drobnych cząstek w szczelinach szkieletu gruntowego - kolmatacja mechaniczna lub na oddaniu swych związków chemicznych do struktury gruntu - kolmatacja chemiczna. Kolmatacja polepsza właściwości wytrzymałościowe gruntu, jest niekorzystna dla studni i drenażu.

Upłynnianie gruntu - występuje w gruntach sufozyjnych, gdy występuje podwyższone ciśnienie spływowe i grunt zaczyna się zachowywać jak gęsta ciecz.Najbardziej podatne: drobnoziarniste piaski i pyły

Przemarzanie gruntu - następujące po sobie zamarzanie i odmarzanie gruntów znacznie zmniejsza ich walory wytrzymałościowe i powoduje nieodwracalne zmiany w strukturze. Dla Polski poziom przemarzania sięga 1.4 m dlatego fundamenty powinny być posadowione poniżej. Formy powstałe: wysadziny i przełomy.

31.Charakterystyka krasowienia.

Krasowienie - rozpuszczanie niektórych skał przez wody podziemne. Skały szczególnie~ podatne: wapienie, dolomity, gipsy, sól kamienna. Najbardziej podatne są skały wapienne, gdzie woda bardzo łatwo i szybko reaguje z dwutlenkiem węgla i zawartym w tych skałach węglanem wapnia. Wody opadowe wsiąkają w szczeliny lub spękania i rozpuszczają skały zarówno na powierzchni -kras powierzchniowy,jak i poniżej -kras podziemny. Formy powierzchniowe: studnie, leje, organy krasowe, ponory i wywierzyska. Formy podziemne: fugi międzywarstwowe, pieczary, groty, kanały, galerie. Podłoże krasowe - zły grunt budowlany o obniżonych właściwościach wytrzymałościowych (grozi nawet zawaleniem)

32.Przemarzanie gruntów - wyjaśnij zjawisko.

Przemarzanie gruntów - zamarzająca w gruncie woda przechodząc w lód powoduje powstawanie soczewek lub warstewek lodowych. Soczewki dodatkowo powiększają się na skutek podciągania kapilarnego od dołu, wywołanego naciskiem soczewki na podłoże pod nią. W efekcie powstają dużej wielkości soczewki, które na wiosnę w trakcie roztopów, topnieją co powoduje że powierzchnia gruntu zapada się i pęka niejednorodnie - powstają przełomy. Poza tym grunt wraz z zamarzniętą wodą zwiększa swą objętość, co może naruszać fundamenty. Następujące po sobie zamarzanie i odmarzanie gruntów znacznie zmniejsza ich walory wytrzymałościowe i powoduje nieodwracalne zmiany w strukturze. Dla Polski poziom przemarzania sięga 1,4m dlatego fundamenty powinny być posadowione poniżej. Formy powstałe: wysadziny i prze/omy.

33.Podaj przyczyny powstawania osuwisk.

W powstawaniu obowiązuje zawsze zasada, że powstaję ono wówczas, gdy zachwiana zostanie równowaga naprężeń w określonej strefie skał lub na pewnej powierzchni np. między warstwami budującymi zbocze. Ruch osuwiskowy następuje wtedy, gdy naprężenie wywołane siłami tarcia wewnętrznego i siłami spójności staje się mniejsze niż naprężenie dążące do przemieszczenia się skal na zboczu spowodowane siłami ciężkości materiału. Dzieje się tak z powodu:

Wody (patrz 76, 30, 3 I, 32) i czynniki atmosferyczne

Podcinaniem zbocza przez rzeki bądź wiatr

Podcinaniem zbocza przez roboty budowlane

Obciążeniami statecznymi - posadowienie budynku, wykonanie nasypów

• Obciążeniami dynamicznymi -ruchy masowe, trzęsienia Ziemi, przejazd ciężkiego pojazdu itp.

34.Podaj ogólną charakterystykę zsuwów.

Powstawaniu zsuwów sprzyjają: duże nachylenie stoku, gruba warstwa zwietrzelinowa oraz obecność w skalistym podłożu iłów. Przyczyną ruchu bywa zwiększenie stromości zbocza wskutek podcięcia go rzekę czy morze lub działalność człowieka, wzrost jego obciążenia (zabudowa), trzęsienia ziemi, a przede wszystkim silne nasiąkniecie wodą (głównie deszczową) mas zwietrzelinowych i skalnych. Elementy zsuwu:

Nisza osuwiskowa - obszar oderwania i przesuniecia się materiału: płytka i rozległa -7 amfiteatr, lub głęboka i stroma -7 kocioł

Jęzor osuwiska - obszar złożenia materiału

• Rynna osuwiskowa - wyżłobiona część stoku. powstaje wtedy gdy nisza leży wysoko nad jęzorem

Zsuwy dzidą się na: .

Zsuwy rotacyjne - warstwa przepuszczalna ślizga się po nieprzepuszczalnej lub wyżej leżąca warstwa nieprzepuszczalna nie ma się czego trzymać i zjeżdża po warstwie nieprzepuszczalnej

zsuwy płaszczowinowe - jęzor zbudowany z pakietów warstw skalnych ponasuwanych na siebie lub podzielone rozpadlinami tworząc garby

• Zsuwy płaszczyznowe - ściany niszy jednolite

Rozwój zsuwu może postępować od dołu do góry - podcięcie zbocza - masy skalne początkowo przesuwają się ku górze obejmując -=oraz wyższe partie zbocza, lub od góry do dołu - nasiąknięcie wodą - najpierw uruchamia się górna część stoku, a później pod naciskiem niższe partie.

35.Podaj ogólny charakterystykę obrywów skalnych.

Obryw - oderwani..: się wielkich mas skalnych. Powstaje ono wówczas gdy stromości zboczy towarzyszy duży kat upadu warstw lub oddzielność ciosowa w kierunku doliny lub podnóża klifu. Może oczywiści zachodzić także gdy zbocze jest

podcinane przez rzekę lub może lub w skutek działalności człowieka Ruch mas skalnych odbywa się tu drogą powietrzną wiec jest bardzo szybki. Obrywy są bardzo niebezpieczne gdyż często nieprzewidywalne. Utrudnia to między innymi budowę dróg na stokach.

36.Podaj ogólna charakterystykę spełzywań.

Spełzywanie - proces powierzchniowy zachodzący na wielkich przestrzeniach stokowych. Jest to powolny stal ruch, któremu ulegają zwietrzeliny lub luźne okruchy leżące na zboczach nawet o małym kącie nachylenia (3%). Prędkość tego procesu zależy od: nasiąknięcia wodą, stromości stoku, rodzaju podłoża (np. less jest odporny na spełzywanie, iły i gliny ulegają mu bardzo łatwo).Spelzywanie nie musi być spowodowane udziałem wody!, wtedy następuje ono na skutek niefortunnego ułożenia materiału skalnego (dużymi płaszczyznami równolegle do nachylenia stoku) lub ułożeniem warstw w podłożu Odmianami spełzywań są: soliflukcja (patrz 26) i spływy (silne nasycenie wodą np. spływy błotne)

37.Ważniejsze sposoby zabezpieczeń terenów osuwiskowych.

38.Pochodzenie wód podziemnych.

Źródłem wód podziemnych jest:

Infiltracja - wsiąkanie opadów atmosferycznych do podłoża skalnego. Wody pochodzące z tego źródła nazywamy

infiltracyjnymi lub meteorycznymi, i ichjest przeważająca ilość w środowisku. Infiltracja zależy od:

Przepuszczalności skał w strefie przypowierzchniowej - większa zwiększa

Nachylenia powierzchni - większe zmniejsza

Pokrycie szata roślinną -zmniejsza

Zagospodarowanie terenu - zabudowa zmniejsz, uprawy rolne zwiększają

Przemarzanie skał - zmniejsza

o Stopień wcześniejszego nasycenia wodą

Kondensacja - przeobrażenie pary wodnej, zawartej w próżniach szczelinowych skał, w wodę. Tak powstają wody

kondensacyjne. jest ich niewiele, ale zasiląją gleby w trakcie upałów. I

Inne procesy geologiczne - wody reliktowe i szczątkowe (Na większych głębokościach), wody sedymentacyjne (z wody uwięzionej w skale w procesie sedymentacji osadów jeziornych lub morskich), wody juwenilne (w rejonach czynnego lub niedawnowygasłego wulkanu, silnie zmineralizowane i gorące)

39.Postacie wody występujące w środowisku skalnym w stanie ciekłym.

Wodę w środowisku skalnym utrzymują dwa rodzaje sił: grawitacji oraz oddziaływań między cząsteczkowych (samej wody lub wody ze skałą). Od tego która z tych sił przeważa zależy stan kinetyczny wód, a nawet jej niektóre właściwości. W tych aspektach wyróżniamy wodę:

Higroskopijną - woda zaadsorbowana przez skałę bezpośrednio z pary wodnej zawartej w powietrzu. Tworzy ona w skale warstewkę grubości setnych lub nawet tysięcznych części mikrometra Woda ta nabiera tizycznych cech czą<;tki skalnej. Zamarza w temperaturze -78stC. Nie ma właściwości rozpuszczających, nie przekazuje ciśnienia hydrostatycznego, nie przemieszcza się pod wpływem grawitacji

Błonkowata - adsorbowana w stanie ciekłym przez skały. Tworzy na powierzchni cząstki skalnej błonkę o grubości dziesiątych części mikrometra W części zewnętrznej ma właściwości wody wolnej, a w wewnętrznej higroskopijnej. Ma niewielkie właściwości rozpuszczające, nie przekazuje ciśnienia hydrostatycznego, nie przemieszcza się pod wpływem grawitacji. Woda ta w połączeniu z higroskopijną tworzy wodę fizycznie związaną ze skałą.

Wolna (grawitac:jna) - ma właściwości wody zwykłej tznjest rozpuszczalnikiem, przekazuje ciśnienie hydrostatyczne. przemieszcza się pod wpływem grawitacji.

Kapilarna (włoskowa) - wypełnia cienkie kanaliki w skale (pory, szczeliny) do pewnej wysokości ponad poziom wody wolnej, lub utrzymuje się zawieszona w kanalikach o określonej długości. Wysokość na którą wnosi się woda kapilarna ponad poziom wody wolnej nazywa się wzniosem kapilarnym Uego wartość zależy od szerokości kanalika)

40.Swobodne zwierciadło wody podziemnej - warunki występowania.

Zwierciadło wody podziemnej - powierzchnia ograniczająca od góry strefę saturacji warstwy wodonośnej lub powierzchnia wyznaczająca wartości ciśnienia panującego w poszczególnych punktach warstwy wodonośnej. Jeżeli ponad strefą saturacji występuje strefa nienawodniona, wówczas zwierciadło wody wyznacza powierzchnia rozgraniczająca te dwie strefY. W przypadku kiedy w strefie nienawodnionej występuje podstrefa wzniosu kapilarnego, zwierciadło wody stanowi powierzchnia rozgraniczająca poLlstrefę wzniosu kapilarnego i strefę nienawodnioną. Określone w powyższe sposoby zwierciadto nosi nazwę zwierciadła swobodnego. W zależności od warunkow zasilania i drenażu warstwy wodonośnej. zwierciadło to może swobodnie zmieniać swe położenie w kierunku pionowym.

4l.Charakterystyka wód gruntowych.

Wody gruntowe - woJy podziemne charakteryzujące się następującymi cechami hydrologicznymi:

Warstwa wodonośna umieszczona bezpośrednio pod powierzchnia terenu

Zwierciadło wody jest swobodne

Przy każdym stanie zwierciadła woda nie kontaktuje się ze strefą glebową

Ponad zwierciadłem wody występuje strefa nienawodniona (aeracji), umożliwiająca filtrację opadów oraz

infiltrację tych opadów atmosferycznych do warstwy wodonośnej

Wody gruntowe występują najczęściej w sypkich utworach tarasów rzecznych. stożków napływowych. form polodowcowych i lokalnie w piaskach wydmowych. Zasilane są one opadami bądź wodami podziemnymi z sąsiednich terenów. Wody gruntowe na ogół nie reagują na dobowe zmiany temperatur, podlegają natomiast do pewnej głębokości sezonowym zmianom temperatur. Ich skład mineralny zależy od podłoża i od składu samej wody opadowej.

42.Charakterystyka wód zaskórnych.

Wody zaskórne - wody podziemne, przypowierzchniowe, umiejscowione tuż pod powierzchnią terenu. Zwierciadło tych wód jest swobodne i występuje prze\',ażnie w obrębie strdy glebowej, na głębokości ok. kilkudziesięciu cm. a czasem nawet pokrywa się z powierzchnią terenu. Występują najczęściej na terenach równinnych oraz w zagłębieniach morfologicznych (dno dolin rzecznych). Przyczyna powstawania takich wód jest płytkie podloże i mała miąższość (grubość) warstwy wodonośnej sprawia że wody pochodzące z infiltracji opadów, bądź z napływu z sąsiednich terenów, dochodzą pod' powierzchnie terenu. Wody zaskórne charakteryzują się:

-Podatnością na zanieczyszczenia pochodzącymi z opadów atmosferycznych i z samej powierzchni terenu

-Zanieczyszczeniem drobnoustrojami strefY glebowej

-Silną podatnością na dobowe zmiany temperatur.

43.Strefy hydrogeologiczne w podłożu.

W warstwie wodonośnej, umiejscowionej bezpośrednio pod powierzchnia terenu, można wydzielić dwie główne strefy:

-Saturacji - strefa nasycenia, nawodnienia. Jest to część warstwy wodonośnej w której wszystkie próżnie otwarte wypełnione są wodą wolną. Przy pominięciu próżni zamkniętych, odizolowanych od wody wolnej, a wypełnionych gazami, można przyjąć że strefh saturacji jest ośrodkiem dwufazowym, złożonym z fazy stałej (skały) i ciekłej (wody) .

-Aeracji - nienawodniona, występuje ponad strefa saturacji. Jest to strefa napowietrzenia i jest to ośrodek trójfazowy. Obok fazy stałej (skała) i ciekłej (woda fizycznie związana, okresowo wolna, opadowa infiltrująca do strefY saturacji), występuje faza gazowa - powietrze.

Miejscami, w utworach zawierających próżnie o małych rozmiarach wyróżniamy podstrefę wzniosu kapilarnego (dominuje w niej woda kapilarna).

Opisany wyżej zespół stref może występować również na dowolnej głębokości ale w warstwie wodonośnej. 44.Napięte zwierciadło wód podziemnych

Jeżeli w warstwie wodonośnej, całkowicie nawodnionej i przykrytej nakładem nieprzepuszczalnym, znajduje się woda pod pewnym ciśnieniem. większym od atmosferycznego, wówczas na granicy warstwy wodonośnej i nakładu występuje napięte (naporowe) zwierciadło wody podziemnej. Jest to zwierciadło wymuszone i przyjmuje ono ksztalt powierzchni stropowej warstwy wodonośnej.

45.Charakterystyka wód wgłębnych

Wody wgłębne - wody występujące w warstwie wodonośnej odizolowanej od powierzchni terenu utworami nieprzepuszczalnymL Mogą występować na różnych głębokościach (np. w skałach osadowych) i tworzą układy warstw wodonośnych, poprzegradzanych warstwami nieprzepuszczalnymi. Wtedy mówi się o piętrach (zespół warstw jednej formacji stratygraficznej np. 3-rzędu) i poziomach (warstwy wchodzące w skład jednego piętra) wód wgłębnych. W większości przypadków wody te posiadają zwierciadło napięte (co się wiąże z ciśnieniem piezometrycznym w wyniku czego mogą powstawać studnie artezyjskie), niekiedy tylko jest to zwierciadło swobodne. Poza tym są to wody odnawialne i zasilane opadami lub wodami gruntowi oraz wodami wgłębnymi z innego poziomu wodonośnego. Ich skład chemiczny zależy od składu opadów i powierzchni przez które woda przepływa

46.Istota i warunki występowania zwierciadła piezometrycznego.

Jeżeli do warstwy wodonośnej z napiętym zwierciadłem wody zostanie doprowadzony otwór wiertniczy (studnia), wówczas napłynie do niego woda, jej poziom ustabilizuje się na pewnej wysokości ponad stropem warstwy wodonośnej. Jest to tzw wysokość piezometryczna, określająca wartość ciśnienia piezometrycznego (wyrażonego wysokością słupa) w miejscu otworu. Powierzchnia wyznacząjąca poziom wysokości piezometycznych w poszczególnych punktach warstwy wodonośnej nazywa się zwierciadłem piezometrycznym.

47.Sposób graficznego przedstawienia zwierciadła wód podziemnych.

Zaznacza się je linią przerywaną i trójkącikiem postawionym na szpicy niewypełnionym dla zwierciadła ustabilizowanego, a wypełnionym czarnym kolorem dla zwierciadła nieustabilizowanego. (pytanie do dupy, nie wiem może cos więcej trzeba powiedzieć ... )

---