5. Spółka wodna jest to osoba prawna, tworzona na podstawie Prawa wodnego w celu zaspokajania niektórych potrzeb w zakresie gospodarowania wodami.

Tworzenie spółki Utworzenie spółki wodnej następuje poprzez sporządzenie pisemnej umowy pomiędzy co najmniej trzema osobami fizycznymi lub prawnymi. Założyciele uchwalają statut spółki oraz dokonują wyboru zarządu i innych organów spółki. Spółki wodne podlegają nadzorowi starosty. Starosta zatwierdza statut spółki w drodze decyzji. Spółka wodna nabywa osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu. Spółki wodne nie działają w celu osiągnięcia zysku, ale mogą wypracowywać zysk netto, który musi być przeznaczony na cele statutowe spółki.

Działalność Spółki wodne są tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do:

• zapewnienia wody dla ludności w tym uzdatniania i dostarczania wody,

• ochrony wód przed zanieczyszczeniem w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków,

• ochrony przeciwpowodziowej,

• melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na terenach zmeliorowanych,

• wykorzystywania wody do celów przeciwpożarowych,

• utrzymywania wód.

Spółki wodne nie mogą prowadzić działalności w zakresie uregulowanym ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków. Spółka wodna odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem natomiast członek spółki wodnej nie odpowiada za zobowiązania spółki.

Finansowanie działalności spółki

• Spółka wodna powinna być finansowana ze składek członków.

• Spółka wodna może generować zysk który powinien zostać przeznaczony tylko i wyłącznie na działania statusowe spółki.

• Spółki wodne mogą korzystać z pomocy państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, w formie dotacji podmiotowych z budżetu państwa oraz dotacji jednostki samorządu terytorialnego, stosownie do wymagań przewidzianych przepisami o finansach publicznych.

6. Oszczędne gospodarowanie wodą
Wobec wzrastającego zapotrzebowania na wodę, przy jednoczesnym wyczerpywaniu zapasów wód podziemnych, instytucje odpowiedzialne za gospodarkę wodną zostały zmuszone do opracowania sposobów ochrony jej zasobów. Jednym z nich jest modyfikacja naturalnego obiegu wody. Naturalna cyrkulacja przebiega od oceanu do atmosfery, z atmosfery do rzek i z rzek z powrotem do morza. Hydrolodzy doszli do wniosku, że można ten obieg spowolnić, budując sztuczne zapory wodne, tworząc tym samym ogromne rezerwuary wody w powstałych powyżej nich zbiornikach. Największy sztuczny zbiornik wodny na świecie to zbiornik Bracki na Angarze.
Sztuczne zbiorniki wodne, zwane też jeziorami retencyjnymi stanowią też jeden z istotnych elementów zabezpieczenia przeciwpowodziowego. W przypadku zwiększonych opadów, potrafią one zatrzymać w sobie nadmiar wody, zabezpieczając niżej położone tereny przed zalaniem. Zbiorniki retencyjne są też wykorzystywane do celów rekreacyjnych, a woda spiętrzona na zaporze zwykle zostaje zaprzęgnięta do produkcji prądu w elektrowniach wodnych.
Z obniżeniem poziomu wód gruntowych mamy do czynienia wtedy, kiedy wydobywa się jej więcej niż wynoszą opady na danym obszarze. Sytuacja taka zaistniała w Londynie, który czerpał wodę z kredowych i piaskowych warstw wodonośnych. Aby uniknąć takiej sytuacji, wiele europejskich krajów wypompowuje nadmiar wody z rzek z powrotem do warstw wodonośnych.
Wodę można też poddawać procesowi powtórnego uzdatniania. Na przykład w niektórych zakładach przemysłowych woda po użyciu wędruje do zakładowej oczyszczalni, po czym powtórnie wykorzystuje się ją w procesie produkcji. Taki zamknięty obieg nazywa się recyklingiem. Recykling jest jednak bardzo drogi, dlatego wiele zakładów odrzuca tę metodę i korzysta z „taniej”, świeżej wody. Stosunkowo najprostsze jest studzenie i powtórne wykorzystanie wody w elektrowniach. Już taka oszczędność wpłynęłaby dodatnio na stan środowiska naturalnego.

7. Jakość wody do nawodnień oraz wody dyspozycyjne.

Zależy przede wszystkim od rodzaju upraw lub użytków jakie zamierza się nawadniać. Najwyższe wymagania co do jakości mają rośliny warzywne, i owocowe przeznaczone do spożycia na surowo. Zanieczyszczenia bada się pod kątem ich szkodliwości dla ludzi, zwierząt oraz roślin. Ścisłe kryteria jakości wody zawarte są w rozporządzeniach MOŚZNiL. Są tam zawarte wartości dopuszczalne różnych pierwiastków bądź związków chemicznych w zależności od rodzaju roślinności uprawianej. Do najczęściej spotykanych zanieczyszczeń należą NaCl, Na₂Co₃, Na₂SO₄, związki azotu i fosforany oraz detergenty. Zawartość mikroelementów jest pożądana jednak i one nie mogą przekroczyć dopuszczalnych stężeń. Temperatura wody nie powinna przekraczać 30⁰C i nie powinna być niższa od 12⁰C. Unoszone w wodzie takie zanieczyszczenia jak wodorosty , fauna wodna, drobne części roślin powodują zatykanie koszy ssawnych a nawet niszczą wirniki pomp. Dlatego koniecznie jest stosowanie krat lub sit przed dopłynięciem wody do pompy albo należy stosować zbiorniki osadowe lub stosować filtry żwirowe.

Wody dyspozycyjne. Należy zawsze zachować w cieku przepływ nienaruszalny, który może być przepływem biologicznym albo być uzależniony od potrzeb wodnych innych ważniejszych konsumentów wody. Wody dyspozycyjne to takie wody , których możemy użyć zachowując jednocześnie przepływ nienaruszalny.

Systemy drenarskie  System drenarski służy do zbierania nadmiaru wody gruntowej i odprowadzania jej do odbiornika. Systemy drenarskie znajdują zastosowanie w budownictwie drogowym, ogólnym i melioracjach rolnych. Oferta obejmuje rury i kształtki z PVC-u oraz z PE a także studzienki drenarskie. Elementy systemu są produkowane zgodnie z odpowiednimi Aprobatami Technicznymi wydanymi przez COBRTI Instal oraz IBDiM

Wody dyspozycyjne Należy zawsze zachować w cieku przepływ nienaruszalny, który może być przepływem biologicznym albo być uzależniony od potrzeb wodnych innych ważniejszych konsumentów wody. Wody dyspozycyjne to takie wody , których możemy użyć zachowując jednocześnie przepływ nienaruszalny. Wody dyspozycyjne są to wszystkie wody, które możemy wykorzystać do nawodnień. Mogą to być zarówno wody powierzchniowe jak i podziemne, pod warunkiem, że spełniają kryteria przydatności wody do nawodnień.

Przydatność wody do nawodnień zależy od:

- zawartość w niej substancji organicznych i mineralnych, szczególnie substancji szkodliwych dla roślin, zwierząt i ludzi

- zawartości w niej soli, metali ciężkich (rtęć,ołów nikiel), pozostałości pestycydów, bakterii chorobotwórczych, fenoli, substancji ropopochodnych oraz innych składników wpływających negatywnie na wielkość i jakość plonów, a także na walory smakowe, zdrowotne, technologiczne

6. Kryteria wyboru systemu nawadniającego.

Celem nawodnień jest wytworzenie i regulowanie /odpowiednio dla potrzeb/ stosunków wodnych oraz związanych z nimi stosunków cieplnych i pokarmowych w glebach na terenach, gdzie występuje brak wody, stanowiącej niezbędny czynnik powiększenia żyzności gleb i uzyskania wysokich i stałych plonów roślin.

Ze względu na cel i sposób działania rozróżnia się nawodnienia:

zwilżające, których celem jest uzupełnienie zapasów wilgoci w glebie, niezbędnych dla optymalnego rozwoju roślin, użyźniające, dostarczające wraz z wodą składników odżywczych rozpuszczonych w wodzie lub obecnych w zawiesinie /namuły/ w celu bezpośredniego zaopatrzenia roślin, polepszenia fizycznych i chemicznych właściwości gleby bądź też wytworzenia nowej warstwy gleby na mało przydatnym dla rolnictwa podłożu /tzw. kolmatacja/, przemywające w celu usuwania szkodliwych związków z profilu glebowego, np. zasolenia, związków żelaza., a także szkodników roślinnych i zwierzęcych, ochronne, regulujące stosunki termiczne gleby /ocieplające, ochładzające powietrze, tworzenie odpowiedniego mikroklimatu bądź zwalczające niepożądane rośliny lub faunę.

Systemy nawodnień:

Ze względu na sposób dostarczania wody do czynnej warstwy gleby można wyróżnić następujące nawodnienia:

- napowierzchniowe, które mogą być: zalewowe, nasiąkowe, deszczowniane, kroplowe

- podpowierzchniowe, które mogą być: przesiąkowe, podsiąkowe.

Kryteria wyboru systemu nawadniającego:

O wyborze systemu nawadniającego decydują między innymi następujące czynniki:

Cel nawodnień oraz potrzeby wodne roślin,

Ilościowe i jakościowe zasoby wodne,

Ukształtowanie powierzchni terenu,

Rodzaj i wykorzystanie gleb,

Rachunek ekonomiczny,

9. Podstawy projektowania nawodnień podsiąkowych.

ETAP I

1. Znalezienie źródła wody

2. Podział obszaru na kwatery - z uwzględnieniem potrzeb nawadnianych roślin

3. Wytyczenie optymalnej trasy sieci rowów

ETAP II

1. Obliczenie wielkości parowania terenowego.

Do obliczeń wielkości parowania terenowego można posłużyć się metodą Ostrołęckiego lub metodą Szarowa: Metoda Ostrołęckiego: Eg = k ·β Σd [mm]

gdzie:

k - biologiczny wskaźnik parowania łąk

β - higrometryczny współczynnik parowania

Σd - suma średnich dobowych niedosytów wilgotności pow. (mm),

2. Obliczenie niedoborów wody.

• dla roku średniosuchego o prawdopodobieństwie wystąpienia 25% (co 4 lata)

3. Obliczenie zapotrzebowania na wodę.

• Dla roku średniosuchego o prawdopodobieństwie wystąpienia 25%

• Dla roku suchego o prawdopodobieństwie wystąpienia 10% (co 10 lat)

Ustalenie dawki polewowej netto i brutto.

Dawka netto - jest to ilość wody, jaką należy wprowadzić na jednostkę powierzchni w czasie trwania nawodnienia dla osiągnięcia celu nawodnienia.

Dawka brutto - dawka netto powiększona o straty na parowanie i przesiąki.

ETAP III

Parametry sieci:

1. Rozstawa rowów:

• Na glebach min: 40-100m

• Na glebach org: 200-300m

2. Długość rowów: ok. 500m

3.Minimalny spadek dna: 0,05%

4. Maksymalny spadek dna: 0,1 %

Układ urządzeń nawadniających

układ niezależny układ zależny

1 - ciek główny 5 - rowy odwadniająco-nawadniające 9 - rów główny

2 - jaz piętrzący 6 - zbieracze

3 - zastawka 7 - rurociągi odwadniające - nawadniające

4 - doprowadzalnik 8 - przepusty

Układ niezależny - występują doprowadzalniki (rowy doprowadzające wodę) odprowadzalniki.(rowy odprowadzające wodę). W takim układzie można nawadniać każdą kwaterę niezależnie.

Układ zależny - występuje rów główny, który pełni funkcję zarówno doprowadzalnika i odprowadzalnika. Nawodnienie prowadzi się od partii położonych najwyżej i kolejno przechodzi do tych położonych najniżej. Zrzutem wody nazywamy tą ilość wody, która spływa po zalaniu danej kwatery.

5. Głębokości:

• rowów nawad-odwad: 0,8-1,1m (użytki zielone)

• rowów zbiorczych: o 5-15 cm większa niż głównych rowów bocznych

6. Nachylenie skarp rowów:

• dla rowów o głębokości do 1,5m: 1:1 - 1:1,5 - gl. mineralnych,

• 1:1 - 1:2 w gl. Organicznych

7. Minimalna szerokość dna:

- rowów odwad- nawad: 0,4m

- rowów zbiorczych i głównych: 0,5m

8. Rowy odwadniające projektuje się z maksymalnym dopuszczalnym spadkiem.

9. Rowy nawadniająco - odwadniające z minimalnym dopuszczalnym spadkiem.

10. Budowle piętrzące lokalizuje się na rowach głównych i zbiorczych w takich miejscach, by zasięg ich skutecznego działania był jak największy.

11. Układ rowów na obiekcie nawadnianym podsiąkowo powinien być dostosowany do:

- ukształtowania terenu

- funkcjonalności

- warunków sytuacyjnych i eksploatacyjnych

Nawodnienia podsiąkowe- polegają na regulowaniu położenia zwg. w dostosowaniu do potrzeb danej rośliny. Mogą być realizowane w dwóch systemach:

-ze zmiennym podsiąkłem,

-okresowym podsiąkiem.

Każda z tych odmian może być zrealizowana z regulowanym odpływem jako zależny (wspólna sieć nawad.-odwad.) i niezależny. Najpowszechniejszą formą było nawodnienie podsiąkowe z sieci rowów. Obecnie coraz częściej są stosowane nawodnienia za pomocą sieci kombinowanej ( rowy + dreny). Takie rozwiązanie eliminuje gęstą sieć rowów i ułatwia eksploatację, zmniejszają się również nakłady na bieżącą konserwację sieci rowów a równocześnie zyskuje się znaczne powierzchnie gleb zajmowane przez rowy. Zwiększa to produkcję rolniczą na terenach nawadnianych. Nawodnienia te powinny być stosowane na płaskich, wyrównanych powierzchniach gruntów, w których wody gruntowe nie obniżają się głębiej niż około 1,5m poniżej pow. Terenu.

Rys. 3. Schemat hydrauliczny nawadniania podsiąkowego

11.Nawodnienia zalewowe. Polega na zalaniu terenu wodą, skąd przenika ona do profilu glebowego i nasyca go od góry do pełnej pojemności wodnej. Po zakończeniu nawodnienia sieć odwadniająca odprowadza nadmiar wody. W czasie nawodnienia grubość warstwy wody nie powinna przekraczać 25-30cm. Niezbędny jest, więc płaski i wyrównany teren o spadkach nieprzekraczających 3-4 %_o . Dzięki licznym odmianom i formom nawodnienia zalewowe mogą być stosowane jako użyźniające, oczyszczające, przemywające itp. W zależności od rozwiązań technicznych rozróżniamy nawodnienia zalewowe naturalne( nie kontrolowane), kierowane i regulowane (sztuczne) Obecnie zalewy niekontrolowane nie są stosowane. Najczęściej występują kierowane i regulowane w układzie zależnym bądź niezależnym.

Rys. 5. Schemat hydrauliczny nawadniania zalewowego

15.Terminy nawodnień wydaje się że niedobór wody w roślinie byłby najlepszym kryterium do jego określenia. Zanim jednak pojawią się widoczne symptomy niedoboru wody takie, jak więdnięcie czy zmiana koloru liści - już przy znacznie mniejszym stresie wodnym następuje spowolnienie przebiegu procesów fizjologicznych w roślinie co w konsekwencji prowadzi do obniżenia plonu i jego jakości. W praktyce terminy nawodnień ustalane są więc na podstawie pomiarów wilgotności lub potencjału wodnego gleby bądź też pomiarów potencjalnej ewapotranspiracji, która zależy od przebiegu warunków pogodowych w czasie wegetacji. Do pomiaru potencjału wodnego gleby używane są tensjometry lub irrometry których zaletą jest szybkość reakcji urządzenia na zmiany potencjału, a wadą - zakres pomiaru ograniczony do około 100 kPa. Wskazywane przez tensjometry wartości, przy których powinno się rozpocząć nawadnianie, nie są jednakowe dla wszystkich gleb.

14. Nawodnienia deszczowniane- ogó1nacharakterystyka.

Nawodnienia deszczowniane zalicza się do nawodnień napowierzchniowych. Wyróżnia się tu trzy podstawowe systemy:

-deszczownie ruchome (przenośne, przewożone, przetaczane,samobieżne), są najtańsze, wymagają jednak większych nakładów eksploatacyjnych, są mniej trwałe i mogą działać na niewielkiej powierzchni;

-deszczownie stałe są bardzo drogie. Nie wymagają jednak dużych nakładów eksploatacyjnych. Utrudniają jednak mechanizację upraw. Są stosowane w zasadzie w uprawach ogrodowych i na obiektach sportowych.

-deszczownie półstałe -najbardziej rozpowszechnione, ze względu na powierzchnię nawadnianą deszczownie dzielimy na:

a)Małoobszarowe F<50ha Q<25l/s

b)Średnioobszarowe F 50- 300 ha Q25-150 l/s

c)Wielkoobszarowe F>300 ha Q>150 l/s

Rys. 7. Schemat hydrauliczny nawadniania deszczownianego

16. 17. Utrzymanie i konserwacja systemów nawadniających.

Zadania eksploatacji urządzeń i systemów nawadniających:

1) Odbudowa

• przywracanie sprawności systemom melioracyjnym

• rekonstrukcja zniszczonych częściowo lub całkowicie elementów melioracyjnych

• odtworzenie na podstawie dochodowych fragmentów

• uzupełnienie brakujących fragmentów budowli

2) Czyszczenie urządzeń melioracyjnych

• usuwanie roślin z cieków - skarpy i dno wygaszać 2-3razy w ciągu okresu wegetacyjnego

• usuwanie namułów z dna cieku - podczas gdy rów nie prowadzi wody

• naprawa uszkodzonych skarp - ubytki zasypywać ziemią, ubić i podsiać albo odarniować

3) Eksploatacja rowów

- polega na utrzymaniu tych urządzeń oraz budowli z nimi związanych w pełnej sprawności, wszystkie urządzenia znajdujące się na ciekach powinny być kontrolowane.

Współczesna modernizacja deszczowni polega na ich w miarę możliwości zautomatyzowaniu. Zabiegi zaliczane do konserwacji bieżącej: -usuwanie roślinności z dna cieków, koszenie skarp cieków wałów i grobli, usuwanie pojedynczych zakrzaczeń ze skarp cieków wałów i grobli -usuwanie lokalnych zamuleń, zanieczyszczeń i zatorów z koryt i cieków -drobne i lokalne naprawy skarp i umocnień brzegowych -likwidacja korytarzy z nor zwierzęcych w korpusie wałów -pielęgnacja darni na skarpach.

Zabiegi zaliczane do konserwacji gruntowej: -usuwanie zamuleń występujących w sposób ciągły w korytach cieków i usuwanie zakrzaczeń na skarpach cieków i wałów przeciwpowodziowych -likwidacja urządzeń i wyrw powstałych na skarpach -naprawa i wymiana na całej dł. umocnień i ubezpieczeń skarp dna cieków.

Konserwacja gruntowna urządzeń wodnomelioracyjnych polega na: okoszeniu skarp i poboczy, odmulenie dna z rozplantowaniem wydobytego urobku, oczyszczeniu przewodów rurowych przepustów.

Konserwacja rzek i kanałów: usuwanie przeszkód tamujących przepływ wody -odmuleniu koryta -wykaszanie brzegów.

Konserwacja wałów przeciwpowodziowych: -uzupełnienie ubytków traw na skarpach i koronie -wykaszanie wałów -naprawa dróg dojazdowych.

Konserwacja drenowania -odmulanie rowów, wylotów i studzienek

Konserwacja ujęć wody i stacji pomp:

1) Konserwacja ujęć wody do nawodnień w okresie nawodnieniowym:

- systematyczne usuwanie zanieczyszczeń krat oraz osadów ze studzienek - osadników.

- gruntowny przegląd urządzeń przed przystąpieniem do nawodnień i usunięcie wszelkich uszkodzeń powstałych w zimie na skutek mrozu, wezbranych wód, działalności zwierząt itp.

- zabezpieczanie ujęć wodnych na zimę przed ewentualnymi uszkodzeniami, zakonserwowanie części drewnianych i metalowych

2) konserwacja agregatów pompowych przewoźnych i stałych zainstalowanych w budynkach pompowni:

- systematyczna i prawidłowa konserwacja silników pomp wg instrukcji fabrycznej

• sprawdzanie w agregatach spalinowych (przewoźnych i stałych) poziomu wody w układzie chłodzenia, poziomu oleju w zbiornikach olejowych oraz szczelności przewodów paliwowych, olejowych, powietrznych i wodnych, szczególnie w miejscach połączeń

- zabezpieczanie powierzchni metalowych przed korozją.

Na zimę agregaty pompowe muszą być odpowiednio zabezpieczone przed ujemnymi wpływami mrozu, należy:

- dokładnie odwodnić pompy wraz z armaturą od strony tłocznej i ssawnej

- oczyścić wnętrze pomp oraz cylindry silników spalinowych i napełnić je olejem w celu ochrony przed korozją

- zabezpieczyć akumulatory przez ich wymontowanie i przechowywanie w stanie naładowanym w pomieszczeniach w temp powyżej 0°C.

Agregaty przewoźne ustawia się na zimę w pomieszczeniach zamkniętych na odpowiednich podporach tak aby koła nie dotykały ziemi.

Czynności eksploatacyjne, konserwacyjne i napraw bieżących w cyklu rocznym sieci podziemnej rurociągów deszczownianych.

We wszystkich rodzajach deszczowni (stałych, półstałych, ruchomych) do elementów wymagających stałej konserwacji zarówno w okresie nawodnień jak i poza sezonem należą:

- ujęcia wody

- agregaty pompowe ruchome lub stałe

- przewody ssawne oraz tłoczne stałe i przenośne wraz z uzbrojeniem i armaturą przenośną

- zraszacze

- wyposażenie uzupełniające (urządzenia do rozdeszczenia nawozów mineralnych, wozy do przewozu rur itp.)

Ze względu na dużą liczbę elementów technicznych występujących w urządzeniach do nawodnień deszczownianych, ich obsługa i konserwacja musi być prowadzona przez odpowiednio wyszkolony personel. Wszystkie naprawy bieżące oraz remonty kapitalne powinny być przeprowadzane w określonych terminach, zgodnie z przepisami technicznymi. Do napraw muszą być użyte odpowiednie materiały i części zamienne.

1) Konserwacja ujęć wody do nawodnień w okresie nawodnieniowym:

- systematyczne usuwanie zanieczyszczeń krat oraz osadów ze studzienek - osadników

- gruntowny przegląd urządzeń przed przystąpieniem do nawodnień i usunięcie wszelkich uszkodzeń powstałych w zimie na skutek mrozu, wezbranych wód, działalności zwierząt itp.

- zabezpieczanie ujęć wodnych na zimę przed ewentualnymi uszkodzeniami, zakonserwowanie części drewnianych i metalowych

2) konserwacja agregatów pompowych przewoźnych i stałych zainstalowanych w budynkach pompowni:

- systematyczna i prawidłowa konserwacja silników pomp wg instrukcji fabrycznej

- sprawdzanie w agregatach spalinowych (przewoźnych i stałych) poziomu wody w układzie chłodzenia, poziomu oleju w zbiornikach olejowych oraz szczelności przewodów paliwowych, olejowych, powietrznych i wodnych, szczególnie w miejscach połączeń

- zabezpieczanie powierzchni metalowych przed korozją

Na zimę agregaty pompowe muszą być odpowiednio zabezpieczone przed ujemnymi wpływami mrozu, należy:

- dokładnie odwodnić pompy wraz z armaturą od strony tłocznej i ssawnej

- oczyścić wnętrze pomp oraz cylindry silników spalinowych i napełnić je olejem w celu ochrony przed korozją

- zabezpieczyć akumulatory przez ich wymontowanie i przechowywanie w stanie naładowanym w pomieszczeniach w temp powyżej 0°C.

Agregaty przewoźne ustawia się na zimę w pomieszczeniach zamkniętych na odpowiednich podporach tak, aby koła nie dotykały ziemi.

3) konserwacja na przewodach ssawnych:

- sprawdzanie podczas pracy prawidłowości działania zaworów stopowych, szczelności połączeń poszczególnych odcinków, stanu technicznego elementów elastycznych

- usuwanie powstałych uszkodzeń lub nieszczelności przewodu

- zabezpieczanie przewodów ssawnych do agregatów przewoźnych na okres zimy przez ich oczyszczenie, kosze ssawne i przewody metalowe powinny być ponadto przetarte szmatą nasyconą olejem

- opróżnianie z wody przewodów ssawnych w pompowniach stałych oraz zabezpieczaniu ich przed korozją

4) konserwacja rurociągów stałych podziemnych:

- przeprowadzanie okresowych przeglądów stanu technicznego hydrantów, zasuw, zaworów, wodomierzy itp. w czasie pracy deszczowni

- wykonywanie napraw i usuwanie usterek

- odwadniania rurociągów na okres zimy przez otwarcie hydrantów i zaworów odwadniających

5) konserwacja rurociągów przenośnych:

- sprawdzanie w czasie eksploatacji deszczowni szczelności złącz, prawidłowości założenia uszczelek i ich stanu technicznego

- wykonywanie napraw, wymiana uszczelek, pierścieni itp.

- zabezpieczanie rurociągów i armatury na okres zimy przez oczyszczenie rur, zakonserwowanie oraz odpowiednie składowanie na wozach czy stojakach

6) konserwacja zraszaczy:

- sprawdzanie w czasie eksploatacji sprawności ich działania, zwłaszcza sprężyny i jej napięcia

- smarowanie części podlegających ścieraniu

- usuwanie zanieczyszczeń

- odpowiednie zakonserwowanie i zabezpieczenie zraszaczy na czas przestoju lub na zimę (oczyszczenie z piasku i wody, umycie ropą lub olejem, nasmarowanie wazeliną techniczną i zostawienie w pomieszczeniu zamkniętym na stojakach)

- wykonywanie niezbędnych napraw i wymiany części uszkodzonych uszczelek, sprężyn itp.

Dozowniki nawozów mineralnych po każdym użyciu powinny być przepłukane czystą wodą. Na zimę zbiorniki należy remontować, oczyścić i nasmarować ropą. Węże gumowe oczyszczone, umyte i wysuszone powinny być przechowywane w suchym pomieszczeniu. Konserwacja wozów do transportu rur i armatury polega na umyciu i pomalowaniu całego wozu, naprawieniu uszkodzeń i nasmarowaniu łożysk. Po wyschnięciu farby wóz powinien być postawiony pod wiatą na odpowiednich podstawkach odciążających koła oraz resory.

Czynności eksploatacyjne konserwacyjne i napraw bieżących nadziemnych urządzeń deszczownianych.

Do podstawowych zasad eksploatacji urządzeń deszczownianych zaliczamy:

- uwzględnianie przy organizacji pracy rzeczywistych polowych jednostek eksploatacyjnych (kompletnych rurociągów ze zraszaczami) a nie poszczególnych pojedynczych zraszaczy

- dobieranie technicznych jednostek eksploatacyjnych tak, aby miały mniej więcej stałą długość w obrębie danego pola a długość robocza rurociągu ze zraszaczami musi być dostosowana do szerokości pola

- dostosowania wydajności agregatów pompowych do niezbędnej liczby jednocześnie czynnych jednostek eksploatacyjnych lub tez przy określonej wydajności agregatów pompowych dobranie takich zraszaczy i średnic dysz by można było utworzyć pełne rurociągi boczne

- każda jednostka eksploatacyjna powinna mieć swój front pracy nie przegradzany innymi rurociągami, front pracy dla jednostki eksploatacyjnej powinien zapewniać realizację nawodnienia w ciągu jednego cyklu deszczowania.

W czasie eksploatacji urządzeń deszczownianych należy:

- stosować proste i racjonalne układy rurociągów powierzchniowych, przy których przemieszczanie rurociągów ze zraszaczami z jednego na drugie stanowisko pracy odbywać się będzie w sposób planowany, zorganizowany i ciągły

- przemieszczać rurociągi z jednego stanowiska na drugie tylko w połowie po powierzchni już nawodnionej oraz po najkrótszej drodze między kolejnymi pozycjami tych rurociągów

- rurociąg boczny układać tak, aby ruch ich odbywał się zgodnie z kierunkiem upraw rzędowych, aby nie niszczyć nawadnianych roślin w czasie przemieszczania urządzeń nawadniających

- stosować w układach rurociągów powierzchniowych tzw. rurociągi zmianowe (rezerwy instalacyjne), które umożliwiają ciągłą pracę agregatów pompowych oraz rytmiczną pracę pracowników obsługujących deszczownię w ciągu dnia pracy

- zapewnić niezbędną ilość odpowiednich środków transportowych oraz odpowiednią liczbę wyszkolonych pracowników do obsługi urządzeń deszczownianych.

20. Prognozowanie i sterowanie nawodnień. Do podstawowych metod sterowania nawodnieniami należą:

• metody bazujące na bezpośrednich pomiarach wilgotności i siły ssącej gleby

• metody bilansowe oparte na pomiarach danych klimatycznych ( opad, parowanie, temperatura powietrza, niedosyt wilgotności)

• metody informacyjno bilansowe, polegające na modelowaniu matematycznym.

Okres zwrotu nakładów oblicza się ze wzoru: n=I/(P-K); n - liczba lat; I - koszt inwestycji zł/ha; P - wartość przyrostu plonów zł/ ha; K - suma rocznych kosztów utrzymania systemu zł/ha

Rozrząd wody może być dokonany w różny sposób: 1)pobór wody odbywa się planowo wg. Harmonogramu 2)pobór wody odbywa się dowolnie. Zależnie od aktualnych potrzeb wodnych. Ad1)może być realizowany następującymi metodami: a)metoda stałego dopływu, polega na dostarczeniu każdemu użytkownikowi stałego dopływu o małym wydatku ustalonym na podstawie sekundowego zapotrzebowania w całym okresie nawodnienia. Metoda stosowana przy małej intensyfikacji produkcji rolnej b)metoda stałej rotacji. Każdy użytkownik otrzymuje w określonym punkcie poboru i w ustalonym terminie i kolejności odpowiednią ilość wody. Stosowana przy sprawnej sieci doprowadzającej i wystarczających zasobach wodnych c)metoda zmiennej rotacji. Każdy użytkownik otrzymuję wodę planowo, według harmonogramu. Harmonogram taki powstaje w wyniku analizy aktualnych zasobów wody i potrzeb wodnych na obiekcie. Stosowana przy intensywnych systemach. Ad2)Rozrząd wody na obiekcie przy dowolnym poborze polega na tym, że użytkownik (dział nawadniany) pobiera wodę w dowolnym czasie i w określonej ilości. Warunkiem takiego systemu jest ujęcie wody o stałym wydatku.

20. Prognozowanie i sterowanie nawodnieniami deszczownianymi.

Do podstawowych metod sterowania nawodnieniami należą:

• metody bazujące na bezpośrednich pomiarach wilgotności i siły ssącej gleby

• metody bilansowe oparte na pomiarach danych klimatycznych ( opad, parowanie, temperatura powietrza, niedosyt wilgotności)

• metody informacyjno bilansowe, polegające na modelowaniu matematycznym.

1.Podstawowe zasady eksploatacji systemów nawadniających. (pyt.23-sprawność systemów nawadniających). Nawodnienia powinny stwarzać optymalne warunki powietrzno- wodne w glebie, zwłaszcza w okresach szczególnego zapotrzebowania roślin na wodę. Należy jednak pamiętać, że o wysokości plonów decyduje cały kompleks zabiegów rolniczo technicznych. Woda w glebie dostępna dla roślin stanowi tylko jeden składnik tego kompleksu. Efektywność nawodnienia jest tym większa im wyższy jest poziom gospodarowania rolniczego na terenach nawadnianych. Stąd też nawodnienia należy stosować dopiero wtedy, kiedy zapewnione będą wszystkie inne zabiegi agrotechniczne. Jednym z podst. zadań na terenach nawadnianych jest optymalne zharmonizowanie pracy głównych doprowadzalników wody z rozkładem i wielkością zapotrzebowania wody w obrębie szczegółowej sieci rozdzielczej. Służy temu plan gospodarki wodnej uwzględniający wielkość i rozkład w czasie, dawek nawodnieniowych na poszczególnych częściach nawadnianej pow.

W zależności od celu i systemów nawodnień, a także warunków glebowych, klimatycznych, rodzaju uprawianych roślin oraz stanu organizacyjnego i poziomu stosowanej agrotechniki rozrząd wody może być dokonany w różny sposób:

• pobór wody odbywa się planowo wd. harmonogramu

• pobór wody odbywa się dowolnie. Zależnie od aktualnych potrzeb wodnych.

Rozrząd wody na obiekcie zaopatrywanym planowo może być realizowany następującymi metodami:

- metoda stałego dopływu, polega na dostarczeniu każdemu użytkownikowi stałego dopływu o małym wydatku ustalonym na podstawie sekundowego zapotrzebowania w całym okresie nawodnienia. Metoda stosowana przy małej intensyfikacji produkcji rolnej.

- metoda stałej rotacji. Każdy użytkownik otrzymuje w określonym punkcie poboru i w ustalonym terminie i kolejności odpowiednią ilość wody. Stosowana przy sprawnej sieci doprowadzającej i wystarczających zasobach wodnych

- metoda zmiennej rotacji. Każdy użytkownik otrzymuję wodę planowo, według harmonogramu. Harmonogram taki powstaje w wyniku analizy aktualnych zasobów wody i potrzeb wodnych na obiekcie. Stosowana przy intensywnych systemach. Rozrząd wody na obiekcie przy dowolnym poborze polega na tym, że użytkownik ( dział nawadniany) pobiera wodę w dowolnym czasie i w określonej ilości. Warunkiem takiego systemu jest ujęcie wody o stałym wydatku. Jeżeli zasoby wodne są niewystarczające to poszczególne działy muszą być nawadniane kolejno. Oprócz zróżnicowanego zapotrzebowania na wodę przez rośliny występują też różnice w dawkach w zależności od rodzaju gleby.

Źródła wody do nawodnień i sprawność systemów nawadniających. A. Do deszczowania można wykorzystywać wodę powierzchniową z rzek i strumieni, jezior, stawów oraz sztucznych zbiorników, wodę podziemną ze studni wierconych i kopanych a także wodę z naturalnych źródlisk. Wodę ze studni można stosować, jeżeli głębokość studni nie przekracza 30m. Głębsze wody są zarezerwowane dla celów gospodarczych i pitnych. W przeciętnych warunkach wydajność takich studni jest niewielka, co powoduje, że ze studni głębinowych można nawadniać tylko niewielkie obszary. Podobnie jest ze źródliskami. Podstawowym źródłem wody dla deszczowań są ujęcia wody powierzchniowej z cieków oraz ze stawów i innych zbiorników. B. Prawidłowy rozrząd wody uwarunkowany jest dobrym stanem i pełną sprawnością urządzeń nawadniających. Dlatego w prawidłowej eksploatacji bardzo dużą rolę odgrywa systematyczna konserwacja. Na terenach dolinowych prace konserwacyjne obejmują głównie budowle ziemne, hydrotechniczne, komunikacyjne. Do najczęściej wykonywanych prac należą:

• usuwanie roślin wodnych z dna oraz roślinności na skarpach rowów ( koszenie)

• likwidacja wszelkich uszkodzeń brzegów oraz zamuleń

• likwidowanie nor zwierzęcych i innych szkód powodowanych przez zwierzęta

• remonty urządzeń rozrządzających, pomiarowych, regulacyjnych, przejazdowych

• płukanie rurociągów

• przeglądy bieżące pomp i armatury na systemach deszczujących.

Prace konserwacyjne w zależności od rozmiarów mogą być wykonywane ręcznie lub mechanicznie.

7

---