Instytucja obowiązku podatkowego. Podaj przykłady określenia w ustawach podatkowych obowiązku podatkowego.
Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.
np. podatek od posiadania psów
Jakie podatki i należności są dochodami budżetu państwa.
Dochodami budżetu państwa są :
podatki i opłaty o charakterze państwowym tj. takie które przechodzą na rzecz budżetu państwa (podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek od gier),
cła,
dywidendy, wpłaty z zysku NBP,
wpłaty od przedsiębiorstw państwowych,
grzywny, mandaty, itp.
Kto i kiedy sporządza wynik z kontroli, co zawiera, jakie wywiera skutki prawne.
Organy podatkowe pierwszej instancji przeprowadzają kontrolę podatkową u podatników, płatników, inkasentów oraz następców prawnych, zwanych kontrolowanymi.
Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu.
Wynik z kontroli jest formą zakończenia postępowania kontrolnego, który dot. innych nieprawidłowości niż ustalenie podatków i innych należności budżetowych.
Wynik sporządzany jest przez inspektora kontroli skarbowej w 3 sytuacjach :
nie stwierdzenia nieprawidłowości,
gdy kontrolowane są dochody budżetów gmin,
gdy postępowanie podatkowe zakończyło się wcześniejszą decyzją organu podatkowego.
Wynik z kontroli jest tylko potwierdzeniem określonego stanu faktycznego, jest to zwykle następstwo kontroli.
Zawiera : oznaczenie organu kontroli skarbowej, oznaczenie kontrolowanego.
Kto może być inspektorem kontroli skarbowej.
Inspektorem kontroli skarbowej może być ten, kto :
posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich,
ma nienaganną opinię i nie był karany za przestępstwa z winy umyślnej,
posiada wyższe wykształcenie prawnicze, ekonomiczne lub inne wyższe o specjalności przydatnej do kontroli skarbowej,
jest zatrudniony w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej i posiada co najmniej 5-letni starz pracy w organach administracji podatkowej, albo 3-letnią praktykę w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej,
złożył egzamin kwalifikacyjny na stanowisko inspektora przed komisją powołaną przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.
Inspektorzy podlegają corocznej ocenie kwalifikacyjnej.
Na czym polegają czynności sprawdzające.
Organy podatkowe I instancji dokonują czynności sprawdzających, mających na celu :
- sprawdzenie terminowości :
składania deklaracji,
wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów,
- stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów (deklaracji),
- ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.
Omów funkcje NBP.
Funkcja emisyjna - jest jedyną instytucją mającą wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym.
Określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto organizuje on obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.
Funkcja banku banków - organizuje system rozliczeń pieniężnych. Prowadzi bieżące rachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Sprawuje kontrolę nad działalnością banków komercyjnych, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego.
Funkcja centralnego banku państwa - prowadzi bankową obsługę budżetu państwa. Prowadzi rachunki bankowe Rządu i centralnych organów państwowych, a także rachunki państwowych jednostek budżetowych.
Płatnik. /art. 8/
Jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, zobowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu; np. zakład pracy, banki, areszty śledcze, ZUS, KRUS, komornicy, notariusze.
Pełnienie obowiązku płatnika można uznać za pewien rodzaj funkcji publicznej, za wykonywanie zadań zleconych z zakresu administracji. Płatnik w pewien sposób wyręcza organ podatkowy, dokonuje czynności wymiaru podatku, ponosi odpowiedzialność za to czy ten podatek obliczy we właściwej wysokości, pobierze od podatnika. Status płatnika nabywa się z mocy prawa.
Płatnikami będą :
zakład pracy, banki, zakłady ubezpieczeń społecznych, szkoły wyższe, areszty śledcze itp.
Inkasent. /art. 9 /
Jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej zobowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Odroczenie terminów. / art. 48 /
Organ podatkowy, na wniosek płatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może :
odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,
odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę,
odraczać inne terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego.
Odroczenie terminu oznacza przesunięcie końcowej daty do dokonania określonej czynności w drodze wydania decyzji. Skutkiem wydania decyzji jest wyznaczenie nowego terminu i w tym terminie powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku. Jeżeli podatnik nie dotrzymał odroczonego terminu płatności ze wszystkimi skutkami podatkowymi organ podatkowy powraca do terminu pierwotnego.
Opłata prolongacyjna 50% stawki procentowej.
Organy - odraczają terminy, Minister Finansów - przedłuża termin.
Potrącanie zobowiązań podatkowych. / art. 64 /
Zobowiązania podatkowe oraz zaległości podatkowe wraz z odsetkami za zwłokę w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa podlegają, na wniosek podatnika, potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa z tytułu :
prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417,419 k.c. (odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariusza), bądź prawomocnej ugody sądowej,
nabycia przez Skarb państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub wywłaszczenie nieruchomości na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami,
odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie,
odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz bytu Państwa Polskiego,
odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej,
robót budowlanych, dostaw lub usług wykonywanych przez podatnika w trybie przepisów o zamówieniach publicznych na rzecz państwowych jednostek budżetowych pod warunkiem, że potrącenie dokonane jest przez tego podatnika i z tej wierzytelności.
(np. piekarz dostarcza pieczywo do szpitala, jednocześnie wygrał przetarg w trybie ustawy o zamówieniach publicznych. Szpital przestaje płacić - jest dłużnikiem piekarza. Piekarz osiąga dochód więc ma płacić podatek - jest dłużnikiem Skarbu Państwa. Piekarz może wtedy złożyć wniosek o kompensatę (wyrównanie, zwrot kosztów), musi być potwierdzenie jednostki budżetowej ( muszą być spełnione 3 warunki), wówczas uznaje się, że piekarz zapłacił podatek).
Przedawnienie możliwości doręczenia decyzji podatkowej. / art. 68 /
Instytucja ta odnosi się wyłącznie do zobowiązań powstających w wyniku doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania. Organ podatkowy wskutek przedawnienia traci prawo do ustalenia zobowiązań podatkowych pomimo, że ciążył na podatniku obowiązek podatkowy.
Zobowiązanie podatkowe nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Trzyletni okres przedawnienia ulega przedłużeniu do 5 lat w sytuacji, jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego, w złożonej deklaracji nie złożył wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania.
Przedawnienie możliwości ściągania podatków. / art. 70 /
Przedawnienie zobowiązania podatkowego zwane jest niekiedy przedawnieniem prawa dochodzenia zobowiązania podatkowego lub przedawnieniem możliwości ściągania podatków.
Przedawnienie to powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, działa samoistnie, niezależnie od zachowania organu podatkowego jak i podatników.
Do stwierdzenia przedawnienia nie jest konieczne wydanie decyzji. Gdy minie termin przedawnienia, organ podatkowy traci prawo domagania się od podatnika zapłaty zaległości i jednocześnie traci prawo dochodzenia zaległości w drodze postępowania egzekucyjnego.
Przedawnienie to dotyczy zobowiązań powstających w drodze samo obliczenia jak i zobowiązań, które powstają w wyniku doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania. Zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką nie ulegają przedawnieniu.
Przedłużanie terminów.
Minister Finansów może, w drodze rozporządzenia ze względu na interes publiczny, przedłużyć terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego. Minister Finansów wyznacza nowy termin do dokonania określonej czynności wynikającej z przepisów prawa podatkowego. Niedotrzymanie tego terminu nie powoduje powrotu do terminu pierwotnego.
Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa lub gminy. / art. 66 /
Szczególnym przypadkiem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego jest przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz :
Skarbu Państwa - w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa,
gminy, powiatu lub województwa - w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody ich budżetów.
Przeniesienie następuje na wniosek podatnika. Przeniesienie własności następuje na podstawie pisemnej umowy, w przypadku przeniesienia na rzecz Skarbu Państwa. Stronami umowy są podatnik i starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, przy czym warunkiem koniecznym do zawarcia umowy jest pisemna zgoda właściwego Urzędu Skarbowego.
Natomiast w przypadku przeniesienia własności na rzecz gminy, stronami są Zarząd Gminy i Podatnik.
Dzień przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych jest dniem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.
Rozkładanie zaległości podatkowej na raty. /art. 48/
Organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może :
odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
W razie wydania decyzji nowym terminem płatności jest dzień, w którym, zgodnie z decyzją powinna nastąpić zapłata odroczonego podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę albo poszczególnych rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa wraz z odsetkami za zwłokę.
Jeżeli w terminie określonym w decyzji podatnik nie dokonał zapłaty odroczonego podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwlokę lub nie zapłacił którejkolwiek z rat, na jakie został rozłożony podatek lub zaległość podatkowa wraz z odsetkami za zwłokę, terminem płatności podatku lub zaległości podatkowej objętej odroczeniem lub ratą jest termin 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.
Stwierdzenie nadpłaty. / art. 79 /
Za nadpłatę uważa się kwotę :
nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku,
kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
Jeżeli podatnik kwestionuje pobranie podatku przez płatnika, może złożyć żądanie stwierdzenia nadpłaty.
Nadpłata powstaje z dniem złożenia :
zeznania rocznego - dla podatników podatku dochodowego,
deklaracji podatku akcyzowego - dla podatników podatku akcyzowego,
deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy - dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych.
Prawo do żądania stwierdzenia nadpłaty wygasa po upływie 5 lat od dnia pobrania przez płatnika podatku lub złożenia zeznania rocznego. To samo prawo przysługuje podatnikowi, gdy sam zadeklarował podatek w 3 rodzajach zeznań :
zeznaniu składanym na podstawie ustawy o podatku od osób fizycznych,
na podstawie ustawy o podatku od osób prawnych,
na podstawie ustawy o podatku VAT i podatku akcyzowym - gdy w złożonych deklaracjach wykazał zobowiązanie w kwocie wyższej od należnej lub w kwocie nienależnej.
Gdy organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania stwierdzi, że wniosek podatnika nie zasługuje na uwzględnienie wydaje decyzję o odmowie stwierdzenia nadpłaty. Gdy organ podatkowy uzna, że wniosek podatnika zasługuje na uwzględnienie podatnik składa skorygowaną deklarację, na podstawie której organ podatkowy zwraca nadpłatę.
Udzielanie pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego. / art. 14 /
Właściwy organ podatkowy I instancji (urząd skarbowy lub wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa) na pisemne żądanie podatnika, płatnika lub inkasenta jest obowiązany do udzielenia pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym.
Występując z zapytaniem podatnik, płatnik lub inkasent jest obowiązany do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego oraz własnego stanowiska w sprawie.
Zastosowanie się przez podatnika do urzędowej interpretacji prawa podatkowego nie może mu szkodzić.
Umorzenie zaległości podatkowej. / art. 51 /
Zaległością podatkową jest podatek nie zapłacony w terminie płatności.
W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, organ podatkowy może umorzyć w całości lub części zaległość podatkową lub odsetki za zwłokę.
Umorzenie zaległości podatkowej odnosi się do zobowiązania, które stało się zaległością podatkową. Umorzenie zobowiązania podatkowego powoduje z mocy prawa umorzenie odsetek (proporcjonalnie : jeżeli 50% zaległości to i 50 % odsetek). - nie ma ograniczeń co do wysokości kwoty.
Organami upoważnionymi do zaniechania poboru, ustalania i umorzenia są Urzędy Skarbowe.
Minister Finansów może dokonywać zaniechania i umarzania w drodze rozporządzenia.
Decyzja dotyczy zawsze jednego podatnika.
Wniosek składa się do organu I instancji.
Urzędowa interpretacja dokonywana przez Ministra Finansów. / art. 14 /
Minister Finansów :
sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych,
dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego urzędowej interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów i Trybunału Konstytucyjnego. W razie stwierdzenia rozbieżności w orzecznictwie Minister Finansów zawiadamia o tym właściwy sąd lub organ mogący zastosować środki służące usunięciu rozbieżności. Interpretacje te są zamieszczane w Biuletynie Skarbowym Ministra Finansów.
Zabezpieczenie. / art. 33 /
Zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności może być zabezpieczone na majątku podatnika, a w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim także na majątku wspólnym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane, a w szczególności gdy podatnik nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym i dokonuje czynności, których skutkiem jest utrata prawa własności do majątku.
Zabezpieczenia można dokonać również w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, przed wydaniem decyzji :
ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego,
określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
określającej wysokość zwrotu podatku.
Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach wskazuje na warunki jakie muszą być zachowane, aby organ podatkowy mógł dokonać zabezpieczenia (np. wydając decyzję w sprawie zabezpieczenia należności podatkowych, organ ma obowiązek w uzasadnieniu wskazać wyraźne przyczyny dla których ustanawia takie zabezpieczenie i wskazać dowody na poparcie swoich stwierdzeń).
Decyzja o zabezpieczeniu wygasa :
po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego,
z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub wysokość zwrotu podatku..
Zabezpieczenie następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Zaniechanie poboru podatków./ art. 22 /
Minister Finansów może w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników :
zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie,
zwolnić niektóre grupy płatników z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na podatki oraz określić termin wpłacenia podatku i wynikające z tego zwolnienia obowiązki informacyjne podatników, chyba że podatnik jest obowiązany do dokonania rocznego lub innego okresowego rozliczenia tego podatku.
Zaniechanie poboru podatku odnosi się do sytuacji, kiedy istnieje już zobowiązanie podatkowe, a nie jest zrealizowane.
Organ podatkowy na wniosek podatnika może zwolnić z obowiązku pobrania podatku, jeżeli :
pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego egzystencji, lub
podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy.
Zaniechanie ustalenia zobowiązania podatkowego./ art. 22/
Zaniechanie ustalenia zobowiązania podatkowego - stwarza sytuację w której obowiązek podatkowy dotyczy danego podmiotu nie przekształca się w zobowiązanie podatkowe. Przesłanką jest ważny interes podatnika.
Minister Finansów w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników :
może zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie;
zwolnić niektóre grupy płatników z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na podatki.
Organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli :
pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego egzystencji,
podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny rozliczeniowy.
Zastaw skarbowy.
Skarbowi Państwa z tytułu zobowiązań podatkowych a także z tytułu zaległości podatkowej przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika rzeczach ruchomych, służących do prowadzenia działalności gospodarczej lub wykonywania wolnego zawodu, oraz na rzeczach majątkowych zbywalnych związanych z prowadzoną działalnością.
Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych.
Podstawą wpisu do rejestru zastawów skarbowych jest decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości podatkowej.
Rejestr zastawów skarbowych prowadzi Urząd Skarbowy.
(zastaw jest pomocny przy kupnie np. samochodu na giełdzie - należy sprawdzić czy w rejestrze na ten samochód nie ma wpisu zastawu).
Zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania podatku lub zaliczek na podatek. / art.22 /
Minister Finansów , w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników może zwolnić niektóre grupy płatników z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na podatki.
Organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku w formie decyzji, jeżeli :
pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego egzystencji,
podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy.
Hipoteka przymusowa na gruncie ordynacji podatkowej.
Skarbowi Państwa i Gminie przysługuje hipoteka ustawowa na wszystkich nieruchomościach podatnika z tyt. zobowiązań podatkowych oraz z tytułu zaległości stanowiących zarówno dochód Państwa jak i Gminy.
Przedmiotem hipoteki ustawowej oprócz nieruchomości może być również :
użytkowanie wieczyste,
spółdzielcza własność prawa do lokalu,
prawo do domu jednorodzinnego,
wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
Hipoteka ustawowa powstaje z dniem doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, wydania przez organ podatkowy decyzji dot. wysokości zaległości podatkowej.
Wpisu hipoteki ustawowej dokonuje Sąd Rejonowy na wniosek organu podatkowego. Wniosek ten powinien być złożony w terminie 1 miesiąca od dnia jej powstania, jeżeli taki wniosek nie zostanie złożony, hipoteka ustawowa wygasa.
Kompetencje Prezesa Narodowego banku Polskiego - NBP. (Leszek Balcerowicz)
Zadania i kompetencje wynikają przede wszystkim z ustawy o NBP.
Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na 6-letnią kadencję. Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie NBP.
jest przełożonym wszystkich pracowników NBP,
przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz,
reprezentuje interesy RP w międzynarodowych instytucjach bankowych i finansowych.
Podział kompetencji (funkcji) Prezesa NBP :
f. reglamentacyjna - wydawanie indywidualnych decyzji, a także upoważnień, zezwoleń innym bankom, np. wydawanie upoważnień do wyemitowania obligacji przez jakiś bank, które później mają być przeznaczone na jakiś cel;
f. kadrowa - przełożony wszystkich pracowników NBP, określa ich prawa i obowiązki, oprócz tych które regulowane są w kodeksie pracy;
f. organizacyjna - składa oświadczenia majątkowe w zakresie praw i obowiązków w imieniu NBP, wydaje Dzienniki Urzędowe NBP, ma prawo przesuwać terminy składanych przez banki sprawozdań;
f. opiniodawcza - wyraża opinie w sprawach powołania na prezesów banków regionalnych tworzonych w oparciu o bank gospodarki żywnościowej i prezesa banku krajowego, ma prawo wydawania opinii na temat programu uzdrawiającego lub celowości połączenia się banków;
f. kontrolna - działania kontrolne wynikające z ustawy Prawo Bankowe oraz z ustawy Prawo Dewizowe. Działania te realizuje przez komisje nadzoru bankowego.
Kompetencje Zarządu NBP.
Działalnością NBP kieruje Zarząd. W jego skład wchodzą :
Prezes NBP - jako przewodniczący, oraz 6-8 członków zarządu, w tym 2 Wiceprezesów NBP.
Zarząd NBP realizuje uchwały Rady Polityki Pieniężnej oraz podejmuje uchwały w sprawach nie zastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.
Do zakresu działania Zarządu NBP należy m.in.:
podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego,
realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej,
okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego,
nadzorowanie operacji otwartego rynku,
ocena funkcjonowania systemu bankowego, uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP,
uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP, ustalanie ich wysokości,
określanie zasad gospodarowania funduszami NBP,
określanie zasad organizacji i podziału zadań NBP,
uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP.(...)
Możliwość otrzymywania wynagrodzenia przez płatników i inkasentów. /art. 28 /
Płatnikom i inkasentom przysługuje zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa.
Wynagrodzenie dla płatników za terminowe wpłaty podatków wyn. 0,3% pobranej kwoty podatku, a inkasentów 0,1% pobranej kwoty podatku.
Aby płatnik mógł pobrać to wynagrodzenie, do organu podatkowego musi złożyć informację, w której wskaże m.in.:
kwotę pobranego podatku,
kwotę wpłaconego podatku,
kwotę pobranego wynagrodzenia.
W razie stwierdzenia, że płatnik lub inkasent pobrał wynagrodzenie nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, organ podatkowy wydaje decyzję o zwrocie nienależnego wynagrodzenia.
Na podstawie takiej decyzji, wynagrodzenie to podlega zwrotowi wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, za okres od dnia pobrania należnego wynagrodzenia do dnia zwrotu tego wynagrodzenia.
Różnica pomiędzy płatnikiem a inkasentem :
płatnik - oblicza, pobiera, wpłaca,
inkasent - pobiera, wpłaca (nie oblicza)
Instytucja inkasenta została ograniczona do podatków, które są dochodami gmin. Najczęściej spotykanym inkasentem na terenie gminy jest Sołtys.
Należności wynikające z ustawy o cenach.
Należności, które są pobierane przez Urzędy Skarbowe na podstawie innych przepisów niż p. podatkowe. Np.:
na podstawie ustawy o cukrownictwie z 1994r. pobierana jest przez Urzędy Skarbowe sankcja za przekroczenie limitu produkcji cukru,
należności z tytułu ustawy o cenach z 1982r. (cena urzędowa, cena umowna) (98% cen, to ceny umowne, 2% cen, to ceny urzędowe).
Cena urzędowa - to cena maksymalna - jeżeli producent sprzeda po wyższej cenie, to Urząd Skarbowy wymierza kwotę nienależną i kwotę dodatkową.
Kwota nienależna - to kwota jaką zrealizowano ponad cenę urzędową.
Kwota dodatkowa - to kwota sankcji za taką sprzedaż i wynosi 150% kwoty nienależnej.
Kwota dodatkowa podlega zawsze wpłacie do budżetu.
Kwota nienależna podlega albo zwrotowi kupującemu, a jeżeli kupujący jest nieznany podlega wpłacie do budżetu.
Te same reguły dotyczą cen umownych. Jeżeli rada Ministrów w drodze rozporządzenia wprowadziła zakaz podwyższania cen umownych (ostatni raz we wrześniu 1993r.) Kwoty ustala Urząd Skarbowy.
Odpowiedzialność podatkowa płatnika./art. 30/
Płatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatek pobrany a nie wpłacony lub za podatek nie pobrany i nie wpłacony.
Płatnikiem jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
W razie niedopełnienia przez płatnika ustawowych obowiązków organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika, w której określa wysokość nie pobranego lub pobranego, a nie wpłaconego podatku. Decyzja ta ma charakter konstytutywny.
Decyzja jest warunkiem koniecznym do podjęcia działań egzekucyjnych w stosunku do płatnika. Bez tej decyzji organowi podatkowemu nie wolno podjąć jakichkolwiek działań w stosunku do płatnika gdyż są bezprawne. Płatnik ma obowiązek przechowywać dokumenty związane z poborem podatku przez 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym był zobowiązany do poboru podatku.
Odpowiedzialność podatnika za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki.
Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna, oraz jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
Podatnik całym swoim majątkiem odpowiada za zobowiązanie podatkowe. Jest to tzw. majątkowa odpowiedzialność osobista, sprowadzająca się do możliwości egzekwowania należności z majątku ruchomego i nieruchomego, a także innych niż własność praw majątkowych.
W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne ograniczenia, zmienienia lub wyłączenia ustawowej wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem :
zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
uprawomocnienia się orzeczenia sądu o zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej.
Podatkowe organy samorządowe.
Zaliczają się do nich (jako organy I instancji) :
w gminie - wójt, burmistrz, prezydent miasta,
w powiecie - starosta,
w województwie samorządowym - marszałek województwa.
Kompetencje wójta, burmistrza, prezydenta :
ustalanie i pobieranie podatków (np. podatek od nieruchomości, rolny, leśny),
prowadzenie kontroli podatkowej.
Organem odwoławczym od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa jest samorządowe kolegium odwoławcze, które wybierane jest przez Sejmik Wojewódzki (skład 3 - osobowy).
Podział wydatków budżetowych.
Wydatki budżetu państwa, to środki finansowe, które zgodnie z ustawą o finansach publicznych powinny być poniesione na :
wydatki bieżące, tj. takie, które związane są z zapewnieniem stałego funkcjonowania instytucji państwowych,
wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa - związane z wydatkowaniem środków finansowych na pokrycie nominalnego zadłużenia Skarby Państwa,
wydatki inwestycyjne- związane z realizacją inwestycji wieloletnich.
Procedura uchwalania budżetu państwa.
Budżet państwa - roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki oraz przychody i rozchody organów władzy państwowej, sądów, trybunałów, organów kontroli i administracji rządowej.
Budżet jest uchwalany w drodze ustawy budżetowej. Odbywania się to w trzech czytaniach :
I czytanie - odbywa się na posiedzeniu plenarnym sejmu. Obejmuje uzasadnienie projektu ustawy przez wnioskodawcę tj. Radę Ministrów. Udzielane są odpowiedzi na pytania posłów, odbywa się debata nad ogólnymi założeniami projektu ustawy. Następnie projekt jest odsyłany do komisji.
II czytanie - poseł - sprawozdawca przedstawia sprawozdanie komisji, dochodzi do debaty nad projektem ustawy. Zgłaszane są poprawki i wnioski. Projekt wędruje do komisji sejmowej.
III czytanie - obejmuje przedstawienie przez posła - sprawozdawcę dodatkowego sprawozdania obejmującego poprawki i wnioski. Odbywa się głosowanie - wymagana jest zwykła większość głosów do przyjęcia ustawy.
Po uchwaleniu ustawy przez sejm Marszałek przekazuje ją do Senatu, który ma 20 dni na ewentualne uchwalenie poprawek. Może też przyjąć ustawę bez zmian, ale nie może jej odrzucić. Jeżeli Senat nie wnosi żadnych poprawek, wtedy jest przekazywana Prezydentowi do podpisu. Jeżeli Senat wniesienie poprawki, to projekt ustawy wraca do sejmu, który te poprawki przyjmuje w całości, w części lub je odrzuca.
Ustawa przyjęta przez Sejm wędruje do podpisu Prezydenta, który ma na to 7 dni. Prezydent nie może zawetować ustawy budżetowej, ale może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją.
Ogłoszenie ustawy budżetowej w Dzienniku Ustaw kończy procedurę uchwalania tej ustawy.
Procedura uchwalania budżetu gminy.
Procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem.
Przypadki nie naliczania odsetek za zwłokę./ art. 54/
Od zaległości podatkowych naliczane są odsetki za zwłokę.
Ordynacja podatkowa przewiduje kilka przypadków, zaś rozporządzenie wykonawcze 1 przypadek nie naliczania odsetek za zwłokę :
za okres od dnia następnego po upływie terminu do przekazania odwołania organowi odwoławczemu, do dnia otrzymania odwołania przez ten organ.
za okres od dnia następnego po upływie terminu do rozpatrzenia odwołania, do dnia doręczenia stronie decyzji organu odwoławczego,
w przypadku zawieszenia postępowania z urzędu,
od zaległości z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa, jeżeli wysokość odsetek nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty dodatkowej pobieranej przez Pocztę Polską za polecenie przesyłki listowej,
za okres od dnia wszczęcia kontroli podatkowej do dnia doręczenia decyzji w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej,
za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania,
w zakresie przewidzianym w odrębnych ustawach,
za okres zabezpieczenia, od zabezpieczonej kwoty zobowiązania, jeżeli objęte zabezpieczeniem środki pieniężne zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych,
nie nalicza się odsetek za zwłokę, gdy kwota nie przekracza 2 zł. (Rozp.wyk.)
Sposoby wygasania zobowiązań. / art. 59 /
Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek :
zapłaty podatku,
pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta,
potrącenia podatku,
zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku,
zaniechania poboru,
przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych,
przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym,
umorzenia zaległości,
przedawnienie.
Sposoby zapłaty podatków /art. 60 /
Wyróżniamy następujące sposoby zapłaty podatku :
zapłata pieniężna (gotówkowa i bezgotówkowa) - jest podstawową formą zapłaty. Nastąpić może wyłącznie pieniądzem, który jest prawnym środkiem płatniczym na terytorium RP.
Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na jego rachunek, w placówce pocztowej itp. albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta. W obrocie bezgotówkowym - dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika na podstawie polecenia przelewu lub zlecenia pokrycia należności wystawionego przez organ podatkowy.
zapłata znakami opłaty skarbowej
zapłata znakami skarbowymi akcyzy
zaplata papierami wartościowymi
zapłata urzędowymi blankietami wekslowymi
Sposób powoływania Prezesa NBP i Rady Polityki Pieniężnej.
Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na 6-letnią kadencję. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż dwie kadencje. Prezes NBP jest przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej.
Kadencja Prezesa NBP wygasa po :
upływie 6-letniego okresu,
w razie śmierci,
w razie złożenia rezygnacji,
w razie odwołania.
Sposób powstawania zobowiązań podatkowych. /art.21/
Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, podatku w wysokości, terminie oraz w miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego.
Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem :
zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania,
doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.
Ze względu na sposób powstawania zobowiązań podatkowych wyróżniamy dwa rodzaje decyzji wydawanych przez organy podatkowe w tych sprawach :
- decyzje ustalające wysokość zobowiązania podatkowego (konstytutywne),
- decyzje określające wysokość zaległości podatkowej (deklaratoryjne).
Decyzje konstytutywne - o ile zostaną doręczone adresatowi - powodują powstanie zobowiązania podatkowego, natomiast deklaratoryjne stwierdzają fakt powstania zaległości podatkowej w określonej kwocie.
Wydana decyzja deklaratoryjna stwierdza istnienie zobowiązania podatkowego, które stało się zaległością podatkową. Decyzja ta nie zmienia ani terminu ani warunków płatności wynikających z przepisów dot. danego podatku.
Właściwość miejscowa inspektora kontroli skarbowej.
Właściwość miejscową inspektorów kontroli skarbowej określa się wg terytorialnego zasięgu działania Urzędu Kontroli Skarbowej.
Minister Finansów w drodze rozporządzenia określa siedziby i terytorialny zasięg działania UKS.
Inspektorzy zatrudnieni w Ministerstwie Finansów są uprawnieni do wykonywania kontroli na całym terenie RP.
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może wyznaczyć inspektora zatrudnionego w UKS do przeprowadzenia kontroli poza obszarem jego właściwości miejscowej.,
Właściwość miejscowa urzędu skarbowego.
art. 15 - Organy podatkowe przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.
Właściwość miejscowa odpowiada na pytanie na jakim terytorium dany organ może aktywnie działać i jakie podmioty w zależności od swojego miejsca położenia w terenie podlegają pod właściwość danego organu.
Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organu podatkowego ustala się według miejsca zamieszkania albo siedziby podatnika, płatnika lub inkasenta.
Właściwość rzeczowa Izby Skarbowej.
Właściwość rzeczowa - odpowiada na pytanie jakimi sprawami może zajmować się dany organ - zdolność prawna organu do rozstrzygania konkretnej sprawy.
Kompetencje Izby Skarbowej :
rozstrzyga jako organ II instancji, we wszystkich sprawach których organem I instancji był urząd Skarbowy,
nadzór nad Urzędem Skarbowym (kontrola urzędów, szkolenia pracowników, instruktaż pracowników),
udzielanie dotacji przedmiotowych (do wapna nawozowego, barów mlecznych).
Właściwość rzeczowa Urzędu Skarbowego.
Właściwość rzeczowa odpowiada na pytanie jakimi sprawami może zajmować się dany organ - zdolność prawna organu do rozstrzygania konkretnej sprawy .
Właściwość rzeczową Urzędu Skarbowego określa ustawa z 21.06.1996r. o urzędach Skarbowych.
ustalanie, określanie oraz pobór podatków, a także nie opodatkowanych należności budżetowych, które są dochodami budżetu jak i gmin :
podatek dochodowy od osób fizycznych - pobierany na podstawie ustawy z 26.07.1991r. o podatku dochodowym od os. fizycznych,
podatek dochodowy od osób prawnych - ust. z 15.02.1992r. o podatku dochodowym od os. prawnych,
podatek VAT - ust. z 08.01.1993r. o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym,
podatek akcyzowy - ust. z dn. 0801.1993r. j/w
podatek od gier - ust. z 1992r. o grach losowych i zakładach wzajemnych,
podatek od spadków i darowizn - ust. z 1983r.
rejestrowanie podatników (NIP),
wykonywanie kontroli podatkowej,
wykonywanie egzekucji administracyjnej z : pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, rent, emerytur, ruchomości, praw majątkowych, rachunków bankowych.
prowadzenie dochodzeń karno-skarbowych,
funkcja orzecznicza - orzekanie w sprawach karno-skarbowych,
podział dochodów będących dochodami gmin a pobieranych przez urzędy skarbowe.
Zadania Rady Polityki Pieniężnej.
ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej,
składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego,
ustala wysokość stóp procentowych NBP,
ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,
określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,
zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP, przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP, ustala zasady operacji otwartego rynku.
Zakres przedmiotowy Ordynacji Podatkowej.
Ustawa normuje :
zobowiązania podatkowe,
informacje podatkowe,
postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową i czynności sprawdzające,
tajemnicę skarbową.
Przepisy Ordynacji stosuje się również do :
podatków, opłat oraz innych nie podatkowych należności budżetu państwa, do których ustalenia lub określenia uprawnione są organy podatkowe,
podatków stanowiących dochody budżetów gmin,
opłaty skarbowej oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych,
innych spraw z zakresu prawa podatkowego należących do właściwości organów podatkowych.
Zasada jawności i przejrzystości finansów publicznych.
Zasada jawności :
Finanse publiczne są jawne. Na jawność tą składa się możliwość dostępu do informacji zawartych w budżecie państwa, jak i w budżecie jednostki samorządu terytorialnego w każdym roku budżetowym.
Jawność ta jest zagwarantowana poprzez publikowanie ustawy budżetowej i uchwał budżetowych, dostęp do debat sejmowych w sprawie budżetu oraz debat w sprawie sprawozdania z wykonania budżetu.
Zasada przejrzystości :
Ma charakter materialny. Odzwierciedleniem tej zasady jest art. 13 o fin. publ. : dochody i wydatki publiczne oraz przychody klasyfikuje się według :
działów i rozdziałów, określających rodzaj działalności,
paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku.
Podział dochodów, wydatków na działy lub rozdziały dokonywany jest według kryterium podmiotowo-przedmiotowego. Podział na paragrafy ma charakter przedmiotowy.
Ta przejrzystość przejawia się w tym, iż zarówno po stronie dochodów, przychodów jak i po stronie wydatków dochodzi do podziału kwot. Jest to przejrzyste i podawane do publicznej wiadomości.
Zasada przejrzystości przejawia się w klasyfikowaniu tych finansów w takich podziałkach klasyfikacyjnych, które zapewniają możliwość kontroli i oceny tych środków publicznych, oraz na co są one przeznaczane.
Zasady pobierania odsetek za zwlokę.
Od zaległości podatkowych pobierane są odsetki za zwłokę w wysokości 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego ustalonej przez Prezesa NBP. Stawka ta ulega obniżeniu lub podwyższeniu w stopniu odpowiadającym obniżeniu lub podwyższeniu podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, poczynając od dnia, w którym stopa ta uległa zmianie (kredyt lombardowy obecnie wyn.20%, a więc 200% podstawowej stopy kredytu lombardowego - odsetek wyn. 40% w stosunku rocznym).
Minister Finansów ogłasza w Monitorze Polskim w drodze obwieszczenia stawkę odsetek za zwłokę.
Terminy początkowe i końcowe liczenia odsetek za zwłokę.
Odsetki za zwłokę są naliczane począwszy od następnego dnia :
po upływie terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub inkasent był zobowiązany dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego,
po dniu, w którym podatnikowi zwrócono wykazaną przez niego nienależną nadpłatę,
po dniu, w którym podatnikowi przekazano kwotę wykazanego przez niego nienależnego podatku lub podatku naliczonego - w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług i akcyzy,
po dniu pobrania przez płatnika lub inkasenta nienależnego wynagrodzenia.
Odsetki za zwłokę naliczane są do dnia :
wpłaty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w Banku lub placówce pocztowej albo osobie uprawnionej do pobierania podatków,
obciążenia rachunku bankowego podatnika na podstawie polecenia przelewu,
złożenia uwzględnionego przez organ podatkowy wniosku o potrącenie zaległości podatkowej z wzajemną, bezsporną i wymagalną wierzytelnością Skarbu Państwa,
wyrażenie przez Urząd Skarbowy zgody na przeniesienie na rzecz Skarbu Pastwa własności rzeczy i praw majątkowych,
wpłacenia przez podatnika równowartości nienależnie otrzymanej kwoty nadpłaty, zwrotu różnicy podatku lub podatku naliczonego w rozumieniu przepisów od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym,
otrzymania przez organ podatkowy czeku - pod warunkiem , że czek ma pokrycie w dniu otrzymania oraz w ciągu następnych 5 dni roboczych.
Kz x LD x S
OD =
365
Kz - kwota zaległości
LD - liczba dni zwłoki
S - stawka odsetek
365 - liczba dni w roku
Czynności kontrolne dokonywane przez organy podatkowe.
Organy podatkowe mają :
prawo (w toku postępowania kontrolnego) badania dokumentacji i ewidencji objętych zakresem kontroli, zabezpieczenia zebranych dowodów, zarządzania inwentaryzacji wraz z rozliczeniem jej wyniku, dokonania oględzin, legitymowania osoby w celu ustalenia tożsamości, wzywania i przesłuchania świadków, zasięgania opinii biegłych, zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą, przesłuchania kontrolowanego w charakterze strony.
prawo dokonania (za zgodą prokuratora) czynności kontrolnych w lokalu, w którym zamieszkuje osoba fizyczna zobowiązana do uiszczenia należności pieniężnych na rzecz budżetu państwa, w razie uzyskania wiarygodnych informacji, że osoba ta nie zgłosiła osiąganych przychodów do opodatkowania lub zgłosiła je w niepełnej wysokości.
prawo sprawdzania prawidłowości i rzetelności dokumentów u prowadzących działalność gospodarczą kontrahentów kontrolowanego, bez względu na ich siedziby,
prawo żądania od kontrolowanego będącego osobą fizyczną złożenia oświadczenia o stanie majątkowym na określony dzień, jeżeli wynika z postępowania, że nie ujawnił on wszystkich przychodów lub obrotów,
prawo wzywania kontrolowanego, świadka lub biegłego do złożenia wyjaśnień, jeżeli jest to niezbędne do wykonania czynności kontrolnych,
prawo ingerencji w dane objęte tajemnicą bankową - przysługuje Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej i Dyrektorowi Urzędu Kontroli Skarbowej.
Tryb postępowania u kontrolowanego prowadzonego przez organy kontroli skarbowej.
Kontrola prowadzona jest zgodnie z planem kontroli. Postępowanie kontrolne wszczyna inspektor po okazaniu kontrolowanemu legitymacji służbowej i upoważnienia do przeprowadzenia kontroli z równoczesnym doręczeniem zawiadomienia o wszczęciu postępowania kontrolnego.
W przypadku nieobecności kontrolowanego czynności kontrolne mogą być prowadzone po okazaniu dokumentów osobie zastępującej kontrolowanego, jego pracownikom lub przywołanemu świadkowi.
Z czynności tych sporządza się protokół i przedstawia niezwłocznie kontrolowanemu.
Czynności kontrolne dokonuje się w obecności kontrolowanego lub innej j/w osoby.
Inspektor ma obowiązek zapoznać kontrolowanego z jego prawami i obowiązkami wynikającymi z ustawy - kontrolowany potwierdza podpisem na zawiadomieniu o wszczęciu postępowania o zapoznaniu się z powyższym.
Czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego oraz w innych miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia - również w lokalu mieszkalnym jeżeli w nim prowadzi działalność.
Kontrolowany jest obowiązany umożliwić inspektorowi dokonanie czynności kontrolnych poprzez :
udostępnienie obiektów, urządzeń i składników majątkowych, których badanie wchodzi w zakres kontroli,
zapewnić wgląd w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem kontroli,
sporządzać kopie dokumentów określonych przez kontrolującego,
zapewnić warunki pracy,
umożliwić filmowanie, fotografowanie, dokonywanie nagrań dźwiękowych, jeżeli stanowi to dowód,
udostępnić środki łączności,
przeprowadzić inwentaryzację na żądanie.
Czynności kontrolne podlegają dokumentowaniu. Po zgromadzeniu dokumentacji czynności kontrolnych inspektor zapoznaje kontrolowanego z treścią dokumentów i ustalenia kontroli - kontrolowany podpisuje notatkę z tych czynności. Z czynności kontrolnych sporządza się protokół.
Zakres podmiotowy kontroli skarbowej.
Kontroli skarbowej podlegają :
zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz Skarbu państwa lub państwowych funduszy celowych (np.PFRON),
wydatkujący środki z budżetu państwa,
płatnicy i inkasenci podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych budżetu państwa lub państwowych funduszy ceowych.
Zakres przedmiotowy kontroli skarbowej.
Zakres przedmiotowy kontroli skarbowej obejmuje :
kontrolę rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych,
ujawnianie i kontrolę nie zgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów,
kontrolę celowości i zgodności z prawem gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu państwa, środkami państwowych jednostek budżetowych, środkami państwowych funduszy celowych,
badanie celowości i zgodności z prawem wykorzystania i rozporządzania mieniem państwowym , a w szczególności ujawniania niedoborów i innych szkód w tym mieniu,
kontrolę źródeł pochodzenia majątku w przypadku nie zgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów nie znajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów,
wykonywanie szczególnego nadzoru podatkowego,
badanie prawidłowości stosowania cen urzędowych, cen umownych w zakresie objętym ograniczeniami swobodnego kształtowania ich poziomu,
badanie prawidłowości obrotu dewizowego.
Opłata prolongacyjna, wysokość, zasady jej naliczania.
W przypadku wydania decyzji o odroczenie terminu płatności lub rozłożeniu na raty podatku, który stanowi dochód Budżetu Państwa organ podatkowy ustala opłatę prolongacyjną. Stawka opłaty prolongacyjnej wyn. 50% stawki odsetek za zwłokę.
Opłata prolongacyjna naliczana jest :
w razie wydania decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku lub rozłożeniu na raty - od następnego dnia po upływie terminu płatności podatku,
w razie wydania decyzji o rozłożeniu na raty zapłaty zaległości podatkowej - od następnego dnia po dniu, w którym złożono podanie w tej sprawie.
Opłata prolongacyjna jest naliczana od każdej raty przypadającej do zapłaty. Organ podatkowy może odstąpić od ustalania opłaty prolongacyjnej, jeżeli wydanie decyzji o rozłożenie na raty lub odroczeniu terminu płatności podatków następuje w związku z bankowym postępowaniem ugodowym lub postępowaniem układowym.
Nie ustala się opłaty, gdy przyczyną wydania decyzji jw. były klęska żywiołowa lub wypadek losowy.
Zaległość podatkowa - definicja.
Zaległością podatkową jest niezapłacony w terminie płatności podatek oraz nie zapłacona w terminie zaliczka na podatek, rata podatku lub zaliczka określona w drodze szacowania.
Na równi z zaległością podatkową traktuje się także nadpłatę wykazaną w zeznaniu podatku dochodowego od osób fizycznych, prawnych oraz deklaracji podatku akcyzowego, jeżeli została wykazana nienależnie, lub wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczył na poczet zaległości podatkowej, ewentualnie na bieżące zobowiązania.
Na równi z zaległością podatkową traktowane jest również nienależnie pobrane wynagrodzenie, oraz zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej.
Zobowiązanie podatkowe - def.
Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa lub Gminy podatku w wysokości, terminie oraz miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego.
Budżet państwa - def.
Budżet państwa - roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki oraz przychody i rozchody organów władzy państwowej, sądów, trybunałów, organów kontroli, organów administracji rządowej. Budżet jest uchwalany w drodze ustawy budżetowej.
Deficyt budżetowy i źródła jego finansowania - def.
Deficytem budżetowym jest różnica pomiędzy dochodami i wydatkami budżetowymi. Powstaje w momencie, gdy wydatki przerastają dochody. Może być finansowany z następujących źródeł :
kredyty bankowe,
kredyty zagraniczne,
kredyty pomocowe,
emisja bonów skarbowych.
Fundusz celowy - def.
Fundusz celowy - to fundusz ustawowo powołany przed dniem wejścia w życie ustawy, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań.
Istota funduszu celowego polega na tym, że łączy się określone źródło dochodu z przeznaczeniem wydatków. Odbywa się to poza budżetem. Funduszem celowym jest np. fundusz alimentacyjny.
Może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz.
Gospodarstwo pomocnicze - def.
Jest to wyodrębniona część z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych. Z budżetu mogą otrzymywać dotacje :
przedmiotowe - dotacje do określonych towarów lub usług,
na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe - jednorazowa dotacja w momencie powołania.
Swoją działalność prowadzi w oparciu o roczny plan finansowy. Połowę osiągniętego zysku wpłaca do budżetu.
Jednostka budżetowa - def.
Są to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio : dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Są to np. sądy, urzędy.
Jednostka budżetowa nie ma osobowości prawnej i w obrocie występuje jako jednostka organizacyjna Skarbu państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Podstawą działalności jest plan finansowy dochodów i wydatków.
Nadpłata, sposób postępowania z nadpłatami. / art. 72 /
Za nadpłatę uważa się kwotę :
nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku,
podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej,
zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
(kwoty nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku, kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej)
Przyczyny powstania nadpłaty leżą zarówno po stronie organu podatkowego jak i po stronie podatników. Źródłem powstania nadpłat są najczęściej błędne działania podatników, płatników jak i organów podatkowych.
Szczególnym źródłem powstania nadpłaty są prawomocne orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzające niezgodność ustawy z konstytucją lub stwierdzające niezgodność przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami.
Nadpłata może również wynikać z konstrukcji danego podatku i reguł jego naliczania. Jeżeli ustawa podatkowa przewiduje płatność zaliczek w trakcie okresu podatkowego, a po jego upływie następuje ostateczne rozliczenie zaliczek, to może wystąpić sytuacja, gdy zapłacone zaliczki będą wyższe od należnego podatku za dany okres podatkowy. Różnica stanowi nadpłatę.
Nadpłaty podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległych oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie braku tych zobowiązań podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Terminy zwrotu nadpłaty :
30-dniowy - stosowany jest w przypadku uchylenia lub zmiany decyzji,
3 miesięczny - w przypadku złożenia przez podatnika zeznania w podatku dochodowym od osób fizycznych, od osób prawnych, w podatku akcyzowym.
Nadpłaty podlegają oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości (zobowiązań) podatkowych (odsetki są liczone od dnia złożenia wniosku).
Art. 79 O.P.
Jeżeli podatnik kwestionuje pobranie podatku przez płatnika, może złożyć żądanie stwierdzenia nadpłaty.
Prawo do żądania stwierdzenia nadpłaty wygasa po upływie 5 laty od dnia pobrania przez płatnika podatku lub złożenia zeznania rocznego.
Nadwyżka budżetowa.
Jest to przerost dochodów nad wydatkami budżetu.
Podatek, różnica pomiędzy opłatą a podatkiem.
Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub Gminy wynikające z ustawy podatkowej. Oprócz podatków, wójt, burmistrz, prezydent pobierają opłaty :
administracyjne, targowe, miejscowe.
Pobierane są na podstawie ustawy o opłatach i podatkach lokalnych.
Środek specjalny.
To środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych. Jest to forma działalności finansowej jednostki budżetowej. Wyodrębnienie z jednostki budżetowej ogranicza się tylko do kwestii finansowych. Wyrazem tego wyodrębnienia jest plan finansowy i odrębny rachunek bankowy. Działalność ta jest finansowana z dochodów uzyskanych z tej działalności. Nie zachodzi tutaj wyodrębnienie organizacyjne.
Zakład budżetowy.
Zakład budżetowy - to taka jednostka sektora finansów publicznych, która odpłatnie wykonuje swoje zadania, pokrywa koszt swojej działalności z przychodów własnych. Jednostka budżetowa finansowana z budżetu państwa może prowadzić działalność gospodarczą poprzez gospodarstwa pomocnicze, środki specjalne, jednostki organizacyjne, mające formę gospodarki finansowej. Płacą podatek.
Funkcje budżetu państwa.
fiskalna - ściąganie pieniędzy do budżetu,
polityki gospodarczej - budżet pełni bardzo ważną funkcję związaną
z prowadzeniem polityki gospodarczej.
Nierezydent.
Osoba fizyczna, nie mająca miejsca zamieszkania w kraju oraz osoba prawna nie majaca siedziby w kraju, a także inny podmiot nie mający siedziby w kraju, a posiadający zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym zakresie. Będzie to również oznaczało osobę w zakresie w jakim ona prowadzi działalność za granicą poprzez przedstawicielstwo lub oddział.
Obrót dewizowy.
Obrót dewizowy oznacza :
czynność prawną lub inne zdarzenie powodujące lub mogące powodować płatności środkami stanowiącymi wartości dewizowe bądź przeniesienie własności wartości dewizowych albo przeniesienie prawa majątkowego, którego przedmiotem są wartości dewizowe;
płatność krajowymi środkami płatniczymi lub przeniesienie wartości własności tych środków o ile zdarzenia te mają miejsce między rezydentem a nierezydentem;
transfer wartości dewizowych lub krajowych środków pieniężnych.
Rezydent.
Osoba fizyczna, mająca miejsce zamieszkania w kraju oraz osoba prawna mająca siedzibę w kraju, a także inny podmiot mający siedzibę w kraju posiadający zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu (np. koło gospodyń wiejskich - jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej).
polskie placówki dyplomatyczne, urzędy konsularne, radca handlowy (...)
Transfer.
Za transfer uważa się wywóz, przywóz, wysłanie i inne dopuszczalne przemieszczanie wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przez granicę RP.
Wartości dewizowe,
Wartości dewizowe to :
zagraniczne środki płatnicze, waluty obce i dewizy,
złoto i platyna w stanie nieprzerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850r., półfabrykaty z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej, a także wyroby ze złota i platyny zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców,
nominowane w walutach obcych - papiery wartościowe.
Cło.
Cło stanowi dochód budżetu państwa. Podobnie jak podatek jest świadczeniem pieniężnym, nieodpłatnym obowiązkiem bezzwrotnym.
Jest to świadczenie, które posiada następujące cechy :
jest świadczeniem pieniężnym, jest uiszczane w postaci pieniądza będącego płatnym środkiem pieniężnym obowiązującym na terytorium kraju,
jest świadczeniem obowiązkowym, gdyż musi być uiszczone w sytuacji gdy przepisy prawa wprowadzają taki obowiązek,
jest świadczeniem nieodpłatnym, czyli nie ekwiwalentnym, gdyż uiszczając cło nie możemy liczyć na uzyskanie ekwiwalentu ze strony państwa,
jest świadczeniem bezzwrotnym gdyż w sytuacji gdy zostało uiszczone właściwie nie podlega zwrotowi,
jest to świadczenie ogólne, gdyż jest pobierane ze względu na przedmiot a nie podmiot obrotu towarowego z zagranicą.
Dochody budżetu gminy.
pobierane na podstawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych
podatek od nieruchomości,
podatek od środków transportowych,
podatek od posiadania psów;
podatek rolny
podatek leśny
dochody pobierane przez Urząd Skarbowy i przekazywane gminom co 10 dni. Są to podatki naliczane i pobierane :
podatki ze zryczałtowanych form opodatkowania (kara podatkowa),
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
zryczałtowane opodatkowanie duchownych,
podatek od spadków i darowizn,
opłata skarbowa.
opłaty pobierane na podstawie ustawy o opłatach i podatkach lokalnych.
Dochody budżetu państwa.
Dochodami budżetu państwa są :
podatki i opłaty o charakterze państwowym czyli takie, które przechodzą na rzecz budżetu państwa czyli podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek od gier, opodatkowanie w formie zryczałtowanej od przychodów zewidencjonowanych,
cła,
dywidendy, wpłaty z zysku NBP,
wpłaty od przedsiębiorstw państwowych,
grzywny, mandaty, inne.
podatek dochodowy od osób fizycznych - pobierany na podstawie ustawy z 26.07.1991r. o podatku dochodowym od os. fizycznych,
podatek dochodowy od osób prawnych - ust. z 15.02.1992r. o podatku dochodowym od os. prawnych,
podatek VAT - ust. z 08.01.1993r. o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym,
podatek akcyzowy - ust. z dn. 0801.1993r. j/w
podatek od gier - ust. z 1992r. o grach losowych i zakładach wzajemnych,
podatek od spadków i darowizn - ust. z 1983r.
Podatki te są naliczane i pobierane na bieżąco.
Podatki nie naliczane ale egzekwowane :
obrotowy, od płac, od wynagrodzeń, wyrównawczy.
Dochody budżetu powiatu.
podatki, opłaty oraz inne niepodatkowe należności budżetowe, pobierane przez jednostki samorządu terytorialnego oraz pobierane przez urzędy skarbowe na ich rzecz,
dochody jednostki budżetowej,
udziały jednostki samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych,
dotacje celowe i subwencje ogólne otrzymywane z budżetu państwa,
dotacje celowe z funduszy celowych,
dotacje celowe na zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie porozumień pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego.
podatek od nieruchomości - ust. o podatkach i opłatach lokalnych,
podatek rolny - ust. o podatku rolnym
podatek leśny - ust. o lasach.
inne : od środków transportu (od samochodów ciężarowych, przyczep), od posiada psów.
Pobierane są również opłaty :
targowa, miejscowa, administracyjna, melioracyjna, elektryfikacyjna, skarbowa.
Dochody budżetu województwa samorządowego.
udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, w wysokościach określonych odrębną ustawą,
dochody z majątku województwa,
spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa,
dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe województwa oraz wpłaty innych wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych,
odsetki za nieterminowe przekazywanie udziałów, określonych w pkt. 1 (j/w),
inne dochody własne uzyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.
Ponadto dochodami mogą być :
subwencja wyrównawcza z budżetu państwa,
dotacje celowe z budżetu państwa i państwowych funduszy celowych na zadania wykonywane przez województwo,
dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez województwo na podstawie porozumień zawartych z organami administracji rządowej,
dotacje celowe z budżetów gmin lub powiatów na zadania z zakresu tych jednostek samorządu terytorialnego wykonywane przez województwo na podstawie porozumień zawartych z organem gminy lub powiatu,
inne wpływy uzyskiwane na podstawie odrębnych przepisów.
Dochody publiczne.
podatki, opłaty, cła, dochody z majątku będącego własnością Skarbu Państwa.
Elementy składowe protokołu z kontroli. /art. 172 /
Organ podatkowy sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy .
W szczególności sporządza się protokół :
przyjęcia wniesionego ustnie podania,
przesłuchania strony, świadka, biegłego,
oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale pracownika organu podatkowego,
ustnego ogłoszenia postanowienia.
Protokół sporządza się tak, aby z jego treści wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy nich obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
Protokół powinien zawierać :
wskazanie kontrolowanego i kontrolujących,
określenie zakresu i przedmiotu kontroli,
spis dokonanych ustaleń
przedstawienie dowodów,
pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień,
termin przeprowadzenia kontroli, datę, podpisy kontrolowanych i kontrolujących.
Elementy techniki podatkowej.
podmiot opodatkowania,
przedmiot opodatkowania,
stawka podatkowa,
skala podatkowa.
Formy organizacyjno prawne sektora finansów publicznych.
organy władzy publicznej, administracji rządowej, kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki,
jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
fundusze celowe,
państwowe szkoły wyższe,
jednostki badawczo-rozwojowe,
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
państwowe lub samorządowe instytucje kultury,
ZUS, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze,
Kasy Chorych i Krajowy Związek Kas Chorych,
Polska Akademia Nauk,
Państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.
Funkcje finansów publicznych.
rozdzielcza (czyli redystrybucyjna ) - dot. budżetu państwa i gminy - polega na dzieleniu wypracowywanego w danym roku dochodu narodowego. Przy pomocy finansów następuje gromadzenie środków przez określony fundusz (budżet) i równocześnie następuje wypłacanie tych środków określonym podmiotom;
stymulacyjna - polega na oddziaływaniu na określone stosunki społeczne i gospodarcze. Stymuluje się powstawanie, rozwijanie, hamowanie określonych zjawisk gospodarczych i społecznych,
kontrolna - za pomocą działalności finansowej państwo kontroluje działalność finansową podmiotów gospodarczych,
fiskalna - sprowadza się do tego, że finanse publiczne maja za zadanie dostarczyć podmiotowi publicznemu środków finansowych na realizację ich zadań.
Grupy podmiotów, które mogą być podatnikami.
Podatnik - osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
osoby prawne
spółki z o.o. i spółki akcyjne,
przedsiębiorstwa państwowe
spółdzielnie (pracy, rolnicze, produkcyjne, kółek rolniczych, mieszkaniowe itp.)
organizacje społeczne (stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe)
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
państwowe (jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze)
niepaństwowe (gminne :jednostki budżetowe i zakłady budżetowe oraz gospodarstwa pomocnicze, komitety np. budowy wodociągów, kanalizacji, spółka cywilna, spółka jawna i komandytowa)
osoby fizyczne
Art. 7 § 2 Ordynacji mówi, że ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż w/w.
Jakie podatki i należności są dochodami gmin.
podatek od nieruchomości
podatek rolny
podatek leśny
Inne :
od środków transportu (od samochodów ciężarowych, przyczep)
od posiadania psów.
Pobierane są też opłaty : targowa, miejscowa, administracyjna, melioracyjna, elektryfikacyjna, skarbowa.
Organy celne.
Z dniem 01.05.2002r. został zlikwidowany Główny Urząd Celny.
W zamian za GUC powołanych zostało 16 Izb Celnych, które przejęły kompetencje GUC.
Urzędy Celne : (naczelnicy) zostali organami I instancji. Dyrektorzy Izb Cenych są organami II instancji w sprawach celnych.
Generalny Inspektorat Celny wewnętrzna policja celna.
Organy NBP.
Prezes NBP - jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na 6-letnią kadencję. Jest odpowiedzialny za organizację i funkcjonowanie Narodowego Banku Polskiego. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż dwie kadencje.
Rada Polityki Pieniężnej - Ukształtowała się w dniu 17.02.1998r. W skład Rady wchodzą : Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP, oraz 9 członków, powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat. Członkowie RPP powoływani są na 6 lat.
Zarząd NBP- kieruje działalnością NBP. W jego skład wchodzą : Prezes NBP - jako przewodniczący oraz 6-8 członków zarządu, w tym 2 Wiceprezesów NBP. Zarząd NBP realizuje uchwały rady Polityki Pieniężnej oraz podejmuje uchwały w sprawach nie zastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.
Organy podatkowe i ich właściwość rzeczowa.
Organy podatkowe dzielimy na :
państwowe - urzędy skarbowe, izby skarbowe, Minister Finansów,
samorządowe - wójt, burmistrz, prezydent, samorządowe kolegium odwoławcze, starosta powiatu, marszałek województwa.
Podstawowe klasyfikacje ceł.
Cel ustanawiania cła :
cła fiskalne - ustanawiane są w celu tworzenia zasobów pieniężnych służących finansowaniu zadań publicznych.
cła ochronne - celem tworzenia jest ochrona rynku wewnętrznego.
Cło prohibicyjne - celem jest poważne utrudnienie, a czasem i uniemożliwienie importu towarów. Charakteryzuje się bardzo wysoką stawką celną.
Cła ekspansywne - celem jest zapewnienie odpowiedniego poziomu cen na rynku krajowym. Cło to pozwala na utrzymanie wysokich cen wewnątrz. Służy to monopolizacji rynku.
Cła wychowawcze - zadaniem ich jest stworzenie przemysłowi krajowemu pewnych warunków, w których opłacalne stałoby się zwiększenie produkcji bądź poprawa jej jakości. (???)
Kierunki obrotu towarowego :
cła przywozowe (importowe) - prowadzą do podwyższenia cen importowanych towarów, co zmniejsza ich konkurencyjność.
cła wywozowe ( eksportowe) - są rzadko stosowane. celem jest zachowanie eksportu albo przysporzenie dochodów budżetowych.
Podstawowe zadania Ministra Finansów./ art. 14/
Minister finansów :
sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych,
dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego.
Inne kompetencje wynikają z ustawy o urzędzie Ministra Finansów oraz urzędach i izbach skarbowych :
przygotowanie i przedstawienie Radzie Ministrów projektów założeń systemu finansów publicznych, w tym budżetowego, podatkowego, ubezpieczeń majątkowych i osobowych,
przygotowanie projektu ustawy budżetowej,
przygotowanie sprawozdań z realizacji budżetu państwa,
kontrola skarbowa oraz nadzór nad organami kontroli skarbowej,
sprawowanie ogólnego nadzoru w sprawach podatkowych i dewizowych oraz zapewnienie jednolitego stosowania prawa podatkowego przez podległe mu organy i urzędy,
powoływanie dyrektorów urzędów kontroli skarbowej (UKS) oraz ich odwoływanie - na wniosek Generalnego Inspektora Kontroli,
przedstawianie Prezesowi RM kandydatów na stanowisko generalnego Inspektora oraz wnioskowanie o jego odwołanie,
określanie zasięgu terytorialnego działania UKS.
Zasady budżetowe.
zasada zupełności budżetu - jest to postulat aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa. Jako uzasadnienie podaje się potrzebę parlamentarnego wpływu na całość gospodarki finansowej państwa. Realizacja tej zasady w Polsce jest stosunkowo ograniczona, ponieważ dość szeroki jest zakres gospodarki pozabudżetowej i ta gospodarka nie jest rejestrowana w budżecie. Całość gospodarki finansowej czy to zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych czy funduszy celowych narusza zasadę zupełności budżetu.
zasada jedności budżetu - dotyczy tego, aby całość dochodów i wydatków państwa ująć w jednym dokumencie budżetowym (jedna ustawą). Pozwala na całościową kontrolę zamierzeń rządu w dziedzinie finansów publicznych.
zasada szczegółowości budżetu - to postulat aby budżetu nie uchwalać w globalnych kwotach dochodów i wydatków. Chodzi o to, aby dochody i wydatki budżetowe były wykazywane w pewnym układzie analitycznym, który pozwoli ustalić przewidywalną wydajność poszczególnych źródeł dochodów oraz pozwoli ustalić kierunki i proporcje wydatków budżetowych. Szczegółowość budżetu wyraża się w klasyfikacji budżetowej czyli w pewnych prawnie określonych zasadach podziału dochodów i wydatków.
zasada jawności budżetu - ma charakter społeczno-polityczny. Służy społecznej kontroli działalności finansowej państwa. Jest pochodną zasady jawności finansów publicznych.
zasada jasności budżetu - ma charakter prakseologiczny i polityczny. Chodzi o takie klasyfikowanie dochodów i wydatków, aby budżet dawał obraz podstawowych kierunków gospodarki finansowej państwa.
zasada równowagi budżetowej - jest to postulat zachowania odpowiednich proporcji pomiędzy ogólną kwotą dochodów i wydatków budżetowych. Dochody = wydatki.