PULA PYTAŃ EGZAMINACYJNYCH Z HISTORII MYŚLI EKONOMICZNEJ
Słowo ekonomia (ekonomika) pojawiło się po raz pierwszy w tytule dzieła Oikonomikos autorstwa:
Arystotelesa,
Ksenofonta,
Platona,
Marka Porcjusza Katona.
Myśl ekonomiczna Ksenofonta to w dużej mierze pochwala:
handlu,
rzemiosła,
gospodarczych działań państwa - miasta (polis),
rolnictwa.
Chrematystyka to:
wg Arystotelesa sztuka zarobkowania,
wg Arystotelesa nauka o gospodarstwie domowym,
wg Ksenofonta sztuka zarządzania folwarkiem,
fizjokratyczna teoria dotycząca porządku naturalnego.
Arystoteles:
wyznając wiarę w porządek naturalny świata całkowicie sprzeciwiał się istnieniu niewolnictwa,
akceptował istnienie niewolnictwa z natury, potępiał zaś niewolnictwo z przypadku,
twierdził, że stan niewoli jest zawsze sprawiedliwy,
nie wypowiadał się w ogóle w kwestii niewolnictwa.
W tłumaczeniu na język polski maksyma Arystotelesa Pecunia pecuniam parere non potest stwierdza:
Pieniądz nie może rodzić pieniądza.
Żaden pieniądz nie śmierdzi.
Pieniądze szczęścia nie dają.
Czas to pieniądz.
Stwierdzenie Arystotelesa Pieniądz pieniądza rodzić nie może skierowane było przeciwko:
czerpaniu zysków z handlu,
powszechnej chęci bogacenia się,
pobieraniu procentu od pożyczek (lichwie),
zdobywaniu bogactwa z natury.
Tematyka prac Marka Katona, Marka Warrona i Lucjusza Kolumelli, zasadniczo dotyczyła:
rolnictwa,
korzyści płynących z rzemiosł,
zalet handlu,
roli pieniądza kruszcowego.
Według św. Tomasz z Akwinu cena sprawiedliwa (iustum pretium) to:
cena, która kształtuje się na rynku pod wpływem popytu i podaży,
cena ustalona przez władcę,
cena, która pokrywa całkowity koszt produkcji danego dobra,
cena wolnokonkurencyjna.
W kwestii pożyczania pieniędzy na procent (lichwy) św. Tomasz z Akwinu:
bezwzględnie sprzeciwiał się pobieraniu procentu od pożyczek,
krytykował poglądy Arystotelesa,
aprobował i popierał pożyczanie pieniędzy na procent w każdej sytuacji,
dopuszczał wyjątek od zakazu lichwy, gdy pożyczka jest przeznaczona na cele produkcyjne.
Po raz pierwszy pojęcia ekonomia polityczna użył:
Karol Marks,
Antoine Montchretien de Vattevielle,
Adam Smith,
Francois Quesnay.
Ekonomiczna teoria merkantylizmu była przede wszystkim dziełem:
filozofów,
właścicieli ziemskich,
kupców,
manufakturzystów.
Które z poniższych pojęć NIE jest częścią doktryny merkantylistycznej:
zasada laisserfaire.
autarkia,
industrializm,
protekcjonizm państwowy.
Według bulionistów władca powinien wydać kategoryczny zakaz:
eksportowania towarów za granicę,
zakupu towarów zagranicznych,
przywozu złota i srebra z zagranicy do kraju,
handlowania z innymi krajami.
Według merkantylistów najlepsza metoda zwiększania bogactwa narodu było:
pobudzanie importu,
zniesienie ograniczeń w handlu zagranicznym,
utrzymywanie dodatniego bilansu handlowego,
popieranie wywozu kruszców za granicę.
Główną myśl cenowego mechanizmu przepływu pieniądza kruszcowego można wyrazić następująco:
kraj powinien dążyć do trwałego utrzymywania dodatniego bilansu handlowego,
trwałe utrzymanie przez państwo dodatniego bilansu handlowego w długim okresie jest niemożliwe,
dodatni bilans handlowy nie powoduje żadnych negatywnych konsekwencji,
wzrost ilości kruszcu w kraju to wzrost bogactwa.
Według poglądów merkantylisty Thomasa Muna:
wywóz kruszców za granicę jest w każdej sytuacji korzystny,
wywóz kruszców za granicę jest korzystny, jeśli w zamian przywozi się surowce i towary dla reeksportu,
wywóz kruszców za granicę jest korzystny, jeśli w zamian przywozi się luksusowe towary konsumpcyjne,
wywóz kruszców za granicę jest w każdej sytuacji niekorzystny.
Zgodnie z prawem Kopernika-Greshama:
pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy,
pieniądz lepszy wypiera z obiegu pieniądz gorszy,
psucie pieniądza sprawia, że ludzie przechowują swoje oszczędności w pieniądzu gorszym,
psucie pieniądza sprawia, że ludzie regulują swoje bieżące zobowiązania pieniądzem lepszym.
Fizjokratyzm to:
dział ekonomiki Arystotelesa dotyczący naturalnego porządku świata, w tym także porządku gospodarczego,
doktryna ekonomiczna powstała na początku XVI w., nazywana również ekonomią kupiecką,
kierunek z nurcie młodszej szkoły historycznej, związany z twórczością Gustawa von Schmollera,
doktryna ekonomiczna z II połowy XVIII w., której zwolennicy głosili hasła wolności ekonomicznej.
Hasło laissez faire byłe:
postulatem większej aktywności państwa w gospodarkę,
postulatem walki z bezrobociem,
postulatem większej wolności ekonomicznej,
postulatem gromadzenia kruszców w kraju.
Fizjoknci twierdzili, te jedynym produktywnym czynnikiem produkcji jest:
kapitał.
praca,
ziemia,
wiedza.
W ujęciu filjokratów dochód czysty jest generowany wyłącznie dziełu:
pracy jałowej,
działalności kupieckiej,
rzemiosłu,
pracy produktywnej.
Tablica ekonomiczna Francoisa Quesnay'a to:
opis korzyści z handlu zagranicznego,
schemat analizujący wpływ ilości pieniądza na ceny dóbr,
makroekonomiczny model cyrkulacji towarów i pieniądza między klasami społecznymi
mikroekonomiczny model zachowań gospodarstwa domowego.
Autorem wydanego w 1776 roku dzieła pŁ Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów był:
William Petty,
B. Adam Smith,
C. Thomas Mun,
D. David Hume.
Dla Adama Smitha źródłem bogactwa narodu byl/byla/było/były:
ludzka praca zaangażowana w wytwarzanie dóbr materialnych,
zasoby naturalne danego kraju,
kruszec będący w posiadaniu danego kraju,
dziedzictwo kulturowe danego narodu.
Opisany przez Adama Smitha wzrost sil produkcyjnych, będący następstwem podziału pracy, NIE wynika:
z wprowadzenia efektywnych metod zarządzania gospodarką,
ze wzrostu sprawności każdego robotnika,
z oszczędności czasu, jaką daje wykonywanie pracy przy jednym stanowisku,
z wynalezienia maszyn, które ułatwiają i skracają pracę (wykonują pracę wielu ludzi).
Według Adama Smitha wartość wymienną towaru w cywilizowanych społeczeństwach określa:
płaca wypłacana robotnikom oraz renta właścicieli ziemi,
wyłącznie płaca wypłacana robotnikom,
płaca wypłacana robotnikom oraz zysk kapitalisty,
suma płacy, zysku i renty gruntowej.
Według Smitha główną motywację do działań ekonomicznych dla jednostek gospodarujących stwarza:
życzliwość i współczucie wobec innych ludzi,
zabieganie o uznanie władcy,
troska o własny, dobrze pojęty, interes,
troska o zbawienie duszy.
Mianem niewidzialnej ręki Adam Smith określił:
zmowy kartelowe przedsiębiorców,
działanie konkurencji i systemu cen na rynku,
interwencje państwa w gospodarkę,
działanie Opatrzności.
Twierdzenie Adama Smitha o istnieniu niewidzialnej ręki rynku mówi, że:
rynek jest nieefektywnym systemem koordynacji działań gospodarczych,
działanie konkurencji sprawia, że interes jednostek nie jest zgodny z interesem całego społeczeństwa,
egoistyczne działania gospodarcze jednostek gospodarujących prowadzą do kryzysów gospodarczych,
egoistyczne działania jednostek gospodarujących prowadzą do sytuacji korzystnej dla całego społeczeństwa.
Które z poniższych zadań NIE zostało nałożone na państwo przez Adama Smitha:
obowiązek ustanowienia wymiaru sprawiedliwości,
obrona przed zagrożeniami zewnętrznymi,
redystrybucja dochodu społecznego w trosce o ludzi biednych,
dostarczanie dóbr publicznych.
Zgodnie zprawem rynków Jeana Baptiste'a Say'a:
produkcja (podaż) zawsze stwarza odpowiedni zbyt (popyt) na wyprodukowane towary,
popyt na dobra finalne wymusza odpowiednią strukturę i poziom produkcji,
gospodarka bardzo często doświadcza kryzysów nadprodukcji,
system rynkowy jest miejscem wyzysku robotników przez kapitalistów.
Żelazne prawo pracy stwierdza, że:
ludzka praca jest niezbędna we wszystkich procesach produkcyjnych,
utrzymanie płacy na minimum kosztów utrzymania przeciwdziała nadmiernej rozrodczości klasy pracującej,
jedynie praca jest produktywnym czynnikiem produkcji,
ludzka praca jest jedynym źródłem wartości.
Według prawa ludnościowego Thomasa Roberta Malthusa:
podaż żywności rośnie szybciej niż wzrasta liczba ludności,
ludności przybywa w postępie arytmetycznym, a podaż żywności rośnie w postępie geometrycznym,
między przyrostem liczby ludności a przyrostem ilości środków do życia nie istnieje żadna sprzeczność,
przyczyną nędzy na świecie jest brak środków utrzymania (żywności) dla rosnącej liczby ludności.
W teorii Davida Ricardo wartość wymienna dwóch dóbr pomnażalnych pracą zależy od:
stosunku całkowitych kosztów ich wytworzenia, na które składają się płace, zyski i renta gruntowa,
stosunku względnych ilości pracy niezbędnych do ich wytworzenia,
stosunku wartości użytkowych tych dóbr,
stosunku ilości kapitału potrzebnego do ich wytworzenia.
Które z poniższych stwierdzeń NIE test prawdziwe w odniesieniu do teorii renty gruntowej Davida Ricardo:
ilość urodzajnych ziem jest ograniczona,
działa prawo malejącej wydajności ziemi,
wszystkie grunty, niezależnie od jakości gleby, przynoszą jednakową rentę,
cena zboża zależy od nakładów niezbędnych do poniesienia na gruntach najmniej urodzajnych.
W teorii podziału Davida Ricardo w długim okresie w wyniku akumulacji kapitału:
spadają zyski kapitalistów,
spada renta gruntowa uzyskiwana przez właścicieli ziemskich,
rosną zyski kapitalistów,
rosną płace otrzymywane przez robotników.
Autorem teorii przewagi komparatywnej w handlu zagranicznym był:
Friedrich List,
Adam Smith,
David Ricardo,
Thomas Mun.
Spośród wymienionych poniżej nazwisk przedstawicielem ekonomii klasycznej NIE był:
Alfred Marshall,
David Ricardo,
John Stuart Mili,
Adam Smith.
Zdaniem Johna Stuarta Milla:
prawa produkcji są zależne od woli człowieka, a prawa dystrybucji dochodu pozostają niezależne od jego woli,
prawa produkcji są niezależne od woli człowieka, a prawa dystrybucji dochodu zależą od jego woli,
człowiek jest w stanie odpowiednio zmieniać zarówno prawa produkcji, jak i prawa dystrybucji,
człowiek nic może wpływać ani na prawa produkcji, ani na prawa dystrybucji.
Ostatnim z wybitnych przedstawicieli ekonomii klasycznej był:
Alfred Marshall,
David Ricardo,
Adam Smith,
John Stuań Mili.
Twórcą wizji wspólnot produkcyjno-konsumpcyjnych (falang) był:
Francois Marie Fourier,
Robert Owen,
Claude de Saint-Simon,
Jean Simonde de Sismondi.
Przedstawicielem ekonomii drobnomieszczańskiej był:
Francois Marie Fourier,
Jean Simonde de Sismondi,
Ciaudc de Saint-Simon,
Karol Marks.
Który z poniższych elementów NIE wchodzi w skład nadbudowy (wg koncepcji Karola Marksa):
nauka,
tradycja,
czynniki produkcji,
kultura.
Według Karola Marksa wartość siły roboczej można mierzyć jako:
wartość dodatkową,
wartość towarów wytwarzanych w czasie pracy przez robotnika,
sumę pieniędzy wydatkowaną na podniesienie kwalifikacji robotnika,
wartość dóbr konsumpcyjnych niezbędnych do odtworzenia siły roboczej (utrzymania robotnika przy życiu).
Wśród elementów bazy w schemacie formacji społeczno -gospodarczej Karola Marksa NIE ma:
społecznej nadbudowy,
sil wytwórczych,
stosunków społecznych,
stosunków własności.
Wśród wyróżnionych przez Karola Marksa formacji społeczno -gospodarczych NIE ma:
niewolnictwa,
feudalizmu,
kolonializmu,
kapitalizmu.
Dynamicznym elementem bazy w schemacie formacji społeczno -gospodarczej Karola Marksa jest/są:
stosunki własności,
stosunki produkcji,
nadbudowa,
siły wytwórcze.
Wg koncepcji Karola Marksa bezwzględnym sposobem zwiększenia stopy wyzysku przez kapitalistów jest:
skrócenie czasu pracy,
wydłużenie czasu pracy,
korzystanie z bardziej wydajnych maszyn i urządzeń,
zatrudnienie nieletnich i dzieci.
Wg koncepcji Karola Marksa względnym sposobem zwiększenia stopy wyzysku przez kapitalistów jest:
skrócenie czasu pracy,
wydłużenie czasu pracy,
korzystanie z bardziej wydajnych maszyn i urządzeń,
zatrudnienie nieletnich i dzieci.
Zgodnie z prawami dialektyki materialistycznej Karola Marksa:
przyczyną zmian społecznych jest istniejąca w systemie harmonia,
istnieją trwałe systemy gospodarcze,
jedynym środkiem zmiany systemu spol-gosp. jest rewolucja,
zjawiska społ. są od siebie niezależne.
Współsprawcą rewolucji subiektywno-marginalistycznej w ekonomii NIE był:
William Stanley Jevons,
Leon Walras,
Carl Menger,
Artur Cecil Pigou.
Według kierunku subiektywno-marginalistycznego wartość dobra zależy głównie od:
użyteczności danego dobra,
ilości pracy niezbędnej do jego wytworzenia,
całkowitego kosztu jego produkcji,
wartości kapitału użytego do jego wytworzenia.
I prawo Gossena stwierdza, że:
zadowolenie płynące z konsumpcji kolejnych jednostek dobra maleje w miarę zaspokajania danej potrzeby,
człowiek w dążeniu do maksymalizacji zadowolenia dzieli dostępne mu fundusze w taki sposób, aby krańcowe korzyści z konsumpcji były równe dla wszystkich kupowanych dóbr,
popyt konsumentów rośnie w miarę spadku ceny danego dobra,
wraz ze wzrostem dochodu konsumentów maleje w strukturze zakupów udział wydatków na żywność.
II prawo Gossena stwierdza, że:
zadowolenie płynące z konsumpcji kolejnych jednostek dobra maleje w miarę zaspokajania danej potrzeby,
człowiek w dążeniu do maksymalizacji zadowolenia dzieli dostępne mu fundusze w taki sposób, aby krańcowe korzyści z konsumpcji były równe dla wszystkich kupowanych dóbr,
popyt konsumentów rośnie w miarę spadku ceny danego dobra,
wraz ze wzrostem dochodu konsumentów maleje w strukturze zakupów udział wydatków na żywność.
Rewolucja subiektywno-marginalistyczna miała miejsce w ekonomii:
w latach 30. XX w.,
w latach 70. XIX w.,
w I połowie XIX w.,
na przełomie XVIII i XIX w.
W modelu równowagi ogólnej Leona Walrasa dochody z tytułu własności czynników produkcji czerpią:
gospodarstwa domowe (konsumenci),
przedsiębiorstwa,
instytucje państwowe,
kapitaliści.
Według koncepcji Friedricha Lista państwo powinno prowadzić protekcyjną politykę wysokich cel:
na każdym stadium rozwoju,
w stadium rolnictwa,
tylko w fazie rolniczo-przemystowo-handlowej
w okresie przejścia od stadium rolnictwa do wyższych stadiów rozwojowych,
Przedstawiciele historyzmu niemieckiego:
akceptowali podstawowe założenia ekonomii klasycznej,
krytykowali wnioski ekonomii klasycznej,
zalecali tworzenie warunków dla działania wolnej konkurencji w handlu zagranicznym,
sprzeciwiali się interwencjom państwa w życiu gospodarczym.
Według Maxa Webera:
geneza systemu kapitalistycznego jest silnie związana z duchem reformacji religijnej,
etyka protestancka nie odegrała znaczącej roli w narodzinach i rozwoju kapitalizmu,
istnieje silny związek między rozwojem kapitalizmu a nauczaniem Kościoła katolickiego,
etos pracy i oszczędzania religii muzułmańskiej przyśpieszył rozwój systemu kapitalistycznego.
Twórcą i propagatorem stosowania analizy równowag cząstkowych był:
William Stanley Jevons,
Leon Walras,
John Maynard Keynes,
Alfred Marshall.
W teorii Alfreda Marshalla okres sekularny to:
okres, w którym podaż jest stała,
inaczej okres krótki.
okres, w którym istnieją koszty stałe,
okres tak długi, że w jego trakcie zajść mogą zmiany technologii i zmiany w liczbie ludności.
Według koncepcji Alfreda Marshalla:
im krótszy jest rozważany okres, tym większy wpływ na wartość dobra (cenę) mają czynniki podażowe,
im dłuższy jest rozważany okres, tym większy wpływ na wartość dobra (cenę) mają czynniki popytowe,
w długim okresie o wartości (cenie) dobra decydują koszty produkcji,
im dłuższy jest rozważany okres, tym większy wpływ na wartość dobra ma jego użyteczność.
Pojęcie cenowej elastyczności popytu wprowadził do ekonomii:
Artur Cecil Pigou,
Alfred Marshall,
John Maynard Keynes,
John Stuart Mili.
Za efektami zewnętrznymi, pojęciem wprowadzonym przez Artura Cecila Pigou kryje się:
wpływ polityki na sferę gospodarki,
wpływ działań państwa na aktywność gospodarczą jednostek,
istnienie skutków produkcji, które nie są uwzględnione w kosztach produkcji, a które generują pozytywne lub negatywne ze społecznego punktu widzenia zjawiska (korzyści zewnętrzne lub koszty zewnętrzne),
istnienie rozbieżności między planami jednostek a ich faktycznymi działaniami gospodarczymi.
Inspiracją dla instytucjonalizmu amerykańskiego w ekonomii NIE był/była:
cwolucjonizm,
etyka Immanuela Kanta,
antropologia kulturowa,
pragmatyzm.
Według Thorsteina Yeblena klasę próżniaczą w Erze Barbarzyństwa obowiązywał:
nakaz wykonywania prac kobiecych,
nakaz ostentacyjnej konsumpcji,
zakaz wykonywania prac kobiecych,
zakaz manifestowania wojowniczej mentalności.
Według zwolenników instytucjonalizmu:
prawa ekonomiczne mają charakter praw absolutnych, obowiązują zawsze i wszędzie,
zaawansowana formalizacja matematyczna może pomóc zrozumieć złożone zjawiska społeczno-ekonomiczne,
instytucje społeczno-ekonomiczne społeczeństwa są tworami statycznymi, zmieniają się niezwykle rzadko,
rozwój struktury społecznej odbywa się w procesie naturalnego doboru instytucji społecznych.
Według Thorsteina Veblena zjawisko ostentacyjnej konsumpcji obowiązywało klasę próiniaczą w:
erze Technologii Maszynowej,
erze Barbarzyństwa,
erze Rzemiosła,
erze Dzikości.
Autorem wydanej w 1936 roku książki pt. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza był:
Milton Friedman,
John Maynard Keynes,
Joseph Schumpeter,
Alfred Marshall.
Według Johna Maynarda Keynesa:
popyt na pracę zgłaszany przez firmy jest funkcją popytu na produkcję,
w gospodarce ma miejsce idealna synchronizacja wielkości oszczędności i inwestycji,
podaż (produkcja) zawsze stwarza sobie odpowiedni popyt (zapotrzebowanie),
w gospodarce istnieją samoczynne mechanizmy zapewniające równowagę przy pełnym zatrudnieniu.
Według koncepcji Johna Maynarda Keynesa:
państwo nie powinno stymulować popytu globalnego,
istniejące w systemie gospodarczym bezrobocie ma zawsze charakter dobrowolny,
niski stopień wykorzystania czynników produkcji jest spowodowany zbyt małym popytem globalnym.
rzeczywistość gospodarcza dowodzi słuszności prawa rynków Jeana Baptiste'a Say'a.
Twórcą ekonomii instytucjonalnej (instytucjonalizmu) był:
Thorstein Bundę Veblen,
Joseph Schumpeter,
Max Weber,
Karol Marks.
Według zwolenników instytucjonalizmu:
rozwój struktury społecznej odbywa się w procesie naturalnego doboru instytucji społecznych,
darwinizm społeczny nie ma zastosowania w ekonomii jako metoda badawcza,
zastosowanie zaawansowanej formalizacji matematycznej może pomóc ekonomistom zrozumieć złożone zjawiska społeczno-ekonomiczne,
badanie instytucji społeczno-ekonomicznych społeczeństwa nie powinno być zadaniem ekonomii.
Zalecana przez Johna Keynesa polityka gospodarcza, której celem jest zwiększenie popytu, polegałaby:
na zmniejszeniu wydatków rządowych,
na zwiększeniu stóp procentowych od kredytów inwestycyjnych,
na wprowadzeniu progresywnego podatku od dochodów osobistych,
na obniżeniu skłonności do konsumpcji u jednostek gospodarujących.
Zdaniem Miliona Friedmana:
nie istnieje nic takiego jak naturalna stopa bezrobocia,
istnieje długookresowa substytucyjność między inflacją a bezrobociem, opisana krzywą Philipsa,
celem ekonomicznej aktywności państwa powinna być walka z bezrobociem,
celem ekonomicznej aktywności państwa powinna być walka z inflacją.
Wskazana przez Johna Maynarda Keynesa „pułapka płynności" to sytuacja, gdy:
ludzie wykupują wszystkie towary spodziewając się narastającej inflacji,
wzrost podaży pieniądza prowadzi do „upłynnienia" rynku pracy - wzrostu zatrudnienia, spadku bezrobocia,
wzrost podaży pieniądza nie powoduje spadku stóp procentowych i tym samym nie zwiększa inwestycji,
ogólna suma oszczędności w gospodarce nic odpowiada wielkości inwestycji.
W koncepcji Josepha Schumpeteraprocw twórczej destrukcji polega na:
zaniku funkcji przedsiębiorcy,
dezintegracji rodziny mieszczańskiej i klasy burżuazji,
ciągłej ewolucji systemu kapitalistycznego, która burzy starą strukturę gospodarczą i tworzy nową,
przekształcaniu się systemu kapitalistycznego w ustrój gospodarczy socjalizmu.