Księga bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie

Księga bezpieczeństwa i higieny pracy to wewnętrzny dokument firmy opisujący organizację i wszelkie działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa ludzi w niej zatrudnionych, a także pracowników innych podmiotów wykonujących prace na terenie i na rzecz tej firmy. Jest to zbiór funkcjonujących w firmie i dotyczących bhp procedur, instrukcji, zarządzeń, poleceń oraz ustaleń organizacyjnych.

Treść Księgi bhp
W Księdze bhp powinny znaleźć się między innymi zapisy dotyczące:

• zakresów odpowiedzialności poszczególnych osób kierownictwa i nadzoru za zapewnienie warunków bhp na poszczególnych stanowiskach pracy,

• organizacji, podległości, zakresu obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień służby bhp,

• powołania i funkcjonowanie komisji bezpieczeństwa i higieny pracy,

• określania potrzeb dotyczących szkolenia w dziedzinie bhp oraz sposobów jego realizacji,

• sposobu organizacji profilaktycznych lekarskich badań okresowych pracowników,

• zatrudniania pracowników posiadających wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności,

• identyfikacji i monitorowania zagrożeń występujących w firmie,

• doboru i stosowanych środków ograniczających zagrożenia,

• identyfikacji i wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych oraz tych, które wymagają obsady co najmniej 2-osobowej,

• oceny ryzyka zawodowego wraz ze sposobem zapoznania z nim pracowników oraz planowania i realizacji działań ograniczających to ryzyko,

• opracowywania i zapoznawania pracowników z instrukcjami bhp,

• konsultowania i udziału pracowników w sprawach dotyczących bhp, w tym przy opracowywaniu instrukcji bhp,

• kontroli warunków pracy na poszczególnych stanowiskach pracy wraz z realizacją wniosków pokontrolnych,

• realizacji wniosków z kontroli organów nadzoru zewnętrznego nad warunkami pracy (np. PIP),

• pomiarów warunków środowiska pracy wraz z realizacją wniosków z nich wynikających,

• przeprowadzania okresowych przeglądów stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie wraz ze sposobem realizacji wniosków z nich wynikających,

• opracowywania planów poprawy warunków bhp,

• badań przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy, chorób zawodowych, awarii oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych wraz z realizacją działań zapobiegawczych wystąpienia podobnych sytuacji w przyszłości,

• usług świadczonych przez inne podmioty na rzecz i na terenie firmy w zakresie oceny, wyboru, kontroli, nadzorowania oraz świadomości zagrożeń,

• zakupów towarów w zakresie zapewnienia ich zgodności z powszechnie obowiązującymi przepisami prawnymi i przepisami bhp obowiązującymi w firmie,

• identyfikacji i dostępu do aktualnych wymagań prawnych oraz innych dotyczących bhp w odniesieniu do działalności firmy, a w szczególności stanowisk pracy, wyrobów i usług podlegających nadzorowi firmy lub tych, na które może ona wpływać,

• reagowania na zmiany wewnątrz firmy mające wpływ na bezpieczeństwo
  (zmiana struktury organizacyjnej, stanu osobowego załogi, wprowadzenie nowych maszyn, technologii, procesów i procedur),

• reagowania na zmiany zewnętrzne wynikające ze zmian przepisów prawnych i rozwoju wiedzy oraz techniki w zakresie bhp,

• sposobów motywowania pracowników do angażowania się w działania na rzecz poprawy warunków bhp w firmie,

• postępowania w sytuacjach awaryjnych.

Firmy mające lub wdrażające system zarządzania bezpieczeństwem pracy (SZBP)
Dla firm mających lub wdrażających system zarządzania bezpieczeństwem pracy (SZBP) Księga bezpieczeństwa i higieny pracy jest dokumentem obowiązkowym, opisującym ten system, a jej zawartość wynika z Polskiej Normy PN-18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania i wspomagającej ją Polskiej Normy PN-18004:2001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne wdrażania.

W firmach mających lub wdrażających SZBP, bez względu na wielkość i profil działalności, Księga bhp powinna (oprócz wymienionych wcześniej zapisów) zawierać:

1) udokumentowaną deklarację polityki bhp i udokumentowane ogólne oraz szczegółowe cele dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) udokumentowane procedury, w tym:

• nadzoru nad dokumentacją bezpośrednio związaną z SZBP i inną mającą pośredni związek z systemem zarządzania bezpieczeństwem pracy,

• tworzenia i aktualizacji dokumentów SZBP z określeniem obowiązków oraz odpowiedzialności w tym zakresie,

• monitorowania bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie,

• okresowych audytów SZBP,

• okresowych przeglądów SZBP wykonywanych przez najwyższe kierownictwo firmy,

• opracowywania i realizacji działań korygujących oraz zapobiegawczych wynikających z monitorowania, audytowania i przeglądów SZBP wykonywanych przez najwyższe kierownictwo firmy,

• komunikacji i współpracy dla zapewnienia stosowania przez współpracujące z firmą podmioty i ich pracowników wymagań bhp równorzędnych z przyjętymi w firmie,

• wewnętrznego komunikowania się w sprawach bhp różnych szczebli i komórek organizacyjnych firmy, pracowników oraz ich przedstawicieli, a także komunikowania się w sprawach bhp z zainteresowanymi stronami zewnętrznymi (podmiotami, organami kontrolnymi);

3) dokumenty potrzebne firmie dla zapewnienia skutecznego planowania, przebiegu
i nadzorowania jej działań w ramach SZBP (np. zapisy dotyczące zapewnienia środków ludzkich i finansowych);
4) zapisy wskazujące inną dokumentację związaną z funkcjonowaniem SZBP.

Księga bhp będąca opisem SZBP nie musi w swojej treści zawierać wszystkich elementów dokumentujących ten system. Wiele z nich, funkcjonujących według obowiązujących w firmie procedur, może być załącznikami do niej, które w Księdze będą jedynie przywoływane.

Forma Księgi bhp
Dokumentacja SZBP, także Księga bhp, może mieć formę papierową lub elektroniczną. Jednak dla przejrzystości systemu wygodnie jest, jeżeli przynajmniej jeden egzemplarz Księgi bhp został sporządzony w formie istniejącej fizycznie, czyli na papierze.

Mimo braku wymogów, co formy układu Księgi bhp, z praktyki wynika - i to bez względu na wielkość i profil działalności firmy - że warto ją sporządzić uwzględniając następujący schemat:

• strona tytułowa z nazwą firmy, adresem i nazwiskiem pracodawcy,

• strona z zatwierdzeniem księgi bhp przez pracodawcę lub upoważnionego pracownika
  z najwyższego kierownictwa firmy (z datą i podpisem),

• spis treści,

• opis firmy ze schematem organizacyjnym,

• schemat organizacyjny i funkcjonalny SZBP wraz z jego opisem (tam gdzie już jest lub jest wdrażany),

• opis funkcjonowania księgi bhp (kto ją opracowuje i zatwierdza, tryb wprowadzania oraz zatwierdzania zmian, jaka jest jej forma księgi i gdzie jest ona dostępna),

• zakres stosowania zapisów księgi bhp (jakich osób i stanowisk dotyczy - całość lub wybrane rozdziały),

• opis procedur i innych zapisów dokumentujących funkcjonowanie SZBP z tematycznym podziałem na rozdziały (tam gdzie już jest lub jest wdrażany) - główna część Księgi bhp,

• rejestr wprowadzonych zmian (aktualizacje),

• rozdzielnik (lista osób zapoznanych z Księgą bhp i wprowadzonymi do niej zmianami),

• załączniki.

Zapoznanie z Księgą bhp
Pracownicy, w zależności od stanowiska i pełnionych funkcji, muszą być zapoznani
z całą Księgą bhp lub odpowiednią jej częścią, czyli tymi rozdziałami (zapisami), które ich dotyczą ze względu na zajmowane stanowisko i zakres odpowiedzialności (najczęściej kierownictwo i nadzór zapoznawane jest z całą Księgą, zaś szeregowi pracownicy z rozdziałami dotyczącymi zagrożeń, sposobów ich ograniczania, ryzyka zawodowego, komunikacji wewnętrznej, instrukcjami bhp itp.).

Uwaga!
Zapisy Księgi bhp obowiązują również pracowników podmiotów wykonujących prace na terenie i na rzecz firmy. Zakres jej obowiązywania zależy od miejsca i wykonywanych czynności. Chodzi tu głównie o występujące zagrożenia, obowiązujący sposób postępowania w sytuacjach awaryjnych i wypadkowych, obowiązujące instrukcje bhp oraz koordynację prac.

1

---