Andrychów 18.11.1992
Rys historyczny budowy Oczyszczalni Ścieków dla miasta Andrychowa.
Andrychów stał się miastem przed 225 laty dzięki prężnie rozwijającemu się rękodzielnictwu tkackiemu. Sławę ośrodka tkackiego ugruntowała powstała tu w 1906 r. - Pierwsza Galicyjska Tkalnia Mechaniczna Braci Czeczewiczka. Oprócz tej dużej, jak na owe czasy, fabryki istniały w mieście w początkach XX wieku garbarnie, farbiarnie i inne mniejsze zakłady wytwórcze.
Ten skądinąd pożądany rozwój miejscowego przemysłu, wpłynął niekorzystnie na stan środowiska naturalnego. Niewielka liczba studni oraz wodociągów powodowały konieczność wykorzystywania do celów bytowych wód rzeki Wieprzówki. Widząc ten stan rzeczy, ówczesne władze miasta nie wyraziły zgody na uszlachetnianie tkanin w zakładach włókienniczych, ograniczając zezwolenie do bielenia tkanin.
Po II wojnie światowej nastąpił gwałtowny rozwój miasta i przemysłu. Szczególnie w latach 50-tych, nie bacząc na możliwości lokalnego środowiska naturalnego, znacznie rozbudowano Andrychowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego oraz dwa duże zakłady przemysłu maszynowego.
Miasto w 1951 r. liczyło 6 300 stałych mieszkańców, dla których wznoszono nowe osiedla.
Preferowanym w tym czasie inwestycjom przemysłowym, przynoszącym w szybkim czasie efekty produkcyjne, nie towarzyszyły inwestycje komunalne, chroniące środowisko naturalne przed degradacją.
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej powstało dopiero w 1955 r., a Wodociągi Miejskie uruchomiono w 1956 r. Sieć wodociągowa liczyła wówczas zaledwie 6 km długości, a kanalizacja 2,5 km.
Władze miasta nie ustawały w staraniach o budowę wodociągów i urządzeń oczyszczających ścieki.
Inicjatywa budowy oczyszczalni ścieków była wspólnym dziełem władz miejskich i kierownictwa AZPB.
Wstępne prace projektowe rozpoczęto w 1959 r. Koncepcja oczyszczalni ścieków zakładała oczyszczanie mechaniczno-biologiczne.
W trakcie robót inwestycyjnych nastąpiła zmiana technologii w AZPB (uruchomiono wykańczalnię tkanin). Okazało się, że technologia biologiczna oparta na złożach zraszanych nie da pożądanych efektów oczyszczania ścieków. Wykonano więc tylko część mechaniczną, która została oddana do użytku w 1964 r. (przepustowość 8 300 m3 ścieków/dobę). Jednocześnie podjęto decyzję o rozpoczęciu badań na skalę półtechniczną, nad innym systemem oczyszczania biologicznego (metoda osadu czynnego).
Uruchomiona w 1964 r. oczyszczalnia mechaniczna od początku nie pozwalała na uzyskanie wymaganego stopnia oczyszczania dla odbiornika I klasy czystości, jakim jest Wieprzówka - dopływ rzeki Skawy. Powodowało to śnięcie ryb w stawach rybnych poniżej oczyszczalni i niekończące się wnioski o ukaranie Zakładu Wodociągów i Kanalizacji oraz AZPB - przez Wydziały Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska Urzędów Wojewódzkich w Krakowie i Bielsku-Białej.
Na podstawie badań pilotowych, wykonanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Krakowie zaprojektowało w latach 1972-1975 oczyszczalnię mechaniczno-biologiczną o przepustowości 43700 m3/dobę, uwzględniając w tym perspektywiczne potrzeby przemysłu i miasta. W tej ilości uwzględniono 100 % wód infiltracyjnych, z uwagi na zły stan techniczny kanalizacji i trudne warunki terenowe. Proporcjonalne do zgłoszonych potrzeb, zakłady przemysłowe zobowiązywały się do udziału w kosztach (finansowaniu) inwestycji. Roboty budowlane miały rozpocząć w 1975 r., a zakończyć 1978 r.
Zmiany organizacyjne administracji państwowej spowodowały ograniczenia inwestycyjne, dopiero decyzja z dnia 28.05.1980 r. Wojewódzkiego Biura Planowania Przestrzennego w Bielsku-Białej umożliwiła rozpoczęcie budowy Oczyszczalni Ścieków. Przystąpiono do niej w sierpniu 1980 r. wyznaczając inwestora - WDI - Oddział Rejonowy w Wadowicach. Generalne wykonawstwo przyjęło Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego w Bielsku-Białej. W okresie 9 lat, tj. do 1989 r. wykonano ok. 60% robót budowlanych. Na dalsze prace zabrakło środków finansowych, materiałów i mocy przerobowych wykonawców.
Przejęcie w połowie 1989 r. finansowania tej inwestycji przez gminę przyśpieszyło jej zakończenie. Władze samorządowe z ogromną determinacją, kosztem innych zadań w gminie, postanowiły tę inwestycję zakończyć.
Dzięki tym staraniom oraz dotacji uzyskanej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, udowa Oczyszczalni została doprowadzona do dzisiejszego stanu. Co prawda nie ukończona w pełni, ale tak wykonana, że całość ścieków kierowana na urządzenia filtrujące (tj. ok. 20 000 m3) będzie oczyszczona w stopniu przewidzianym w projekcie czyli 85÷87%.
Pracująca dziś Oczyszczalnia Ścieków przygotowana jest do przyjęcia wszystkich ścieków z terenu miasta i gminy (także na dowóz z terenów nie skanalizowanych), gwarantując tym samym ochronę ujęć wody dla potrzeb mieszkańców.
Oczyszczalnia Ścieków i technologia.
Oczyszczalnia Ścieków zlokalizowana jest w północnej części miasta Andrychowa u lewego brzegu rzeki Wieprzówki, na 16 km jej biegu, teren płaski o wysokości rzędu 314÷318 m n.p.m. Takie położenie oczyszczalni, jako wspólnej dla ścieków miejskich i przemysłowych AZPB, zostało ustalone uchwałą Prezydium WRN w Krakowie w 1958r. Uruchomiona oczyszczalnia jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną opartą na komorach osadu czynnego z równoczesną przeróbką osadów ściekowych w wydzielonych komorach fermentacyjnych.
Ścieki do oczyszczalni, z kanalizacji ogólnospławnej i rozdzielczej, doprowadzane są przez komorę przelewową kolektorami o ∅ 100 cm. Oddzielnie doprowadzane są ścieki przemysłowe z AZPB - kolektorem o ∅ 50 cm.
Ścieki sanitarne wprowadzone zostają do komory krat, a następnie do piaskownika napowietrzanego. Po piaskowniku płyną korytem otwartym do rozdzielacza przed osadnikami wstępnymi, stąd do trzech osadników radialnych, następnie korytem otwartym do studni zbiorczej, gdzie dopływają również ścieki przemysłowe. Ścieki przemysłowe z AZPB dopływają z osadników ścieków przemysłowych po uprzednim uśrednieniu w zbiornikach wyrównawczych.
Ze studni zbiorczej ścieki sanitarne i przemysłowe są pompowane do komór osadu czynnego napowietrzanych aeratorami powierzchniowymi. Po komorach osadu czynnego ścieki grawitacyjnie spływają do osadników wtórnych, skąd są odprowadzane do rzeki.
Osady powstałe w procesie oczyszczania ścieków doprowadzane są do wydzielonych komór fermentacyjnych. Po przefermentowaniu, osad odprowadzany jest na poletka osuszające lub na wirówkę, a wydzielony gaz (biogaz) wykorzystywany jest do celów technologicznych (fermentacja) i grzewczych.
Wartość inwestycji wg cen z 1992 r. wyniosła ok. 146,8 mld starych złotych.
Korzyści i efekty pracy Oczyszczalni Ścieków.
redukcja zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych do rzeki Wieprzówki
nieunikniony wzrost kosztów oczyszczania ścieków jest rekompensowany przez zmniejszenie opłat i kar z tytułu zanieczyszczenia wód
wykorzystanie biogazu z fermentacji osadów ściekowych obniża koszty i ogranicza emisję pyłów i dymów
przepustowość oczyszczalni umożliwia przyjęcie ścieków z terenu całej gminy
Efekt oczyszczania - średnia za 1996 r.
Wskaźnik |
Jednostka |
Ścieki surowe |
Ścieki oczyszczone |
% redukcji |
BZT5 |
mg O2/dm3 |
105 |
6 |
94 |
ChZT |
mg O2/dm3 |
268 |
28 |
90 |
Zawiesina |
mg/dm3 |
81 |
8 |
90 |
Szczegółowe informacje można uzyskać w biurze i laboratorium Oczyszczalni Ścieków.
Andrychów, marzec 1997 r.