A, C, E - witaminy życia
Bogumiła Gonstał
Oddział Higieny Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku, 12.03.2003 r.
Mniej światła słonecznego, dieta uboższa w warzywa i owoce, zbyt mało ruchu - to wszystko powoduje, że w okresie zimy i wczesną wiosną nasz organizm jest bardziej podatny na infekcje, zaburzenia snu i koncentracji, apatię, zmienność nastrojów, ciągłe uczucie zmęczenia.
W pobudzeniu naszego organizmu do bardziej efektywnego działania mogą nam pomóc witaminy.
Organizm człowieka poza białkami, tłuszczami, węglowodanami i związkami mineralnymi potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania niedużych ilości swoistych substancji organicznych. Przeprowadzone badania wykazały, że substancje te mają charakter zasadowy, a dodawane w minimalnych ilościach do pożywienia zapobiegają niektórym schorzeniom. Wszystkie te związki określamy mianem witamin (vita-życie). Ich brak w pożywieniu powoduje choroby takie jak np.: szkorbut, krzywicę, pelagrę. Schorzenia takie nazywamy awitaminozami.
Witaminy występują w bardzo małych ilościach w produktach spożywczych w postaci czynnej biologicznie lub w postaci związków, które organizm przekształca w witaminy.
A, C, E to witaminy, które pomogą nam wzmocnić organizm, warto więc je poznać.
Witamina A. Występuje głównie w świecie zwierzęcym. Jej źródłem są: tran, wątroba, masło, żółtko jaja, tłuste ryby. W świecie roślinnym występuje jako prowitamina - barwnik karoten. Bogate w karoten są warzywa zielone i żółte np.:marchew, sałata, pomidory, dynia. Przemiana karotenu w witaminę A odbywa się w organizmie człowieka. Do wchłaniania witaminy A konieczny jest tłuszcz, dlatego należy spożywać warzywa zawierające karoten z dodatkiem tłuszczu (np. surówki z olejem, śmietaną). Witamina ta jest niezbędna w procesach widzenia i wzrostu, sprzyja regeneracji komórek, zapobiega wysychaniu i rogowaceniu nabłonka. Poprawia wygląd skóry i włosów. Jej niedobór powoduje zaburzenia wchłaniania, obniżoną odporność na infekcje, zaburzenia czynności wątroby, anomalie w rozwoju tkanki nerwowej, łącznej i kostnej, ślepotę.
Witamina C. Jej najważniejszym źródłem są owoce i warzywa np. : owoce cytrusowe, owoce dzikiej róży, czarna i czerwona porzeczka, nać pietruszki, kiszona kapusta. Witamina C ważna jest w procesach tworzenia tkanek. Ma działanie oczyszczające i odtruwające organizm, a także pobudzające siły witalne i eliminujące zmęczenie, wzmacnia układ odpornościowy. Niedobory tej witaminy powodują w organizmie: obniżenie sprawności fizycznej i odporności , ospałość, nerwowość, bóle stawów i mięśni, kruchość naczyń krwionośnych, rozpulchnienie dziąseł, chwianie się zębów. Obecność witaminy C w pożywieniu działa korzystnie na przyswajalność żelaza z produktów roślinnych. Organizm nie potrafi magazynować zapasu witaminy C, musi więc być ona dostarczona w codziennym pożywieniu.
Witamina E. Zwana jest witaminą młodości. Jej najobfitszymi źródłami są oleje roślinne, zarodki zbóż, ziarna i zielone warzywa liściaste np. sałata, szpinak, rzeżucha. Niewielkie ilości tej witaminy występują w jajach, maśle, serach, mleku.Witamina ta przeciwdziała procesom starzenia się, poprawia wygląd skóry, przyśpiesza gojenie się ran, chroni serce. Niedobory witaminy E mogą wywołaćzmiany w układzie mięśniowym, niedokrwistość hemolityczną, zaburzenia neurologiczne i w czynnościach gruczołów rozrodczych, zakłócenia przemiany materii.
Witaminy A, C, i E są przeciwutleniaczami co oznacza, ze zapobiegają one zmianom wywołanym utlenianiem wielonasyconych kwasów tłuszczowych obecnych w błonach komórkowych. Osoby przyjmujące odpowiednie dawki przeciwutleniaczy rzadziej chorują na: chorobę wieńcową, udar mózgu, stwardnienie i zarastanie tętnic. Witaminy A, C i E mają także duże znaczenie w walce z wolnymi rodnikami atomami lub cząsteczkami uszkadzającymi zdrowe komórki.