16.03.1999r

WBM sem.II

SPAWOZDANIE Z METROLOGI

Pomiary średnicy otworu:

- mikroskopem pomiarowym z przystawką czujnikową;

- długościomierzem uniwersalnym.

Pomiar odległości osi dwóch otworów mikroskopem pomiarowym

1. Pomiar średnicy otworu długościomierzem uniwersalnym.

Pomiar polega na odczytaniu mikroskopem ze spiralą Archimedesa dwóch położeń wzorca kreskowego odpowiadających dotknięciom kulistej końcówki pomiarowej do ścianek otworu. Dotknięcie bez nacisku uzyskuje się stosując wskaźnik elektroniczny. Warunkiem przeprowadzenia prawidłowego pomiaru jest ustawienie kulki wzdłuż mierzonej średnicy. Ustawienie mierzonej średnicy w osi pomiarowej uzyskuje się poprzez poprzeczny ruch stolika pomiarowego.

Średnicę otworu obliczamy ze wzoru:

d = |x₂-x₁|+d_k

Wartości odczytane podczas ćwiczenia:

x₁ = 46,680

x₂ = 73,628

d_k = 2,9853

d = |73,628-46,680|+2,9853 = 29,932 mm

Niepewność pomiaru:

e_p =
(A+B*l) μm.

A=1,5 B=

e_p =
(1,5+
*29,932) μm.

e_p =
1,6 μm.

W = 29,948
0,0016 mm

2. Pomiar odległości osi dwóch otworów.

Do pomiaru tego wykorzystujemy mikroskop z wykorzystaniem okularu podwójnego obrazu (mały mikroskop warsztatowy).

Na stoliku mikroskopu kładziemy płytkę z nawierconymi otworami. Obracając śrubami mikrometrycznymi przesuwamy stolik mikroskopu. W okularze mikroskopu powinien pojawić się podwójny obraz otworu. Czynność tę wykonujemy aż do momentu pokrycia się obu otworów w okularze mikroskopu. Po tej czynności należy odczytać wartość położenia środka pierwszego otworu ze śrub mikrometrycznych w płaszczyźnie x, y. Następnie kręcąc śrubami mikrometrycznymi stolika mikroskopu szukamy drugiego otworu doprowadzając do pokrycia się dwóch obrazów drugiego otworu w okularze mikroskopu. Odczytujemy współrzędne x i y położenia środka drugiego otworu.

Wartości odczytane podczas wykonywania ćwiczenia:

x₁ = 16,726

y₁ = 23,735

x₂ = 2,949

y₂ = 12,754

Odległość osi otworu obliczamy ze wzoru:

l =

l =17,178 mm

Niepewność pomiaru:

e_p =
(A+B*l) μm.

e_px = (5+
*17,178) = 5,858 μm.

e_py = (4+
*17,178) = 5,073 μm.

e_p =

x = x₂ - x₁

y = y₂ - y₁

e_p =
= 5,708 μm.

e_p. = 6 μm.

W = 17,178
0,006 mm

3. Pomiar średnicy otworu dużym mikroskopem warsztatowym .

Na stole mikroskopu mamy zamocowane koło zębate, w którym należy zmierzyć średnicę wewnętrzną otworu.

Obracając śrubami mikrometrycznymi (w płaszczyźnie x, y) doprowadzamy do styku końcówki kulistej ze ścianką otworu. Następnie ustawiamy wstępnie widoczne w okularze podwójne kreski nasadki tak, aby symetrycznie objęły pionową kreskę krzyża głowicy goniometrycznej. Dalej przesuwamy przedmiot w kierunku poprzecznym (do osi x) tak, aby znaleźć punkt zwrotny ruchu podwójnych kresek. Przesuwając przedmiot w kierunku osi x korygujemy ustawienie podwójnych kresek tak, aby znowu objęły pionową linię krzyża głowicy. W tym położeniu możemy odczytać ze śruby mikrometrycznej pierwszą współrzędną x₁. Zmieniamy kierunek nacisku pomiarowego. Przesuwając przedmiot tylko w kierunku osi x doprowadzamy do styku końcówki z przeciwległą ścianką otworu. Ustawiamy widoczne w okularze podwójne kreski tak, aby symetrycznie objęły pionową linię krzyża głowicy goniometrycznej, odczytujemy ze śruby mikrometrycznej drugą współrzędną x₂.

Średnicę otworu obliczamy wg wzoru:

d = |x₂-x₁|+d_k

gdzie:

- d_k - średnica kulki końcówki pomiarowej;

- d_k = 3,001 mm

Wartości zmierzone podczas ćwiczenia:

x₁ = 5,542 mm

x₂ = 19,528 mm

d = (19,528-5,542)+3,001=16,987 mm

Niepewność pomiaru:

e_p =
(A+B*L) μm. A=5 B=
H=0 mm

e_p =
(5+
*16,987) μm.

e_p =
6 μm.

W = 16,987
0,006 mm

---