jak Pan wyjawił Julianie, że wszystko będzie dobrze i wszystkim będzie dobrze, i wszystkie sprawy uło­żą się pomyślnie. Ale nie należy roztrząsać takich za­gadnień.

• Czy dlatego, że są one zbyt przerażające?

• Nie. Dlatego, że wszystkie odpowiedzi są zwod­
  nicze. Jeżeli będąc w czasie, zadajesz pytanie o to, co
  jest możliwe, odpowiedź jest prosta: wybór drogi leży
  przed tobą. Żadna z dróg nie jest zamknięta. Człowiek
  może wybrać śmierć wieczną, i ci, którzy ją wybiera­
  ją, na pewno dostaną to, czego chcieli. Ale jeżeli pró­
  bujesz przeskoczyć do wieczności i zastanawiasz się,
  jak to będzie (bo tylko tak potrafisz o tym mó­
  wić), kiedy nie będzie już możliwości, a tylko to, co
  naprawdę rzeczywiste, to zadajesz pytanie, na które
  nie sposób odpowiedzieć będąc śmiertelnym. Czas
  jest soczewką, w której widzisz w pomniejszeniu, ale
  wyraźnie, jak przez odwrócony teleskop to, czego
  w inny sposób nie potrafiłbyś objąć wzrokiem. Tym
  czymś jest wolność: dar, który najbardziej upodabnia
  cię do twojego Stwórcy i czyni cię częścią wiecznej
  rzeczywistości. Ale możesz go dostrzec tylko w po­
  mniejszeniu przez odwrócony teleskop czasu. Czas
  ukazuje ci obraz chwil następujących jedna po drugiej
  i to, jak w każdej chwili dokonujesz wyboru, odrzuca­
  jąc coś, co równie dobrze mógłbyś wybrać. Ani nastę­
  powanie po sobie chwil, ani widmo tego, co mogłeś
  wybrać, a nie wybrałeś, nie jest samo w sobie wolno­
  ścią — to tylko soczewka, a obraz, który przez nią wi­
  dzisz, jest tylko symboliczny. Ale jest to obraz praw­
  dziwszy niż filozoficzne twierdzenia czy też mistyczne
  wizje, które, jak się wydaje, przekraczają go. Bo gdy
  tylko próbujesz spojrzeć na wieczność inaczej niż
  przez soczewkę czasu, tracisz z oczu wolność. Weź­
  my na przykład doktrynę o predestynacji, która mówi

114

(zresztą zgodnie z prawdą), że wieczna rzeczywistość nie musi czekać na jakiś moment w przyszłości, by za­cząć istnieć, ale tak może mówić tylko wtedy, kiedy odrzuca się wolność, która jest o wiele głębszą praw­dą niż predestynacja. A czy uniwersalizm nie postępu­je podobnie? Nie sposób zdefiniować wiecznej rzeczywistości. Sam czas, a także wszystkie działania i wydarzenia, które go wypełniają, stanowią jej defini­cję. Definicji tej nie sposób poznać, trzeba ją przeżyć. Nasz Pan nazwał nas bogami. Czy myślisz, że zniósł­byś widok prawdziwej wielkości swojej duszy i wiecz­nej rzeczywistości jej wyboru, gdybyś patrzył na nie poza czasem?

---