25.USTROJE KONSTRUKCYJNE BUDYNKÓW WIELOKONDYGNACYJNYCH ORAZ CZYNNIKI DECYDUJĄCE O WYBORZE USTROJU KONSTRUKCYJNEGO.

26.Praca przestrzenna budynku.

Najwłaściwszym ustrojem nośnym budynków wielokondygnacyjnych są ustroje szkieletowe składające się ze słupów i stropów z małą liczbą ścian nośnych i usztywniających. Ustroje szkieletowe wykonuje się w konstrukcji żelbetowej monolitycznej i prefabrykowanej oraz stalowej. W zależności od wysokości budynku i jego przeznaczenia mogą być stosowane następujące ustroje nośne: a) ramowe płaskie lub przestrzenne, b) trzonowe , c) ramowo - ścianowe, d) powłokowe pojedyncze, e) powłokowe podwójne (trzonowo - powłokowe), f) wiązki powłok (powłokowe z kratownicą). Ramy ze sztywnymi węzłami stosowane są w budynkach o wysokości 15-20 kondygnacji. W budynkach o wysokości powyżej 10 kondygnacji celowe jest ze względów technicznych i ekonomicznych stosowanie ram współpracujących ze ścianami lub ram z tężnikami kratowymi. Ściany przyjmuje się zwykle w konstrukcjach żelbetowych, natomiast tężniki kratowe - w konstrukcjach stalowych. Budynki ,w których stosuje się ustroje nośne ścianowo - ramowe lub ramy z tężnikami pionowymi mogą osiągać wysokość do 40 kondygnacji.

Ustroje powłokowe i trzonowo - powłokowe stosowane są w najwyższych budynkach. Budynki o wysokości powyżej 100 m mają ustroje nośne złożone z jednej lub więcej powłok (wiązka powłok)

.W budynkach wielokondygnacyjnych o ustrojach ramowych ,ramowo - ścianowych oraz ramowo tężnikowych: ramy z węzłami sztywnymi oraz ściany i tężniki zapewniają sztywność budynku na działanie sił poziomych wywołanych wiatrem lub ruchem podłoża gruntowego (drgania sejsmiczne lub para sejsmiczne).

W budynkach trzonowych - z jednym lub dwoma trzonami - trzony przenoszą na grunt wszystkie obciążenia działające na budynek. Dla większych wysokości (powyżej 30 kondygnacji) i przy posadowieniu na słabych gruntach stosuje się dwa lub trzy trzony.

27. ELEMENTY KONSTRUKCYJNE BUDYNKÓW ŚCIANOWYCH MONOLITYCZNYCH I PREFABRYKOWANYCH

Ustrój nośny budynku stanowią ściany nośne (tarcze), stropy oraz ściany usztywniające. Elementy konstrukcyjne są te same dla budynków monolitycznych i prefabrykowanych. W budynkach wielokondygnacyjnych wykonywanych z elementów prefabrykowanych można wyróżnić trzy rodzaje konstrukcji: -wielkoblokową -płytową (wielkopłytową) -mieszaną blokowo-szkieletową i płytowo-szkieletową

28. ELEMENTY KONSTRUKCYJNE BUDYNKÓW SZKIELETOWYCH ŻELBETOWYCH I STALOWYCH

Elementy konstrukcyjne w budynkach stalowych to: słupy i rygle, a w ustrojach przegubowych tężniki płaskie i przestrzenne oraz ściany usztywniające. Ustroje ramowe powstają przez sztywne połączenie słpów z ryglami (-rygle ram wykonuje się o przekroju pełnościennym z kształtowników walcowanych i blachownic oraz o przekroju ażurowym lub w formie kratownic). Stropy opierają się na pasmach górnym i dolnych każdego dzwigara. Na ryglach ram i podciągach opierają się belki stropowe. Belki te umieszcz się zwykle w wysokości rygla i łączy za pomocą śrub dopłaskownika lub kątownika - takie łączenie na budowie, zaś złącza spawane wykonywane są przyłączeniu elem. konstrukcyjnych w wytórni konstrukcji stalowych. W budynkach żelbetowych do ustrojów ramowych należą stropy i słupy. Wyróżniamy następujące ustroje: -słupowo-ryglowe (ramy ze sztywnymi węzłami) -słupowo-płtowe (rygiel ramy ukryty-bezbelkowe) -słupowo-belkowa (belki częściej połączone przegubowo ze słupami niż sztywno). Na ryglach ramy opiera się strop płytowo-żebrowy.

30. RODZAJE STROPÓW STOSOWANE W BUDYNKACH WIELOKONDYGNACYJNYCH

Szeroko stosowane są stropy płytowe i kasetonowe. Stropy płytowe Stropy płytowe są ciężkie, należy to brać pod uwagę przy projektowaniu budynków wielokondygnacyjnych, stosowaniu większych siatek słupów, w przypadku posadowienia budynku na słabym gruncie. Ze względu na zużycie betonu są nieekonomiczne, ale ich zaletą jest prostota wykonania. W budynkach magazynowych, garażach itp. najczęściej wykonywane są stropy z płytami głowicowymi wymiary w planie kwadratowych lub prostokątnych płyt głowicowych przyjmuje się równe 0,33l (l- rozpiętość płyty) natomiast grubość określa się z warunków wytrzymałościowych. Płyty głowicowe mogą mieć też kształt koła. Wykonanie stropów płytowych o stałej grubości i z płytą głowicową jest proste. Płyty zbrojone są siatkami ze stali zwykłej.

Jeśli siatka słupów ma większe rozpiętości i występują większe obciążenia użytkowe to stosuje się ustroje złożone ze słupów i stropów kasetonowych. Stropy te mają grubość 20-60cm. Żebra stropu usytuowane są w obu kierunkach tworząc siatki o oczkach kwadratowych. Do wykonania słupów używa się najczęściej formy z tworzyw sztucznych wzmocnione włóknem szklanym lub wytłaczane z blachy. Nad słupami wykonuje się najczęściej płytę pełną.

W ustrojach ramowych monolitycznych mogą być również stosowane stropy rusztowe oraz gęstożebrowe - żelbetowe i ceramiczno-żelbetowe. W ustrojach trzonowych stropy poszczególnych kondygnacji opiera się wzdłuż jednego boku na trzonie, a drugim podwiesza do dźwigarów za pośrednictwem cięgien, prętów stalowych, kabli lub lin. Zamiast zawieszania stropów można stosować ich podparcie słupami ustawionymi na dźwigarach, które są oparte na trzonie w jego dolnej części. W ustrojach trzonowo-powłokowych zależnie od głębokości traktu (odległości powłoki od trzonu) mogą być stosowane stropy płytowe lub belkowe. Przy rozpiętościach stropu ok.9m można stosować stropy żelbetowe płytowe o grubości płyty 20-30 cm. Powyżej 10 m mogą być już nieopłacalne. Stosując stropy płytowe uzyskuje się mniejszą ogólna wysokość budynku niż przy stosowaniu stropów belkowych.

SYSTEMY BUDOWNICTWA PREFABRYKOWANEGO - System ram H zawiera płyty stropowe wielootworowe

System ZSBO - Do wykonania stropów można użyć płyt żelbetowych pełnych Sp, wielootworowych Sk, sprężonych SP oraz żelbetowo-ceramicznych SC.

System JSB-W składa się ze słupów, rygli i płyt stropowych.

System BWP-71. Konstrukcję budynku stanowią stropy typu kielichowego Płyty stropowe są o przekroju 2T.

BUDYNKI WIELOKONDYGNACYJNE O USTROJACH ŚCIANOWYCH Budynki monolityczne- Stropy budynków wielokondygnacyjnych wykonywane są zwykle o pełnym przekroju z betonu zwykłego lub betonu o lżejszym kruszywie. Rozpiętości żelbetowych stropów płytowych pełnych wynoszą do ok6 m, a stropów z otworami lub lekkim wypełnieniem ok.9 m. Przy stosowaniu stropów płytowych uzyskuje się najmniejszą całkowitą wysokość budynku. Stropy płytowe szczególnie nadają się do stosowania w budownictwie mieszkaniowym ze względu na możliwość otrzymania gładkich od spodu powierzchni bez dodatkowych materiałów i nakładów pracy. Ściany i stropy kondygnacji typowych powtarzalnych budynków ścianowych wykonywane są za pomocą form ( deskowań) przestawnych pojedynczych i przestrzennych. BUDYNKI prefabrykowane Do wykonania konstrukcji blokowej używa się bloków ściennych o wysokości jednej kondygnacji i płyt stropowych. Długość i szerokość płyt zmienia się co 30 cm. Płyty stropu mogą opierać się na 2,3 lub 4 ścianach. Stropy o małych rozpiętościach wykonuje się z płyt pełnych , przy większych rozpiętościach wymagana jest większa sztywność stropu , więc należy zwiększyć grubość płyty. W celu zmniejszenia ciężaru stropu wykonuje się otwory w płycie. SYSTEMY bud. pref. - System wielkoblokowy Ż Płyty stropowe w tym systemie mają otwory podłużne. Stosuje się przeważnie poprzeczny układ ścian.

Systemy W-70 i Wk-70 - Podstawowy jest układ poprzeczny. Płyty stropowe są wielootworowe, produkowane z wycięciami wzdłuż krawędzi podłużnych i poprzecznych w celu ich lepszego zespolenia.

System SZCZECIŃSKI Płyty stropowe bezotworowe o gr. 14 cm. Obrzeża płyt mogą być podparte ( mają gniazda z pętlami rozmieszczone co 120 cm) i nie podparte (mają profil potrzebny do ukształtowania spoiny, która po wypełnieniu zaprawą zapobiega klawiszowaniu).

31.URZĄDZ. STOS. DO TRANSP. PIONOWEGO W BUD.

SCHODY I POCHYLNIE RUCHOME - Schody ruchome służą do transportu ludzi w domach towarowych, na stacjach kolei podziemnych, dworcach kolejowych i tam gdzie powinien odbywać się ciągły ruch ludzi Szybkość przesuwania się biegu schodów wynosi 0,6-1,0 m/s. Nachylenie schodów ruchomych wynosi zwykle 10-30 i nie powinno przekraczać 60 stopni. Schody ruchome produkowane są o różnych długościach oraz następujących szerokościach między balustradami: 60 cm ( może jeździć tylko 1 osoba, nieekonomiczne, nie stosuje się w domach towarowych ), 90 cm ( na stopniu mogą stać 2 osoby, ale najczęściej przypada 1,5 osoby na stopień), 120 cm (wystarczają do swobodnego przejazdu 2 a nawet3 osób na stopniu ).DŹWIGI - Podział ze względu na przeznaczenie: a)osobowe b) meblowo-osobowe c) towarowe d) szpitalne do przewożenia ludzi chorych leżących na łóżkach lub wózkach. Dźwigi osobowe instaluje się we wszystkich budynkach przeznaczonych na stały pobyt ludzi o wysokości powyżej 5 kondygnacji nadziemnych oraz, gdy w budynku są pomieszczenia, których poziom podłogi jest powyżej 15 m nad poziomem terenu. W budynkach o wysokości większej od 11 kondygnacji i 30m instaluje się co najmniej 2 dźwigi osobowe. W budynkach mieszkalnych i biurowych 1 z dźwigów powinien być towarowy. Dźwigi umieszczane są w szybach. Szyby należy tak konstruować, aby zapewniały bezpieczne użytkowanie dźwigarów. W budynkach mieszkalnych wykonywanych z elementów prefabrykowanych szyby są oddzielone przerwą dylatacyjną od konstrukcji budynku głównie ze względu na zapobieganie rozchodzeniu się drgań. Wymiary poprzeczne szybu zależą od wymiaru kabiny i jej udźwigu. Udźwig produkowanych w Polsce dźwigów wynosi 100-4000 kg, a szybkość ich poruszania się wynosi 0,25-2,5 m/s. W skład urządzenia dźwigów wchodzą kabiny, mechanizmy napędowe, prowadnice, przeciwwagi, urządzenia bezpieczeństwa, urządzenia sterujące oraz instalacje oświetleniowa i sygnalizacyjna. Ściany i strop szybu powinny spełniać warunki odporności ogniowej klasy C, a w budynkach wysokich klasy B. Grubość ścian szybu murowanego z cegły pełnej ceramicznej na zaprawie cementowej powinna wynosić nie mniej niż 25 cm, a żelbetowych 12 cm . Wewnętrzne powierzchnie ścian szybu powinny być gładkie i połączone pod kątem prostym. Odchylenia ścian od pionu na zewnątrz szybu mogą wynosić: 1cm dla ścian z otworami drzwiowymi i 3cm dla ścian bez otworów drzwiowych. Nie dopuszcza się odchyleń ścian do wnętrza szybu. Posadzka powinna być betonowa i spoczywać bezpośrednio na gruncie. Na dnie podszybia ustawia się podpory - najlepiej jeśli są to zderzaki sprężynowe, na których opiera się kabina w przypadku niezatrzymania się na dolnym przystanku. Odległość między

dnem podszybia a spodem kabiny opierającym się na podporach nie może być mniejsza od 40 cm.

32. ZASADY WYBORU RODZAJU I KONSTRUKCJI SCHODÓW- Schody dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne za względu na ich położenie w budynku. Ze względu na przeznaczenie mogą być schody: główne, piwniczne, strychowe, ewakuacyjne itp. W zależności od zastosowanego materiału do budowy schodów rozróżnia się schody : kamienne, ceglane, drewniane, betonowe, żelbetowe oraz stalowe. Liczba stopni nie może być większa od 18, jeśli budynek przeznaczony jest na stały o pobyt ludzi, oraz nie większa niż 14 jeśli schody

przeznaczone są do przenoszenia po nich ciężkich przedmiotów. Minimalna szerokość biegów w świetle powinna wynosić: - w budynkach jednorodzinnych 70cm - w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych bez dźwigarów osobowo-towarowych oraz w budynkach u użyteczności publicznej i zakładach przemysłowych 120cm - w zakładach lecznictwa zamkniętego 140cm - biegi schodów piwnic i poddaszy 100cm Maksymalna wysokość stopni: - w budynkach użyteczności publicznej 16cm - w budynkach mieszkalnych 17,5cm -w budynkach jednorodzinnych i mieszkaniach dwukondygnacyjnych 19cm -w schodach piwnic i strychach 20cm. SCHODY DREWNIANE stosuje się najczęściej w budynkach drewnianych i jednorodzinnych o wysokości do 2 kondygnacji. Schody drabiniaste (strome) mają zastosowanie w budynkach gospodarskich i małych domach mieszkalnych.

SCHODY ŻELBETOWE monolityczne są stosowane w rozwiązaniach indywidualnych ,głównie tam gdzie występują złożone kształty, nietypowe wymiary, mała liczba elementów, itp. W budynkach wielorodzinnych i przemysłowych stosuje się schody typowe wykonane w postaci prefabrykatów żelbetowych. Schody płytowe stosowane są dla niedużych rozpiętości biegu. Przy większych rozpiętościach płyta jest gruba i ciężka. Dlatego dla większych rozpiętości biegów stosuje się schody, których stopnie opierają się na belkach policzkowych. W prefabrykowanych budynkach wielokondygnacyjnych stosuje się w prefabrykowanych budynkach wielokondygnacyjnych stosuje się schody prefabrykowane. Płyty biegów opierają się na płytach spocznikowych. Są również stosowane schody składające się z płyt załamanych lub płyt opartych na belkach policzkowych załamanych. W budynkach ze ścianami żelbetowymi monolitycznymi lub murowanymi stosowane są często schody wspornikowe żelbetowe monolityczne lub prefabrykowane.

SCHODY STALOWE-W budynkach mieszkalnych, biurowych i użyteczności publicznej o konstrukcji stalowej stosuje się przeważnie schody żelbetowe monolityczne lub prefabrykowane. W budynkach tych są także stosowane schody żelbetowe na belkach stalowych. Schody ze stopniami stalowymi stosuje się najczęściej w budynkach przemysłowych. Do komunikacji między pomieszczeniami położonymi na dwóch poziomach lub do obsługi pomostów w halach przemysłowych stosuje się często schody spiralne, których słup najczęściej stanowi

główny element nośny na którym opierają się stopnie wspornikowe.

33. WYMAGANIA STAWIANE KLATKOM SCHODOWYM.

Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych powinna wynosić co najmniej 1,2 m. Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w wypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczone przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych, łączących kondygnacje nadziemne, nie powinna wynosić więcej niż: w budynku zakładu opieki zdrowotnej - 14 stopni, w innych budynkach - 17 stopni. Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10. Szerokość stopni stałych schodów wewnętrznych powinna wynikać z warunku określonego wzorem: 2h + s = 0,6 do 0,65 m, gdzie h oznacza wysokość stopnia, s - jego szerokość. Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku powinna wynosić w budynkach użyteczności publicznej co najmniej 0,35 m, w innych budynkach - co najmniej 0,3 m. Szerokość stopnia zabiegowego oraz stopnia schodów wachlarzowatych w odległości 0,4 m od poręczy balustrady powinna wynosić co najmniej 0,25 m. W budynku zakładu opieki zdrowotnej stosowanie schodów zabiegowych i wachlarzowatych, jako przeznaczonych do ruchu pacjentów, jest zabronione. Schody i pochylnie powinny mieć wykończenie powierzchni odróżniające je od poziomych płaszczyzn ruchu . Nawierzchnia pochylni powinna być szorstka, a pochylni zewnętrznych o nachyleniu większym niż 15 % - ponadto karbowana. Pochylenie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu co najmniej 1,2 m, krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze odpowiadające określonym warunkom, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach powinny mieć konstrukcję przenoszącą siły poziome, określone w Polskich Normach , oraz wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych zapewniające skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. W budynku, w którym przewiduje się przebywanie dzieci bez stałego nadzoru, balustrady powinny mieć rozwiązania uniemożliwiające wspinanie się na nie oraz zsuwanie się po poręczy. Przy balustradach lub ścianach przyległych do pochylni, przeznaczonych do ruchu osób niepełnosprawnych, należy zastosować obustronne poręcze, umieszczone na wysokości 0,75 i 0,9 m od płaszczyzny ruchu.. Poręcze przy schodach zewnętrznych i pochylniach należy przedłużyć o 0,3 m przed początkiem i końcem biegu oraz zakończyć w sposób zapewniający bezpieczne użytkowanie.. Balustrady oddzielające różne poziomy widowni, hal sportowych, teatrów, kin i innych obiektów użyteczności publicznej powinny zapewniać bezpieczeństwo użytkowników, także w wypadku paniki. Dopuszcza się obniżenie pionowej części balustrady do 0,7 m, pod warunkiem uzupełnienia jej górną częścią poziomą o szerokości dającej łącznie z częścią pionową wymiar co najmniej 1,2 m. Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m. Wymiary spocznika związanego z pochylnia przed wejściem do budynku powinny umożliwiać manewrowanie wózkiem inwalidzkim i otwieranie drzwi oraz wynosić co najmniej 1,5 x 1,5 m.

34. MATERIAŁY I KONSTRUKCJA ŚCIANEK DZIAŁOWYCH.

-gipsowe-możliwość fabrycznego wykańczania ścianek bez potrzeby tynkowania,dobre właściwości akustyczne i zdrowotne, produkowane z czystego zaczynu gipsowego , jako wypełniacz najcz. żużel paleniskowy stosować można w mieszkanich do wilgotności do 70 %.podział: 1.drobnowymiarowe do układania ręcznego przez 1 osobę 2.średniowymiarowe w postaci dyli na wysokość kondygnacji do montażu ręcznego przez 2 osoby 3.wielkowymiarowe -płyty do montażu za pomocą żurawia ad1. Płyty gipsowe PRO- Monta:odporność ogniowa klasy „C”, ściany nie wymagają tynkowania ( tylko szpachlowanie i cyklinowanie ) ,montuje się z przesunięciem płyt o pół długości, mogą być poj. lub podwójne (międzymieszkaniowe), metody łączenia: murowania i zalewania spoin. Na ściankach można wieszać do 150 kg, do wymiarów wys 2,8 rozp 4,5m. nie wymagają sprężystych podkładek ,ściany do wys.3,4 I długości do 6,0m. Inne: płyty pełne zwykłe z dodatkiem trocin, pełne zbrojone trzciną-rzadkie ad2. W Polsce rzadko-płyty gipsowe o strukturze komórkowej ,trzcinogipsowe, z wewnętrznym szkieletem usztywniającym w formie plastra miodu ad3.płyty z otworami drzwiowymi i bez otworów zwykle o wym.:wys 2,50 i 2,56 ,dług 4,95m i grub 8mm, płyty typu PG szer 1480-4380 mm wys 2500 i 2580 mm gr. 8 cm. Zbrojone siatkami stalowymi zabezpieczonymi przed korozją -ceglane-wykonuje się gr. Ľ lub ˝ cegły.O gr. ˝ wykonuje się z dwu kolejno przeplatajacych się rodzajów warstw(rzędy wozówkowe).Spoiny tych warstw przewiązane co ˝ cegły lub co Ľ cegły. Zakończenie ścianki w co drugiej warstwie wykonuje się z cegieł połówek lub 9-tek. W ściankach gr.1/4 cegły układa się na „rąb” .Spoiny pionowe przesunięte co ˝ cegły Zakończenie ścianki wykonuje się z cegieł połówek. W ściankach o wysokości >2,5m. i rozpiętości między ścianami konstrukcyjnymi budynku >5m. daje się zbrojenie stalowe pręty fi 6 mm lub płaskowniki 25x1,5 mm w co czwartej spoinie poziomej . Połączenie wzajemne ścianek ze ścianami konstrukcyjnymi powinno być uzyskane za pomocą strzępi lub bruzd.-bloczki z betonu komórkowego o gr.12 cm łączy się z murami nośnymi na strzępie pionowe , natomiast gr.6 cm na dotyk, z zastosowaniem ocynkowanych gwoździ długości 150mm co 3 warstwa ,można też stosować połączenia „na rowek” najcz. trójkątny z zastosowaniem w połączeniu zaprawy wapienno-cementowej. Ścianki gr.6cm i dług. pow. 3m. powinny być zbrojone bednarką o przekroju 2x2 mm co 3-cia warstwa, końce bednarki o dł.20 cm zakotwione w spoinach ściany nośnej.

35. TYNKI ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE

TYNKI są to warstwy zapraw nakładane na ściany , stropy i inne elementy budynku w celu nadania im ładniejszego wyglądu oraz zabezpieczenia przed wpływami zewnętrznymi . Tynki dzielimy wg rodzaju zaprawy i sposobu wykonania , oraz na tynki zewnętrzne i wewnętrzne .Przygotowanie podłoża pod tynk: tynk można układać na powierzchni , która: ma dobrą przyczepność , jest trwała i nie zmienia swych wymiarów , jest możliwie równa i nie powoduje pogrubień warstw tynku. Przyczepność tynku uzyskuje się poprzez kładzenie na trzcinie , siatce , lub murach , na których zaprawa wchodzi w spoiny . Najczęstszym podłożem są ściany lub stropy . Podłoże to powinno być równe , ale nie gładkie . Wykonanie tynku rozpoczyna się od oczyszczenia i zmoczenia wodą podłoża . Jeżeli tynkuje się mur stary już pokryty raz tynkiem lub mur wzniesiony na pełne spoiny , należy jego powierzchnię ponacinać . Nie można tynkować ścian świeżo wymurowanych , gdyż powstają ruchy spowodowane kurczeniem się zaprawy i osiadaniem budowli . Ścianę czy strop drewniany trzeba przed nałożeniem tynku pokryć trzciną lub siatką stalową. Podłoże pod tynk z siatek metalowych wykonuje się na sufitach pod stropami żebrowymi nie wypełnionymi pustkami , na sufitach kryjących przewody instalacyjne , w ściankach działowych oraz na powierzchniach o złożonych kształtach , które nieraz wykonuje się ze względów dekoracyjnych. Wykonanie tynku: tynk można kłaść ręcznie lub mechanicznie . Tynk kładziemy w trzech warstwach. Pierwszą warstwę , mającą na celu zwiększenie przyczepności tynku do podłoża , stanowi obrzutka gr. 4-6 mm. Obrzutkę nanosi się kielnią lub czerpakiem silnymi ruchami rzucając zaprawę tak , aby tworzyła długie bryzgi. Po lekkim stwardnieniu obrzutki skrapia się ją wodą i nakłada kielnią drugą warstwę (narzut) wyrównując ją stopniowo pacą. Grubość drugiej warstwy wynosi przeciętnie 8-15 mm . Kiedy narzut już dostatecznie związał i stwardniał, przystępuje się do wykonania gładzi . Gładź sporządza się z piasku odsianego na sicie o oczkach 0.5 mm ,przy czym w tynkach wapiennych gładź wykonuje się z zaprawy bardziej tłustej niż narzut, w tynkach zaś cementowych i półcementowych - z mniejszą ilością cementu niż w narzucie . Wyrównanie i zatarcie gładzi do zupełnego wygładzenia wykonuje się packą. Przy tynkowaniu mechanicznym nanoszenie zaprawy wykonuje się z góry na dół warstwami grubości nie większej niż 6-7 mm . Zaprawa użyta do pierwszej warstwy powinna mieć konsystencję płynną , do narzutu - plastyczną . Naniesienie następnej warstwy może nastąpić dopiero po związaniu i częściowym stwardnieniu poprzedniej. Obecnie coraz częściej stosuje się tzw. tynki suche .Są to płyty gipsowe zbrojone tekturą , które przylepia się zaprawą wprost do ściany lub mocuje podobnie do boazerii , do listew drewnianych . Szpary pomiędzy poszczególnymi płytami wyrównuje się zaprawą gipsową.

37. NACHYLENIE POŁACI DACHOWEJ A RODZAJ POKRYCIA.

Położenie płaskich połaci dachu wyraża się kątem w stopniach , tangensem kąta pochylenia pokrycia dachowego do poziomu lub w procentach . pochylenie połaci uzależnione jest od materiału użytego na pokrycie , od strefy klimatycznej oraz wymagań architektonicznych , konstrukcyjnych I użytkowych . Materiał pokrycia w znacznej mierze wpływa na wielkość pochylenia . Pochylenie musi być duże , jeżeli użyte materiały nie pozwalają na ułożenie szczelnego pokrycia , tak aby woda ściekała szybko I nie przedostawała się pod pokrycie (np. przy pokryciu dachówką ).przy pokryciu szczelnym , wykonanym fachowo z odpowiedniej papy itp. Pochylenie może być zredukowane do 5 , a nawet 2%.Podanie wartości spadków dotyczą jedynie dachów o połaciach tworzących jedną płaszczyznę lub kilka przecinających się płaszczyzn . pochylenia połaci dachowych wież nie są znormalizowane. W dachach o różnych pochyleniach połaci dachowych wież każde pochylenie powinno być określone oddzielnie. W strefie klimatycznej z dużymi opadami deszczu i śniegu stosuje się dachy bardziej strome , w klimacie z małymi opadami - bardziej płaskie O spadku i wyglądzie dachów nad halami i innymi budynkami o znacznej rozpiętości przykrycia decydują względy konstrukcyjne dachy mogą mieć wtedy od góry powierzchnię krzywą (paraboliczną , kołową itp.) lub załamaną , odpowiednio do wymagań konstrukcji.

38. KRYCIE DACHÓW

Pokrycia papą

Papa należy do pokryć bardzo szczelnych i dlatego jest stosowane na dachach o małych spadkach . Pokrycie papowe wykonuje się z papy smołowej lub asfaltowej układanej pojedynczo lub podwójnie . Podkład pod papę powinien być gładki i szczelny z desek ułożonych na styk . Wystające krawędzie należy zestrugać. Papę można również układać na podkładzie z betonu lub z płyt izolacyjnych pokrytych gładzią cementową. Podkład betonowy powinien być suchy i oczyszczony .

Pokrycia blachą

Elementy obróbek blacharskich przygotowuje się w warsztacie blacharskim i montuje na budowie . Ze względu na rodzaj materiału rozróżnia się pokrycie blachą stalową (tzw. czarną ) , blachą ocynkowaną i blachą miedzianą. Blachę układa się na podkładzie z desek grubości 25 mm , przybitych z zachowaniem odstępów 5 cm. Nawet na podkład betonowy trzeba kłaść deski , gdyż blacha stykając się z betonem ulega korozji. Arkusze blachy łączy się na rąbki , przy czym połączenia prostopadłe do okapu , na rąbki stojące podwójne , a połączenia równoległe do okapu na rąbki leżące pojedyncze. Do pokryć dachowych używa się blachy grubości 0.5 mm lub 0.55 mm . Wymiary arkuszy wynoszą 1x2 m . Do krycia tnie się je na trzy części . Podkład należy wykonać z czystych desek gr. 25 mm i szerokości 15 cm , ułożonych w odstępach 3-5 cm . Gwoździe ocynkowane wbija się w deskowanie głęboko , żeby ich łby nie wystawały i nie stykały się z blachą. Do pokryć budynków prowizorycznych używa się blachy falistej lub panwiowej . Z uwagi na swą sztywność nie wymaga ona pełnego podkładu , lecz daje się umocować do łat lub w dachach o konstrukcji metalowej do kształtowników rozstawionych w odstępach ok. 50 cm . Blachy przykręca się do łat drewnianych wkrętami , do kształtowników mocuje się uchwyty.

Pokrycia dachówką

Dachówki wymagają wytrzymałej konstrukcji dachowej o dużym spadku. Trwałość pokrycia sięga 100 lat. Do najbardziej znanych dachówek należy karpiówka , zakładkowa i esówka . Dachówki są przeważnie ceramiczne , ale coraz częściej stosuje się również cementowe . Dachówki zawiesza się na łatach drewnianych lub rusztach żelbetowych.

Pokrycie karpiówką - najczęściej stosuje się podwójne w koronkę lub łuskę.

Pokrycie w koronkę polega na zawieszeniu , poczynając od okapu , na każdej łacie dwu warstw dachówek . Każda warstwa jest przesunięta do poprzedniej o połowę szerokości dachówki . Dachówkę układa się na zaprawie wapiennej. Pokrycie w łuskę wymaga częstego rozstawienia łat co 12-13 cm . dachówki górne zachodzą na dolne na długość większą niż połowa długości dachówki . przy kalenicy i okapie zawiesza się po dwie dachówki na jednej łacie. Przy obu sposobach pokrycie zabezpiecza się przed zerwaniem przez wiatr przywiązując do łaty co piątą lub ósmą dachówkę drutem cynkowym lub ocynkowanym.

Pokrycie dachówką zakładkową - brzegi dachówki mają uformowane żłobki i wpusty , którymi łączy się sąsiednie dachówki na zakład i stąd pochodzi nazwa dachówki . Warstwy przesunięte są względem siebie o 1/2 szerokości dachówki .

Pokrycie dachówką holenderką ( esówką ) - ma przekrój w kształcie litery S . Pokrycie to jest ładne i często stosowane w obiektach zabytkowych . Pokrycia nie trzeba uszczelniać , gdyż ze wszystkich stron dachówki występują zazębiające się zakładki . Przed zrywaniem przez wiatr zabezpiecza się dachówki przywiązując co piątą lub ósmą drutem przeciągniętym przez wystające ucho dachówki.

39. OBRÓBKI BLACHARSKIE

Obróbki blacharskie obejmują : wykonanie kołnierzy przy kominach , pokrycie koszy pokrycie okapów wykonanie rynien , wykonanie rur spustowych . Kołnierz blaszany zakłada się w podcięciu wokół komina na wysokość nie mniejszą od 15 cm. W pokryciu papowym kołnierze często wykonuje się często z papy. Blachą , z wyjątkiem krycia papowego , wykłada się również kosze . Jeżeli pokrycie leży na łatach, w koszach przybija się deski gr. 25 mm. Na nich układa się pas blachy cynkowej o szerokości całego arkusza, a boczne krawędzie wchodzą pod pokrycie. Blachą kryje się również okapy . Krawędź okapu tworzy deska okapowa przybita do krokwi niezależnie od tego, czy dach jest deskowany czy nie . W dachach żelbetowych blachę okapową przybija się do klocków drewnianych uprzednio zabetonowanych . Okap pokrywa się pasem blachy szer. najmniej 20 cm. Obróbki blacharskie wykonuje się najczęściej z blachy cynkowej , rzadziej ocynkowanej lub cynkowej miedziowanej. Rynny służą do zebrania wody opadowej spływającej po połaci dachowej i do odprowadzenia jej do rur spustowych . Rozróżnia się trzy typy rynien : wiszące , stojące i leżące.

Rynny wiszące - rynna ułożona jest na podtrzymywaczach ( rynhakach ), które należy tak umocować, żeby nie wystawały nad płaszczyznę dachu . Okap jest przykryty fartuchem z blachy, który dla łatwiejszego spływu wody wystaje ok. 5 cm poza krawędź okapu nad rynną.

Rynny leżące - wykonuje się przeważnie na płaskich dachach prowizorycznych . Na dachach stromych nie można ich stosować , gdyż ulegają złamaniu pod ciężarem śniegu .

Rynny stojące - podtrzymywacze opierają się na gzymsie . Nadaje się im przeważnie kształt skrzynkowy . Podtrzymywacze wykonuje się z płaskownika.

Rury spustowe - odprowadzają wodę opadową z rynien do przewodów kanalizacyjnych lub na zewnątrz budynku . Na każde 100 m2 powierzchni dachu daje się jedną rurę spustową o średnicy 15 cm . Rury wykonuje się z blachy cynkowej , stalowej ocynkowanej lub miedziowanej , a utrzymuje za pomocą trzymaczy , złożonych z haka i obręczy wykonanych z płaskownika.

Wykonanie robót blacharskich zaczyna się od krycia gzymsu wieńczącego. Następnie obrabia się kominy, attyki , mury ogniowe , wykłada kosze i zawiesza rynny. Pozostałe obróbki blacharskie, jak krycie gzymsów między kondygnacjami , zakładanie fartuchów podokiennych i rur spustowych wykonuje się po ukończeniu krycia dachu

40. PRZEWODY KOMINOWE

Przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, stwarzające potrzebny ciąg zapewniający wymaganą przepustowość, oraz spełniające wymagania określone w Polskich Normach. Przewody kominowe powinny być szczelne i spełniać warunki :1. Obudowa przewodów spalinowych i dymowych powinna mieć odporność ogniową co najmniej 60 min.. Dopuszcza się wykonanie obudowy, o której mowa wyżej, z cegły pełnej grubości 12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej, z zewnętrznym tynkiem lub spoinowaniem. Urządzenia i przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne w pomieszczeniu należy wykonywać z zachowaniem następujących warunków: 1)palne izolacje termiczne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni, w sposób zabezpieczający przed rozprzestrzenianiem ognia, 2) przewody wentylacyjne prowadzone przez pomieszczenia, których nie obsługują, powinny być obudowane elementami (ściankami, okładzinami itp.) o klasie odporności ogniowej przewidzianej dla ścianek działowych tych pomieszczeń, 3)odległość nie izolowanych przewodów wentylacyjnych od wykładzin i powierzchni palnych powinna wynosić co najmniej 0,5 m, 4)w budynku zaliczonym do kategorii zagrożenia ludzi (ZL) prowadzenie przez pomieszczenia przewodów wentylacyjnych z materiałów palnych jest zabronione, 5)drzwiczki rewizyjne stosowane w kanałach i przewodach wentylacyjnych powinny być wykonane z materiałów niepalnych. Niezależnie od wymagań określonych wyżej przy wykonywaniu urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem należy stosować: 1)przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne instalowane oddzielnie dla każdego pomieszczenia (nie dotyczy to przewodów nawiewnych), 2)wentylatory wywiewne nie wywołujące iskier mogących spowodować zapalenie substancji palnych. Dopuszcza się przeprowadzenie przewodów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych przez ścianę i strop oddzielenia przeciwpożarowego, pod warunkiem że nie będą nimi przepływały gazy, pary wybuchowe, włókna i pyły palne, tworzące w połączeniu z powietrzem mieszaniny wybuchowe.. Przewody wentylacyjne powinny być obudowane lub wyposażone w klapy odcinające, w sposób zapobiegający rozprzestrzenianiu się pożaru między strefami pożarowymi. Odporność ogniowa obudowanego przewodu, klapy odcinającej lub obudowanego przewodu, wraz z klapą, powinna wynosić połowę odporności ogniowej oddzielenia przeciwpożarowego. Przewody oddymiającej wentylacji pożarowej powinny mieć odporność ogniową równą odporności ogniowej wymaganej dla stropów zgodnie z. Najmniejszy wymiar przekroju lub średnica murowanych przewodów kominowych spalinowych o ciągu naturalnym i przewodów dymowych powinna wynosić co najmniej 0,14 m. Wewnętrzna powierzchnia przewodów odprowadzających spaliny mokre powinna być odporna na ich destrukcyjne oddziaływanie. Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0,016 m² oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0,11 m, a do wentylacji mechanicznej - wymiary przekroju wynikające z obliczeń przepływów powietrza. Stosowanie zbiorczych przewodów spalinowych i dymowych z przykanalikami oraz indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których znajdują się wloty do przewodów spalinowych lub zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej z przykanalikami, jest zabronione. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu. Wymaganie to uznaje się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych. Dopuszcza się wyprowadzanie przewodów spalinowych bezpośrednio przez ściany zewnętrzne budynków, przy zachowaniu określonych warunków Przewody łączące urządzenia gazowe z kanałami spalinowymi oraz kanały spalinowe odprowadzające spaliny na zasadzie ciągu naturalnego powinny mieć przekrój dostosowany do obciążenia cieplnego pochodzącego od urządzeń gazowych, zgodnie z Polskimi Normami.. Przewody i kanały spalinowe odprowadzające spaliny od okapów nad kuchniami gazowymi typu restauracyjnego oraz od kotłów gazowych centralnego ogrzewania o obciążeniu powyżej 34900 W (30000 kcal/h) powinny mieć przekroje wynikające z obliczeń.. Na całej długości przewodów i kanałów spalinowych, o których mowa wyżej, nie może występować zmniejszenie ich przekroju. Przewody i kanały spalinowe, o których mowa w yżej, należy dobierać w sposób zapewniający na całej ich długości podciśnienie ciągu w czasie pracy urządzenia gazowego nie mniejsze niż 1 Pa i nie większe niż 15 Pa. Długość kanału spalinowego w budynku jednokondygnacyjnym oraz na ostatniej kondygnacji w budynku wielokondygnacyjnym, liczona od okapu przerywacza ciągu w urządzeniu gazowym do górnej krawędzi tego kanału nad dachem, nie powinna być mniejsza niż 2 m.. Wylot kanału spalinowego powinien być zaopatrzony w wywietrznik dobrany do ilości spalin, wysokości tego kanału, położenia w określonej strefie wiatrowej i warunków lokalnych.. Dopuszcza się wyprowadzenie przez zewnętrzną ścianę budynku przewodów powietrzno-spalinowych od urządzeń gazowych o mocy do 21 kW.w wolnostojących budynkach jednorodzinnych oraz o mocy do 5 kW w pozostałych budynkach. Wylot spalin powinien znajdować się w odległości co najmniej 0,5 m od krawędzi okien i ryzalitów przesłaniających.. Przewody łączące urządzenia gazowe,wyposażone w palniki nadmuchowe,z kanałami spalinowymi,powinny mieć przekrój dostosowany do nadciśnienia w komorze spalania oraz do obciążenia cieplnego pochodzącego od tych urządzeń. W budynkach usytuowanych w II i III strefie obciążenia wiatrem, określonych Polskimi Normami, należy stosować na przewodach dymowych i spalinowych nasady kominowe pobudzające ciąg. Nasady kominowe, o których mowa wyżęj, należy również stosować na innych obszarach, jeżeli wymagają tego położenie budynków i lokalne warunki topograficzne. Wymagania powyższe nie dotyczą palenisk i komór spalania z mechanicznym pobudzaniem odpływu spalin. Ściany, w których znajdują się przewody kominowe, mogą być obciążone stropami, pod warunkiem spełnienia wymagań dotyczących bezpieczeństwa konstrukcji, a także jeżeli nie spowoduje to nieszczelności lub ograniczenia światła przewodów. Trzonów kominowych wydzielonych lub oddylatowanych od konstrukcji budynku nie można obciążać stropami ani też uwzględniać ich w obliczeniach jako części tej konstrukcji. Trzony kuchenne na paliwo stałe oraz paleniska otwarte (kominki) o wielkości otworu paleniskowego kominka do 0,25 m² mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu dymowego, posiadającego co najmniej wymiary 0,14 x 0,14 m, a w wypadku trzonów kuchennych typu restauracyjnego oraz kominków o większym otworze paleniskowym - co najmniej 0,14 x 0,27 m, przy czym dla większych przewodów o przekroju prostokątnym należy zachować stosunek wymiarów boków 3:2. Piece na paliwo stałe, posiadające hermetyczne zamknięcie, mogą być przyłączone do jednego przewodu dymowego o przekroju co najmniej 0,14 x 0,14 m, pod warunkiem zachowania różnicy poziomu włączenia co najmniej 1,5 m oraz nieprzyłączania więcej niż 3 pieców do tego przewodu. Piece, o których mowa wyżej, usytuowane na najwyższej kondygnacji powinny być przyłączone do odrębnego przewodu dymowego. Przyłączenia urządzeń gazowych do przewodów spalinowych powinny odpowiadać warunkom określonym poniżej Grzewcze urządzenia gazowe, jak kotły, ogrzewacze pomieszczeń, grzejniki wody przepływowej, niezależnie od ich obciążenia cieplnego, powinny być połączone na stałe przewodem z indywidualnym kanałem spalinowym. W pomieszczeniu kotłowni dopuszcza się przyłączenie kilku kotłów do wspólnego przewodu spalinowego, pod warunkiem zastosowania wspólnego, skrzyniowego przerywacza ciągu.. Do połączenia urządzeń gazowych z kanałem spalinowym w mieszkaniach należy stosować przewody pionowe o długości co najmniej 0,22 m oraz przewody poziome o długości nie większej niż 2 m ze spadkiem 5 % do urządzenia gazowego.Wyloty przewodów kominowych powinny być dostępne do czyszczenia i okresowej kontroli, z uwzględnieniem przepisów . Przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone, odpowiednio, w otwory wycierowe lub rewizyjne, zamykane szczelnymi drzwiczkami.Przewody mogą być z: cegły ceramicznej pełnej, cegły silikatowej,pustaków ceramicznych, betonowych I cementowo-gliniastych, bloków betonowych

---