Wytyczenie i utrwalanie budynków w terenie- przed przystąpieniem do robót należy starannie wytyczyć w planie zarysy poszczególnych elementów budynku i utrwalić je w sposób, który by umożliwiał dokładne ich umiejscowienie i sprawdzanie w czasie budowy.
-Na wyrównanym terenie zaznacza się za pomocą palików wbitych w ziemię naroża ścian, aby uniknąć błędu pomiar przeprowadza się dwa razy. Następnie posługując się węgielnicą (teodolitem) wytycza się z naroży kierunki prostopadłe ustawiając tyczki miernicze, a następnie na wytyczonych kierunkach odmierza się odpowiednie odległości utrwalając inne naroża za pomocą takich samych palików. W małych budynkach można wyznaczyć kąty proste za pomocą zbitego z desek tzw. trójkąta egipskiego. W dalszym ciągu, poza przewidywaną górną krawędzią zboczy wykopu ( przynajmniej 0,5 metra) ustawia się ławy kierunkowe złożone z wbitych w ziemię słupków o odpowiednio wciętych głowicach i przybitych do nich desek „na kant”. Głębokość wbicia słupków wynosi co najmniej 60cm., grubość desek 30-40 mm. Do istniejącej już ściany budynku sąsiada ławę można przybić. Ławy ustalające położenie budynku nie powinny się odkształcać. Dlatego należy je ustawić poza obszarem, w którym grunt mógłby ulec naruszeniu, a w czasie sprawdzać niezmienność ich położenia. Rozmieszczamy je przy narożnikach i na przedłużeniach ścian wew. Wskazane jest utrzymanie ławy na jednym poziomie. Po wytyczeniu ław przenosi się na nie wytyczone uprzednio linie ścian, zaznaczając je na ławach wbitymi w nie z wierzchu gwoździami lub trójkątnymi nacięciami na deskach. Przeniesienie linii odbywa się za pomocą naciągniętego między przeciwległymi ławami cienkiego drutu stalowego, który ukierunkowuje się przez zawieszone na nim piony murarskie opuszczone na gwoździe palików. Od tak zaznaczonych punktów odmierza się na ławach odcinki odpowiadające odległości od krawędzi dna wykopu , szerokościom fundamentów, grubościom ścian, oznaczając ich końce również gwoździami lub nacięciami. Naciągnięty drut, przywiązany do gwoździ albo ułożony w nacięciach, wyznacza rzuty poziome krawędzi elementów konstrukcji. Można je przenieść na właściwą płaszczyznę poziomą; dno wykopu, wierzch ławy. Bezpieczne nachylenie zboczy wykopu, a więc i przebieg ich górnych krawędzi zależny od rodzaju gruntu ustala się na podstawie wyników badań geotechnicznych przeprowadzonym przed opracowaniem projektu budynku. W razie ich braku lub niedokładnego rozeznania, na miejscu budowy można wykopać dół próbny. Po wzniesieniu i sprawdzeniu ścian parteru ławy można usunąć. Poza wytyczaniem budynku na planie należy ustalić pewien dowolny poziom porównawczy, nazywany poziomem odniesienia, od którego odmierza się położenie w pionie różnych elementów budynku jak dna wykopu, spodu i wierzchu fundament ów, podłogi parteru.
Wykopy: Kształt wykopu na planie odpowiada kształtowi fundamentu. Wykopy dzieli się na szerokie( szerokoprzestrzenne) i wąskie ( wąsko przestrzenne) . Przyjmuje się, ze wykopy szerokoprzestrzenne to takie, których głębokość jest mniejsza od szerokości dna, waskoprzestrzenne-gdy jest ona wieksza. Wykopy mazna podzielic na płytkie(do 2,5-3,0m) i głębokie. Ściany wykopów mogą być pochyle albo pionowe.
Odwadnianie wykopów: Jeżeli dno wykopu znajduje się poniżej poziomu wody gruntowej, dąży się do usunięcia wody z wykopu, aby roboty ziemne i fundamenty wykonywać na sucho. Można to przeprowadzić jednym z dwóch sposobów przez pompowanie wody bezpośrednio z wykopu albo obniżenie zwierciadła wody na obszarze wykopu przez utworzenie tzw. depresji. Wybór zależy od miejscowych warunków gruntowo wodnych. Pompowanie wody powoduje jej stały napływ, gdyż daży ona do wyrównania poziomów w wykopie i poza nim. Woda dopływa przez ściany i zbocza wykopu oraz przez dno. Gdy różnica poziomów wody w wykopie i w gruncie poza nim, a więc i różnica ciśnienia jest znaczna, a przepuszczalność gruntu również jest duża , to dopływ jest gwałtowny i wywołuje spływanie gruntu ze zboczy i unoszenie jego ziaren na dnie, co powoduje stan kurzawkowy, osuwanie się łagodzenie i coraz dalszy zasięg zboczy, a także rozluźnianie gruntu w dnie, zmniejszając jego nośność. Jeżeli różnica poziomów nie jest duża tworzy się poza wykopem lej depresyjny i wymienione niekorzystne zjawiska mogą nie wystąpić. Zagrażają one w gruntach nie spoistych np. piasek, szczególnie przy drobnym uziarnieniu. W gruntach spoistych gliny, w których przepływ wody jest powolny, a spójność utrudnia odrywanie się cząsteczek od siebie , pompowanie wody bezpośrednio z wykopu zazwyczaj nie nasuwa trudności. Odwadnianie dzieli się na odwadnianie powierzchniowe lub wgłębne.
Drenaż (poziomy) polega na doprowadzaniu wody do rowów, którymi spływa do zbiornika, skąd jest kierowana poza obszar odwadniany bądź grawitacyjnie, bądź za pomocą pompowania. Ten sposób odwodnienia jest szczególnie korzystny, jeśli drenaż ma pozostać po zakończeniu budowy jako urządzenie stałe. Zasadniczo stosuje się dwa rodzaje drenowania: czołowe i pierścieniowe. Czołowe przecina i ujmuje wodę przesiąkającą do wykopu, gdy ruch wody ma wyraźnie określony kierunek. Daje ono szczególną korzyść, gdy nieprzepuszczalna warstwa gruntu zalega płytko, dzięki czemu rów przechwytuje całkowicie potok wody gruntowej. Drenaż pierścieniowy otacza chroniony wykop, przecinając dopływ wody gruntowej z zewnątrz.
Fundamenty:
- fundamenty płytkie są to fundamenty bezpośrednio oparte na gruncie, jest to fundament dla którego wykop ma głębokość co najwyżej równą szerokości, a poza tym jego wykonanie nie wymaga szczególnych zabiegów w celu zabezpieczenia ścian przed obsunięciem, specjalnych sposobów wykonania, zwłaszcza uciążliwej walki z wodą gruntową.
- ława fundamentowa stanowi podstawę ściany
- płyty fundamentowe jest to fundament w postaci pełnej płyty pod całym budynkiem lub jego częścią stosuje się w następujących przypadkach:
Ogólna powierzchnia ław czy stóp wypada tak duża, że pozostają między nimi niewielkie powierzchnie nie zabudowane
Obciążenie fundamentu
Grunt pod budynkiem jest niejednorodny
Dzielą się na płyty jednolite, żebrowe i odwrotną grzybkową
- fundamenty głębokie; głębokość jest często większa od szerokości, z reguły umacnia się ściany wykopów, które na ogół utrzymuje się w pionie, aby uniknąć składowania się gruntu.
- skrzynie fundamentowe; przy dużych wysokościach budynków, gdy występują znaczne obciążenia poziome, fundamenty powinny odznaczać się dużą sztywnością giętną, aby właściwie przenosić takie obciążenia na podłoże gruntowe i aby nawet równomierne osiadanie nie powodowało przemieszczenia poszczególnych elementów konstrukcji; Konstrukcja skrzyń zależy od potrzeb i warunków wodno gruntowych; skrzynia otwarta górom i dołem; zamknięta od dołu sztywną płytą denną połączoną z układem ścian, zamknięta od dołu i góry, gdy poza płytą denną również strop połączony monolitycznie ze ścianami jest włączony do pracy całego układu. -studnie; opuszczanie studnie jest odmianą wykonania wykopu obudowanego, najczęściej poniżej zwierciadła wody powierzchniowej lub gruntowe - pale; jeżeli podłoże gruntowe bezpośrednio pod fundamentem jest zbyt słabe, aby utrzymać nacisk budowli, wprowadza się pale, które przenoszą obciążenie w głąb gruntu. Klasyfikacja pali: ze względu na materiał: drewno, stal, beton, żalbeton; na sposób zagłębiania: wbijane, wiercone wwibrowywane ; na wykonanie: przygotowane przed zagłębieniem i betonowane w otworze; na wymiary: pale tradycyjne, wielkośrednicowe
6. Ściany: ściany zewnętrzne, wewnętrzne, murowane, wypełniające, samonośne. Ściany murowane z cegieł: murem nazywamy element budowli wykonany z kamienia naturalnego lub sztucznego, połączonego zaprawą lub ułożonych na sucho, przeznaczone głównie do przenoszenia naprężeń ściskających. W prawidłowo skonstruowanym murze rozróżnia się trzy rodzaje powierzchni podziałowych wsporna, poprzeczna, podłużne. Podział konstrukcji murowanych na grupy:
Konstrukcje pionowe, do których zaliczamy filary, ściany, kominy itp. Konstrukcje o powierzchniach bocznych pionowych lub nieznacznie pochyłych
Konstrukcje poziome, do których zaliczamy konstrukcje o powierzchniach bocznych poziomych występujące najczęściej w postaciach płyt ceglanych zbrojonych układanych między dźwigarami stalowymi lub murami
Sklepienia
Układy wiązania cegieł w murze: w budownictwie znane są następujące zasadnicze wiązania: pospolite (blokowe lub kowadełkowe) , krzyżykowe (weneckie), polskie (gotyckie), wielorzędowe. Ponadto istnieją inne wiązania stosowane do specjalnych celów. Każde wiązanie wyróżnia się w powierzchni licowej muru, o grubości jednej cegły i większej, właściwym dla niego rysunkiem poin tzw. wątkiem( pospolity, krzyżykowy) . W budownictwie znane są następujące zasadnicze wiązania:
pospolite (inaczej blokowe lub kowadełkowe), krzyżykowe(weneckie), polskie (poetyckie), wielorzędowe. Wiązania te określone nazwą tradycyjne, charakteryzują się tym, że żadna ze
spoin dwu sąsiednich nie pokrywa się. Spoiny poprzeczne musza być względem siebie przesunięte o 1/4lub 3/4 długości cegły, natomiast podłużne mijają się o 1/2 lub ¼ cegły. Aby to osiągnąć w czole muru (początku i końcu muru)należy stosować cegły ułamkowe, głownie dziesiątki
Ponadto wyróżnia się ściany:
- jednostronne tzw. ściany, w których nie ma ciągłej spoiny
podłużnej (tj. pionowej spoiny równoległej do powierzchni
ściany) lub szczeliny
- dwuwarstwowe, tzn. ściany składające się z dwóch
równoległych warstw muru ( na ogół z nośnych elementów
murowych) ze spoiną podłużną między nimi wypełnioną w pełni
zaprawą grubości nie większej niż 25mm i połączonych ze sobą
trwale kotwiami ściennymi, tak aby przy przenoszeniu obciążeń
przekrój ściany pozostawał płaski
- szczelinowe, tzn. ściany składające się z dwóch połączonych
kotwiami ściennymi warstw muru, z których jedna lub obydwie
przenoszą obciążenia pionowe, a przestrzeń pomiędzy ścianami
stanowi pustą szczelinę, wypełnioną lub częściowo wypełnioną
materiałem niekonstrukcyjnym
Produkowano również elementy ścienne z betonu
z wypełniaczami organicznymi zwykle ze strużki, cementu,
wody i mineralizatora np. bloczki Izobet West, pustaków
Drewnomur oraz pustaków zrębko wiórocementowych Techbud.
Przykład konstrukcji muru jednowarstwowego z tych pustaków. Sposób wypełnienia otworów w pustakach
z materiałem termoizolacyjnym
Ściany z elementów murowych Felco tj. pustaków, w których skład wchodzi granulat styropianowy, a wolne przestrzenie są również wypełnione styropianem. Wykonuje się je na zaprawie
ciepłochronnej, którą układa się jedynie w spoinach poziomych (warstwę grubości 6mm). Spoin
pionowych nie trzeba wykonywać, ponieważ bloczki mają krawędzie wyprofilowane na pióro i wpust.
Układ elementów w narożniku W ścianie szczelinowej mur zewnętrzny spełnia rolę
warstwy chroniącej wnętrze przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych, hałasem,
uszkodzeniami mechanicznymi, agresywnością środowiska itp. Mur ten jest niekonstrukcyjny
i dlatego nie styka się ze styropianami i ścianami poprzecznymi budynku.Obie warstwy muru
(zewnętrzne i wewnętrzne) są łączone kotwiami metalowymi.
Ściany z pustą szczeliną wentylowaną szerokości
50-60mm mają mniejszą izolacyjność termiczną niż takie same
ściany jednowarstwowe i dlatego praktycznie znajdują
zastosowanie jedynie w budynkach nieogrzewanych.
Ściany ze szczeliną częściowo wypełnioną materiałem
termoizolacyjnym i pustką powietrzną wentylowaną
charakteryzują się dobrą izolacyjnością termiczną (zależną głównie od grubości izolacji) i dużą odpornością na przemakanie przy działaniu ukośnych deszczy. Szczelina powietrzna wentylowana powinna się znajdować między izolacją termiczną (najlepiej z płyt i wełny mineralnej),
a murem zewnętrznym oraz mieć otwory odpowietrzające i odwadniające. Ściany z taką szczelina powinny być stosowane zwłaszcza na terenach narażonych na długotrwałe deszcze i wiatry (np. pas nadmorski) należy zgodnie z PN-B- 03002:1999, wykonywać z wentylowaną szczeliną powietrzna
po zewnętrznej stronie izolacji termicznej. Fragmenty ścian warstwowych ze szczeliną powietrzną i ociepleniem z wełny mineralnej. W celu zabezpieczenia ściany szczelinowej przed zawilgoceniem
należy przewidzieć możliwość odprowadzenia wody na zewnątrz, która przeniknęła przez warstwę zewnętrzną muru. W tym celu u spodu warstwy zewnętrznej, w miejscu jej oparcia, zaleca się wykonać fartuch z papy bitumicznej lub podobnego materiału wodochronnego, na
podkładzie z zaprawy a w warstwie zewnętrznej pozostawić otwory osiatkowane lub osłonięte kratka, z których woda może spływać z fartucha na zewnątrz.
Ściany szczelinowe ze szczeliną niewentylowaną szczelnie
wypełnione izolacją termiczną odznaczają się
najkorzystniejsza (wśród ścian szczelinowych) izolacją
termiczną. Mają jednak wyŜszą od ścian ze szczeliną
wentylowaną odporność na działanie czynników
atmosferycznych.
Strop jest płaskim przekryciem dzielącym budynek na kondygnacje i przekazującym na ściany obciążenia technologiczne oraz ciężar własny. Zadaniem stropu jest również usztywnienie budynku. Stropy stanowią też przegrody izolujące. Stropy położone nad pomieszczeniem nie ogrzewanym lub pod strychem muszą zapewniać właściwą izolację cieplną, natomiast stropy między kondygnacyjne
w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej - izolację akustyczną.
Rodzaje stropów ze względu na materiały z których się je wykonuje:
- z drewna
- z elementów ceramicznych ze zbrojeniem
- z elementów ceramicznych z belkami stalowymi
- z żelbetu
- z metalu.
Stropy drewniane stosuje się w budynkach tymczasowych, rekreacyjnych i w poddaszach użytkowych budynków z dachem o więźbie drewnianej. Wadą stropów drewnianych jest mała sztywność, łatwopalność i wrażliwość na korozję biologiczną przy zawilgoceniu. Do ich zalet zalicza się łatwość wykonania i możliwość rozbiórki bez zniszczenia materiału.
Stropy ceramiczne w postaci sklepień zajmują znaczną przestrzeń, natomiast płaskie wymagają zbrojenia i mogą przekrywać tylko wąskie trakty do 2 m rozpiętości. Wadą ich jest konieczność wykonywania
na rusztowaniach, trudności ułożenia, zaletą zaś trwałość i dobre właściwości izolacyjne (cieplne
i akustyczne).
Stropy żelbetowe są najczęściej stosowane, gdyż tworzą przegrody dobrze usztywniające budynek i mają dużą nośność oraz trwałość. Wadą ich są złe właściwości izolacyjne, zarówno cieplne, jak i akustyczne. Są one wykonywane jako monolityczne lub z prefabrykatów drobno- i wielkowymiarowych, również
w połączeniu z elementami ceramicznymi.
Stropy metalowe występują wyłącznie w budynkach przemysłowych. Wadą ich jest nieogniotrwałość
i brak właściwości izolacyjnych. Do zalet tych stropów zalicza się dużą nośność i łatwość wykonania.
Stropy żebrowe są wyłącznie żelbetowe. Żebro z leżącą na nim płytą tworzy belkę teową. Stropy
z cienkimi, gęsto rozstawionymi żebrami nazywa się gęstożebrowymi.
Stropy kasetonowe wykonuje się z drewna
lub żelbetu. W stropach drewnianych na mniejszej rozpiętości układa się, a na większej wykonuje się
belki pozorowane, w postaci skrzynek zbitych z desek. W stropach żelbetowych elementem nośnym jest ruszt.
Najprostszym stropem drewniany jest strop nagi. Składa się on z belek i ułożonej na nich powały, na której w budynkach mieszkalnych kładzie się polepę ocieplającą. Najczęściej stosuje się strop ze ślepym pułapem, na którym leży warstwa ocieplająca lub głusząca dźwięki. Od spodu przybija się podsufitkę, kryjącą belki.
Stropy z belkami stalowymi, są dość często stosowane. Na dolnych półkach belek dwuteowych opiera się płyty murowane z ceramicznej cegły pełnej, zbrojone w spoinach płaskownikami. Płyty te, zwane Kleina, przy rozstawie belek do 1 m wykonuje się z cegieł układanych na płask, przy rozstawie belek 1,5 m tworzy się żeberka z cegieł ustawionych na rąb. Na płytach kładzie się polepę i podłogę.
Strop odcinkowy.
Pomieszczenia o większych wymiarach przekrywane są płytami żelbetowymi, opartymi na dwóch krawędziach i pojedynczo zbrojonymi, lub gdy długość pomieszczenia nie przekracza dwóch szerokości, opartymi na czterech krawędziach i zbrojonymi krzyżowo.
Stropy żebrowe stosuje się w budynkach magazynowych i przemysłowych, gdzie nie zależy na izolacji akustycznej, a wymaga się ich nośności powyżej 5 kN/m2.]
W stropach monolitycznych na deskowaniu układa się pustaki, przeważnie typu Akermana, rozmieszcza pręty zbrojeniowe i zabetonowuje żeberka i płytę.
Podstawowe połączenia w drewnianych konstrukcjach ciesielskich.
wręby ,czopy ,gniazda ,nakładki - połączenia mech. lub łącznik do elem. (gwoździe śruby ,wkręty) ; wszystkie połącz. mech. , a zwłaszcza złącza cieśiel. wymagają dokładnego dopasowania pow. docisku (złe dopasowanie - duże odkształ.)
Konstrukcja i schemat statyczny dachu krokwiowego.
dachy krokw. - najprostsze wiązary rozporowe ; krokwie nie powinny przekraczać dł. 4,5-5m , a rozpięt. nie powinna być większa niż 6m ; pochylenie połaci dachowej nie mniejsze niż 450 , każda z krokwi pracuje na zginanie i ściskanie , zaś reakcje daje tylko osiowe ; połączenie krokwi w kalenicy zależy od grub. krokwi i wykonuje się je `na nakładkę prostą' lub `na zwidłowanie'; połączenia końców krokwi z belką na wręby czołowe ; w przypadku lekkiej konstr. w celu ochrony przed wiatrem należy belki kotwić z krokwiami , a belki kotwić ze ścianami oraz stosować wiatrownice
Konstruk. i schemat statyczny dachu krokwiowo- jętkowego.
wiązary jętkowe składaja się z krokwi pracujących na zginanie i ściskanie siłą osiową oraz z poprzeczki poziomej - jętki pracującej na ściskanie ; w konst. nowoczesnych połączenie jętki z krokwiami wykonuje się na nakładki o złączach na gwoździe lub przez zastosowanie siodełek albo odpowiednich wrębów , w połączeniach tradycyjnych połączenie jętki z krokwią wykonywało się na tzw. jaskółczy ogon lub na czop ; połączenie krokwi z belką stropowa wykonuje się na wrąb czołowy przedni lub wrąb cofnięty ; usztywnienie wiązarów w kierunku podłużnym (parcie wiatru) w bud. nowoczesnym wykonuje się przez zastosowanie krawędziaków podłużnych umieszczanych w kalenicy , w budownictwie tradycyjnym za pomocą ukośnych wiatrownic
Konstrukcja i schemat statyczny dachów płatwiowo - kleszczowych.
w ustrojach płatw.-kleszcz. występują wiązary główne i pośrednie ; wiązary główne sa ustawiane w odstępach 3-5m i składają się z pary krokwi ,pary kleszczy i dwóch słupów ściany stolcowej ,a czasem belki stropowej ; wiazary pośrednie mają tylko krokwie oparte na płatwiach ; połączenie krokwi w kalenicy i na podporach dolnych wykonuje się w ten sposób jak w ustrojach jetkowych .