Konspekt lekcji języka polskiego dla klasy VI szkoły podstawowej: "Jak korzystać ze słowników? "
Cele lekcji :
Uczeń :
- wie co to jest źródło informacji,
- wie jakie są podstawowe źródła informacji,
- wie jaka jest zawartość treściowa różnych źródeł informacji,
- wie jakie są rodzaje słowników,
- wie co pomaga w szybkim odszukaniu informacji.
- rozumie znaczenie słowników jako podstawowego źródła wiedzy.
- potrafi korzystać ze słowników,
- potrafi orientować się w ich układzie,
- potrafi dotrzeć szybko do poszukiwanej informacji,
- potrafi wybrać słownik w zależności od trudności, z jakim ma do czynienia.
Metody nauczania : heureza, ćwiczenia praktyczne (praca w grupach),
Formy pracy : praca w grupach, praca z całą klasą
Pomoce naukowe:
Słownik ortograficzny, Słownik wyrazów obcych, Słownik poprawnej polszczyzny,
Słownik frazeologiczny, Słownik wyrazów bliskoznacznych,
Karty pracy ucznia zawierające zestawy ćwiczeń.
Plan pracy :
1. czynności organizacyjne - powitanie uczniów
2. uświadomienie celów lekcji
3. temat lekcji
4. opracowanie
5. powtórzenie, uogólnienie, wnioski
6. podanie i wyjaśnienie pracy domowej
7. ocena pracy uczniów.
Przebieg lekcji
1. Wprowadzenie: zapoznanie uczniów z celem lekcji.
2. Rozmowa z uczniami na temat zdobywania informacji, ustalenie różnych jej źródeł.
3. Rozmowa na temat różnych słowników, z którymi uczniowie mieli do tej pory do czynienia.
5. Podział uczniów na zespoły, przydzielenie każdej słownika, rozdanie poleceń
oraz zestawów ćwiczeń do wykonania
6. Praca w grupach: uczniowie analizują przeznaczenie, układ, zawartość słownika, wykonują
ćwiczenia związane z wyszukiwaniem.
7. Prezentacja opracowanych zadań na forum klasy.
8. Opinie uczniów na temat ich problemów ze słownikami.
9. Wspólne zredagowanie wskazówek, odnoszących się do korzystania ze słowników.
Polecenia
Zapoznajcie się uważnie ze słownikami, przeanalizujcie ich zawartość, przeznaczenie, układ haseł, budowę artykułu hasłowego. Zwróćcie uwagę na informacje zawarte we Wstępie, wykazie skrótów itp.
W oparciu o słowniki wykonajcie ćwiczenia na kartach pracy.
Zestawy ćwiczeń dla grup
Grupa I
Słownik poprawnej polszczyzny
1. W oparciu o „Słownik poprawnej polszczyzny” uzupełnij zdania rzeczownikiem „kisiel”
w odpowiedniej formie.
Mama postanowiła przyrządzić na deser ……………………………………….. i poprosiła Kasę, aby poszła zrobić zakupy. Dziewczynka spotkała w sklepie Zosię. Obie tak się zagadały, że Kasia zapomniała o ………………………………………. Nawet spojrzała na półkę pełną torebek
z ………………………………….., ale zaraz podbiegła do Zosi, która już stała przy kasie. Zamiast ………………………………. Zjadła na deser kubeczek jogurtu.
2. Dopisz odpowiednią formę czasownika. Poprawność sprawdź w odpowiednim słowniku.
Codziennie rano (włączyć) …………………………………….radio 1 os. l. poj. cz. teraźń.
Aniu, dlaczego tak bezczelnie (łgać) ………………………………..? 2 os. l. poj. cz. teraźń.
3. Podkreśl poprawną formę wyrazu:
żaden - żadny
swetr - sweter
umią - umieją
wiater - wiatr
poszłem - poszedłem
końmi - koniami
z dziećmi - z dzieciami
Grupa II
Słownik frazeologiczny
1. Korzystając ze „Słownika frazeologicznego wyjaśnij znaczenia następujących związków frazeologicznych:
jak psu z gardła - …………………………………………………………………….
żyć jak pies z kotem - ………………………………………………………………..
gruba ryba - ………………………………………………………………………….
2. Podaj na podstawie słownika przykłady przenośnych znaczeń następujących rzeczowników: niebo, musztarda, mąż, garnek, widły.
3. W Słowniku frazeologicznym wyszukaj po dwa przykłady wyrażeń, zwrotów i fraz, pamiętają, że:
Wyrażenia - ośrodkiem związku frazeologicznego jest zwykle rzeczownik lub przymiotnik, np. łabędzi śpiew, biały jak śnieg.
Zwroty - ośrodkiem związku frazeologicznego jest najczęściej czasownik, np. utrzeć komuś nosa, pleść trzy po trzy.
Frazy - związki frazeologiczne mające postać zdania, np. nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.
Grupa III
Słownik ortograficzny
1. Korzystając ze „Słownika ortograficznego” wstaw w luki „rz” lub „ż”, a następnie uporządkuj te wyrazy w kolejności alfabetycznej.
……eka ja…ębina o…..ech
……adki …aden .…epa
…….eśki mą… ko……eń
wa…….ywa tak……e ma……enie
mo…….ność G…..ego…. le……ak
wy…..…yna po……ywienie aba……ur
uwa……..ać ksią…ka p…..edłu..…acz
2. Podkreśl poprawnie napisany wyraz:
oryginał - orginał
co dzień - co dzień
co raz - coraz
gżegżółka - gżegżółka
także - tagże
Grupa IV
Słownik wyrazów obcych
1. Ile znaczeń mają wyrazy:
wakat - …………….
ochmistrz - ………………..
ekran - ………………………
2. Podaj znaczenie następujących wyrazów. Sprawdź, z jakiego języka zostały one zapożyczone.
reportaż - ………………………………………………………………………………
szubrawiec - …………………………………………………………………………..
eldorado - ……………………………………………………………………………..
adept - …………………………………………………………………………………
3. Wyróżnione wyrazy pochodzenia obcego zastąp ich polskimi odpowiednikami:
Śląsk dotkliwie odczuwa deficyt zieleni. - …………………………….
Młody sportowiec zaprezentował nam multum swoich umiejętności. - ………………….
Ania usprawiedliwiła swoją absencję w szkole chorobą. - ………………………………..
Właśnie skonsumowałam drożdżówkę. - …………………………………………
Grupa V
Słownik wyrazów bliskoznacznych
1. Wyjaśnij znaczenie następujących skrótów zastosowanych z Słowniku wyrazów
bliskoznacznych: blp.; p.; pogard.; por.; posp.; pot.; a. dawn.; gw.; iron..
2. Jaki słowami możesz zastąpić wyraz: afront
3. Podaj przenośne znaczenie słowa „oryginalny”.
4. Wyszukaj potoczne znaczenia słowa „atakować”.