Ćwiczenie 1

• Wywiad

• Badanie kliniczne skóry

• Specyfika zmian skórnych koni

• Badania dodatkowe w diagnostyce chorób koni

Postępowanie diagnostyczne w

przypadku chorób skóry u koni

Opis zwierzęcia

• Wiek

• Płeć

• Rasa

• Użytkowość

• Wcześniej przebyte choroby

wywiad

• Kiedy był początek choroby

• Czy występuje świąd, a jeśli tak to o jakim nasileniu?

• Czy jest sezonowe pojawianie się objawów (zima? lato?)

• Gdzie były pierwsze zmiany i jak się rozszerzały

Sezonowość

Jeśli objawy latem można podejrzewać:

• Atopię (rośliny)

• Nadwrażliwość na ukąszenia owadów

• Uczulenie na światło

• Rośliny toksyczne

Zima

• Atopia (roztocza)

• pasożyty

Wcześniej podjęte leczenie

• Czy po jego stosowaniu była poprawa czy wręcz przeciwnie?

• Jakie leki były stosowane?

• Jakie dawki, jak droga podania, częstość

Ocena środowiska

• Inne zwierzęta (konie inne gatunki)

• Ludzie

• Czy zwierzęta były transportowane?

Żywienie

• Czy jest właściwe?

• Może być również przyczyną choroby: alergia pokarmowa (rzadko) lub może być

przyczyną uczulenia na światło słoneczne

Badanie kliniczne

• Ocena stanu ogólnego (węzły chłonne, błony śluzowe)

Badanie dermatologiczne

Czytanie skóry!!!!!

• Rozmieszczenie i charakter wykwitów

• Badanie połączenia skóry i błon śluzowych

• Wytwory skóry

Co jest główna przyczyną konsultacji?

• Wyłysienia

• Grudki/krosty

• Strupy/wrzody

• Guzy

• Zmiany pigmentacji

• Świąd

Wykwity obejrzeć pod lupą – krosta podrogowa czy przymieszkowa?

Rozmieszczenie zmian

• Skóra niepigmentowana – uczulenie na światło słoneczne

• Grzbiet – pasożyty, alergia kontaktowa, dermatofiloza

• Dystalne odcinki kończyn - PDS

Rozpoznanie różnicowe

• Ustalenie najbardziej prawdopodobnych jednostek chorobowych

• Czy za wszystkie objawy kliniczne odpowiedzialna jest tylko jedna jednostka

chorobowa ? mixt chorobowy

Podejrzenia przy poszczególnych dominujących objawach:

świąd

• Choroby pasożytnicze

• Choroby alergiczne

• dermatofitoza

Wyłysienia

• Dermatofitoza

• Ropne zapalenia skóry (dermatofiloza)

• Reakcje polekowe

• Alopecia areata

Wykwity skórne to... „słowa, które czytane ze skóry”

Tworzą rozpoznanie

Wykwity pierwotne (efflorescentiae primariae)

Plamka (macula)

Grudka (papula)

Guzek (tuberculum)

Guz (tuber, nodus)

Bąbel (urtica)

Pęcherzyk (vesicula)

Pęcherz (bulla)

Krosta (pustula)

Zaskórnik (comedone)

Wykwity wtórne (efflorescentiae secundariae)

Otarcie (excoriatio)

Nadżerka (erosio)

Rozpadlina (rhagas)

Szczelina (fissura)

Strup (crusta)

Wrzód (ulcus)

Łuska (squama)

Blizna (cicatrix)

Badania dodatkowe

Dlaczego robić badania dodatkowe?

Metoda	Wskazania	Uwagi
Lampa Wooda	Microsporum spp.	Szkło powiększające Wyniki mogą być fałszywie dodatnie lub ujemne
Szczotkowanie	Ektopasożyty sierści
Test z taśmą samoprzylepną	Ektopasożyty, drożdże, bakterie,cytologia	barwniki
Badanie mikroskopowe włosów	Cykl rozwojowy,morfologia, dermatofity,ektopasożyty	Materiał pobrać w całości
Zeskrobina	Ektopasożyty, dermatofity	Powierzchownie i głęboko (do krwi)
Preparaty odciskowe	Cytologia, mikrobiologia	Barwienie met. DiffQuick lub Gramma
Badania mikrobiolog.	Identyfikacja mikroflory	Czas
Biopsja skóry	Histopatologia, immunofluorescencja	Tylko zmiany pierwotne, czas
Krew	Serologia, hormony	Wskazania indywidualne

Badanie cytologiczne Interpretacja obrazów cytologicznych- komórki zapalne

Czas trwania zapalenia	Ropne zapalenia skóry	Schorzenia alergiczne
Ostre:>70% neutrofile Podostre: 50% makrofagi i 50% netrofile Przewlekłe:>50% makrofagi	>80% netrofile fagocytujące lub zdegenerowane (wakuolizacja)	>10% eozynofile

Interpretacja obrazów cytologicznych - komórki zapalne i nowotworowe

- Mieszanina komórek zapalnych i nowotworowych (komórki naskórka lub śródbłonka naczyniowego olbrzymie z jądrem i jąderkami) świadczy o możliwości wystąpienia wtórnych procesów zapalnych, ale nie wyklucza nowotworzenia

Interpretacja obrazów cytologicznych -

komórki nowotworowe

- Anizocytoza lub makrocytoza komórek

- Pleomorfizm

- Makrokarioza (stosunek 1:2 lub 1:1)

- Multinukleoza

- Makronukleoza lub anizonukleoza jąderek

- Zaburzenia mitozy

Biopsja

- Zmiany rozrostowe (guzy)

- Brak postępów w dotychczasowym leczeniu

- Podejrzenie choroby autoimmunologicznej

- Niegojące się owrzodzenia

- Podejrzenie chorób o wykluczającym się sposobie leczenia (immunosupresja-antybiotyk)

- Choroby genetyczne

- Brak rozpoznania po wykonaniu badania cytologicznego

Istotne dane

• Prowadzone leczenie (miejscowe, ogólne)

• Dobór miejsca pobrania (obrzeże czy centrum, zmiany pierwotne)

• Leczenie powikłań ( zmiany pourazowe, wykwity wtórne)

• Przygotowanie pola

• Znieczulenie

• Ilość wycinków

• Utrwalanie

• Transport

• Pismo przewodnie (podejrzenie grzybicy, leki)

Diagnostyka alergologiczna

Testy in vivo – śródskórne

Testy in vitro – oznaczanie poziomów przeciwciał

Dieta eliminacyjna – co najmniej 3-4 tygodnie

Badanie hodowlane

- Bardzo istotne w przypadku podejrzenia grzybic (podłoże Sabourauda lub DTM)

- W przypadku podejrzenia dermatofilozy niezbędna specjalna hodowla w CO2

Ćwiczenie 2.

CHOROBY ALERGICZNE

 POKRZYWKA

􀂄 Pokrzywka nie jest chorobą, ale tylko objawem (syndromem chorobowym)

􀂄 Może być wywołana przez wiele czynników i nie wszystkie z nich muszą mieć podłoże alergiczne

􀂄 Koń jest gatunkiem u którego pokrzywka występuje najczęściej

􀂄 Predysponowane są konie w wieku od 1 do 10 lat

􀂄 Do występowania pokrzywki związanej z alergenami wziewnymi predysponowane są konie arabskie

Etiopatogeneza

􀂄 Degranulacja mastocytów i bazofilów prowadzi do uwolnienia mediatorów zapalenia, w wyniku czego dochodzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych i powstawania reakcji zapalnej.

􀂄 Pokrzywka związana z nadwrażliwością pojawia się po wprowadzeniu alergenu drogą pokarmową, wziewną lub iniekcyjną.

􀂄 Wyjątkowo może dochodzić do pokrzywki kontaktowej powstającej przy bezpośrednim

zadziałaniu na skórę alergenu

􀂄 Pokrzywka może się również pojawić bez podłoża alergicznego. Istnieje możliwość wystąpienia pokrzywki zależnej od temperatury (pokrzywka z zimna lub ciepła) lub nawet pod wpływem światła.

􀂄 Może też wystąpić po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym (zwłaszcza, jeśli na zewnątrz jest zimno lub gorąco).

􀂄 Opisywano również pokrzywki pod wpływem ucisku (dermatografizm) - objawy pojawiają się nawet po niewielkich zadrapaniach

Objawy kliniczne

􀂄 Pojawiają się od kilku minut lub kilku godzin od zadziałania czynnika wyzwalającego.

􀂄 W przypadku, gdy za jej powstawanie odpowiadają alergeny, pokrzywka ma charakter nawrotowy.

Najbardziej charakterystycznymi objawami są bąble, pojawiające się na skórze i błonach śluzowych.

􀂄 Świąd jest bardzo zróżnicowany i niekiedy nie występuje, natomiast wyjątkowo może być silny.

􀂄 Intensywność świądu nie jest zależna od wielkości zmian i obszaru ciała, na których bąble są obecne.

Wielkość wykwitów

􀂄 1. pokrzywkę zwykłą - wielkość bąbli 2- 5 mm

􀂄 2. pokrzywkę grudkową - liczne niewielkie bąble o średnicy 3-6 mm

􀂄 3. pokrzywkę olbrzymią - bąble o średnicy od 20 do 30 mm.

􀂄 4. pokrzywkę pierścieniową - zmiany o charakterze obrzęku tworzą pierścień otaczający

wklęsłe centrum wykazujące tylko nieznaczne cechy obrzęku.

Podział pokrzywek ze względu na charakter kliniczny

􀂄 1. Wysiękową – w takich przypadkach obrzęk skóry jest bardzo silny, co prowadzi do wysiękania surowicy na jej powierzchnię.

􀂄 2. Festonowatą (wirującą) – zmiany są różnokształtne, niektóre mają charakter liniowy, inne są nieregularne i rozlane. Najczęstszą przyczyną tej postaci są reakcje polekowe.

􀂄 3. Naczyniowa (obrzęk naczynioruchowy) Jest to postać podskórna pokrzywki, obejmująca głównie głowę i obwodowe odcinki ciała .

Diagnostyka różnicowa

􀂄 Nadwrażliwość na ukąszenia owadów

􀂄 Rumień wielopostaciowy

􀂄 Dermatofiloza

􀂄 Ropne infekcje skóry

􀂄 Zapalenie naczyń na podłożu immunologicznym

􀂄 Atopia

􀂄 Alergia pokarmowa

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 W celu wykluczenia dermatografizmu należy wykonać próbę polegającą na podrapaniu skóry

tępym narzędziem i jej obserwacji przez 10 do 15 minut.

􀂄 Pokrzywkę z zimna można wykluczyć poprzez umieszczenie na skórze kostki lodu przynajmniej

na kilka minut, w takim przypadku bąble pojawią się w czasie krótszym niż 15 minut

􀂄 Wykluczenie pokrzywki związanej z alergią pokarmową możliwe jest tylko po zastosowaniu diety

hipoalergicznej przez czas nie krótszy niż 3 tygodnie. Następnie należy wprowadzać w takich samych

odstępach czasu kolejne produkty aż do wystąpienia pokrzywki.

􀂄 W diagnozowaniu przyczyny atopii jest przeprowadzenie badań dodatkowych: testów

śródskórnych lub oznaczenia poziomu swoistych przeciwciał IgE.

Przydatność biopsji

􀂄 Biopsja w przypadkach pokrzywki ma niewielką przydatność, często bowiem charakterystyczne zmiany zatarte są przez skutki urazów. Najbardziej charakterystycznymi cechami widocznymi

w preparatach histopatologicznych pobranych z wykwitów pierwotnych są nacieki limfocytarne

i eozynofilowe.

􀂄 Biopsja może być przydatna w celu wykluczenia dermatofitozy lub pęcherzycy liściastej .

Leczenie

􀂄 krótko działające glikokortykosteroidy dożylnie. Powinno podawać się je dwu-trzykrotnie

w odstępie kilku dni.

􀂄 W przypadkach przewlekłych glikokortykosteroidy doustnie (prednizolon lub metylprednizolon w dawce 0,8 do 2,2mg/kg). Dawkę należy dobrać na podstawie efektu leczenia

􀂄 Wniektórych przypadkach skuteczne mogą być leki przeciwhistaminowe,

􀀹 Hydroksyzyna (600 mg na zwierzę 3 razy dziennie) stosowana doustnie (Atarax, Hydroksizinum)

􀀹 Tripelenamina podawana i.m. w dawce 1,1 mg/kg 1 lub 2 razy dziennie. ( Azaran tabl.)

􀀹 klemastyna podawanej dożylnie w dawce 50 μg/kg m.c. (Taregil, Clemastinum)

􀀹 Difenhydramina 1-2 mg/kg 2 -3 razy dziennie (Bendaryl, Benocten, Diphehydraminum

hydrochloricum)

􀀹 Chorfeniramina 0,5 mg/kg 2-3 razy dziennie

ALERGIA POKARMOWA

Przyczyny

􀂄 Podłożem choroby są reakcje nadwrażliwości typów I, II i III jako odpowiedź na alergeny pokarmowe, którymi u koni najczęściej są białka.

􀂄 Bardzo często przyczyną alergii pokarmowej są:

ziemniaki, słód, buraki, gryka, pszenica, lucerna, koniczyna, cykoria, jęczmień, otręby, owies.

􀂄 Nie stwierdzono predylekcji do alergii pokarmowej związanej z rasą, płcią lub wiekiem

Objawy kliniczne

􀂄 Silny świąd

􀂄 Często ma on charakter uogólniony, jest nawrotowy najsilniej występuje w okolicy krocza

􀂄 Alergia pokarmowa może być przyczyną pokrzywki

􀂄 W późniejszym okresie choroby dochodzi do zmian pourazowych: wyłysień, otarć

i hiperpigmentacji skóry

􀂄 W niektórych przypadkach mogą występować dodatkowo objawy ze strony układu trawiennego (wzdęcia, biegunka) oraz oddechowego (duszność).

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Inne choroby przebiegające z silnym świądem – ektopasożytnicze lub o podłożu alergicznym

Rozpoznanie

􀂄 Właściwym potwierdzeniem rozpoznania jest dieta eliminacyjna. Powinna ona trwać przynajmniej 3 tygodnie. Początkowo najlepiej jest wyeliminować z pokarmu wszystkie dodatki

mineralno-witaminowe i pasze treściwe.

􀂄 Biopsja jest mało przydatna diagnostycznie. W bioptacie można stwierdzić objawy okołonaczyniowego zapalenia skóry oraz naciek eozynofili.

Leczenie

􀂄 Właściwym postępowaniem jest unikanie pokarmu z alergenem, stosowanie diety, która nie zawiera

produktów odpowiedzialnych za rozwój choroby.

􀂄 Objawowo można podawać glikokortykosteroidy ogólnie (niska skuteczność)

􀂄 Odczulanie ? NIE MOŻNA

ALERGIA KONTAKTOWA

Przyczyny

􀂄 Choroba występuje bardzo rzadko

􀂄 Za jej rozwój odpowiedzialny jest IV typ nadwrażliwości

Objawy kliniczne

􀂄 Pojawiają się w miejscu kontaktu z czynnikiem uczulającym. Pierwsze widoczne wykwity to

pęcherzyki i grudki. Pęcherzyki szybko ulegają zniszczeniu i powstają tam sączące nadżerki

􀂄 Może występować niewielka bolesność w miejscu zmian i niewielkiego stopnia świąd

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Nadwrażliwość na pasożyty

􀂄 Reakcje polekowe

􀂄 Inne rodzaje nadwrażliwości

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Po wyeliminowaniu kontaktu z alergenem zmiany cofają się po 7-10 dniach.

􀂄 Potwierdzić rozpoznanie można testami naskórkowymi.

Wykonuje się je na skórze grzbietu lub klatki piersiowej. Dla każdej badanej substancji należy przygotować wystrzyżony fragment skóry o powierzchni ok. 3 cm2. Substancje podejrzaną o wywołanie choroby umieszcza się pod opatrunkiem w bezpośrednim kontakcie ze skórą, na 48

godzin. Jeśli badana substancja jest odpowiedzialna za rozwój uczulenia, w miejscu jej kontaktu ze skórą powstają wykwity pierwotne, najczęściej grudki i rumień. (można potwierdzić wykonując biopsje)

Leczenie

􀂄 Konia należy przenieść na 2-3 tygodnie w inne miejsce.

􀂄 Obszary skóry objęte procesem chorobowym należy zmyć za pomocą łagodnych środków dezynfekcyjnych (np. chlorheksydyna 0,5%),

􀂄 doustne glikokortykosteroidy, (dawki jak przy pokrzywce) lub, jeśli obszar objęty zmianami jest

niewielki, leki można stosować miejscowo (hydrokortyzon, prednizolon, triamcinolon).

NADWRAŻLIWOŚĆ NA UKĄSZENIA OWADÓW (CULLICOLIDES, SIMULINUM)

Etiologia

􀂄 Jedna z najczęściej występujących chorób alergicznych u koni

􀂄 Nie ma predyspozycji płciowych i rasowych

􀂄 Najczęściej chorują konie w wieku 4-5 lat

􀂄 Predyspozycja do rozwoju choroby może być przekazywana dziedzicznie

􀂄 Za rozwój choroby odpowiedzialna jest głównie nadwrażliwość typu 1 ale u 20 % zwierząt może

rozwijać się nadwrażliwość opóźniona

Objawy

􀂄 Choroba ma charakter sezonowy

􀂄 W każdym kolejnym sezonie objawy kliniczne są coraz silniejsze

􀂄 Występuje silny świąd najwyraźniej zaznaczony ranem

􀂄 Pierwsze objawy choroby pojawiają się w wieku poniżej 9 lat

􀂄 Zmiany lokalizują się głównie w okolicy grzywy i przy podstawie ogona.

􀂄 Mogą również pojawiać się na grzbiecie. Pierwsze objawy to bardzo silny świąd i związane z tym samouszkodzenia. Wykwitami, które pojawiają się najwcześniej, są niewielkie grudki.

􀂄 We wczesnych stadiach wyłysienia raczej nie występują, natomiast w przewlekłych mogą obejmować znaczne obszary ciała, a wraz z nimi widoczne są zliszajowacenie i otarcia.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Choroby przebiegające z silnym świądem – ektoparazytozy i inne choroby o podłożu alergicznym

Rozpoznanie

􀂄 charakterystyczne objawy kliniczne i dane z wywiadu (sezonowość, obecność owadów).

􀂄 Większość chorych koni charakteryzuje się eozynofilią.

􀂄 W bioptatach ze zmian można stwierdzić okołonaczyniowe zapalenie oraz nacieki eozynofilowe

i limfocytarne .

􀂄 Wcelu potwierdzenia rozpoznania można wykonać testy śródskórne z alergenami Culicoides. Odczyt prób powinien zostać wykonany po 30 minutach, 4 godzinach i 24 godzinach lub po 2 i 18 godzinach . Potwierdzenie rozpoznania możliwe jest także powykonaniu badań in vitro i oznaczeniu swoistych przeciwciał (AllerceptTM).

Leczenie

􀂄 Postępowanie obejmuje dwa elementy: zapobieganie ukąszeniom przez Culicoides i zmniejszanie reakcji nadwrażliwości.

􀂄 W celu ograniczenia kontaktu z owadami można stosować repelenty i insektycyty (np. pyretryna).

Culicoides żerują głównie w godzinach rannych i wieczornych, należy, więc w tym okresie przenosić

zwierzęta w okolice odległe od zbiorników wodnych.

􀂄 Objawowo:

deksametazon w dawce od 1 mg/15 kg m.c. s.c., następnie dawka podtrzymująca 1 mg/60 kg m.c

oraz prednizolon 0,5-1 mg/kg m.c. p.o., dawka podtrzymująca 0,4 mg/kg m.c. Leki należy podawać co 24-48 godzin

Leki przeciwhistaminowe z reguły nie są skuteczne, w pewnych przypadkach skuteczna może być

hydroksyzyna (podawana w dawce 200-400 mg na zwierzę). Dodatek siemienia lnianego do paszy. Oprócz kwasów tłuszczowych zawiera ono również inne aktywne składniki mogące ograniczać stan zapalny.

􀂄 Immunoterapia swoista ?

ATOPIA

Przyczyny

􀂄 Choroba ma podłoże genetyczne, związana jest z pierwszym typem nadwrażliwości. „jest to dziedziczna skłonność do wytwarzania przeciwciał IgE w stosunku do alergenów środowiskowych”

􀂄 Do rozwoju choroby predysponowane są konie arabskie.

􀂄 Nadwrażliwość może rozwijać się w stosunku do pyłków roślin, roztoczy kurzu domowego, naskórków i sierści zwierząt

Najczęstsze przyczyny

􀂄 Roztocza 81%

􀂄 Naskórek człowieka 54%

􀂄 Pióra ptaków 37,5%

􀂄 Naskórek owiec 33,3%

􀂄 Naskórek kota 12.5%

􀂄 Pchły 29,2

􀂄 Pleśnie 37,5%

􀂄 Alergeny owadów 25%

􀂄 Pyłki drzew 29,2%

􀂄 Pyłki traw 20,5%

􀂄 Pyłki chwastów 50%

Objawy kliniczne

􀂄 Przewlekły i nawrotowy świąd

􀂄 Świąd może mieć charakter sezonowy (uczulenie na alergeny roślinne) lub być świądem

całorocznym (uczulenie na roztocza)

􀂄 Zmiany pierwotne bardzo szybko ulegają zatarciu i dochodzi do powstania licznym

zamian tła urazowego: przeczosów, wyłysień, a w dalszym etapie choroby również hiperpigmentacji skóry

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Ektopasożyty

􀂄 Inne rodzaje nadwrażliwości (alergia pokarmowa, nadwrażliwość na ukąszenia owadów, alergia kontaktowa)

Rozpoznanie

􀂄 Podstawą rozpoznania jest wykonanie testów sródskórnych

􀂄 Lub zbadanie poziomu swoistych przeciwciał w surowicy krwi (Allercept)

Testy śródskórne

􀂄 Dostępne w Polsce – AGROSKIN

Dostępne: ok. 70 alergenów – min. Cullicoides, Dermatophagoides farine, Dermatophagoides

Pteronyssinus, Acarus siro cena za zestaw 20 alergenów 350 zł

Oznaczanie poziomu swoistych przeciwciał

􀂄 Dostępne w Polsce (Laboklin) Dostępne: -alergeny sezonowe (trawy, zioła, pyłki

drzew), całoroczne (grzyby) włosy, pióra, owada (meszki)

Możliwe fałszywe reakcje (do ok. 30%) w porównaniu do IDT

Cena od 200 do 500 zł

Leczenie

􀂄 O ile jest to możliwe, należy ustalić czynnik alergizujący oraz w miarę możliwości usunąć go z otoczenia.

􀂄 Leczenie objawowe, u zwierząt chorych można zastosować glikokortykosteroidy (dawki takie same jak przy pokrzywce).O ile możliwe doustne- prednizolon

􀂄 Wniektórych przypadkach skuteczna może być hydroksyzyna podawana w dawce 200 do 400 mg

doustnie co 8-12 godzin

􀂄 Doxepin (300-600 mg/ 500 kg co 12 godzin)

􀂄 Wielonienasycone kwasy tłuszczowe?

Immunoterapia swoista (Allercept)

􀂄 Zestaw do odczulania wykonywane na podstawie wyników testów śródskórnych lub oznaczani swoistych przeciwciał

􀂄 Skuteczność 60-70%

􀂄 Możliwe zmniejszenie częstości podawania: co 3 miesiące

􀂄 Cena zestawu początkowego 319 zł

􀂄 Kolejnego 295 zł

REAKCJE POLEKOWE

􀂄 Występują stosunkowo rzadko

􀂄 Za rozwój takich stanów mogą być odpowiedzialne wszystkie typy reakcjinadwrażliwości.

􀂄 Mogą one pojawiać się po podaniu wielu leków, lecz najczęstszymi ich przyczynami są:

penicylina, streptomycyna, oksytetracyklina, neomycyna, chloramfenikol, sulfonamidy,

fenylobutazon, aspiryna, glikokortykosteroidy

Objawy kliniczne

􀂄 Objawy są nieswoiste, nie zawsze też występuje świąd. Bardzo często obserwowana jest

pokrzywka, rzadziej natomiast mogą być widoczne owrzodzenia i pęcherzyki na granicy

skóry i błon śluzowych .

Rozpoznanie

􀂄 wykluczenie innych przyczyn zwłaszcza o podłożu infekcyjnym

􀂄 początek objawów klinicznych po podaniu leku

􀂄 poprawa po odstawieniu stosowanego leku

􀂄 stwierdzenie, że w przypadku zastosowanego leku stwierdzono już tego typu objawy

􀂄 nawrót objawów chorobowych po ponownym podaniu podejrzewanego leku

Biopsja

􀂄 W przypadkach reakcji polekowych w preparatach widoczne są okołonaczyniowe zapalenie na granicy skóry właściwej i naskórka, oraz pęcherzykowe zapalenie śródnaskórkowe lub podnaskórkowe.

􀂄 Próba prowokacyjna – ryzyko!!!

Leczenie

􀂄 Należy zaprzestać stosowania leku, podejrzewanego o powodowanie reakcji.

􀂄 Glikokortykosteroidy z reguły nie wpływają na zmniejszenie objawów klinicznych. Po odstawieniu leku odpowiedzialnego za rozwój choroby powrót do zdrowia trwa ok. 2-3 tygodni.

Immunologiczne zapalenie naczyń

􀂄 Jest to bardzo rzadka choroba charakteryzująca się rumieniem, obrzękiem, martwicą i owrzodzeniami dotyczącymi dystalnych odcinków kończyn i błon śluzowych. Choroba ta związana jest z I i III typem nadwrażliwości

Objawy kliniczne:

􀂄 Pojawiają się często około 2 do 4 tygodni po infekcjach układu oddechowego wywołanego

Streptococcus equi. Objawy dotyczą korony, pęciny. Choroba może dotyczyć również warg i okolicy

okołooczodołowej. Obecne są ogniskowe lub obszary obrzęku, martwicy i rumienia oraz owrzodzeń. Świąd nie jest obecny a bolesność występuje tylko w przypadkach przewlekłych. Mogą być obecne objawy ogólne w postaciutraty masy ciała, gorączki, braku apetytu.

Potwierdzenie rozpoznania:

Biopsja: nacieki neutrofilowe eozynofilowe i limfocytarne oraz zapalenie naczyń

Leczenie

􀂄 Zwierzęta chore i w okresie remisji należy chronić przed promieniowaniem słonecznym stosując

odpowiednie kremy z filtrem i ograniczenie czasu przebywania zwierząt na intensywnym nasłonecznianiu. Zmiany leczy się poprzez miejscowe wycięcie włosów, a następnie stosowanie antyseptyków (chlorheksydyna 0,5 %, povidonjodyna), glikokortykosteroidów (hydrokortyzon) i keratolityków (kwas salicylowy). W większości przypadków wraz z leczeniem miejscowym doustnie podaje się prednizon lub prednizolon w dawkach immunosupresyjnych przez 2-3 tygodnie.

ZIARNINIAK EOZYNOFILOWY Z MARTWICĄ KOLAGENU

􀂄 Jedna z częściej występujących u koni chorób guzkowych, w której dochodzi do tworzenia się

guzków w skórze właściwej oraz degeneracji kolagenu, wraz z jej wapnieniem. Podejrzewa się,

iż przyczyną zmian są pokąsania przez owady. Zmiany zazwyczaj występują wiosną i latem.

Objawy

􀂄 Guzek lub wiele niebolesnych, dobrze odgraniczonych guzków o różnej średnicy 3-20mm. Zmiany nie mają tendencji do otwierania się. Zwykle lokalizują się na grzbiecie, szyi lub klatce piersiowej (Mathison, 1995; Pascoe, 1990).

􀂄 Ostatecznie rozpoznanie stawiamy na podstawie wyników badania histopatologicznego, gdzie

stwierdza się martwicę kolagenu, nacieczenia granulocytów kwasochłonnych oraz zwapnienia

w skórze właściwej.

􀂄 W postaci ostrej choroby stosuje się nastrzykiwanie guzków glikokortykosteroidami: triamcinolonem 3-5 mg/zmianę lub metylprednizolonem 5-10 mg/zmianę.

Jeżeli choroba przebiega w postaci wieloogniskowej, we wczesnym okresie można podawać glikokortykosteroidy ogólnoustrojowo. W postaci przewlekłej, kiedy dochodzi do mineralizacji zmiany można usuwać chirurgicznie lub pozostawiać bez leczenia.

􀂄 Zazwyczaj spodziewać należy się nawrotów choroby

UOGÓLNIONA CHOROBA ZIARNIANIAKOWA, sarkoidoza

􀂄 Rzadko występująca choroba nazywana również, idiopatyczną układową chorobą ziarniniakową, sarkoidoza, histiocytarnym zapaleniem skóry u koni. Etiologia choroby nie jest wyjaśniona.

Nie stwierdzono zależności rozwoju choroby od najczęściej spotykanych zakażeń bakteryjnych. Zmiany obejmują zwykle skórę, płuca, węzły chłonne, przewód pokarmowy, stwierdzano również zajęcie nerek, śledziony, wątroby, serca, tarczycy, nadnerczy, trzustki, kości i układu nerwowego.

Wg Stannarda choroba przebiega w dwóch postaciach złuszczająco-strupiejącej i guzkowej. Wiek koni chorych wg jednej z dobrze udokumentowanych publikacji wahał się od 5 do 21 lat, ale stwierdzano chorobę u zwierząt nawet 3 miesięcznych

Objawy

􀂄 Postać złuszczająco-strupiejąca, najczęściej dokumentowana, pojawia zwykle w wieloogniskowo lub z tendencją do uogólnienia na w okolicy twarzowej, kończynach, na szyi blisko grzywy oraz pośladkach, gdzie dochodzi do wyłysień, nadmiernego złuszczania naskórka i tworzenia strupów.

Niektórzy wyróżniają trzecią postać, która przebiega z tworzeniem płytek z nadmiernym złuszczaniem, sączeniem, lecz bez zmian narządowych. W części przypadków może występować świąd.

􀂄 Objawy ogólne, które można stwierdzić to ciągła gorączka, utrata masy ciała, zmienny apetyt, nietolerancja wysiłkowa, powiększenie węzłów chłonnych, biegunka, żółtaczka, zapalenie tworzywa kopytowego.

Rozpoznanie

􀂄 W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić neutrofilie, podwyższone stężenie fibrynogenu,

hiperglobulinemię. W badaniu histopatologicznym stwierdza się hyperkeratozę para- lub ortokeratyczną, egzocytozę limfocytów, nacieczenie skóry przez wielojądrowe histiocytarne komórki olbrzymie oraz niewielką ilość granulocytów, plazmocytów w powierzchownych i głębszych warstwach skóry

Leczenie

􀂄 Czasami choroba ustępuje spontanicznie, mimo to donosi się o korzystnym wpływie

glikokortykoterapii (deksametazon, prednizolon) (Spiegel, 2006). Część koni ze względu na postęp

choroby poddawana jest eutanazji

SKROBIAWICA SKÓRY

􀂄 Rzadko występująca choroba skóry i/lub błon śluzowych u starszych zwierząt, której istotą jest

odkładanie się złogów amyloidu w wyniku pobudzenia układu siateczkowo-śródbłonkowego. Czynnikiem predysponującym jest stosowanie u koni preparatów immunostymulujących. Częstość występowania choroby koni z amyloidozą w jednej z klinik oceniano na 9 z 16 000 zwierząt przyjętych do leczenia. Skrobiawica może mieć również podłoże nowotworowe i współwystępować z chłoniakiem. Skórnej skrobiawicy może towarzyszyć odkładanie amyloidu w wątrobie i śledzionie

Objawy

􀂄 Zmiany o charakterze guzkowym, niebolesne, przebiegające bez świądu pojawiające się dość szybko i ustępujące powoli w skórze i błonach śluzowych górnych dróg oddechowych, zwykle w jamie nosowej. Guzki pod wpływem urazów mechanicznych krwawią powodując wypływ kropelkowy lub krwawienia z nosa, z domieszką ropy W rozpoznaniu różnicowym bierze się po uwagę ziarniniaka eozynofilowego, mastocytomę, chłonikomięsaka, raka płaskonabłonkowego.

Rozstrzygający jest wynik badania histopatologicznego, gdzie po specjalnym barwieniu (czerwienią Kongo) widoczne są złogi amyloidu

􀂄 Brak jest specyficznego leczenia

Ćwiczenie 3

CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE

􀂄 Wśród chorób autoimmunologicznych rozpoznawanych u koni najczęściej spotykaną jest

pęcherzyca liściasta. Patogeneza choroby wynika z uszkodzenia połączeń międzykomórkowych, co

prowadzi do akantolizy i tworzenia pęcherzy pomiędzy warstwami naskórka. Przyczyny jej powstawania nie są dokładnie znane. Podkreśla się rolę czynników środowiskowych np. stresu, ekspozycji na światło słoneczne oraz chorób alergicznych i układowych, jak i podawanych leków

PĘCHERZYCA LIŚCIASTA

Istota choroby

􀂄 Przyczyną jest II typ nadwrażliwości

􀂄 W przypadku tej choroby dochodzi to tworzenia się przeciwciał skierowanych przeciwko błonom

komórkowym komórek naskórka (desmogleina 1)

Lokalizacja zmian:

􀂄głowa

􀂄kończyny

􀂄 Choroba pojawiać się może w każdym wieku, nawet u zwierząt 2 miesięcznych, jak również

dotykać koni starszych, 25 letnich, ze średnią około 9 lat.

􀂄 Nie wykazano predyspozycji występowania zmian w określonej porze roku, którą cechuje wiele innych dermatoz u koni.

Objawy kliniczne

􀂄 Pęcherzyki (zwykle bardzo krótkotrwałe) przekształcające się następnie w nadżerki

􀂄 Różnego stopnia rumień i łuski

􀂄 W miejscach zmian dochodzi następnie do powstawania wyłysień

􀂄 Początkowo świąd niewielkiego stopnia, następnie występuje wraz z bolesnością

􀂄 Jeśli zmiany dotyczą kończy występuje kulawizna

􀂄 Przypadki przewlekłe: rozlane ogniska wyłysień i łuszczenia

􀂄 Mogą być obecne objawy ogólne: gorączka, brak apetytu, utrata masy ciała

􀂄 U wielu koni obserwuje się także obrzęki niezapalne na kończynach, które mogą być pierwszym objawem choroby.

􀂄 Podczas badania jamy ustnej rzadko można stwierdzić nadżerki w błonie śluzowej

􀂄 Powikłania bakteryjne nie należą w takich przypadkach do rzadkości, nasilając ropne zapalenie skóry.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 dermatofitozy (Trichophyton spp, Microsporum spp),

􀂄 zapalenie mieszków włosowych,

􀂄 uogólnioną ziarniniakową chorobę skóry,

􀂄 niepożądane reakcje polekowe,

􀂄 pierwotny łojotok,

􀂄 toczeń rumieniowaty.

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Badanie cytologiczne: widoczne są akantocyty i neutrofile

􀂄 Badanie histopatologiczne

􀂄 Inmmunofluorescencja bezpośrednia

Immunofluorescencja bezpośrednia

Leczenie

􀂄 Wysokie (immunosupresyjne) dawki sterydów najlepiej prednisolon 2,2 do 4,4, mg/kg dziennie przez 1 -2 tygodnie

􀂄 Następnie dawkę dobrać na podstawie efektu leczenia ( można stosować terapie naprzemienna co 2 dzień)

􀂄 Deksametazon 0,2-0,4 mg/kg m.c.

􀂄 Aziatopryna 2,5 mg/kg m.c. co 34 h następnie co 48h

􀂄 Sole złota – aurotioglukoza 20 mg i.m. następnie 50 mg przez 7 dni, następnie 1 mg/kg w odstępie

tygodniowym, Jeśli nastąpi remisja choroby stosować w odstępie 2-4 tygodni. (Aureotan, Solgamol)

PĘCHERZYCA ZWYKŁA

Istota choroby

􀂄 Przyczyną jest II typ nadwrażliwości choroba ma charakter pęcherzowy dotyczy często

połączeń skóry i błon śluzowych (desmogleina 3, niekiedy również 1)

Objawy kliniczne

􀂄 Pęcherzyki lub pęcherze na błonach śluzowych i skórze (głowa, kark)

􀂄 Wykwity te są bardzo krótkotrwałe i łatwo przekształcają się w strupy, wrzody i koloratki

naskórkowe

􀂄 Jeśli zmiany są rozległe to występuje wysiękowość i obrzęk może (ale bardzo rzadko) występować

bolesność i świąd

Lokalizacja zmian

􀂄 Wokół jamy ustnej i sromu na granicy skóry i błony śluzowej

􀂄 Zmiany również pojawiają się na granicy skóry i miejsc silnie zrogowaciałych

􀂄 Głowa, kark

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Pęcherzyca liściasta (biopsja, immunofluorescencja)

􀂄 Przewlekła dermatofiloza (cytologia, hodowla)

􀂄 Inwazja roztoczy (zeskrobina)

􀂄 Oparzenia toksyczne (wywiad)

􀂄 Niewydolność nerek (badanie moczu, biochemia)

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Badanie histopatologiczne

􀂄 immunofluorescencja

Leczenie

􀂄 Wysokie (immunosupresyjne ) dawki glikortykosteroidów. Zwykle mało skuteczne

PEMFIGOID PĘCHERZOWY

􀂄 Istotą choroby jest powstawanie pęcherzy podnaskórkowych,

􀂄 Przeciwciała powstają przeciwko hemidesmosomom (desmoplakina I i kolagen XVII)

Objawy kliniczne

􀂄 Brak predyspozycji wiekowych i rasowych do rozwoju choroby

􀂄 Wiek chorych zwierząt od 4 do 14 lat

􀂄 Lokalizacja – połączenia skórno śluzówkowe, pachy i pachwiny

􀂄 Wykwity –koloratki naskórkowe, pęcherzyki, pęcherze

􀂄 Możliwe objawy ogólne

Rozpoznanie

􀂄 Histopatologia (pęcherzyki i oddzielenie naskórka, brak akantolizy)

Immunofluorescencja pośrednia

Leczenie

􀂄 Rzadko skuteczne, często zwierząt padają

􀂄 Glikokortykosteroidy w dawkach immunosupresyjnych, aziatopryna

􀂄 Unikanie światła słonecznego

TOCZEŃ RUMIENIOWATY

Istota choroby

􀂄 Toczeń rumieniowaty występujący w dwóch postaciach jako skórny (krążkowy) i układowy są chorobami o podobnej etiologii, gdzie dochodzi do odkładania przeciwciał klasy IgG i IgM oraz reakcji dopełniacza w różnych narządach. Skóra i błony śluzowe są szczególnie narażone na uszkodzenie, stąd najczęstszą postacią występującą u koni jest krążkowy toczeń rumieniowaty. Czynnikami przyczynowymi i predysponującymi do wystąpienia choroby są infekcje bakteryjne i wirusowe, narażenie na ekspozycję na światło słoneczne (promienie ultrafioletowe), genetyczne, leki oraz czynniki stresogenne np. ciąża.

Objawy kliniczne

􀂄 Głównymi objawami klinicznymi dotyczącymi skóry są rumień, nadmierne złuszczanie oraz wysięk lokalizujące się na głowie w okolicy nosa, warg w przypadku wczesnych zmian, natomiast w postaci przewlekłej dochodzi do wyłysień, strupienia, odbarwienia skóry w okolicy nozdrzy, szyi, dystalnych odcinków kończyn, sromu, napletka i odbytu. Świąd obserwowany jest bardzo rzadko.

􀂄 Zmianom skórnym w przypadku tocznia układowego mogą towarzyszyć gorączka, chudnięcie, zapalenie wielostawowe, zapalenie błony naczyniowej oka, zmętnienia w przedniej komorze oka, niewydolność nerek.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Reakcje polekowe (biopsja)

􀂄 Chłoniakomięsak (biopsja)

􀂄 Nadwrażliwość na ukąszenia owadów (testy śródskórne)

􀂄 Przewlekła dermatofiloza (cytologia hodowla)

􀂄 Vitiligo

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Biopsja (zapalenie na granicy naskórka i skóry właściwej)

􀂄 Immunofulorescencja pośrednia (tylko toczeń układowy)

􀂄 Immunofluorescenjca bezpośrednia

􀂄 Badanie przeciwciał antyjądrowych (tylko toczeń układowy)-(przeciwciała mogą być stwierdzane

u koni zdrowych !)

Immunofluorescencja bezpośrednia

Leczenie

􀂄 Glikokortykosterydy w dawkach immunosupresyjnych zawsze wraz z antybiotykami

􀂄 Aziatopryna

􀂄 Wielonienasycone kwasy tłuszczowe

􀂄 W przypadku tocznia skórnego glikokortykosteroidy miejscowo (betametazon, fluocinolon w DMSO) początkowo 2 razy dziennie potem co 2 – 48h, przy znaczne poprawie zmiana na hydrokortizon 1-2%

ŁYSIENIE PLACKOWATE

􀂄 Jest to choroba autoimmunologiczna występująca bardzo rzadko

􀂄 Udokumentowano kilka przypadków u koni nie stwierdzono występowania predyspozycji

rasowej i wiekowej

􀂄 Przyczyna choroby związana jest z niszczeniem włosów przez limfocyty T

􀂄 wytwarzane są przeciwciała IgE w stosunku do mieszków włosowych

􀂄 Być może czynniki genetyczne? (około 20% przypadków)

Objawy kliniczne

􀂄 Mogą pojawiać się szybko

􀂄 Początek dotyczy włosów grzywy i ogona następnie pojawiają się okrągłe obszary przerzedzenia włosa i wyłysień

􀂄 W miejscach pozbawionych włosa skóra jest prawidłowa (brak objawów zapalenia)

􀂄 Świąd nie występuje

􀂄 Może dochodzić do spontanicznej remisji choroby

􀂄 W miejscach pozbawionych włosa może dochodzić do odbarwienia skóry

􀂄 Rozpoznanie możliwe tylko na podstawie badania histopatologicznego (najlepiej ze świeżych zmian)

Leczenie

􀂄 Stosowanie glikokortykosteroidów miejscowo lub ogólnie

􀂄 Minoxidil 2% dwa razy dziennie

􀂄 W przypadkach gdy zmiany są nieznaczne leczenie nie jest potrzebne

LEUKODERMIA I LEUKOTRICHIA (BIELACTWO)

􀂄 Etiologia nie jest w pełni poznana może być nią Immunologiczne zniszczenie melanocytów

􀂄 Czynniki genetyczne

􀂄 Zaburzenia w unerwieniu obwodowym

􀂄 Zmiany po urazach lub stanach zapalnych

Objawy kliniczne

􀂄 Odbarwienia dotyczące skóry i włosów,

􀂄 istnieje możliwość, ze odbarwieniu ulegną tylko włosy, rzadziej zdarza się sytuacja odwrotna

Rozpoznanie

􀂄 Histopatologia

􀂄 Widoczna częściowa lub całkowita utrata pigmentu, ucieczka pigmentu

􀂄 Zapalenie śródścienne (limfocytarne)

Ćwiczenie 4

CHOROBY BAKTERYJNE

DERMATOFILOZA (deszczowa zgnilizna, oparzenie deszczowe, streptotrichoza)

􀂄 Etiologia

barwiący się gram dodatnio Dermatophilus congolensis.

􀂄 Zdrowa skóra jest odporna na zakażenie zoosporami zaś do wystąpienia choroby niezbędne są czynniki predysponujące takie jak ektopasożyty, złe warunki zoohigieniczne, urazy skóry, wysoka wilgotność.

􀂄 Choroba dotychczas opisywana była u wielu gatunków zwierząt. Poza końmi jej przypadki notowane były również u bydła, owiec, kóz, psów i kotów Dermatofiloza jest również

zoonozą i notowano jej występowanie u ludzi Choroba ta jest przed wszystkim typowa dla

obszarów o ciepłym klimacie.

􀂄 W przypadku choroby należy pamiętać, że dermatofiloza może występować również u

człowieka, choć takie przypadki nie są notowane zbyt często. U ludzi manifestuje się ona w postaci łusek, strupów, które lokalizują się głównie na dłoniach. Grupą zawodową, która jest szczególnie narażona na zakażenie są z oczywistych względów lekarze weterynarii. W czasie leczenia należy pamiętać o możliwości zakażenia i zachować szczególna ostrożność.

Objawy kliniczne

Występują 2 formy choroby:

􀂄 zimowa: sierść ulega nastroszeniu na skutek gromadzenia się wysięku, następnie pojawiają się

strupy (często łatwiej je wyczuć niż zobaczyć). Po usunięciu strupa widoczne są nadżerki pokryte wysiękiem ropnym. Włosy są zlepione i maja wygląd „pędzli malarskich”

􀂄 letnia: zmiany są mniej rozległe i obejmują mniejszy obszar ciała, pojawiają się wyłysienia i przerzedzenia włosa nadający jej wygląd „wyjedzonej przez mole”.

􀂄 Często zajęte są okolice pęcin – widoczne są tam łuski i strupy.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Dermatofitoza (badanie włosa, hodowla)

􀂄 pęcherzyca liściastą (biopsja, cytologia)

􀂄 inwazja Chorioptes (zeskrobina)

􀂄 alergia pokarmowa (dieta eliminacyjna)

􀂄 kontaktowe zapalenie skóry (testy naskórne)

􀂄 zapalenie mieszków włosowych ,

􀂄 zapalenie naczyń okolicy pęcinowej,

􀂄 w przypadku, gdy zmiany dotyczą wyłącznie obszarów z białym włosem należy wziąć pod

uwagę choroby wątroby i uczulenie na światło

Rozpoznanie

􀂄 Badanie cytologiczne wysięku pobranego ze świeżych zmian, widoczne są w nim charakterystyczne

łańcuszkowato ułożone bakterie (tory kolejowe)

􀂄 Badanie hodowlane prowadzi się w temp. 37oC. Na agarze z krwią, gdzie po 48 godzinach dochodzi do całkowitej hemolizy (Inkubacja możliwa jest zarówno w warunkach tlenowych jak i beztlenowych (Msami i wsp. 2001). Interesujące jest, że D. congolensis rośnie również na podłożu Sabourauda

􀂄 W badaniu histopatologicznym bioptatów w przypadku dermatofilozy stwierdza się hiperkeratozę, parakeratozę, ortokeratozę, akantozę oraz zapalenie mieszków włosowych W początkowym okresie choroby (od 4 do 14 dnia), obejmujący naskórek, naciek zapalny złożony jest głownie z granulocytów

obojętnochłonnych, potem zaś (w przypadkach przewlekłych) z komórek jednojądrzastych W przebiegu ostrym obecne są również mikroropnie W warstwie ziarnistej naskórka może być widoczna martwica. Niekiedy mogą występować również typowe formy D. congolensis o kształcie nitkowatym widoczne w naskórku i mieszkach włosowych Należy jednak podkreślić, że badanie histopatologiczne nie zawsze jest w stanie potwierdzić rozpoznanie choroby, cechy histopatologiczne nie są na tyle typowe, by na ich podstawie postawić rozpoznanie, o ile w preparacie nie są widoczne nitki drobnoustrojów.

Leczenie

Ogólnie:

􀂄 W terapii ogólnoustrojowej skuteczne są tetracykliny, penicyliny, streptomycyna, erytromycyna, chloramfenikol, połączenie linkomycyny ze spektynomycyną, oxytetracyclina, ampicylina, ceftiofur Miejscowo: chloramina 0,1%, jodopowidon 4%, chlorheksydyna 1%

Miejscowe

􀂄 Zalecane jest by usunąć zalegające na skórze strupy przy pomocy kąpieli w szamponach keratolitycznych. Przy zmianach o dużej wysiękowości (kończyny) można stosować siarczan miedzi lub cynku

􀂄 W leczeniu miejscowym dermatofilozy można zastosować preparaty, które w swoim składzie zawierają 0,5% chlorheksydynę, 0,15% chloraminę, 5% nadmanganian potasu, 4% jodopowidon lub inne związki jodu

BAKTERYJNE ZAPALENIE MIESZKÓW WŁOSOWYCH

􀂄 Jest to zapalenie mieszka włosowego w przypadku, którego dochodzi do gromadzenia się komórek

zapalnych w jego świetle.

􀂄 powodowane jest przez bakterie, różne gatunki gronkowców i paciorkowców lub wyjątkowo przez

grzyby.

􀂄 W niektórych przypadkach może dochodzić do czyraczności, proces chorobowy obejmuje wówczas

skórę otaczająca mieszek włosowy i tkankę podskórną.

􀂄 Większość przypadków ma miejsce późną wiosną lub latem. Chorobie sprzyja znaczna wilgotność

Objawy kliniczne

􀂄 Pierwszymi objawami są niewielkie grudki o średnicy 2-5 mm (mogą być niewidoczne, można

je jedynie wyczuć a jedynym objawem jest nastroszona sierść)

􀂄 Następnie grudki przekształcają się w krosty

􀂄 W miejscu występowania zmian występuje zauważalna bolesność, świąd jest z reguły

znaczny

􀂄 Na skutek świądu dochodzi do zmian pourazowych w wyniku czego dochodzi do wyłysień

􀂄 W przypadku gdy nie podejmuje się leczenia może dojść do rozwoju czyraczycy i tworzenia

ropni

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Dermatofilozę,

􀂄 Dermatofitozę,

􀂄 Pęcherzycę liściastą.

􀂄 Nużyce

􀂄 Dysplazje mieszków włosowych

􀂄 Eozynofilowe jałowe zapalenie mieszków (atopia, alergia pokarmowa, nadwrażliwość na ukąszenia owadów)

􀂄 Toczeń rumieniowaty

􀂄 Zapalenie gruczołów łojowych

􀂄 Łysienie plackowate

􀂄 Sarkoid (postać ukryta)

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Rozpoznanie można potwierdzić wykonując badanie cytologiczne, badanie hodowlane, lub

badanie histopatologiczne. W badaniu cytologicznym (na przykład wykonanym jako

preparat odciskowy) widoczne są wewnątrzkomórkowo bakterie i komórki zapalne, w początkowym okresie dominują granulocyty obojętnochłone.

Leczenie

􀂄 Miejscowo można stosować kąpiele w szamponach zawierających w swoim składzie chlorheksydynie, jodopowidon, nadtlenku benzoilu lub mleczanie etylu Kąpiele powinny być stosowane dwa lub trzy razy w tygodniu. Należy zapewnić przynajmniej 10-15 minutowy kontakt zmian z szamponem zanim zostanie on spłukany Można również stosować miejscowo preparaty w postaci maści zawierających np. mupirocynę lub sulfadiazynę

􀂄 Niezbędne jest leczenie ogólne przez co najmniej 2 tygodnie (do 6 tygodni)

ROPNIE

􀂄 Mogą one być one aseptyczne lub wywołane czynnikami zakaźnymi. Zazwyczaj w przypadkach wywołanych czynnikami zakaźnymi przyczyną jest Streptococcus equi i Corynebacterium

pseudotuberculosis. Drogą hematogenną wywołują ropnie Streptococcus equi oraz Rhodococcus equi Ropnie wywołane Clostridium spp. są zwykle wynikiem iniekcji domięśniowej łagodnie drażniących leków nieantybiotykowych (takich jak ivermektyna, glikokortykosteroidy)

􀂄 Objawy kliniczne to bolesne guzy o różnej konsystencji, od twardej do miękkiej - w zależności od etapu rozwoju. Zebrany w środku płyn złożony z ropy i rozpadłych tkanek ma tendencję do spływania zgodnie z grawitacją.

􀂄 Ropnie zlokalizowane w okolicy twarzy i dookoła szpary ustnej są częste u koni cierpiących na chorobę Cushinga (hiperadrenokortycyzm) Jeżeli przyczyną jest Clostridium spp. wówczas ropnie zawierają dodatkowo gaz, ponadto występuje silny obrzęk otaczających tkanek, może dochodzić do martwicy mięsni

􀂄 Ropnie jałowe powstają natomiast na skutek odpowiedzi zapalnej na martwice tkanek.

Rozpoznanie różnicowe:

􀂄 krwiak,

􀂄 cysta,

􀂄 ziarniniak eozynofilowy z martwicą kolagenu,

􀂄 grzybice głębokie,

􀂄 guzowate zmiany nowotworowe.

Rozpoznanie

􀂄 Należy wykonać biopsje aspiracyjną

cienkoigłową i następnie badania cytologiczne

wysięku.

Leczenie

􀂄 W okresie ostrym choroby ropnie nie powinny

być otwierane chirurgiczne z wyjątkiem sytuacji,

gdy ich przyczyną są infekcje wywołane przez

beztlenowce. W przypadku infekcji wywołanej

przez beztlenowce należy stosować wysokie

dawki penicyliny. W pozostałych przypadkach

ogólnoustrojowo antybiotyki wg wskazań

antybiotykogramu

ZAPALENIE MIESZKÓW WŁOSOWYCH OKOLICY PĘCIN.

􀂄 Z bakteryjnego zapalenia mieszków włosowych w okolicy pęciny i koronki izoluje się

Staphylococcus aureus, S. hyicus i S. intermedius oraz beta-hemolityczne paciorkowce.

􀂄 Brak jest predyspozycji rasowych oraz związanych z wiekiem i płcią.

Objawy kliniczne

􀂄 Początkowo na tylnej powierzchni dystalnych części kończyn pojawiają się grudki, krosty zaś występują rzadko, w dalszym etapie przy braku leczenia powierzchnia ma tendencję do owrzodzeń oraz wysiękowości.

􀂄 Może dojść do obrzęku kończyn i związanej z tym kulawizny

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 dermatofiloza,

􀂄 kontaktowe zapalenie skóry (alergiczne lub podrażnieniowe),

􀂄 pęcherzyca liściasta,

􀂄 świerzb pęcinowy,

􀂄 grzybice głębokie,

􀂄 immunologiczne zapalenie naczyń.

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Jeśli obecne są krosty można pobrać materiał do badania cytologicznego (widoczne będzie ostre zapalenie skóry – granulocyty obojętnochłonne i położone wewnątrzkomórkowo bakterie). Należy zawsze wykluczyć dermatofitozy (wykonując badanie włosa, zekrobinę, ewentualnie badanie hodowlane).

Leczenie

􀂄 Polega na miejscowych kąpielach w szamponach przeciwbakteryjnych lub na przemywaniu antyseptykami. Można stosować miejscowo dwa razy dziennie maści przeciwbakteryjne z glikokortykosteroidami. Przed rozpoczęciem leczenia wskazane jest wystrzyżenia włosa w zmienionych okolicach, co ułatwi penetracje leków. Ogólna terapia antybiotykowa, rzadko jest konieczna, powinna być poprzedzona badaniem lekowrażliwości

WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE NACZYŃ CHŁONNYCH (INFEKCJA CORYNOBACTERIUM PSEUDOTUBRCULOSIS)

􀂄 Chorobę wywołuje bakteria Corynobacterium pseudotuberculosis. Zakażenie następuje przez

kontakt bezpośredni lub za pośrednictwem owadów (Loyd 2007).W zakażeniu jako wektory

mogą pośredniczyć muchy: Hematobia irritans, Stomoxys calcitrans, Musca domestica. Choroba może rozwinąć się również w przypadku zakażenia ran.

Objawy kliniczne

􀂄 Pojedyncze lub liczne ropnie, mogą być obecne przetoki i owrzodzenia. Zmiany układają się w postaci łańcuszków. W miejscach gdzie występują wykwity zwykle obecny jest znaczny

obrzęk, i są one pokryte wysiękiem ropnym o barwie kremowej. (Od momentu uformowania się ropnia do jego pęknięcia mija zwykle od 1 do 4 tygodni. Wykwity często lokalizują się w

pachwinach, klatce piersiowej, twarzy, karku, pachach i kończynach. Często zdarzają się objawy dotyczące tylko jednej kończyny, zwykle miednicznej Chorobie mogą towarzyszyć objawy ogólne w postaci gorączki. Ropnie mogą powstawać również w jamie klatki piersiowej i jamie brzusznej. Opisywano przypadki, w których występowało zapalenie mieszków włosowych wywołane przez tą bakterie. U koni chorych na tą postać choroby występował świąd, pojawiały się wyłysienia, guzki, strupy

Rozpoznanie różnicowe:

􀂄 sporotrichoza,

􀂄 inne grzybice głębokie,

􀂄 ropnie wywołane przez gronkowce,

􀂄 rany,

􀂄 skórna postać mięsaka limfatycznego,

􀂄 sarkoid.

Rozpoznanie

􀂄 Badanie hodowlane wykonane z materiału pobranego metodą aspiracji z ropni, lub badanie

histopatologiczne. W przypadku występowania ropni w narządach wewnętrznych pomocne jest

badanie serologiczne (Aleman i wsp 1996).

Leczenie

􀂄 Penicylina prokainowa (20,000-50,000 IU/kg/d) podawana łącznie z rifampicyną (3-5 mg/kg, co 12 godzin PO). Innym sposobem leczenia jest stosowanie sulfonamidów z timetoprimem. (30 mg/kg, co12 godzin PO). Leczenie musi być prowadzone przez minimum 1 miesiąc. Długotrwałe leczenie

sulfonamidami i rifampicyną może być przyczyną zapalenia okręznicy. W czasie leczenia można stosować niesterydowe leki przeciwzapalne (Reed 1998). Ropnie powinny zostać opracowane chirurgicznie. Zewnętrznie po ich otwarciu można użyć roztwór chlorcheksydyny lub jodopowidon (White 2005). Możliwe jest stosowanie ogólnoustrojowe jodku sodu w dawce 5 g dziennie przez 7 dni.

Ćwiczenie 5

CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ GRZYBY I PASOŻYTY

CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ GRZYBY

oDERMATOFYTOZY

􀂄 Powodowane są u koni przez 2 rodzaje grzybówTrychophyton i Microsporum.

oTRICHOFYTOZA

Etiologia:

􀂄 T. equinum var. equinum, T equium var. autotrophicum,T. verrucosum, T. mentagrophytes.

􀂄 Większość przypadków trychofytozy pojawia się w miesiącach zimowych, choroba nasila się również w okresach o zwiększonej wilgotności

Objawy kliniczne

􀂄 Pierwsze objawy to: okrągłe obszary nastroszonego włosa (na przestrzeni o powierzchni 5-20 mm)

􀂄 Po kilku dniach (10-12) włosy wypadają

􀂄 Zmiany maja zwykle charakter okrągły ale bywają sytuacje, że przyjmują wygląd rozlany

􀂄 W miejscach zmian pojawiają się łuski

􀂄 Świąd występuje rzadko

Lokalizacja zmian

􀂄 Najczęściej kark i klatka piersiowa.

􀂄 Bywają infekcje uogólnione – zwłaszcza u młodych zwierząt

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Dermatofiloza

􀂄 nadwrażliwość na ukąszenia Culicoides

􀂄 nadwrażliwość na ukąszenia owadów

􀂄 inwazje roztoczy

􀂄 Sarcoid

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Badanie włosa (widoczne są artrospory lub strzępki grzybni)

􀂄 Badanie hodowlane (agar Sabourauda lub DTM)

􀂄 Przypadki wątpliwe biopsja i badanie histopatologiczne (barwienie Pass)

􀂄 Grzyby z rodzaju Trychophyton nie wykazują fluorescencji w świetle lampy Wooda i badanie to jest zupełnie nieprzydatne w tym przypadku.

Leczenie

􀂄 2% mikonazol

􀂄 2% chlorheksydyna

􀂄 10% jodopovidon

􀂄 Inne preparaty imidazolowe (ketokonazol, enilkonazol)

􀂄 Szczepionka Insol® Dermatophyton (8 szczepów dermatofitów) Trichophyton verrucosum- Trichophyton mentagrophytes,- Trichophyton sarkisovii Trichophyton equinum, Stamm, Mikrosporum canis, Mikrosporum canis var. distortum, Mikrosporum canis var. obesum, Mikrosporum gypseum,

MICROSPOROZA

Etiologia

􀂄 M. gypseum, M. equinum, M. canis

􀂄 Zakażenie następuje przez kontakt bezpośredni lub kontakt z zanieczyszczonymi zarodnikami

przedmiotami. Spory mogą pozostawać aktywne w środowisku przez kilka lat.

Objawy kliniczne

􀂄 Pierwsze widoczne objawy to niewielkie obszary wyłysień, często w miejscach zainfekowanych cześć włosów zostaje niezakażona – mogą być widoczne tylko przerzedzenia

􀂄 W przypadkach wtórnego bakteryjnego foliculitis może występować wysiękowość

􀂄 Świąd występuje rzadko

Rozmieszczenie zmian

􀂄 Najwcześniej zmiany pojawiają się na głowie i kończynach

􀂄 Wyjątkowo może występować forma rozsiana

Rozpoznanie różnicowe, potwierdzenie rozpoznania oraz zapobieganie i leczenie jak w przypadku trychofytozy

oSPOROTRICHOZA

􀂄 Czynnikiem etiologicznym jest Sporotrixschenckii.

􀂄 Do zakażenia dochodzi droga przyranną,grzyb znajduje się w środowisku

Objawy kliniczne

􀂄 Dobrze odgraniczone położne pod skórą guzy (ośrednicy 1 do 5 mm).

􀂄 Zmiany najczęściej lokalizują się w okolicach kończyn.

􀂄 Guzy mogą ulegać owrzodzeniom.

􀂄 Na powierzchni widoczny jest wysięk.

􀂄 Często proces chorobowy obejmuje okoliczne węzłychłonne.

Rozpoznanie różnicowe:

􀂄 Wrzodziejące zapalenie naczyń (Corynebacterium paratuberculosis - hodowla)

􀂄 Histoplasma farcminosum i inne grzybice głębokie(hodowla)

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Badanie cytologiczne, w wysięku widoczne są komórki grzyba

􀂄 Badanie hodowlane na podłożu Sabourauda w temp. 25 i 37°C

􀂄 Badanie histopatologiczne

Leczenie

􀂄 Jodek potasu 40 mg/kg w stężeniu 20% podawany dożylnie jeden raz dziennie przez 3-5 dni, następnie doustnie w dawce 10g.

􀂄 Można stosować preparaty jodowe miejscowo w przypadku występowania owrzodzeń.

􀂄 Amfoterycyna B – nie potwierdzona skuteczność ukoni.

oHistoplazmoza

􀂄 Czynnikiem etiologicznym jestHistoplazma farciminosum.

Objawy kliniczne

􀂄 Owrzodzenia skóry pojawiające się na przebiegunaczyń chłonnych.

􀂄 Czasem widoczne są owrzodzenia.

􀂄 Objawy ogólne w większości przypadków nie sąobecne.

Rozpoznanie różnicowe:

􀂄 Sporotrichoza (hodowla)

􀂄 Sarcoid (histopatologia)

􀂄 Chłoniakomięsak (histopatologia)

􀂄 wrzodziejące zapalenie naczyń (hodowla)

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Badanie cytologiczne wysięku, Badaniehodowlane na podłożu Sabourauda ( wzrost trwa 2 do 3 tygodni)

􀂄 Badanie histopatologiczne

Leczenie

􀂄 Jak w przypadku sporotrichozy

􀂄 W niektórych przypadkach dochodzi dospontanicznego wyleczenia

CHOROBY PASOŻYTNICZE

INWAZJA CHORIOPTES (ŚWIERZB PĘCINOWY)

Etiologia

􀂄 choroba ektopasożytnicza powodowana przez świerzbowca Chorioptes bovis

􀂄 chorobie sprzyja zła pielęgnacja, młody wiek zwierząt, w okresie letnim choroba może cofać

się, powracając jednak zimą, występuje najczęściej u koni ciężkich ras szczególnie narażone są zwierzęta o cienkiej skórze

Objawy kliniczne

􀂄 Bardzo silny świąd (ma on tendencje do nasilania się w okresach o wyższej temperaturze)

􀂄 Zwierzęta są rozdrażnione, gryzą kończyny

􀂄 W miejscach występowania świądu włos jest połamany, widoczne jest tam przerzedzenie

włosa i wyłysienia

􀂄 Na skutek samouszkodzeń często dochodzi do wtórnych infekcji ropnych.

􀂄 Zmiany pojawiają się początkowo na kończynach (pęciny) następnie rozprzestrzeniają się na łopatki i szyję i brzuch

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Dermatofiloza (Dermatophilus congolensis),

􀂄 Dermatofytoza (Trichophyton spp.),

􀂄 Trombicula autumnalis,

􀂄 Zapalenie mieszków włosowych,

􀂄 Nadwrażliwość na ukąszenia meszek (Culicoides spp.),

􀂄 Reakcja na ugryzienia kleszczy

􀂄 Sarcoptes scabiei.

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄Wykonanie zeskrobiny (z reguły wystarcza powierzchowna) i wykazanie w pobranym

materiale pasożytów ich form młodocianych lub jaj

Leczenie

􀂄 usuwanie strupów

􀂄 doustnie iwermektyna (Equalan) w postaci pasty

0,1mg/kg/dz przez 7-10 dni lub 0,2mg/kg 2 razy w

odstępach 2 tygodni

􀂄 smarowanie zainfekowanych miejsc insektycydami o

działaniu miejscowym (Biodylon fortius)

􀂄 nie stosować amitrazy!!!

INWAZJA PSOROPTES

􀂄 Czynnikiem etiologicznym choroby jest Psoroptes equi, w niektórych przypadkach

Psoroptes hippotis.

Objawy kliniczne

􀂄 Świąd od średniego stopnia ale może być znaczny, lokalizuje się dookoła oczu, ogona i grzywy. Na skutek świądu dochodzi do połamania i przerzedzenia włosa.

􀂄 Wykwity- łuski, czasem może być widoczny wysięk ropny

􀂄 Jednym z najczęstszych objawów jest potrząsanie głową i widoczny ropny wypływ z kanału słuchowego – te objawy są bardziej typowe dla Psoroptes hippotis.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Nadwrażliwość na ukąszenia meszek,

􀂄 Inwazja Chorioptes,

􀂄 Wszy,

􀂄 Oxyuris equi,

􀂄 Atopia

􀂄 Potwierdzenie rozpoznania i postępowanie terapeutyczne takie jak w przypadku inwazji

Chorioptes

INWAZJA SARCOPTES

􀂄 Czynnikiem etiologicznym jest Sarcoptes scabiei.

Do zakażenia dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami chorymi.

Objawy kliniczne

􀂄 Bardzo silny świąd (jest on wywołany zarówno samą obecnością pasożyta ale również rozwojem

nadwrażliwości)

􀂄 Objawy kliniczne najwcześniej pojawiają się na głowie, karku, uszach, ale następnie mogą objąć całe ciało zwierzęcia.

􀂄 Najwcześniejszymi wykwitami, jakie stają się widoczne są grudki i pęcherzyki, które pojawiają się w miejscach o najwyraźniej zaznaczonym świądzie.

􀂄 Świąd towarzyszący chorobie prowadzi do powstawania zmian pourazowych w postaci przeczosów, wyłysień, strupów. Często chorobietowarzyszą wtórne infekcje bakteryjne.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Nadwrażliwość na alergeny Culicoides lub Symulium.

􀂄 Inwazja Chorioptes,

􀂄 inwazja Trombicula,

􀂄 Onchocerciasa,

􀂄 atopia

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Wykonanie licznych głębokich zeskrobin, często nawet pomimo tego nie można wykazać

pasożyta, nie oznacza to, że można wykluczyć go jako przyczynę choroby. Potwierdzeniem

rozpoznania jest wykazanie obecności osobników dorosłych, jaj lub nawet kału świerzbowca

􀂄 Miejscowe stosowanie związków fosforoorganicznych, pyretroidów, doustne podawanie ivermektyny 3 krotnie w odstępie 1 tygodnia. (cykl rozwojowy trwa około 2 tygodni)

 NUŻYCA (DEMODEKOZA)

Etiologia

􀂄 Choroba ta jest niezwykle rzadka.

􀂄 Wywołana jest przez Demodex caballi (występuje na powiekach i pysku) i Demodex equi ( obecny na całym ciele zwierzęcia)

􀂄 W wielu przypadkach choroba związana jest z innymi chorobami prowadzącymi do zaburzeń

immunologicznych

Objawy kliniczne

􀂄 Wyłysienia miejscowe

􀂄 Powstawanie łusek

􀂄 Objawy lokalizują się głownie wokół pyska, karku, grzbiecie i kończynach

Rozpoznanie

Zeskrobina (obecność w niej licznych osobników jest potwierdzeniem)

Biopsja

Rozpoznanie stawiane jest tylko wtedy gdy jest korelacja z objawami klinicznymi

Leczenie

􀂄 Często dochodzi do samowyleczenia

􀂄 Ivermektyna podawana doustnie

􀂄 Kąpiele w preparatach fosforoorganicznych

TROMBICULOZA

Etiologia

􀂄 Przyczyną jest Trombicula spp. Osobniki dorosłe nie są pasożytnicze, objawy kliniczne związane

są z inwazją wywołana przez postacie młodociane – 6 nogie nimfy.

Objawy kliniczne

􀂄 Typowy jest dosyć znaczny świąd objawiający się przestępowaniem z nogi na nogę, potrząsaniem głową.

􀂄 Objawy kliniczne dotyczą głównie głowy i kończyn.

􀂄 Najczęściej pojawiają się późnym latem lub jesienią.

􀂄 Wykwitami typowymi dla tej choroby są niewielkie grudki pojawiające się na dystalnych odcinkach kończyn, karku, brzuchu.

􀂄 Świąd prowadzi często do pojawiania się wyłysień.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Infestacja Demanyssus gallinae

􀂄 Inwazja Onchocerca cervicalis

􀂄 Inwazja roztoczy

􀂄 Inwazja kleszczy

􀂄 Wszołowica

􀂄 Alergia kontaktowa

􀂄 Podrażnieniowe zapalenie skóry

􀂄 Potwierdzenie rozpoznania:

􀂄 Zeskrobina powierzchowna lub test z taśmąsamoprzylepną

Leczenie:

􀂄 Miejscowe stosowani związków fosforoorganicznych.

INWAZJA DERMAMANYSSUS GALLINAE

Objawy kliniczne

􀂄 Dominującym objawem klinicznym jest bardzo silny świąd dotyczący całego ciała.

􀂄 Pierwsze objawy kliniczne z reguły dotyczą kończyn, brzucha i twarzowej części głowy.

􀂄 We wczesnych stadiach choroby mogą być widoczne grudki lub strupy.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Inwazja wszy

􀂄 Inwazja roztoczy (Chorioptes, Psoroptes, Sarcoptes)

􀂄 Nadwrażliwość na ukąszenia owadów

􀂄 Alergia pokarmowa

􀂄 Atopia

􀂄 Inwazja Trombicula

􀂄 Inwazja kleszczy

Potwierdzenie rozpoznania

Wykazanie pasożytów – zeskrobina powierzchowna lub wyczesanie z sierści – pasożyty są dobrze widoczne na ciemnym tle (maja barwę czerwoną)

Leczenie:

􀂄 Związki fosforoorganiczne, należy zastosować środki również środowisku i w stosunku do sprzętu.

Zastosowanie środka należy powtórzyć po 7 dniach w miesiącach letnich lub po 10-14 dniach w zimie.

WSZOŁOWICA

Etiologia

􀂄 U koni mogą być stwierdzane 2 rodzaje wszy:

􀂄 Gryzące: Damalinia equi

􀂄 Ssące: Hematopinus asini

􀂄 Do zakażenia dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu (pasożyty mogą przeżyć klika tygodni poza gospodarzem)

Objawy kliniczne

􀂄 Gryzące wszy lokalizują się głównie na grzbiecie, ssące najczęściej występują na karku, ogonie,

kończynach.

􀂄 Obecność pasożytów prowadzi do świądu i powstania zmian pourazowych oraz wyłysień.

􀂄 Przy bardzo intensywnej inwazji wszy ssących może dochodzić do objawów anemii.

Rozpoznanie różnicowe

􀂄 Inwazja roztoczy

􀂄 Nadwrażliwość na ukąszenia owadów

􀂄 Dermatofiloza

􀂄 Trombiculoza

􀂄 Inwazja Oxyuris equi

􀂄 Inwazja Dermanyssus gallinaei

􀂄 Dermatofytozy

Potwierdzenie rozpoznania

􀂄 Wykazanie obecności pasożytów (wyczesywanie, test z taśmą samoprzylepną)

Leczenie

􀂄 Związki fosforoorganiczne stosowane na całe ciało zwierzęcia, leczeniem należy objąć wszystkie zwierzęta, które miały kontakt z osobnikami zakażonymi. Stosowanie środka należy powtórzyć po okresie 10 dni.