Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzki organizm przede wszystkim w trakcie oddychania. Uszkadzają układ oddechowy, powodują takie choroby, jak rozedma płuc, dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli czy liczne alergie. Toksyny wdychane wraz z powietrzem przez człowieka są przyczyną wielu poważnych schorzeń innych organów wewnętrznych, zwiększają ryzyko wystąpienia wielu nowotworów. Zanieczyszczenia powietrza powstałe w warunkach przemysłowych, na przykład przy procesach produkcyjnych górnictwa, hutnictwa, przemysłu ceramicznego czy mineralnego, przy produkcji materiałów budowlanych lub przy przetwarzaniu substratów zawierających azbest, są przyczyną wielu bardzo niebezpiecznych chorób zawodowych, takich jak pylica płuc. Szkodliwe dla zdrowia są zwłaszcza cząsteczki ołowiu, azbestu czy tlenki węgla.

Zanieczyszczenia powietrza dostają się do naszych organizmów głównie w trakcie oddychania. Są przyczyną chorób układu oddechowego, takich jak zapalenie oskrzeli, dychawica oskrzelowa, czy rozedma płuc. Zanieczyszczenia obniżają również reprodukcję organizmów i sprzyjają alergią. Ponadto stwarzają zagrożenie dla kulturalnego dorobku człowieka. Wywołują korozje materiałów budowlanych, a także metali.

Wpływają bardzo negatywnie na roślinność. Zaburzenia w przebiegu fotosyntezy, a także transpiracji i oddychaniu komórkowym to wynik oddziaływania właśnie zanieczyszczeń.

W wielkich aglomeracjach miejsko przemysłowych dochodzi do skażenia środowiska głównie poprzez zanieczyszczenia przemysłowe a także komunalne i pochodzące z transportu samochodowego. Zniekształcone i zagrożone są wszystkie elementy środowiska, rzeźba, gleby, wody, szata roślinna oraz świat zwierzęcy.

W powietrzu unoszą się pyły pochodzące z kominów zakładów przemysłowych, zawierające często metale ciężkie. Najwięcej emitowanych jest związków siarki, azotu oraz dwutlenek węgla uczestniczący w procesie efektu cieplarnianego. Zanieczyszczenia te są wynikiem procesów spalenia surowców energetycznych taki jak węgiel kamienny i brunatny, oraz w mniejszym stopniu gaz ziemny. Pochodzą one z zarówno wielkich elektrowni i elektrociepłowni oraz z gospodarstw indywidualnych i małych kotłowni. Zasięg ich działania zależny jest od wielu czynników, od wysokości komina (im wyższy tym zanieczyszczenia docierają dalej), warunków pogodowych, ukształtowania terenu. szaty roślinnej.

W Polsce najbardziej zanieczyszczone są obszary województw południowo wschodnich (strefa oddziaływanie GOP), okolice Krakowa, Opola, Jeleniej Góry, w Polsce centralnej są to okolice Piotrkowa, Warszawy, Płocka ,Konina. W Polsce północnej okolice Szczecina oraz Trójmiasto. Głównymi emitorami zanieczyszczeń w powyższych obszarach są:

Huta im. T. Sędzimira w Krakowie, elektrownie w Bełchatowie, Turowie, wszelkiego rodzaju zakłady przemysłowe na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Zakłady azotowe w Tarnowie, Petrochemię w Płocku itd.

Kolejnym bardzo dużym zagrożeniem dla środowiska są ścieki komunalne i przemysłowe wpuszczane do wód powierzchniowych. W Polsce tylko 60% ścieków jest wstępnie oczyszczanych, pozostała część trafia bezpośrednio do wód powierzchniowych. Najwięcej ścieków produkują wielkie aglomeracje miejskie takie jak warszawska, krakowska, górnośląska, łódzka, bydgosko-toruńska. Doprowadziliśmy do katastrofalnej sytuacji naszych rzek i jezior. W latach 60 ok. 25% naszych wód należało do I klasy czystości, natomiast już w roku 1987 nie stwierdzono w naszym kraju wód mogących się zaliczać do pierwszej klasy czystości.

Bardzo duże szkody głównie w rzeźbie terenu wywołuje przemysł wydobywczy a szczególnie jego odkrywkowa odmiana. Kopalnie odkrywkowe często zajmują ogromne obszary. W wyniku wydobycia całkowicie zostaje zmieniony krajobraz naturalny. Powstają liczne hałdy, zakłócone zostają również stosunki wodna na danym obszarze. Z powstałego zagłębienia cały czas odpompowywana jest woda, następuje obniżenie zwierciadła wód gruntowych i powstanie tzw. leja depresyjnego. Odbija się to negatywnie na szacie roślinnej. Okoliczne studnie wysychają.

Wpływ na roślinność ma również nowoczesne rolnictwo. Wysokie plony uzyskuje się kosztem użycia ogromnej ilości nawozów sztucznych oraz środków ochrony roślin. Niekorzystne jest również stosowane w obszarach suchych intensywne nawadnianie. Prowadzi ono do silnego zasolenia gleb nawadnianych oraz do deficytów wody w obszarach z których czerpie się wodę. Przykładem takiego zjawiska może być sytuacja jeziora Aralskiego. Co roku zmniejsza ono swoją powierzchnie z powodu czerpania wody dla celów rolniczych z głównych dopływów jeziora, Syr-darii i Amu-darii.

Człowiek stworzył sztuczne warunki również dla chowu zwierząt. Karmione są one paszami przemysłowymi oraz przetrzymywane w specjalnych pomieszczeniach. Wszystko po to aby otrzymać jak największy dochód.

Wpływ zanieczyszczeń na rośliny przejawia się zanikaniem niektórych gatunków które nie potrafią przystosować się do zmienionych warunków środowiskowych. Wypierają je rośliny o lepszej i szybszej adaptacji. Następują trwałe zmiany zarówno w ekosystemach naturalnych jak i antropogenicznych.

Mieszkając w wielkich miastach narażeni jesteśmy na kolejne zagrożenie jakim jest hałas. Jego źródłem są przede wszystkim ruch uliczny, telewizja, zakłady przemysłowe, roboty drogowe. Hałas o odpowiednio wysokim natężeniu jest bardzo szkodliwy dla naszego organizmu. Już przy najeżeniu równym 30 Db u niektórych zauważalna jest reakcja psychofizjologiczna, 90 Db powoduje osłabienie i ubytek słuchu, natomiast 120 Db prowadzi do mechanicznego uszkodzenia słuchu.

Pomimo silnej presji człowieka na środowisko przyrodnicze, możemy jeszcze znaleźć na terenie naszego kraju obszary prawie naturalne nie przekształcone przez człowieka, z zachowaną dzika przyrodą. Rejony takie są najczęściej objęte prawną ochroną. Nie znajdziemy na ich terenie żadnych źródeł zanieczyszczeń, jednak są one narażone czasami na dostawę zanieczyszczeń z zewnątrz. Tak jest w wielu przypadkach, np. Karkonoski Park Narodowy zagrożony jest kwaśnymi deszczami. Zagrożeniem i to znacznym dla tych obszarów może być również zbyt duży ruch turystyczny. Czynniki te mogą zachwiać delikatna równowagę wielu obszarów chronionych w Polsce takich jak Pieniński PN, Tatrzański PN, Kampinoski PN oraz wiele innych często położonych w pobliżu wielkich miejskich aglomeracji.

Pomimo tego iż postępująca na całym świecie degradacja środowiska ma negatywny wpływ na nasze zdrowie, człowiek dopiero po fakcie dostrzega pewne rzeczy, wtedy jest już często za późno na jakiekolwiek kroki. Smutna prawda jest taka że środowisko i dzika przyroda zawsze przegra z szeroko rozumianym interesem człowieka.

Środowisko naturalne- zagrożenia i formy ochrony.

Środowisko, w którym żyjemy jest obecnie bardzo skażone. Niewielkie obszary mogą poszczycić się zachowaniem pierwotnego stanu. Większość terenów jest bardzo zaniedbanych i zniszczonych. Powietrze, którym oddychamy powoli staje się dla nas wrogiem. Trzeba więc podjąć odpowiednie kroki, by przeciwdziałać dalszej dewastacji. Na szczęście wiele krajów zdaje sobie sprawę ze skali zagrożenia i podejmuje poważną dyskusję. Jej celem jest uświadomienie społeczeństwom i innym krajom skali problemu. Istotne jest przy tym działanie w skali globalnej, a nie lokalnej.

Zanieczyszczenie atmosfery

Największym niebezpieczeństwem dla naszej atmosfery są:

• Tlenek węgla II- jest to gaz bezwonny i bezbarwny, a przy tym bardzo niebezpieczny zarówno dla człowieka jak i środowiska. Powstaje w wyniku działalności przemysłowej, wzmożonego transportu, jego niewielkie ilości zawarte są w dymie tytoniowym. Jest on bardzo toksyczny, 60% stężenie powoduje śmierć już po kilku oddechach. Tlenek węgla wykazuje 250 - 300 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen. Konsekwencją może być powstanie karboksyhemoglobiny, która powoduje trwałe upośledzenie transportu tlenu. Objawy zatrucia to ból głowy, nudności, zaburzenia akcji serca i oddychania. Może wystąpić zaburzenie świadomości, drgawki a nawet zapaść.

• Tlenki azotu- tlenek azotu II jest to gaz bezbarwny oraz bezwonny. Dwutlenek azotu ma zaś barwę brunatną. jest przy tym duszący. Przeważająca ilość dwutlenku azotu pochodzi ze spalania paliw używanych w energetyce, ciepłownictwie komunalnym i przemysłowym, transporcie lotniczym i samochodowym. Są one ponadto bardzo toksyczne- powodują zaburzenia w funkcjonowaniu układu oddechowego, krwionośnego. Wywołują także uszkodzenia kiełkujących roślin, w konsekwencji prowadząc do ich obumierania.

• Dwutlenek siarki- jest on bardzo szkodliwy dla wszystkich organizmów żywych. Jest to gaz bezbarwny, duszący, cięższy od powietrza. Powstaje w wyniku spalania paliw zanieczyszczonych siarką oraz w przemyśle hutniczym. Dwutlenek siarki bierze udział w powstawaniu kwaśnych deszczów.

Bardzo niebezpieczne i zarazem szkodliwe są pyły. Pyły mogą mieć postać nieorganiczną i organiczną. Te pierwsze powstają w wyniku oddziaływań atmosferycznych w czasie wietrzenia skał czy wybuchów wulkanów. Wśród pyłów organicznych można wskazać na takie, które mają pochodzenie roślinne lub zwierzęce. Mogą one powodować alergie, astmę, zmiany skórne. Poważnym niebezpieczeństwem są jednak pyły pochodzące ze sztucznych źródeł. Chodzi tu o szkodliwą działalność przemysłową (górniczą, hutniczą), zbyt duże nasilenie ruchu drogowego. Pył niekorzystnie wpływa na drogi oddechowe. Powoduje zapalenie spojówek, nieżyty nosa czy oskrzeli. Mogą być także przyczyną poważnych pylic płucnych. Toksyczność pyłów zależy od średnicy ziaren pyłu, składu chemicznego oraz zawartości metali toksycznych ( Pb, Cd, Ni, Cr, Zn ).

Wszystkie te gazy przyczyniają się do znacznego zanieczyszczenia atmosfery. W konsekwencji mamy do czynienia z tak groźnymi zjawiskami jak na przykład kwaśne deszcze. Tlenki siarki, tlenki azotu i chlorowodór rozpuszczają się w kropelkach pary wodnej, która znajduje się w atmosferze. W konsekwencji powstają kwasy, które opadają na ziemię w postaci kwaśnych deszczów. Są one bardzo niebezpieczne dla naszego środowiska. Powodują zakwaszenie gleb i wód, a w konsekwencji wymieranie wielu gatunków roślin i zwierząt. niszczą błony śluzowe i tym samym drażnią drogi oddechowe i oczy. Przyczyniają się do spadku witaminy C w organizmie, powodują korozję żelaza, stali i cynku. Niszczą skóry oraz papier, obniżają wytrzymałość naturalnych włókien roślinnych.

Należy tu zwrócić uwagę także na kwaśny smog. Smog jest to gęsta mgła zmieszana z pyłami przemysłowymi, dymami z elektrociepłowni i elektrowni oraz ze spalinami samochodowymi. Występuje na ogół w wielkich miastach albo na obszarach przemysłowych. Tworzy się przede wszystkim w okresach bezwietrznych lub wtedy, gdy nasilenie wiatru jest niewielkie. Inwersja cieplna uniemożliwia wówczas ruchy powietrza. Zjawisko inwersji odgrywa bardzo dużą rolę przy powstawaniu smogu. W warunkach normalnych temperatura troposfery obniża się w miarę wzrostu wysokości. Różnice temperatur powodują wówczas powstawanie prądów wstępujących, istotnych z punktu widzenia oczyszczania powietrza. Podczas inwersji cieplnej na pewnej wysokości powstaje warstwa powietrza ciepłego, która uniemożliwia ruch powietrza. Inwersje temperatur są szczególnie groźne przy dużym stężeniu dwutlenku siarki, dwutlenku węgla i pyłu węglowego. Powoduje to powstanie kwaśnego smogu typu Londyn. Jest on także nazywany mgłą przemysłową. Nazwa wzięła się stąd, że w 1952 w Londynie zaobserwowano utrzymującą się przez kilka dni bardzo kwaśną mgłę. Zagroził ona nawet zdrowiu i życiu mieszkańców miasta. Od tego momentu zabroniono londyńczykom ogrzewać domy drewnem, węglem, torfem i olejem opałowym. Dopuszczalne jest jedynie wykorzystywanie gazu i elektryczności.