PARTIA- pochodzenie od słowa PARS- cześć i PARTIRE- dzielić. Oznacza więc część większej całości. Historycznie pojecie to odnosi się to do różnych zjawisk życia społecznego. ETAPY POWSTAWANIA: Koterie arystokratyczne, Partie klubowe, Partie masowe.
PARTIA- określano grupy rywalizujące ze soba o wpływ na władze lub o jej sprawowanie.
Rodzaje partii: Partia liberalna, Partia konserwatywna, Partia chrześcijańska, Partia socjaldemokratyczna.
FUNKCJE PARTII: - WYBORCZA - państwo demokratyczne- polega na budowaniu programów, wysyłaniu kandydatów i organizowaniu kampanii wyborczych niedemokratyczne- funkcja jest ograniczana lub nie jest realizowana., - SELEKCJA KANDYDATÓW, - RZĄDZENIA- realizowana jest przez partię, która wygrała wybory i samodzielnie lub w koalicji sprawuje rządy w państwie, - KSZTAŁTOWANIE OPINII-cechy: tworzenie swojego pozytywnego wizerunku partii i pozyskiwaniu zwolenników
SYSTEMY PARTYJNE: System partyjny tworzą partie, ich układ w danym systemie politycznym oraz wzajemne relacje ( relacje konkurencji lub współpracy w ramach koalicji) na który mają wpływ jego elementy, takie jak: reguły prawne regulujące ramy działania partii oraz uwarunkowania społecznea)jednopartyjne- władzę sprawuje tylko jedna partia, inne nie istnieją lub lecz nie są zdolne do zdobycia władzy- są podporządkowane 1głównej partii
b)dwupartyjne- istnieje wiele partii lecz tylko dwie walczą o władzę
c)wielopartyjne- istnieje wiele partii i każda może zdobyć władzę
FUNKCJE SYSTEMU PARTYJNEGO- można podzielić na dwie grupy: polityczne i kulturalne.
systemie parlamentarnym, System parlamentarno-gabinetowy , System parlamentarno-komitetowy, System kanclerski. System prezydencki, System mieszany, zwany tez półprezydenckim jest połączeniem systemu prezydenckiego i parlamentarnego.
System wyborczy, procedura ustalania wyników wyborów poprzez przeliczanie liczby oddanych głosów na poszczególne partie (lub kandydatów) w uzyskane przez nie mandaty.
Wyróżnia się dwa podstawowe systemy wyborcze: SYSTEM WIĘKSZOŚCIOWY(wybory prezydenckie, wybory do senatu), SYSTEM PROPORCJONALNY(wybory do sejmu)MIESZANY(semiproporcjonalny).
FUNKCJE WYBORÓW: KREACYJNE(kształtowanie osobowego składu określonych organów państwa), PROGRAMOWO-POLITYCZNA(wyrażenia preferencji i akceptacji elektoratu do zaprezentowanych w toku kampanii wyborczej programów politycznych zgłaszanych przez poszczególne ugrupowania
, LEGITYMUJĄCA(nadania elektom prawnego i moralno-politycznego tytułu do sprawowania władzy), INTEGRACYJNA(zespolenia zbiorowego podmiotu suwerenności poprzez określenie zasad dotyczących procesu kształtowania jego woli). W doktrynie funkcje spełniane przez wybory mają także: -wyrażać wolę wyborców -odtworzyć obraz opinii publicznej -wpłynąć na wyłonienie stabilnej większości rządowej.
ZASADY PRAWA WYBORCZEGO: powszechność wyborów, równość, bezpośredniość, tajność. -powszechne - Każdy z nas ma czynne i bierne prawo wyborcze, czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu, kto ukońcył 18 lat
-równe - każdy wyborca dysponuje jednakowa ilośćią głosów, każdy głos ma równą wage i znaczenie
-bezpośrednie - wyboru osoby dokonujemy osobiście (bez pośredników)
-tajne - umożliwia swobodne podejmowanie decyzji
-proporcjonalne - liczy się wynik partii a nie kandydatów
-większościowe - decyduje poparcie dla kandydata
KONSTYTUCJA: jest to najważniejszy akt prawny w państwie określający jego ustrój ustawa zasadnicza : - najwyższa moc prawa. Określa podstawowe zasady ustroju politycznego państwa.
Konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym w państwie. Jest ustawą o szczególnym znaczeniu, ustawą zasadniczą.
O pierwszoplanowej roli konstytucji w systemie prawnym państwa decydują dwie zasady:
—konstytucja może być zmieniona tylko w szczególnym trybie,
—wszystkie akty prawne muszą być zgodne z konstytucją.
Konstytucja stanowi prawną podstawę działalności wszystkich organów w państwie. Sejm, Senat, Prezydent i inne naczelne organy państwowe w Polsce czerpią upoważnienie do swojej działalności z Konstytucji RP. TYPY KONSTYTUCJI: PISANE, NIEPISANE. FUNKCJE KONSTYTUCJI: PRAWNA, INTEGRACYJNA, PROGRAMOWA, WYCHOWAWCZA, ORGANIZACYJNA. INICJATYWA USTAWODAWCZA: cały senat, prezydent, rada ministrów, ludowa 100 tyś, sejm 15 posłów. Szczególna moc prawna, zasady ustrojowe organów, struktura naczelnych władzy, zasób podstawowych praw i wolności. Szczegolny sposób uchwalenia zmiany konstytucji. Istnieje podział na konstytucje sztywne(bardzo trudno ja zmienic) i elastyczne : zmiana jej wymaga kwalifikowanej większości i elastyczne większość wymaganej do zmiany ustawy zwykłej. W Konstytucji przyjęto utrwaloną już zasadę trójpodziału władz. Trzy organy państwowe, z których, zgodnie z zasadą podziału władz, żaden nie zajmuje uprzywilejowanej pozycji, to reprezentujący: Władzę ustawodawczą – parlament; Władzę wykonawczą – rząd i prezydent; Władzę sądowniczą – niezawisłe sądy. Konstytucja mała (niepelna) wiąze się z przełomami historycznymi: 20/02/1919, 1947, 1992. Konstytucja obywatelska uchwalona przez parlament, zgromadzenie narodowe, oktrojowana konstytucja nadana przez władzę zwierzchnią (panującego) z pominięciem wcześniejszych procedur ustawodawczych; konstytucja narzucona. (stalinowska 22 lipiec)
SEJM: struktura organizacyjna, organy : 460 posłów – marszałek –prezydium (marszałek, wicemarszałkowie) – komisje sejmowe – konwent seniorów. KOMISJE SEJMOWE: funkcja kontrolna sejmu, - resortowo- problemowe, -nadzwyczajne. KONWENT SENIORÓW: -prezydium, - posłowe min. 15. FUNKCJE SEJMU: ustawodawcza( najważniejsza), ustrojodawcza, kontrolna (bez senatu), kreacyjna.