Produkcja - wszelka działalność ludzka, której celem jest wytwarzanie określonych dóbr materialnych, przynoszących zyski producentowi i zaspokajająca potrzeby społeczne.
Produkcja kapitałochłonna - produkcja wymagająca dużych nakładów kapitałowych. Przykładem może być produkcja wyrobów przemysłu elektronicznego i środków transportu oraz produkcja w wysokim stopniu zautomatyzowana.( Produkcja wymagająca dużych nakładów rzeczowych składników majątkowych (maszyn, urządzeń)
Produkcja materiałochłonna - produkcja pochłaniająca dużo materiałów. Zalicza się do niej produkcję artykułów konsumpcyjnych, np.: odzieży, wyrobów mięsnych( wymagają zużycia dużej ilości materiału, co wyraża się znacznym udziałem kosztów materiałowych w koszty wyrobu np. przemysł metalurgiczny, spożywczy itp.)
Produkcja pracochłonna - produkcja wymagająca dużych nakładów pracy ludzkiej. Zalicza się do niej m.in. produkcję wyrobów przemysłu wydobywczego, budownictwo, rolnictwo, świadczenie usług.( Jeżeli w produkcji przeważają nakłady pracy ludzkiej).
Produkcja jednorodna występuje w przedsiębiorstwach wytwarzających jeden rodzaj wyrobu, np. w cementowni itp.
Produkcja różnorodna w przedsiębiorstwach wykonujących różne wyroby, np. fabryka wykonująca obrabiarki
Proces produkcji jest podstawowym działaniem przedsiębiorstwa przemysłowego. W procesie tym pracownicy, oddziałując za pomocą maszyn, urządzeń i narzędzi na surowce i mateńały, wytwarzają wyroby, które są sprzedawane na rynku.
Proces produkcji składa się z procesu technologicznego i procesów pomocniczych.
W skład procesu produkcyjnego wchodzą:
- proces badań i rozwoju,
- proces wytwórczy (podstawowy, pomocniczy oraz obsługowy)
- proces dystrybucji i obsługi klienta.
Ogólny podział procesu :
- wydobywczy, polegający na oddzieleniu od złoża i wydobywaniu surowców np. w kopalniach węgla, soli, siarki
- przetwórczy, występujący w pozostałych przedsiębiorstwach przemysłowych i polegający na przetwarzaniu surowców, materiałów lub półwyrobów na wyroby gotowe.
Proces technologiczny jest podstawowym elementem procesu produkcyjnego, w trakcie którego występuje zmiana formy, właściwości chemicznych i fizycznych przerabianego materiału lub surowca.
Fazy technologiczne, róźniące się między sobą metodami pracy, zastosowaniem odmiennych maszyn i urządzeń, a nawet organizacją produkcji. Istnieją procesy z jedną tylko fazą technologiczną, np. produkcja tarcicy.
Fazy technologiczne można z kolei podzielić na operacje, które charakteryzują się tym, że są zwykle wykonywane przez jednego pracownika lub zespół pracowników na jednym stanowisku pracy. Na przykład w produkcji skrzyń drewnianych odrębnymi operacjami są: przycinanie desek na odpowiednie wymiary (operacja I), składanie i zbijanie skrzyń (operacja II) oraz malowanie skrzyń (operacja III).
Często, w celu normowania i organizacji pracy na stanowisku roboczym, dzieli się operacje na mniejsze elementy, zwane zabiegami, zabiegi z kolei dzieli się na przejścia, przejścia — na czynności, czynności — na chwyty, chwyty — na ruchy robocze, a ruchy robocze na najmniejszą wymierną część, praktycznie już niepodzielną, czyli ruchy elementarne (mikroruchy).
Biorąc pod uwagę udział pracy człowieka w procesach technologicznych, procesy te można podzielić na ręczne, maszynowo-ręczne, maszynowe, zautomatyzowane i aparaturowe.
Procesy pomocnicze obejmują takie czynności związane z procesem technologicznym, jak: przygotowanie, transport, kontrola jakości, magazynowanie.
W zakładzie przemysłu odzieżowego do procesu technologicznego zalicza się na przykład przykrojenie tkaniny, szycie ubrań, wykończenie ubrań, prasowanie. Przygotowanie tkaniny do cięcia przez ułożenie w warstwy, transport tkaniny do stanowiska, przechowywanie tkaniny na stanowisku pracy oraz kontrola jakości gotowego ubrania należą natomiast do procesów pomocniczych. W hucie żelaza procesem technologicznym jest topienie stali w piecu martenowskim i jej odlewanie do wlewnic, przewóz złomu do pieca, składowanie wlewków i ich transport zaliczone są zaś do procesów pomocniczych.
Na proces technologiczny składa się zespól procesów cząstkowych, w wyniku których następuje zmiana kształtu, własności fizyczno--chemicznych lub wymiarów materiałów i surowców.
Typy produkcji:
Produkcja jednostkowa charakteryzuje się wytwarzaniem pojedynczych wyrobów lub kilku wyrobów jednego rodzaju. Rzadko zdarza się, by powtarzała się produkcja tych samych wyrobów, a jeżeli się powtarza, to najczęściej w nieregularnych i z góry nie określonych terminach. Przykładem produkcji jednostkowej mogą być pojedyncze egzemplarze maszyn ciężkich, statków, aparatury specjalnej, mostów itp. Produkcja jednostkowa odznacza się dużą pracochłonnością. Stosuje się w niej maszyny i urządzenia uniwersalne, gdyż za ich pomocą trzeba wykonać różnorodne operacje, przy czym stopień wykorzystania tych maszyn jest stosunkowo niewielki. Pracownicy muszą posiadać wysokie kwalifikacje, ponieważ wykonują czynności różnorodne i zmieniające się wraz ze zmianą produktu. Asortyment produkcji jest bardzo szeroki, gdyż prawie każdy wyrób jest inny. Wszystko to powoduje, że koszt wyrobu w produkcji jednostkowej jest bardzo wysoki i przekracza kilka razy, a nawet i więcej, koszt takiego samego wyrobu wykonanego w ramach produkcji seryjnej.
Produkcja seryjna stosowana jest w wytwarzaniu wyrobów w kolejnych partiach składających się z większej ilości.
Liczba wyrobów składających się na jedną serię może być różna i z tego względu dzieli się produkcję seryjną na:
— małoseryjną, np. produkcja łodzi rybackich, niektórych maszyn,
— średnioseryjną, np. produkcja maszyn liczących,
— wielkoseryjną, np. produkcja obuwia, odbiorników radiowych.
Nie ma ścisłe określonych granic ilościowych precyzujących zaliczenie do określonej odmiany produkcji seryjnej, gdyż to zależy od rodzaju wyrobu oraz liczby operacji wykonywanych na stanowisku roboczym.
Produkcja masowa oznacza wytwarzanie dużej liczby jednorodnych wyrobów w nieprzerwanym ciągu. Warunkiem wprowadzenia produkcji masowej jest odpowiednio wysokie zapotrzebowanie na dany wyrób, a więc ten typ produkcji występuje w wytwarzaniu cementu, stali, mąki itp. W produkcji masowej stosuje się maszyny i urządzenia specjalne dostosowane tylko do wytwarzania określonego wyrobu, kwalifikacje robotników nie są na ogół wysokie, na niektórych stanowiskach roboczych mogą pracować robotnicy przyuczeni z uwagi na powtarzalność czynności, koszty produkcji są stosunkowo niskie.