FINANSE

STAN SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE

1. Charakterystyka sektora bankowego ( stan obecny ) :

Charakterystyka sektora bankowego

Sektor bankowy jest największym i najbardziej rozwiniętym segmentem systemu finansowego, który ma decydujący wpływ na jego stabilność. Polski rynek usług bankowych cechuje się wysokim potencjałem rozwojowym, o czy świadczy niski poziom nasycenia usługami bankowymi (mierzony stosunkiem aktywów i kredytów do PKB dla klientów sektora niefinansowego i budżetowego oraz niebankowych instytucji finansowych - w 2004 r. 60,9% i 29,1%). Pojęcie sektor bankowy nie obejmuje NBP oraz banków nieprowadzących działalności operacyjnej ( w tym banków w stanie upadłości i likwidacji).
Według agencji Standard & Poor's sektor bankowy w Polsce przeżywa fazę ożywienia po długim okresie spowolnienia gospodarczego oraz po okresie restrukturyzacji. Polski sektor bankowy, z ponad 30-procentowym udziałem w sumie aktywów, kredytów i depozytów wśród nowych członków UE, jest największy w nowych krajach akcesyjnych.

Sprzyjające jest wsparcie ze strony akcjonariuszy zagranicznych, wzrost gospodarczy, lepsza aktywność przedsiębiorstw oraz wyższe dochody gospodarstw domowych w okolicznościach niskich stóp procentowych.

 Polskie banki zwiększają udział w rynku, dzięki modernizacji i restrukturyzacji po prywatyzacji przez strategicznych zagranicznych akcjonariuszy. Nasilić się może konkurencyjność, jeśli zakończy się potencjalna fuzja Banku Pekao SA oraz Banku BPH.

Strukturalną słabością sektora bankowego jest słaba jakość pożyczek. Mimo, że profil ryzyka kredytowego polskich banków poprawił się na przełomie 2004/2005, według agencji Moody’s polskie banki nadal mają najwyższy w regionie poziom kredytów trudnościągalnych. Na koniec września 2005 kredyty zagrożone stanowiły 12,2% portfela wobec 14,9% na koniec 2004 roku I 16,2% rok wcześniej.

 

1. Kapitał zagraniczny w polskim systemie bankowym :

Zagraniczny kapitał kontroluje 70 proc. polskiego sektora bankowego

Jen rok może zachwiać dotychczasowym układem sił wśród zagranicznych inwestorów w polskim sektorze bankowym. Pod kontrolą dwunastu głównych zagranicznych inwestorów na koniec 2007 r. znalazło się 59,8 proc. aktywów banków w Polsce. Jak wynika z danych NBP, zagraniczny kapitał kontroluje łącznie ponad 70 proc. aktywów sektora. I ten odsetek będzie się zwiększał, gdyż mocne wejście w tym roku na nasz rynek zapowiadają kolejni gracze.

Układ sił może też zmienić zapowiedziana przez ministra skarbu Aleksandra Grada prywatyzacja trzech kolejnych banków, w których udziałowcem jest państwo: PKO BP, BGŻ i BOŚ. O ile ten pierwszy prawdopodobnie pozostanie pod kontrolą państwa, to w dwóch pozostałych dominującą rolę będzie odgrywał prawdopodobnie kapitał zagraniczny: BGŻ przejdzie pod kontrolę holenderskiego Rabobanku, a akcje BOŚ mają zostać sprzedane nowemu inwestorowi (być może będzie nim były akcjonariusz – szwedzki SEB).

W tym roku na rynku pojawią się też dwa zupełnie nowe banki tworzone od podstaw przez zagranicznych inwestorów. Pierwszy zbuduje włoska grupa inwestycyjna Carlo Tassara, drugi powstanie pod szyldem niemieckiego giganta ubezpieczeniowego Grupy Allianz. Na rozwój obu banków ich inwestorzy chcą przeznaczyć niebagatelną kwotę 2 mld zł. – To potężne inwestycje, ale obu trudno będzie wskoczyć do pierwszej ligi. Większe szanse daję Niemcom, którzy mają ogromne doświadczenie, dysponują też gotowymi strukturami i dużą bazą klientów ubezpieczeniowej części Allianza w Polsce – ocenia Marcin Mazurek, analityk Intelace Research.

Po naszym wejściu do Unii Europejskej coraz popularniejszym sposobem na wejście na nasz rynek jest działalność przez oddział, a nie budowa czy kupno odrębnego banku w Polsce. Na wyobraźnię działa przykład greckiego Eurobanku EFG, któremu pod szyldem Polbanku w dwa lata udało się zdobyć 300 tys. klientów. – Myślę, że taki model działalności będzie wybierać zdecydowana większość inwestorów, którzy chcą wejść do Polski.

To o wiele szybszy i mniej skomplikowany sposób – przekonuje Kazimierz Stańczak, dyrektor generalny Polbanku, który w ciągu czterech lat chce awansować z 21. miejsca do pierwszej piątki największych banków w Polsce. Model Greków już próbuje powtórzyć katalońska La Caixa, a podobne plany ma też też brytyjski gigant Royal Bank of Scotland. Szkoci być może będą u nas działać dwutorowo: przez oddział oraz przez bank ABN Amro Polska, którego spółki matki zostali niedawno współwłaścicielem.

Póki co największym graczem na polskim rynku pozostaje UniCredit. Jak wynika z raportu firmy badawczej Intelace Research, kontroluje on ponad 16,1 proc. wszystkich bankowych aktywów w naszym kraju. Druga pozycja Commerzbanku to wynik bardzo dobrego ubiegłego roku w wykonaniu jego polskiej spółki BRE Banku. Niemcom udało się przeskoczyć Holendrów z ING Groep, którzy kontrolują dwa banki: uniwersalny oraz hipoteczny.

1. Niezależność Banku Centralnego :

Bank centralny jest instytucją, której podstawowym zadaniem jest zapewnienie stabilności pieniądza. Warunkiem realizacji tej funkcji jest całkowita niezależność banku centralnego.

Niezależność banku centralnego nie jest celem samym w sobie. Jest jedynie narzędziem służącym temu, aby kraj dysponował silną i stabilną walutą. Jak pokazują doświadczenia historyczne, im mocniejsza jest pozycja banku centralnego, tym niższa jest inflacja.

Choć rzadko który rząd w świadomy sposób dąży do wzrostu inflacji, to w warunkach konfliktu między krótkookresowymi potrzebami dotyczącymi wzrostu gospodarczego a stabilnością cen, rządy zazwyczaj wybierają wzrost. Tylko niezależny bank centralny może się temu przeciwstawić, broniąc długookresowego interesu gospodarki.
Normalną sytuacją jest to, że rządy skłonne są wydawać więcej pieniędzy niż zbierają w formie podatków, a więc pojawia się deficyt budżetowy. A jeśli jest deficyt – pojawia się pokusa, aby go pokryć w najprostszy sposób, drukując więcej pieniędzy. Tylko niezależny bank centralny może powiedzieć: „nie”.
Politycy w swoich działaniach nie zawsze zachowują się racjonalnie. Dążenie do zdobycia głosów wyborczych przesłania inne racje, nawet wówczas gdy drukowanie dodatkowych pieniędzy przez bank centralny grozi wybuchem wysokiej inflacji.

W krajach, w których banki centralne skazane są na wykonywanie poleceń polityków, dochodzi niejednokrotnie do wybuchu hiperinflacji (tak było w wielu krajach Ameryki Łacińskiej oraz Europy Środkowo-Wschodniej). Ścisły związek między stopniem niezależności banku centralnego, a utrzymaniem przez dziesięciolecia niskiej inflacji, widoczny jest wszędzie.

Niezależność banku centralnego decyduje również o tym, na ile wiarygodna jest polityka pieniężna, jaką ten bank prowadzi. Mówiąc najkrócej, ludzie wierzą w to, że bank będzie w stanie zrealizować taką politykę, jaką zaplanował tylko wówczas, jeśli widzą, że nikt – ani rząd, ani parlament – nie jest w stanie zmusić banku do odejścia od jej realizacji.

Aby zapewnić niezależność banku centralnego, należy zadbać o kilka podstawowych uregulowań prawnych:

• bank centralny musi być jedyną instytucją, mającą prawo emitować pieniądz i prowadzić politykę pieniężną;
• walka z inflacją musi być jasno sprecyzowanym, podstawowym celem działalności banku centralnego. Dbałość o spełnienie innych celów – np. walka z bezrobociem – może być uzupełnieniem podstawowej funkcji banku, ale nie może ograniczać jej wypełniania;
• bank centralny musi mieć zagwarantowane prawo do podejmowania decyzji niezależnie od stanowiska rządu, który może mieć w swojej polityce inne priorytety, niż dbałość o wartość pieniądza;
• bank centralny musi być chroniony przed naciskiem politycznym, mającym na celu zmuszenie go do zmian polityki pieniężnej. Standardem w krajach rozwiniętych jest to, że osoby kierujące polityką banku (zarząd lub Rada Polityki Pieniężnej) są nieodwoływalne w czasie swojej kadencji.