PASZE OBJĘTOŚCIOWE______________________________________________________________________
a. suche (siano, słoma, plewy, strączyny, susz)
b. soczyste (zielonki, rośliny okopowe, kiszonki…)
- zielonki, siano, kiszonki i sianokiszonki, rośliny okopowe, wodniste produkty uboczne pochodzenia
przemysłowego
- są to pasze, których 1kg suchej masy posiada mniej niż 4,1MJ EN dla przeżuwaczy a zawartość włókna
wynosi powyżej 18%
PASZE OBJĘTOŚCIOWE SOCZYSTE
1. Zielonki
- cechą charakterystyczną jest duża zawartość wody (70-85%)
- białko zielonek ma wysoką wartość biologiczną
- zawierają dużo witamin, cukrowców i soli mineralnych
- niektóre rośliny pastewne mogą być toksyczne dla zwierząt (wytwarzanie KCN)
- wszystkie elementy roślin (liście, łodygi, kwiatostany)
- rosną na trwałych użytkach zielonych lub na gruntach ornych
- część zielonek bardzo intensywnie fermentuje w żwaczu i powoduje wzdęcia (seradela, koniczyny)
- zielonki stanowią podstawę letniego żywienia bydła, owiec, koni i trzody chlewnej
- dąży się do tego, aby okres żywienia zielonkami, które należą do najtańszych pasz, był jak najdłuższy (od
wczesnej wiosny do późnej jesieni)
a. z łąk: siano, kiszonki (trawy)
b. z upraw polowych: - uprawiane na gruntach rolnych
- duże znaczenie w żywieniu zwierząt
- lucerna, koniczyna czerwona
c. z roślin zbożowych
Lucerna - pasza wysokobiałkowa
- karmienie bydła mlecznego, bydła młodego, koni, owiec i trzody chlewnej i drobiu
- roślina wieloletnia (największy plon w 2-3 roku użytkowania)
- pH gleby powinno wynosić więcej niż 5,8
- lucerna nie znosi udeptywania i zbyt niskiego przygryzania, można więc użytkować ją wyłącznie
kośnie
- dzięki głębokiemu korzeniu może znosić okresy posuchy i bez nawożenia azotowego potrafi
zasymilować do 350kg N z hektara rocznie
- plon zależy od terminu zbioru
- wczesny zbiór lucerny (przed pełnym wytworzeniem pąków) daje zielonkę o wysokiej zawartości
białka, a niskiej włókna (żywienie świni)
- zbierana później (najpóźniej na początku kwitnienia) ulega szybkiemu drewnieniu, zawiera dużo
włókna i może być wykorzystywana tylko w żywieniu przeżuwaczy
- białko lucerny gorzej wykorzystywane jest przez przeżuwacze (łatwiej się rozpuszcza w wodzie i
szybciej ulega degradacji w żwaczu)
- trzoda chlewna - białko
- przeżuwacze - włókno
Ca: 16g/kg suchej masy
P: 3g/kg suchej masy
białko: 226 g/kg s.m.
plusy:
- w okresie pączkowania zawiera 226g białka/1kg suchej masy
- wartość biologiczna białka lucerny jest niewiele gorsza od białka zwierzęcego
- duża zawartość subst. mineralnych
- duża zawartość witamin i karotenów
minusy:
- posiada dużą zawartość substancji estrogennych - poronienia u owiec i bydła, obniżenie płodności,
zapalenie wymienia
- może powodować wzdęcia u przeżuwaczy (młoda, podawana w formie wilgotnej)
- zbyt duże dawki zielonej lucerny w żywieniu krów pasących się na wybiegach w słonecznie dni
może powodować uczulenia na promienie słoneczne = osutka gryczana
- podawana w dużych ilościach przed udojem psuje smak mleka
świeża masa: krowy mleczne: - 30kg/dziennie
opasy: - 20kg/dziennie
loszki: - 10kg/dziennie
tuczniki: - 6kg/dziennie
Koniczyna czerwona - może być uprawiana w postaci czystej lub być wsiewana w zboża jare
- najlepszym momentem do zbioru jest okres kwitnienia
- wymaga żyznej gleby, dostatecznie wilgotnej, zasobnej w wapń, o odczynie obojętnym
lub słabo kwaśnym
- z reguły użytkowana przez 1 rok, 2 lub 3-kośnie
- dużo białka, mało włókna
- białko koniczyny ma dużą wartość biologiczną i jest stosunkowo łatwo rozkładalne w
żwaczu (wzdęcia u Bo)
- wzdęcia mogą prowadzić do poronień, niebezpieczna jest zwłaszcza zielonka młoda
skarmiana z rosą lub po deszczu
- nie należy spasać koniczyny mokrej i zgrzanej
- nie należy również poić krów bezpośrednio po odpasie
- zawiera substancje estrogenne, ale aktywność estrogenna zielonki zdrowej jest na ogół
niska
- zastosowanie w żywieniu krów mlecznych młodego bydła i trzody chlewnej
- przy żywieniu krów cielnych należy zachować ostrożność
- w tuczu intensywnym dawki koniczyny należy zmniejszyć
- wyjątkowo karmienie koni i owiec (wysoka zawartość białka przekraczająca ich
zapotrzebowanie)
białko: 200 g/ kg s. m. młoda koniczyna (przed i w okresie pączkowania)
włókno: 210g/kg
minusy:
- może wywoływać wzdęcia, a te z kolei mogą prowadzić do poronienia
- zawiera substancje estrogenne
- equol - powstaje z subst. estrogennych u owiec, może powodować „chorobę
koniczynową” (syndrom niepłodności)
świeża masa: krowy mleczne: - 40 kg/dziennie
lochy: - 15kg/dziennie
tuczniki: - 5-15kg/dziennie
Koniczyna biała - ma mniejsze wymagania glebowe
- roślina długotrwała
- bogata w białko, witaminy i związki mineralne
- chętnie zjadana przez bydło, dobra pasza dla owiec, również żywieni koni i trzody chlewnej
- nie wywołuje zdęć!
białko: 230g/kg s.m.
Seradela - roślina jednokośna
- duża tolerancyjność warunków środowiskowych
- ma wysoką wartość pokarmową (wysokobiałkowa)
- wpływa korzystnie na mleczność krów
- jest paszą doskonałą, jednak zawiera mało suchej masy, więc przy jej skarmianiu należy dodawać
pasz suchych
białko: 180g/kg s.m.
Kukurydza - podstawowa pasza roślinna w żywieniu opasów i krów mlecznych
- wykorzystywana w postaci zielonki, kiszonki z całych roślin, CCM (rozdrobnione kolby
kukurydzy bez okryw)
Kiszonka z kukurydzy - pasza wysokoenergetyczna, jednak niepełnowartościowa
- niska zawartość białka i substancji mineralnych
- niedobór białka uzupełniany jest przez dodatek: - siana
- kiszonek z traw
- mieszanek treściwych
- mocznika
- CCM u trzody chlewnej może stanowić do 60% dawki pokarmowej
- spożycie u bydła 20-40 kg dziennie (świeża masa)
białko surowe: 100g/kg s. m.
NEL (energia netto laktacji): 6,63 MJ/kg s. m.
Ca: 4-5g/kg s. m.
P: 1,5-3/kg s. m.
2. Rośliny okopowe
- charakteryzują się małą zawartością suchej masy i białka a dużą skrobi i cukrów prostych
- należą do pasz łatwostrawnych, działających rozwalniająco, poprawiają strawność innych pasz
Buraki cukrowe, półcukrowe, pastewne - wpływają korzystnie na wydajność mleczną krów
- zaleca się w przede wszystkim w żywieniu krów i owiec matek
karmiących
- dla trzody chlewnej należy je rozdrabniać
- białko buraków nie ma większego znaczenia żywieniowego
- przy skarmianiu dużych dawek, mleko krowy ma charakterystyczny
posmak (przemiany betainy)
- gromadzą azotany
dawki dla bydła: cukrowe - 7kg/dzień
półcukrowe - 20kg/dzień
pastewne - 30kg/dzień
dawki dla lochy: - 0,5-4kg/dzień
dawki dla owiec i tuczników: mniej
Marchew - niska zawartość suchej masy (11-14%)
- gromadzi azotany
- olejki eteryczne (charakterystyczny zapach i posmak produktów zwierzęcych)
- karoten
- chętnie pobierana przez wszystkie gatunki zwierząt
- szczególnie podaje się ją zwierzętom młodym (cielęta źrebięta) i koniom wyścigowym i klaczom
- jest cenną paszą dla gęsi i kaczek, jak również dla kur niosek (poprawia zabarwienie żółtka)
dawki: źrebięta - 1-1,5kg
cielęta - 1kg
klacze - 2-5kg
konie sportowe - 1-3kg
krowy mleczne - do 20kg
maciory - 5-7kg
młodzież hodowlana - 1-3kg
Ziemniaki - cenna pasza zawierająca dużo skrobi
- dobrze wpływa na poprawę kondycji zwierząt
- są bogatym źródłem witaminy C
- ziemniaki parowane są lepiej trawione przez trzodę, zaś przeżuwaczom zadaje się je surowe
- typowe pasze tuczące lub zapobiegające spadkowi kondycji
- należy obrywać kiełki, ponieważ kiełkujące ziemniaki zawierają trującą solaninę
- zawierają dużo potasu (2-2,5% suchej masy)
- niski poziom włókna
- przeżuwacze (poprawia kondycję, do 20kg dziennie), owce, konie
3. Wodniste produkty uboczne pochodzenia przemysłowego
- pulpa ziemniaczana, wywar gorzelniany
4. Kiszonki
- kiszenie pasz jest podstawą ich konserwacji
- najczęściej zakiszeniu poddaje się zielonki, ale również rośliny okopowe i odpadki przemysłowe
- proces kiszenia polega na stopniowym wytwarzaniu kwasu mlekowego przez drobnoustroje w zakiszanym
materiale
- właściwa ilość kwasu mlekowego w kiszonce uniemożliwia rozwój innych niepożądanych bakterii (np.
gnilnych) i stanowi istotny czynnik konserwujący
- kiszonki sporządzamy w pryzmach lub silosach
- zielonkę w pryzmie kiszonkowej lub silosie wieżowym należy możliwie silnie ugnieść, w celu usunięcia
powietrza, a następnie przykryć folią i ziemią
- o prawidłowym przebiegu fermentacji decyduje odpowiednia koncentracja cukrów w zakiszanej masie
- duży wpływ na proces zakiszania ma wilgotność surowca
- kiszonki produkuje się z zielonek o zawartości wody powyżej 60%
- kiszonki stanowią podstawowe pasze w żywieniu zimowym bydła i owiec
- w żywieniu trzody chlewnej kiszonki pozwalają na znaczne uproszczenie żywienia (można bowiem tak
dobrać surowiec do zakiszenia, aby kiszonka stanowiła jedyną lub prawie jedyną paszę)
- w żywieniu owiec zaleca się stosowanie sianokiszonek
- kiszonki po wyjęciu z silosu szybko ulegają rozkładowi, należy więc usuwać niedojedzone resztki ze żłobów i
czyścić miejsca składowania kiszonek
5. Trawy
- dostarczają pożywienia przez cały sezon
- oddziałują korzystnie na glebę, poprawiając jej właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne
- krótkotrwale użytkowane (1-2 lata)
- niskie wymagania glebowe
- mało wrażliwe na ugniatanie
najczęściej uprawiane gatunki: kupkówka pospolita
życica wielokwiatowa (jednoroczna)
życica trwała
życica westerwoldzka (jednoroczna)
tymotka łąkowa
rajgas wyniosły
stokłosa bezostna
stokłosa uniolowata
kostrzewa łąkowa
6. Sianokiszonki
- produkuje się je tak jak kiszonki, z surowca podsuszonego, o zawartości wody 48-60%
- zaleca się w żywieniu owiec
plusy: - przy ich produkcji unika się strat składników pokarmowych, które wyciekają ze składnikami
komórkowymi
PASZE OBJĘTOŚCIOWE SUCHE
- odznaczają się stosunkowo dużą zawartością włókna i niskim procentem wody
- zaliczamy do nich susz, siano łąkowe lub z roślin motylkowych, słoma, plewy
Siano - uznawane za podstawową paszę w żywieniu bydła, owiec i koni
- zmniejsza się jego udział, zastępowane kiszonkami
- jest niezastąpioną paszą dla cieląt i młodzieży, u krów mlecznych minimum dawka 2-3kg
- całkowita eliminacja z dawki dla krów jest możliwa przy skarmianiu sianokiszonek
- na siano przeznacza się najczęściej zielonki z łąk oraz uprawiane w polu rośliny motylkowe
- najkorzystniejszym jest siano łąkowe, w skład którego wchodzą różne gatunki traw i roślin
motylkowych
- duży wpływ na wartość pokarmową siana ma pora koszenia (najlepszym jest okres, kiedy rośliny
znajdują się w fazie pączkowania lub na początku kwitnienia)
duży wpływ na wartość siana ma sposób suszenia: a. suszenie na ziemi
b. suszenie na rusztowaniach
c. dosuszanie sztuczne
- jeżeli jesteśmy zmuszeni do składania siana niedosuszonego, trzeba jego warstwy posypać solą
pastewną, żeby zapobiec zagrzewaniu się i pleśnieniu
jakość siana: - barwa dobrego siana powinna być zielonkawa, zapach przyjemny i aromatyczny
- im starsze rośliny były skoszone, tym bardziej jest żółte
- siano jasnozielone, lekko żółtawe lub wyblakłe - wypłukane przez deszcze
- brunatna barwa świadczy, że w sianie zachodziły procesu fermentacyjne w wyniku
zwilgotnienia i samozagrzania się
- na podstawie listków i kwiatów wysuszonych roślin można określić skład botaniczny
siana, określić w nim udział różnych traw wysokich i niskich, mniej lub więcej
wartościowych gatunków, udział roślin motylkowych, ziół, chwastów itp.
- na podstawie wyglądu można również określić, w jakiej fazie rozwojowej rośliny były
skoszone
- brak wykształconych kłosów może świadczyć m. in o tym, że siano pochodzi z drugiego
pokosu (zwanego potrawem), który ma mniejszą wartość pokarmową i dietetyczną niż
siano z pierwszego pokosu
Susz - młode trawy lub młode rośliny motylkowe pocięte i wysuszone w specjalnych suszarniach w wysokiej
temperaturze, tak aby zawartość wody wynosiła ok. 12%
- susz z zielonek jest wartościową paszą i bywa zaliczany do pasz treściwych
- zawartość białka ok. 15-20%, zawiera dużo witamin i soli mineralnych
- stosuje się go w postaci mączek w mieszankach pasz treściwych
Słoma - wysuszone źdźbła zbóż i łodygi innych dojrzałych roślin
- bez względu na gatunek roślin zawiera dużo włókna
- najbardziej wartościowa jest słoma z roślin strączkowych, ale z powodu dużych trudności z
wysuszeniem jej bywa spleśniała
- zwierzęta najchętniej zjadają słomę zbóż jarych (owsianka, jęczmionka)
- ma zastosowanie w żywieniu jedynie koni i przeżuwaczy (młodzież nie powinna jej dostawać)
- słomę należy zadawać na noc, na tzw. zakładkę
- właściwa barwa i połysk słomy świadczą, że jest zdrowa i przydatna do skarmiania
- słoma zebrana w złych warunkach jest ciemna i bez połysku
- słoma spleśniała i porażona grzybami ma szarawo-popielate i ciemne smugi i nadaje się jedynie na
ściółkę
Plewy - odpadki otrzymywane przy omłocie i czyszczeniu ziarna zbóż oraz nasion innych roślin
- stosunkowo największą wartość mają plewy z roślin motylkowych, ze względu na pewną
zawartość białka
- plew z żyta, pszenic ostek i jęczmienia nie nadaje się do skarmiania ze względu na zawartość ostrych
ości, które mogą spowodować zapalenie dziąseł (szczególnie wrażliwe są konie)
- żywienie bydła i trzody chlewnej
Strączyny - pozostałości po wymłóceniu nasion roślin strączkowych
- zarówno plewy jak i strączyny mają większą wartość pokarmową niż słoma i są łatwiej strawne
Zielonki są bogate w węglowodany, białko i włókno, zawierają witaminy, bogate są zwłaszcza w B-karoten, E, kw askorbinowego i wit z gr B. Ubogie są w wit D. Bogate są w zw min, maja często nadmiar białka w stosunku do energii Młode zielonki są dobrze trawione. Cecha charakterystyczna jest duża zawartość wody (70 -85%). Wart pok zależy przede wszystkim od składu chemicznego i strawności poszczególnych składników. Zielonki zawierają również subst szkodliwe dla zwierząt: alkaloidy (wywołują wzdęcia), glukozydy cyjanogenne, kumaryny(nadają gorzki smak), saponiny, estrogeny (duża ilość wpływa niekorzystnie na płodność zwierząt) i taniny. Zwłaszcza białka o dobrej wart biologicznej i wysokiej strawności.
Wieloletnie rośliny motylkowe, dostarczają najbardziej wartościowej zielonki, zw. Gat o wysokiej wart produkcyjnej są koniczyna i lucerna mieszańcowa. Sucha masa kształtuje się w granicach od 11-19%, białko ogólne 2-3,2%, włókno surowe 2,4-5% NEL 0,65-1 MJ/kg.
Lucerna siewna i mieszańcowa. Charakteryzują się duża zawartością wapnia 16g/kg sm, witamin (karotenoidy) oraz wysokim poziomem i różnorodnym zestawem zw min. szybko drewnieje, wywołuje wzdęcia u bydła. Zawiera sm 18,5% ok. 4% białka ogólnego, 6% włókna i 1 NEL w 1 kg. Lucerny zielona lub siano podane przed dojeniem mogą powodować zły smak i zapach mleka. Stosuje się w żywieniu bydła mlecznego do 40 kg dziennie, bydła młodego, koni i źrebaków, trzodę chlewną, owce (matki karmiące). Lucerna zawiera subst estrogenne(kumestrol 6-25mg/kg sm korzystny wpływ to wzrost mleczności krów, wyższymi przyrostami masy i lepszą płodnością samic, niekorzystny wpływ spowodowany wysoka zawartością to poronienia u owiec i bydła oraz obniża płodność
Koniczyna łąkowa(czerwona) zielonka młoda w okresie pączkowania jest bogata w białko zawiera 190-200g/kgsm a mało włókna 210g/kg sm, i 1NEL w 1 kg. Skarmia się nią krowy mleczne od 50 kg, młode bydło, lochy do 10kg, konie, owce, wada jest wywoływanie wzdęć u bydła. Zawiera subst estrogenne, które powodują nieprawidłowy cykl rui, powstawaniem cyst na jajnikach
Koniczyna biała bogata jest w białko wit i zw min nie wywołuje wzdęć, sm 11% białko 2,5% włókno 2,4% 0,65NEL
Koniczyna perska zawiera dużo wody i nie nadaje się na kiszonkę, zawiera dużo białka ok. 20% w sm, mała zawartość włókna. Stosowana w żywieniu krów mlecznych. Mankamentem tej paszy jest nisko poziom sm 100-150g/kg
Seradela pastewna. Zawiera duża białka szybko nie drewnieje, wpływa dodatnio na mleczność krów i % tłuszczu w mleku. Skarmiane są krowy mleczne
Esperaceta siewna wartość pok jest wysok, nie wywołuje wzdęć zawiera dużo białka ok.2 w sm, włókno 4% w sm 0,8 NEL w MJ/kg, sm 14,2%
Nostrzyk biały ma niską wartość paszową mimo wys zawartości białka, szybko drewnieje, może powodować niedobór wit K. Białko ogólne 3% w sm włókno 4% w sm, 1 NEL MJ/kg, sm 15,4
Zielonki z roślin strączkowych cecha jest duża zawartość białka o wys wart biologicznej.
Łubin żółty zawiera najwięcej sm 13,4% i białka2,2% w fazie płaskiego strąka na pędzie głównym, włókno surowe 4,4%, 0,75NEL. Zielonkę używa się w żywieniu krów mlecznych i bydła opasowego, zawiera znikome ilości alkaloidów. Łubin biały zawiera w 1 kg sm 206g białka ogólnego i 0,94JMP, wartość tej zielonki jest wysoka
Bobik zielonka dł nie drewnieje dobra do kiszenia. Zielonka zawiera w 1 kg sm 171g białka ogólnego i ok. 260g włókna surowego
Peluszka charakteryzuje się największa wart pokarmową do fazy płaskiego strąka. W tym okresie zbiera się najwięcej masy, energii i białka, zawiera w 1kg sm śr 175g białka ogólnego i 0,82JPM. Zawartość włókna surowego jest niska do 180g/kgsm
Wyka jara wartość włoka 267g/kg sm
Seradela zielonka z seradeli ma wys wartość pokarmową. Zawiera w suchej masie ok. 180g/kg białka ogólnego, wolno drewnieje i wpływa korzystnie na mleczność krów, nie wywołuje wzdęć i może być stosowana w żywieniu bez ograniczeń, krowy mleczne od 70kg/dziennie. Zawiera % włókna surowego i NEL
Trawy w produkcji polowej stanowią cenne źródło skł pok dla zwierząt. Zawierają dużo białka ogólnego od 100-200/kg sm, niekiedy nawet więcej niż motylkowe. Podstawowa gr skł energet stanowią węglowodany (curry proste, rozpuszczalne w wodzie) występują w różnych ilościach od 30-380g/kg sm. Najmniej wykazuje kupkówka pospolita 30-100g/kg sm, najwięcej życica wielkokwiatowa 110-270g/kg sm. W miarę rozwoju zawartość cukrów rozpuszczalnych maleje, zwiększa się ilość polisacharydy i następuje lignifikacja roślin.
Owies i jęczmień jary pasza zbierana w okresie mloeczno-woskowej dojrzałości charakteryzuje się dużą zawartością dobrze strawnych skl pok i są dobrym mat do kiszenia. Poprawnie zakoszone odznaczają się dobra strawnością ponad 66% i zawartością energii netto ponad 5,5 NEL MJ/kg sm, ilość białka waha się od 80-105g/kg sm. Zboża te zawierają ok. 20% sm białka ogólnego ok. 2%, włókna surowego 6%.
Żyto w okresie początkowego kłoszenia zielonka zawiera około 17%sm i ma wart energet 1 NEL. Ilość białka ogólnego ok. 2%, włókna 5%.
Kukurydza uprawiana na kiszonki. Jest podstawowa pasza w żywieniu bydła opasowego i mlecznego. Z dobrym skutkiem jest ona wykorzystywane do żywienia wszystkich zwierząt w postaci zielonki, kiszonki z całych roślin, kiszonki z rozdrobnionych kolb kukurydzy i jako susz z całych roślin. Kukurydza jest rośliną pastewną której wartość odżywcza zwiększa się wraz z rozwojem rośliny. Wraz ze wzrostem dojrzewania zwiększa się zawartość sm 16-35%, i BAW 35-65%, maleje ilość włókna surowego 30-20%. Sprzątana w okresie mleczno-woskowej dojrzałości jest dobrym mat do produkcji kiszonek i suszu, ta pasza jest dobra lecz niepełnowartościowa. Koncentracja energii jest wysoka 6,6NEL, lecz za niska jest zawartość białka surowego 90-110g/kg sm, wapnia 3-4g/kg sm fosforu1,5-3,0 g/kg sm, 2%siarki i karotenoidów. Ilość skarmianej bydłem kiszonki zależy od zaw sm i waha się od 20-40kg dziennie na szt. Kiszonka i suszem pasie się bydło opasowe,
Zielonki z okopowych i korzeniowych cecha tej paszy jest to ze bywa bardzo zanieczyszczona przez ziemie, zależy to od technologii zbiory. Krowa zjadająca 50 kg takiej paszy pobiera równocześnie 7,5 kg ziemi, starannie zebrane liście buraków razem z główkami zawierają około 150g sm, 152-150g/kg sm białka ogólnego i tylko 120-140g/kg sm włókna surowego, niska zawartość włókna powoduje ze liście buraków oprócz dobrej strawności ok. 80% wyróżniają się delikatną strukturą. Nadmierne dawki buraków mogą powodować zaburzenia w trawieniu i szkodzić na stan zdrowia zwierząt. Liście buraków zawieraj 2-3% kwasu szczawiowego.
Nać marchwi i brukwi mają dobra wartość pok nie zawierają kwasu szczawiowego lecz ich znaczenie w żywieniu jest małe ze względu na małe pow uprawy
Łęty ziemniaczane mogą być zdawane bydłu. Nie są dobrą paszą, zawierają solaninę, łęty ziemniaczane mogą być porażone zarazą ziemniaczana, co może odbić się na organizmie zwierzęcym.
Kapusta pastewna wat pok jest stosunkowo wysoka, zawiera dużą ilość skł pokarmowych dobrze strawnych. Zielonka z kapusty zawiera mało włókna surowego 150-160g/kg sm, jest zasobna w białko 160-170g/kg sm, witaminy i skł mineralne. Zawiera dużo cukrów Jednak ze względu na mała zawartość sm 153g/kg i duża zawartość białka wykorzystuje się ja do zakiszania z innymi paszami (plewami, słoma) kapustę pastewną stasuje się przeważnie do żywienia bydła, zwłaszcza krów mlecznych, od 20-30kg dziennie gdyż zawiera substancje toksyczne szkodliwe dla zwierząt, wpływające niekorzystnie na wartość i jakość mleka. Do tej paszy zwierzęta należy stopniowo przyzwyczajać. Olejki goryczne pobrana w małych ilościach wywierają dodatni wpływ na apetyt, i strawności skł pok paszy dzięki korzystnemu działaniu na mikroflorę przewodu pok. Młode bydło 10-15 kg dziennie, owce do 10 kg.
Słonecznik zielonka ze słonecznika ma małą wart pok zawiera dużo wody 865 g/kg i mało białka 2,2%, szybko drewnieje. Zawiera ok. 13% sm włókno surowe ok3% i 0,64NEL
Rzepak i rzepik ozimy wart pok jest wysoka. Zielonka jest wodnista 100-150g sm i ma niska wart energet. Zawiera dużo białka w suchej masie 180-200g/kg a mało włókna 150-170g/kg, zwłaszcza przed kwitnieniem. Jest dobrze pobierana przez bydło jednak należy zwierzęta stopniowo przyzwyczajać do tej paszy. Zbyt duże dawki mogą ujemnie wpływać na smak mleka. Zawierają subst antyodrzywcze charakterystyczne dla roślin z rodziny krzyżowych.
Okopowe charakteryzują się wysoka produktywnością, dostarczają paszy węglanowej, energetycznej i łatwo strawnej, są dietetyczne. Zaliczamy je do pasz objętościowych soczystych, gdyż zawierają dużo wody 70-90% a mało sm. Zawierają mało włókna 2,5-10% w sm i białka ogólnego 4-12% w sm. Pasze okopowe są pasza uzupełniającą o działaniu dietetycznym.
Ziemniaki – zaw sm waha się od15-35% sr22%. Głównym skł sm jest skrobia. BAW w 80-90% składają się ze skrobi resztę stanowi cukier i inne subst węglowodanowe. Skrobia ziemniaczana składa się z amylozy ok. 20% i amyklopektyny 80%. Ziemniaki zawierają małą ilość tłuszczu ok. 0,1% w świeżej masie, i mała ilość włókna surowego 0,6% w świeżej masie, co decyduje o wysokiej strawności składników zawartych w bulwach. Zawartości białka surowego jest niska i waha się w granicach 6-14% sm. Około połowy białka ogólnego stanowi białko właściwe. Pozostała cz to zw azot niebiałko. Białko ziemniaka (tuberyna) zawiera 5-6% lizyny i od 2-4% aminokwasów siarkowych co wpływa na wysoka wart biologiczną – sr 75%. Ziemniaki zawierają liczne wit z gr B i są bogatym źródłem wit C. Do substancji antyodrzywczych należy solanina (35-220mg/kg) -Powoduje zaburzenia w oddychaniu, zatrucia, wypryski na skórze, poronienia i kulawiznę i inhibitory trypsyny i chymotrypsyny – powodują obniżenie strawności białka. Ziemniaki mogą być stosowane w żywieniu wszystkich gat zwierząt, wykazują wybitne właściwości tuczące. Wyk w żywieniu trzody chlewnej 5-9kg, krowy mleczne do 20 kg w dwóch opasach, dla bydła opasowego od 10-20 kg dziennie. Owce dorosłe do 2 kg, jagnięta 0,5 kg, konie ciężkie 10-12 kg dziennie surowych zaś parowanych do 20 kg.
Buraki zawierają od 8-27% sm w zależności od odmian. Głównym skł sm są BAW których wart waha się od 68-79%,na białko przypada 7-11% na włókno surowe 5-7%, tłuszcz surowy stanowi ok. 1% sm. W korzeniu buraka występują azotany, które mogą być szkodliwe dla przeżuwaczy, występuje również kwas szczawiowy, jabłkowy, cytrynowy, bursztynowy, malonowy i adypidowy. Gł skł węglowodanów jest sacharoza, cukier stanowi od 35-80% sm. Zawartość ligniny wynosi od 1,8-2,38%. wysoki jest natomiast poziom potasu. Skł pok zawarte w burakach cechują się wys strawnością od 55-98%. Wart pok buraków jest wysoka, buraki zaliczane są do paszy wysokoenergetycznych o niskiej zawartości białka, skł min i witamin z wyjątkiem wys zawartości potasu.
buraki pastewne mają mała zaw sm., maja zastosowanie w żywieniu krów mlecznych, wpływają korzystnie na mleczności i zaw białka i tłuszczu w mleku. Dawka żywieniowa wynosi 15-25kg. Buraki podawane w dużych ilościach mogą powodować depresje strawności, mogą powodować kwasicę i obniżenie kwasowości mleka. Owce do 4 kg dziennie na szt, konie 10-15 kg.
Buraki cukrowe mają ograniczone zast ze względu na duża zawartość cukru są lepsze dla trzody chlewnej niż dla bydła. Max dawka dla krowy wynosi do 15 kg w dwóch opasach konie robocze do 15-20kg.
Buraki czerwone zawierają 20,5% sm, 2,7% białka surowego, 1,5% włókna surowego i 14,3% BAW w świeżej masie. Strawność skł pok jest wysoka. Są dobra pasza dla trzody chlewnej.
Marchew zaw sm jest mała i waha się od 11-14% z czego 35-40% przypada na cukier. Białko zawiera ok. 9% w sm. Białko ogólne w 60-70% składa się z białka właściwego, tłuszcz surowy stanowi ok. 1% zaw włókna surowego 9,2% sm. Marchew gromadzi azotany, występują olejki eteryczne. Cennym składnikiem jest karoten gdzie zawartość wynosi 5-310mg/kg. W marchwi wyst również wit B1, B2 kwas nikotynowy, kwas foliowy i pantotenowy. Bogata jest w skł min, a szczególnie wys zawartość potasu i sody. Strawności skł pok jest wysoka, skarmiane mogą być wszystkie zwierzęta: 1kg cielęta, 1-1,5 kg źrebięta, 2-5kg klacze i 1-3 konie sportowe, dla krów mlecznych zaleca się dawkę do 20 kg.
Brukiew zaw sm waha się od 10-14%, wart biologiczna białka jest wysoka i wynosi 70%. W korzeniach wyst duża zawartość wit C 250-300mg/kg świeżej masy, oraz wit B1 0,6mg/kg i wit B2 0,25mg/kg. Brukiew zawiera subst gorczyczne zawierające siarkę, zw te mogą nadawać masłu i mleku nieprzyjemny gorzki smak. Brukwie należy skarmiać po doju. Skł pok są dobrze strawiane. Brukiew jest pasza stosowana w żywieniu przeżuwaczy 20-30kg.
Rzepa zaw sm jest niska i waha się od 9-10%, występują duże ilości azotanów i duża zawartość cukry (cukier gronowy). W miąższu występuje karoten, wit wyst w śladowych ilościach. Skl pok są dobrze trawione, strawność białka wynosi 88-91%. Jest to pasza głównie dla bydła do 40kg dziennie, skarmiać po doju. Owcom można dawać od 2-4kg dziennie na szt.
Słoma zbożowa jest uboga w skł pok szczególnie białko, skrobię, tłuszcz i wit, wart pok jest niska. Słona zawiera dużą ilości włókna surowego. Popiołu jest w słomie zbożowej dużo ale zawiera on głównie krzemionkę i potas, skł niepotrzebne lub szkodliwe, brak jest wapnia i fosforu. Bydło –2-7kg dziennie. Lepszą słomę dają zboża jare niż ozime. Sucha masa słomy waha się śr w granicach 85-86%, białko 3-6%, tłuszcz surowy 1-2% włókno surowe 30-45%, w słomie znajduje się dużo energii brutto, której zwierzęta nie mogą wykorzystać. Dlatego słoma jest preparowana (spryskana ługiem sodowym) gdzie strawność podnosi się z 40do 70%, równocześnie rożnie wart energet do 0,7j.o natomiast strawność białka maleje oprawie do 0.
Słoma z roślin motylkowych ma wyższa wart niż słoma zbożowa, zawiera więcej białka, a mniej włókna, przez co strawność jest wyższa. Słoma z roślin motylkowych działa zatwardzająco, stosowana w żywieniu bydła i owiec. Sucha masa 86% białko wynosi8-13,5% włókno surowe 34-41%
Plewy i strączyny mają podobna wart pok do słomy zbożowej. Wszystkie plewy zawierają dużo włókna a mało wartościowych skł pok.,
Plewy zbożowe sm 86% białko surowe od 3,5-5% włókno surowe 27-40%, jednostki owsiane od 0,17-0,4. Plewy mogą być wyk tylko przez przeżuwacze, skarmia się je najczęściej bydło opasowe i mleczne oraz owce. Krowa mleczna 3-4kg plew, w żywieniu trzody chlewnej plewy zbożowe stosuje się tylko jako pokarm zwiększający balastowość dawki.
Plewy z roślin motylkowych mają wyższa wart niż plewy zbożowe, zawierają więcej białka i wapnie a mniej włókna, są lepiej trawione. Sm 86%, białko surowe 6,5-18,5% sm, włókno surowe 22-36$ sm, jednostki owsiane od 0,35-0,47. Plewy z motylkowych drobnonasiennych mają wysoka wart pokarmową, stanowią cenna paszę, przewyższającą swa wart dobre siano, zawierają w 1 kg od 100-180g białka strawnego. Są cenna pasza w żywieniu przeżuwaczy, trzodzie chlewnej i drobiu. Plewy z motylkowych grubonasiennych mają niższą wat niż plewy z drobnonasiennych zawierają mniej białka a więcej włókna
Buraki pastewne
8-13% Sm/ gł skł Sm jest BAW(gł sacharoza)/ białko nie ma większego znaczenia żywieniowego/ 40-60% białka zw. azotowe niebiałkowe (90% betaina, glutamina), kwas alfa aminomasłowy 0,2 g/kg świeżych buraków, Asp, Ser, Tyr, Leu, Phe, Val, Balanina/ w korzeniu wyst. azotany gł w postaci KNO3(ich ilość od nawożenia azotowego)/ w korzeniu obecny m.in. kw.szczawiowy/ mała ilość saponin/wysoki poziom K/ wysoka strawność zw/ BAW 96-98%, białko 55-62%, wł surowe 73-79%/ wartość pokarmowa wysoka różna dla różnych gat, pasza wysokoenergetyczna, niskobiałkowa
Ziemniaki
15-35% SM/ gł skł skrobia(20% amylozy 80%amylopektyny)/ niska zawar. Tł 0,1% mś/ niska zawar włókna 0,6% w mś i białka 6-14%w Sm/ białko 50% właściwe reszta gł wolne aa ( 5-6%lizyny, 2-4% aa siarkowych= suberyna/ bogate źródło Wit C ok. 1g/ dużo K 2-2,5% Sm/ strawność BAW Ru 85% Su 95% surowe, 98% parowane/ wybitne wł tuczące(dużo skrobi)
Marchew
11-14% sm/ zawiera ok 1% tł surowego w sm(gł olejki eteryczne)/ gromadzi azotany/ gł skł BAW ( zwł cukier 35-40% sm i skrobia15%)/ ł skł karote 3-310mg/kg śre 85mg/kg/ zawiera wit. B1, B2, kw.nikotynowy, pantotenowy, foliowy, Wit C/bogata w skł mineralne(gł K i Na 3,5;1)/wysoka strawność skł pokarmowych/ właściwości dietetyczne i walory smakowe
Buraki
EN: 0,7 MJ EN(Ru)/ 1,5-2,2 MJ EM(Su)/ 1,4-2,0 MJ EM(drób) BS: 110/ WS71/ Ca 2,5-3/ P 1,5-2,5/ Lys 4,4/ met Cys 2,5// Bo mlecza 15-25kg/ bydło 0,4 kg na 100kgmc/ lochy 12kg/ owce 4kg/ Eq 10-15kg
Ziemniaki
EN; 1,4MJ EN (Ru)/ 3,5 MJ EM (Su)/ 3,1 MJ EM (drób)/ BS; 60-140, WS: 6g/kg śm, aa jak wcześniej,/P 2-2,5/Ca 0,5//Su bekonowy 5-6kg, Su szynkowy 7-9kg, maciory 4-8kg/ Ru ml 20kg w 2 odpasach, Ru odpasowe 10-20kg/ Ov 2kg, jagnięta 0,5kg/ Eq surowe 10-12kg, parowane 20kg, 4kg ziem 1kg owsa
Marchew
EN 1,1MJ EN (Ru)/2,2 MJ EM(Su)/ 2,0 MJ EM (drób)/BS 90/ WS 92/Ca 4,5/ P 3/ AA Lys 4,4/ met cys 2,3 //Cielęta 1kg/ żrebieta 1-1,5kg/ klacze 2-5kg sportowe 1-3kg/ kowy ml 20kg/maciory 5-7kg młodzież 1-3kg
Kukurydza
EN 0,9 JPM, 0,8 JPŻ/ BS 14g/kg śm/ WS 48-71g/kg śm/Ca 3-3,5/ P 2-2,5
Trawy
EN 7,5- 8,9JPM , 7,2-8,1 JPŻ, 6,5 MJ EM (Su)/4,4- 5 MJ EM (drób)/ BO 163-204/ Ca 6/ P 3,1
GPS
EN 0,69 JPM, 0,6 JPŻ/ Ca 4/ P 3
Siano z traw
EN 0,61-0,69 JPM, 0,51-0,6 JPŻ/ Ca 5/ P 2,5// Eq robocze 14-16kg, żreb 8-14kg/ bo ml 10-12kg, jałówki 6-10kg, cielęta 3-6kg, opasy 2,5kg, buhaje 6-14kg/ Ov maciorki 2-3kg, jagnięta 2-3 kg/ Su 0,6kg
Słoma
EN 3,1- 3,6 MJ/kg/ BS 31-38/ WS 351-407/ bo 4-5kg/ Eq 3kg/ Ov 0,5kg
Zielonki z traw
EN 6,5MJ/ BO 100-200/ WS 305/Ca 6/ P 3/ lys 7,6, met cys 5,5, tre 8,77, tryp 2,04
Koniczyna czerwona
EN 1-1,22 MJ/kg, 0,75- 0,93 JPM, 0,67-0,88 JPŻ, 1,5 MJ EM (Su) ,0,84 MJ EM (drób)/BS 190-200/ WS 210/Ca 14/ P 3,5/ trp 0,4 ,met cys 0,8, lys 1,6, tre 1,42//bo 40-50kg/ lochy 15kg, tuczniki mniej/Ov i Eq wyjątkowo
Koniczyna biała
NEL 0,6 MJ/ kg/ 1,7 MJ EM (Su)/ 1,11 MJ EM( drób) BS 230, WS 214/ Ca 2/ P 0,43
Lucerna
NEL 5,7 MJ/kg sm/ BO 226/ WS 310/ Ca 16/ P 3/ aa podobne do skł jaja