Kształtowanie bezpiecznych zachowań

uczestników ruchu drogowego

Transport jest jednym z głównych sektorów gospodarki zapewniających zatrudnienie i dobrobyt ludności, lecz coraz częściej jest on jednak kojarzony z potencjalnym zagrożeniem. Bezpieczeństwo ruchu drogowego jest istotnym elementem w mobilności społeczeństwa. Ze wszystkich gałęzi transportu najbardziej niebezpieczny jest właśnie transport drogowy i to on przynosi największe straty wyrażone ilością zabitych: szacuje się, że ponad 90 % wszystkich ofiar śmiertelnych w transporcie ginie w następstwie wypadków drogowych. Co roku w Polsce ginie niewielkie miasteczko, a każdego dnia żniwo śmierci wypadków drogowych w Europie dorównuje katastrofie średniej wielkości samolotu rejsowego.

Tak wiele mówi się o bezpieczeństwie biernym w samochodach oraz o coraz nowocześniej konstruowanych drogach a przecież najważniejszym elementem bezpieczeństwa (czynnego) jest przede wszystkim dobry kierowca, czyli taki, który nie tylko zna przepisy ruchu drogowego i potrafi sprawnie posługiwać się samochodem, ale i jednocześnie jest w stanie trafnie oceniać własne i cudze zachowanie na drodze. Bo odpowiedzialny kierowca musi pamiętać o tym, że nie jest sam na drodze a więc podejmując, jakąkolwiek decyzję wysyła informacje sobie i innym uczestnikom ruchu. Taką informacją może być np.: jazda zygzakiem (pijany, bądź agresywny) lub znacznie szybsza jazda od innych (kierowca chce udowodnić, że wszyscy inni są od niego gorsi a on jest najlepszy).

Niebezpieczne zachowania na drodze

Podłożem takich zachowań jest bardzo często nieuświadomiona potrzeba dowartościowania. Najłatwiej jest ją zrealizować udowadniając sobie i innym, że jest się od nich lepszym. A ponieważ w domu, czy w miejscu pracy jest to niezwykle trudne, (bo otoczenie zna naszą prawdziwą wartość i żadne nasze sztuczki nic w tej ocenie nie zmienią) to pozostaje sytuacja drogowa, w której jesteśmy anonimowi. Najłatwiej pokazać swoja przewagę nad innymi i nad drogą łamiąc zasady ruchu drogowego i zasady współżycia z innymi kierowcami.

Ta skłonność do łamania zasad, które we wszystkich innych środowiskach takich jak dom, szkoła praca itp. obowiązują od lat i są na tyle silne, że większość ludzi wręcz boi się je złamać (słuchamy rodziców, nauczyciela, szefa…) a na ulicy nie obowiązuje.

Stąd wielu, na co dzień spokojnych i bezkonfliktowych ludzi wyjeżdżając na drogę pokazuje, że tutaj nie obowiązują ich żadne zasady a wykorzystując możliwości swojego samochodu mogą pokazać swoją (pozorną) przewagę nad innymi ludźmi.

Badania wskazują, że najczęściej wypadki spowodowane są tym, że kierowcy mają mylne wrażenie, o swojej wyjątkowej sprawności za kierownicą, co pozwala im łamać przepisy, bo zawsze sobie poradzą. Na takie zachowanie szczególnie narażeni są kierowcy poniżej 25. roku życia, w fazie nie do końca ukształtowanego samokrytycyzmu, czyli ci którzy nie mają możliwości pełnej kontroli nad sobą oraz prawidłowej samooceny, co powoduje podejmowanie niebezpiecznych zachowań na drodze. Bo wypadki powstają nie dlatego, że kierowcy nie potrafią jeździć, tylko dlatego, że są głęboko przekonani, że jeżdżą wyśmienicie.

Co mogło by przyczynić się do zredukowania zagrożenia na drogach ?

Pierwszym krokiem, jaki powinno się podjąć jest zmieniony sposób edukacji, a w zasadzie uzupełniony o elementy psychologii. Nie podlega wątpliwości, że każdy przyszły kierowca musi nie tylko nauczyć się „posługiwać” samochodem i znać zasady i przepisy ruchu drogowego, ale również mieć wiedzę o pułapkach, jakie sam na siebie zastawia i jakie inni na niego zastawiają, czyli wiedzę o strukturze swojej osobowości oraz o psychologii ruchu drogowego.

Rozpocząć trzeba od szkolenia instruktorów, którzy bardzo często są pierwszą osobą, która może wpłynąć na zachowanie przyszłego kierowcy i wymagać od niego po przez pokazanie i objaśnienie jak powinny wyglądać relacje miedzy ludzkie, bo przecież tym jest właśnie ruch drogowy. Instruktor powinien pokazywać jak ważna jest każda decyzja za kierownicą i że nie ma decyzji nieistotnych. Szkoleniowiec, jako pierwszy może wpoić młodemu kandydatowi, że nie warto „cwaniakować” za kierownicą i udowadniać innym swoją „wyższość”.

Ponadto kurs teoretyczny powinien być uzupełniony o diagnozę kandydata na kierowcę, który ma prawo wiedzieć, jakie są jego słabe i mocne strony. Cześć kursu teoretycznego (ok. 4- 6 godz.) powinna być poświęcona ludzkim słabościom, mechanizmom sterującym zachowaniami człowieka, w tym sposobami reagowania na stres, jak i wyjaśnianiu, dlaczego i u kogo występuje potrzeba dowartościowania (np. brak akceptacji środowiska, niedocenienie zawodowe, konflikty w domu itd.).

Zajęcia takie powinny być bardzo precyzyjnie przygotowane, opisane w minutowym scenariuszu i prowadzone przez profesjonalistów. Nie może to być słuszny, ale nudny wykład. Zajęcia takie maja mieć pozór zabawy niech np. kobiety (kandydatki na kierowców) napiszą, czemu ich zdaniem są lepsze w ruchu drogowym od mężczyzn, a mężczyźni niech wymienią swoje zalety za kierownicą, następnie niech wymienią wady płci przeciwnej. Nie chodzi o zanudzenie kolejnym obowiązkowym wykładem, lecz o ułatwienie poznawania siebie oraz innych (przyszłych uczestników ruchu).

Kierowca rozumiejąc swoje zachowania potrafi je lepiej kontrolować, a jednocześnie uczy się szacunku dla siebie i innych. Ponadto osoby po takim szkoleniu znacznie łatwiej zdają egzamin na prawo jazdy.

BĘDĄC PIESZYM NALEŻY WIEDZIEĆ, ŻE:

1. W spotkaniu z pojazdem nie mam szans a mój ból i moje cierpienie może być wielkie.

Nie liczę na odszkodowanie, bo:

• ON może nie mieć ubezpieczenia,

• ON może być nietrzeźwy a wtedy zakład ubezpieczeniowy nie odpowiada,

• ON może mieć świadków, "plecy i kasę", z czego może wyniknąć nasza wina i trzeba będzie jeszcze koszty uszkodzenia pojazdu z własnej kieszeni pokryć.

2. Pierwszeństwo mam na przejściu dla pieszych ale nie korzystam z pierwszeństwa, jeśli nie mam co do tego pewności. Stojąc na chodniku nie mam pierwszeństwa.

3. Zbliżając się do przejścia obserwuję drogę (lewa, prawa, lewa) przez obrót głowy i tułowia też jeśli pole widzenia mam ograniczone okularami, kapturami itp. Mam widzieć i być widzianym.

4. Nie wchodzę pod nadjeżdżający pojazd - ON mnie może nie widzieć (m.in. martwe strefy samochodu, zaparowana szyba, warunki oświetlenia itp.), ON może w porę się nie zatrzymać ze względu na śliską jezdnię, czas reakcji, sprawność pojazdu...

5. Korzystam tylko z przejść oznakowanych jeśli jestem do 100 m od takiego przejścia.

6. Przechodzę przez jezdnię równym spokojnym krokiem, prostopadle do osi drogi, nie przebiegam.

7. Przy sygnalizacji świetlnej wchodzę dopiero jak mam sygnał zielony i pojazdy się zatrzymały.

8. Przy złej widoczności ustępuję pierwszeństwa pojazdom wszędzie - ONI mnie nie widzą.

9. Nie wychodzę zza niewidocznej przeszkody - czym większe oddalenie od przeszkody moje pole widzenia będzie większe.

10. Uważam na zachowanie pojazdów, dziury, kałuże, leżące i spadające z pojazdów przedmioty na jezdni.

CZYTELNA JAZDA

CZYTELNA JAZDA to taki sposób zachowania się na drodze, przy którym wszyscy uczestnicy ruchu drogowego są pewni naszego prawidłowego działania.

1. PASAŻEROWIE - nie mają obawy, że w porę się nie zatrzymamy (dwustopniowe hamowanie - najpierw mocniej stosownie do sytuacji a następnie łagodne i spokojne dojechanie do miejsca ostatniego zatrzymania).

2. PIESZY - w przypadku braku pewności zatrzyma się, przyspieszy lub zwolni kroku a wtedy jest nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu.

Pieszy ma pierwszeństwo przed pojazdem na swojej drodze (drogi dla pieszych, chodniki, przejścia dla pieszych, place, jezdnie w strefie zamieszkania) oraz mamy obowiązek ustępować pierwszeństwa pieszemu na jezdni przechodzącemu w obrębie skrzyżowania, jeśli skręcamy w lewo czy też w prawo.