Chrząstka – rodzaj tk łącznej, powstaje z mezenchymy

OCHRZĘSTNA- tkanka łączna właściwa włóknista, pokrywa chrząstkę, nie pokrywa pow stawowych i chrząstki włóknistej, błona zbudowana z tkan łącznej zbitej zawiera na granicy z chrząstką sieć naczyń i kom które mogą się różnicować w chrzęstne

CHONDROCYT- mniejsze na obwodzie, większe w środku1 lub 2 pęcherzykowate jądra, dobrze rozwinięta RER, AG, liczne mitochondria, leżą w jamkach istoty międzykomórkowej pojedynczo lub w grupach izogenicznych, syntetyzują i wydzielają tropokolagen typ II, glikozaminoglikany GAG i białka wydzielane następnie jako proteoglikany, regulowane przez hormonypobudzające: somatomedyna C (IGF I), hormon wzrostu, testosteron, tyroksyna i hamujące: kortyzon i estrogeny

chondronektyna- mocuje kom do podłoża

SZKLISTA- najczęstsza, pow stawowe przegroda nosa, chrząstka tarczowata, ściana górnych dróg oddech, oskrzeli, dośrodkowe części żeber, w okr płodowym tworzy modele chrzestne przyszłych kości, kolagen ok. 40% włókna kolagenowe IItypu związane z agregatami proteoglikanów co decyduje o trwałości chrząstki, włókna na ogół nieregularnie ułoż, tropokolagen u młodych:istota zasadochł wytwarza włókna kolagen cieńsze do 150nm u starszych: kwasochł bo więcej kolagenu włókna kol grubsze do ok. 1 μm

Istota podstawna : zasadochłonna metachromatyczna dużo SO4 (błękitnym na czerwono) zawiera: proteoglikany i kw hialuronowy tworzą olbrzymie kompleksy przestrzenne, wiążą dużo H2O dzięki resztom sacharydowym siarczanów chondroityny i keratanu

1. wzrost śródchrzęstny- odbywa się wewnątrz chrząstki, biorą w nim udział chondroblasty, które dzielą się, wytwarzają nowy kolagen i nowe proteoglikany

2. odkładanie chrząstki- (u dorosłych)od zewnątrz, współudział kom wew warstwy ochrzęstnej, które dzieląc się rozpoczynają syntezę kolagenu typu 2 i proteoglikanów

SPREŻYSTA- chondrocyty w jamkach, istota podstawowa budowa o budowie podobnej do chrząstki szklistej, głównie włókna cienkie i sprężyste, wybarwiają się rezorcyną lub orceiną, wł kolagen zbudowane z kolagenu typu II w niewielkiej ilości, podatna na zginanie występują w: małżowinie usznej, przewodzie słuchowym zewn, trąbce słuchowej, nagłośni, wyrostku głosowym chrząstki nalewkowatej, chrząstce rożkowatej, mniejszego kalibru oskrzelach

WŁÓKNISTA- zawiera liczne włókna kolagen typ I układające się w równoległe pęczki które otaczają chondrocyty i jamki chrzęstne ułożone w szeregach, istota podstawowa utworz przez równe ilości siarczanu chondroityny i siarczanu dermatanu, występuje w: miejscach niektórych połączeń ścięgien i więzadeł z kośćmi, krążkach międzykręgowych i stawowych żuchwy, obojczyka, spojeniu łonowym, więzadle obrączkowo- ramiennym

DYSK MIĘDZYKRĘG: obwodowo pierścień włóknisty z chrząstki włókn(w tylnej cz mniej wł kolagen), centralnie jądro miażdżyste z tk łącz, która ma niewiele kom a w półpłynnej istocie międzykom jest kwas hialuronowy i włókna z kolagenu typu II, dysk styka się z warstwą chrząstki szklistej kręgów,

TK KOSTNA- rodzaj tk łącznej, w istocie podstawowej są sole mineralne, magazyn jonów Ca 2+, fosforanowych, skład: kom- osteoblas osteocy osteokl (5% masy) istota międzykom: część organ -osteoid(25%), część nieorgan- sole min (60-70%)

OSTEOBLASTY- k. kościotwórcze powstają z kom mezenchymatycz ze szpiku- 20-30μm wytwarzają składn organ istoty międzykow, są na pow powstającej kości tworzą jednolitą błonę kom niedopuszczającą komórek kościogubnych-osteoklastów, okrągłe jądra, zasadochłonna cytoplazma bogatą w RER, liczne wypustki cytoplazmatyczne którymi się łączą, połączenia typu neksus między wypustkami zapewniają łatwy transport jonów i zw. chem., na powierzchni glikoproteina RANKL która może łączyć się z glikoprot RANK na pow prekursorów osteoklastów i pobudzać ich różnicowanie, budowa biegunowa(pęcherzyki wydzielnicze, AG, RER, skier ku kości) syntezują i wydzielają: kolagen typ I i proteoglikany (gdy nie tworzą istoty są płaskie a ich jądra wydłużają się) wydzielają też białka początkujące i regulujące proces mineralizacji: osteonektynę osteokalcynę, hydrolazy- kolagenazę, białko- osteoprotegrynę, która wiąże się z glikoproteiną RANKL i zapobiega kontaktowi osteoblast- osteoklast, hamuje to różnicowanie prekursorów osteoklastów i stabilizuje minerał kości oraz reguluje procesy modelowania, wpływa hamująco na wapnienie naczyń,O. uwalniają też prostaglandynę PGE2 czynność regul przez grucz przytarczyczne- pharathorm i Wit D3 (receptory na pow i w jądrach)

Niszczą kość przez: 1. Wydzielanie hydrolaz 2. Wiązanie z receptorami swojej pow Wit D3 i parathormonu który zwiększa stęż Ca2+ we krwi 3. Uwalnianie prostaglandyny PGE2, co aktywuje osteoklasty

OSTEOCYTY- osteoblasty otoczone zmineralizowaną istotą międzykom. mineral nie podlega najbliższa okolica ciała osteoblastu i jego wypustek cytoplazmatycznych w ten sposób powstają jamki kostne w których są osteocyty i kanaliki kostne z wypustkami osteocytów, wymiana subst odżywczych i metabolitów odbywa się przez wypustki cytoplazmatyczne (ok 15 kom) młode mają strukturę podobną do osteoblastów nie mają jednak biegunowości ułożenia cytoplazmy, dojrzałe są płaskie a jądra mają zbitą chromatynę, pęcherz wydziel +ap golg + szorstka = słabo rozwinięte

OSTEOKLASTY- kościogubne- rodzaj makrofagów wyw się ze szpiku, funkcja to niszczenie kości, duże owalne kom wielojądrowe, kwasochł cytoplazmę, Ø do 100μm, powstają z 1-jądrowych prekursorów które mają glikoproteinę RANK, która może łączyć się z glikoproteiną RANKL osteoblastów co pobudza syntezę czynnika transkrypcju c-Fos który wzbudza transkrypcję genów potrzebnych do różnicow i aktyw o., prekursory o. mogą też same regulować swoje różnicowanie, o. powstają przez fuzję 5-10 kom prekurs osteoklast, Wit D3 pobudza fuzję, są najczęściej na pow kości w zatokach erozyjnych (lacunae Howshipi) czasami nad osteoblastami lub innymi o., czynny ma liczne wypust cytoplazm do kości tworzące rąbek, w cytopl szczeg obficie lizos, mitoch, polirybos, rozw AG i słabo rozw RER, wydziel: enzymy hydrolazy rozkład org skład kości i fagocytują je, pompują do otoczenia H+ i Cl- co zakwasza i usuwa mineral z kości czynność nasila się pod wpł cytokin od limfocyt T i po połączeniu RANK z RANKL osteoblastów

Mają na pow receptory dla kalcytoniny (h.tarczycy) który po związaniu unieczynnia o.

ISTOTA MIĘDZYK kości: 1.osteoid- cz organiczna, skład: włókna kolagen i organiczna subst bezpos. włókna kolag- są zbudow z kolagenu typu I który stanowi do 80%masy organ skład, kolag syntezowany jest w osteobl i wydzielany na zew gdzie ulega precypitacji do włókienek Ø 80nm które łączą się ze sobą tworząc włókna Ø2-8μm które wchodzą w skład beleczek kostnych.

organ subst bezpost - głównie białka niekolage 15-20% skł org (osteonektyna, osteokalcyna, peptydy)

porteoglikany- składnik org sub bezp, czast skład się z łańcuchów białk od któr odchodz glikozaminoglikany

2.subst nieorgan- 60-70% masy tkanki, krystaliczny minerał hydroksyapatyt Ca10(PO4)6(OH)2 jego grupy OH mogą być częściowo zastępowane grupami węglanowymi, cytrynianowymi, magnezem, fluorem, H. występuje w postaci małych kryształk 10x15nm, u dorosłych fosforan wapnia może także występować jako bezpostaciowy bruszyt(CaHPO4 2H2O) wyst szczególnie obficie w kościach płodowych

TK KOSTNA GRUBOWŁ- splotowata pierwsza pojawia się w rozwoju kości w ż płodowym i okr ż. pozapłod, u dorosłego w miejscu przyczepu ścięgien do kości, w wyrostkach zębodoł, błędniku kost, szwach czaszki, podczas reperacji, pojawia się w wielu chorobach kości, jest w niej stosunkowo wiele osteocytów i osteoidu, charakterystyczne włókna kolagen w grubych pęczkach o nieregul przebiegu

TKANKA DROBNOWŁÓK- blaszkowata, dojrzała forma tk kost ,wchodzi w skład kości długich i płaskich, zbudowana z blaszek kost 3-7μm w których skład wchodzą pojedyncze włókna kolagen typ I 1-4μm ponadto w blaszkach jest osteoid i minerał kości

-> K.GĄBCZASTA z blaszek tworzących zazwyczaj beleczki, przestrzeń pomiędzy beleczk wypełnia szpik, znajduje się w nasadach i przynasadach kości długich i wypełnia wnętrze kości płaskich, w jamkach kostnych w belecz leżą osteocyty z wypustk, na pow beleczek mogą być nieliczne osteoblasty i osteoklasty

-> K.ZBITA z blaszek kost które wypełniają objętość tkanki co powod dużą wytrzym na dział sił mechan, wchodzi w skład zewn warstw k. płask i jest w trzonach k.długich

-->OSTEON- system Haversa- podst skład struktur i czynność tk kost zbitej, układ 4-20( zwykle 6lub mniej) rurkowatych blaszek kostnych leżących jedna w drugiej- blaszki systemowe 3-7um, linia cementowa-najb zewn warstwa osteonu bez kanal kost, uboga we wł kolagen, w środ osteonu kanał Haversa- Ø ok. 50 um najczęściej ma naczynie włosow i nerw, naczynia różnych osteonów łączą się ze sobą dzięki bocznym odgałęzieniom biegnącym w poprzek k zbitej w kanałach Volkmana

OKOSTNA-pokrywa zewn pow kości oprócz stawów, pełni funkcje odżywcze dla kości i szpiku, jej kom wraz z kom śródkost mogą się przekształ i przebudow i reperować kość, zbudow z tkanki łącz właściwej układającej się w 2 warstwy: zewn z wieloma włókn kolagen i małą iloś kom oraz wewn zawieraj dużo kom a wśród nich kom macierzyste. >>Liczne włókna kolag przenik z okostnej i wtapiają się w całość jako włókna Sharpeya umacniają one położenie okostnej, w okostnej dużo naczyń krwionoś i nerwów,

ŚRÓDKOSTNA- pokrywa wew pow kości, kom podobne do nabłonka przylegające do siebie tworza 1warstwową błonę która pokrywa beleczki kostne od strony jamy szpiku, w skład kom macierzyste które mogą stawać się kom zrębu szpiku mającymi zdolność do podziału, regulują wytwarzanie kom krwi i są źródłem osteoblastów, udział w reperacji i przebudowie kości

KOŚCIOTWORZENIE- 1. na podłożu (błoniastym) tkanki łącznej właściwej (mezenchymatycznej)- (czaszka twarz częsciowo łopatka i obojczyk) kom zaczynają wydzielać kolagen typu I i proteoglikany stając się osteoblastami- tak powstaje osteoid- org składnik istot międzykom kości, jednocześnie kom wydzielają do otoczenia osteonektynę i osteokalcynę.

->Osteonektyna- fosfoglikoproteina łącząca się z kolag typu I co powoduje odkładanie się soli wapnia i wiąże kryształy hydroksyapatytu

->Osteokalcyna- inaczej białko Gla, zawiera kw γ-karboksyglutaminowy, wiąże Ca2+ dostarczając substrat do wytwarzania soli wapnia. Synteza O. zależy od Wit D3, Wit K (udział Wit w kościotworzeniu)

Mineralizacja osteoidu: w kościach płodu rozpoczyna się od odkładania bezpostaciowego fosforanu wapnia we włókienkach kolagenowych, potem zwiększenie stęż osteokalcyny i osteonektyny i formowanie kryształów hydroksyapatytu, osteoblasty są otaczane istotą międzykom i zamieniają się w osteocyty leżące w jamkach, powstają pierwsze beleczki kostne z kości grubowłóknistej, wewnątrz beleczek osteocyty, na zew osteoblasty, beleczki powiekszają się i zlewają tworząc grubowłóknistą kość splotowatą, która jest przed urodzeniem niszczona przez osteoklasty a na jej miejsce powstaje blaszka kości drobnowłóknistej

śródkoście- między zew częś kości płaskiej zbitej, nieregularnie ułożone blaszki kostne między którymi dużo jamek szpikowych

2. na podłożu chrząstki-(wszystkie kości długie z wyjątkiem obojczyka) rozpoczyna się w trzonie zawiązka chrzęstnego kości pod ochrzęstną – w chrząstce szklistej uformow na kształt kości długiej,

kom mezench> osteoblasty> pierwsze beleczki k grubowł układające się w mankiet dookoła trzonu(jest to wynik kości otworzenia na podłożu tk mezenchyma z ochrzęstnej)>chrząstka ulega hipertrofii, degeneracji, a istota podst. Częściowo się rozkłada co powiększa jamki chrzęstne>między jamkami wapnienie dzięki chondrokalcynie> w ochrzestną wnikają kom mezenchyma i naczynia(pęczek naczyniowo-komórkowy)> w środku pojawiają się też chondroblasty które robią przestrzeń> pojawiają się osteoblasty które zaczynają tworzyć kość>powstają beleczki k grubowł- punkt kostnienia pierwotny > wzrost zawiązka na długość (kom cz przynasadowej – podziały pobudza hormon wątroby – somatomedyna C czyli IGF I )> wzrost zawiązka na szerokość (niszczenie wew pow mankietu i odkładanie kości na zew pow)> punkty kostnienia wtórne w nasadach (postępuje promieniście bez mankietu kostnego)>

Kolejno strefy płytki nasadowej: 1.kość i jama szpik wtórn pkt kostnienia 2. Chrząstki spoczynkowej(obwodowo)3. Kom proliferujących chrząstki 4. Dużych kom hipertroficznych 5. Kom degenerujących 6. Wapnienia i wytwarzania kości

Pobudzanie wzrostu kości:hormon wzrostu STH, somatomedyna C czyli IGF I