TESTY ODDECHOWE - SPIROMETRIA

Na czym polega badanie spirometryczne?

Spirometr ma za zadanie zmierzenie zarówno objętości jak i szybkości wydmuchiwanego powietrza z płuc. Są tak skonstruowane, że pomiar jest przedstawiany jako wykres graficzny w przedziale czasowym. Taki wykres nazywa się - spirogram. Najważniejszą informacją uzyskiwaną ze spirometrii jest wartość przepływu oraz objętość powietrza wydmuchiwanego w pierwszej sekundzie forsownego wydechu w skrócie FEV1. Osoby zdrowe wydychają w tym czasie ponad 70% swej całkowitej pojemności życiowej płuc (VC), natomiast wartość ta dla pacjentów chorujących na astmę wynosi często 50%, a czasami nawet tylko 20% pojemności życiowej płuc. Tak, więc stopień zmniejszenia objętości powietrza wydmuchiwanej w pierwszej sekundzie forsownego wydechu (FEV1), (wobec normy dla zdrowego człowieka) określa skalę zwężenia dróg oddechowych. Wynik tego pomiaru, jako procent tzw. wartości należnej, obliczany jest automatycznie przez spirometr dla każdego pacjenta. Wykonując testy oddechowe należy pamiętać o fizjologicznej zależności parametrów mierzonych od płci, budowy i wieku pacjentów. Przykładowo, ludzie wysocy mają większe rozmiary płuc, a zatem i większą pojemność życiową (VC), niż osoby niskie. Mężczyźni mają większe płuca, niż kobiety. Wreszcie płuca osiągają największą pojemność we wczesnej dorosłości - późnej ich pojemność życiowa stale maleje. Wszystkie te cechy osoby badanej są odpowiednio uwzględnione przez lekarza interpretującego wyniki, jako ich korekta.

Co oznacza termin pojemność życiowa płuc?

Całkowitą objętość powietrza, jaką się wydmuchuje z płuc - po wzięciu maksymalnego oddechu - określamy mianem pojemności życiowej - VC (ang. vital capacity).

Jak inaczej nazywamy objętość powietrza wydmuchiwaną w pierwszej sekundzie forsownego wydechu?

Objętość powietrza wydmuchana w pierwszej sekundzie - to tzw. nasilona objętość wydechowa pierwszosekundowa - określana skrótem zaczerpniętym z języka angielskiego: FEV1.

Czy możemy zastąpić pomiar spirometryczny - pomiarem pikflometrem?

Wartości obu pomiarów są bardzo zbliżone. Jednak ocena pikflometrem - tj. wartość szczytowego przepływu wydechowego (PEF) nie jest równoważna wskaźnikowi FEV1, tj. natężonej pierwszosekundowej objętości wydechowej. Każda z tych ocen ma równie ważne miejsce w rozpoznaniu i ocenie przebiegu astmy. Spirometria wraz z pomiarem FEV1, ze względu na ograniczoną dostępność i wysoki koszt badania, służą głównie do wykrywania i okresowej, głównie lekarskiej, kontroli astmy. Natomiast pomiar PEF, oparty na użyciu prostego i względnie taniego pikflometru, doskonale nadaje się do przewlekłego domowego monitorowania przebiegu choroby, jak też do wstępnego rozpoznania astmy. Jednym słowem jest niezastąpionym urządzeniem w domowej samokontroli choroby.

SPIROMETRIA

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA: Badanie polega na pomiarze objętości powietrza przesuwającego się z lub do układu oddechowego podczas oddychania (cyklu oddechowego). Pomiary spirometryczne uzyskiwane są za pomocą specjalnych aparatów (spirometrów, spirografów) połączonych zwykle z komputerem i dostarczają danych diagnostycznych o ilości oraz stanie czynnościowym miąższu płucnego. W celu oceny ilości czynnego miąższu w każdym płucu z osobna, lub nawet w poszczególnych płatach płuc, wykonuje się niekiedy pomiary za pomocą bronchospirometru. Do tego rodzaju badania spirometrycznego używa się odpowiednich cewników wprowadzanych do poszczególnych oskrzeli, które odseparowują powietrze oddechowe z jednego płuca czy płata płucnego. Niekiedy badanie spirometryczne uzupełnia się próbami wysiłkowymi lub farmakologicznymi. Badanie wysiłkowe wykonuje się za pomocą ergometru rowerowego lub ruchomej bieżni. Próby farmakologiczne polegają na wykonaniu pomiarów spirometrycznych po podaniu leków w aerozolu, które kurczą lub rozszerzają oskrzela; umożliwia to ocenę wrażliwości błony mięśniowej oskrzeli na poszczególne leki. Można także stosować "testy prowokacyjne", polegające na podaniu inhalacyjnie podejrzanego alergenu (substancji prowokującej napad astmatyczny) i spirometryczną rejestrację przebiegu ewentualnego ataku astmatycznego.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?: Badanie służy ocenie wydolności oddechowej człowieka. Badanie spirometryczne ma określić pojemność zawartych w płucach gazów i dać informację o sprawności wentylacyjnej układu oddechowego. Ma ono także za zadanie określenie szybkości i objętości wymiany gazowej w płucach.

Połączenie badania z próbą wysiłkową pozwala ocenić wydolność zarówno oddechową, jak i krążeniową. Badanie to wykonuje się u ludzi ze schorzeniami oddechowo-krążeniowymi, ale również celem dokonania ekspertyzy w zawodowych chorobach płuc. Wykonanie próby u ludzi zdrowych może być użyteczne w ocenie ich przydatności do pracy w określonych zawodach, lub uprawiania sportów.

Połączenie badania spirometrycznego z próbą farmakologiczną pomocne jest w ustaleniu rozpoznania choroby, np. u większości chorych na astmę oskrzelową występuje nadwrażliwość na leki wywołujące skurcz oskrzeli. Badanie to umożliwia również dobór odpowiedniego leku przy astmie napadowej lub stałej (przewlekłe zapalenie oskrzeli).

Spirometryczna próba prowokacyjna z domniemanym alergenem dostarcza dowodów określających, które substancje są odpowiedzialne za objawy chorobowe dróg oddechowych.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA: Choroby układu oddechowego. Operacje na miąższu płucnym. Monitorowanie leczenia chorób płuc. Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA: Nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań.

OPIS BADANIA: W czasie badania pacjent oddycha poprzez ustnik połączony specjalną rurką z aparatem spirometrycznym. Często pacjentowi zakłada się odpowiedni zacisk na nos, który zapewnia, że powietrze oddechowe w całości przechodzi przez ustnik. Przed przystąpieniem do właściwych pomiarów spirometrycznych chory powinien wykonać kilka głębokich oddechów. Kolejna czynność to wzięcie bardzo głębokiego wdechu i po przyłożeniu szczelnie ustnika do ust, jak najszybsze wydmuchnięcie do aparatu całego zapasu powietrza zawartego w płucach. Dalsze ruchy oddechowe wykonywane są zgodnie z poleceniami osoby wykonującej badanie.

W czasie wykonywania pomiarów na ekranie monitora spirografu wyświetlają się wartości poszczególnych parametrów, m.in. VC - pojemność życiowa, FEV - nasilona objętość wydechowa pierwszosekundowa. Pierwsza z nich obrazuje pojemność płuc w czasie głębokiego wdechu, druga - objętość powietrza wydychanego w czasie maksymalnie nasilonego i szybkiego wydechu (obie te wartości obrazują pośrednio możliwości adaptacji oddechowej chorego po usunięciu płuca). W badaniu bronchospirometrycznym właściwe pomiary spirometryczne są poprzedzone bronchoskopią (patrz "Bronchoskopia"). Próbę wysiłkową przeprowadza się wykonując pomiary u pacjenta w ruchu na ergometrze rowerowym lub ruchomej bieżni. W próbie farmakologicznej badany przyjmuje poprzez wdychanie (wziewnie) lek, w próbie prowokacyjnej domniemany alergen, a następnie wykonuje się pomiary spirometryczne.

Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z podaniem wartości liczbowych badanych parametrów, niekiedy z dołączonymi wykresami.

Badanie trwa zwykle kilka minut

TESTY ODDECHOWE - SPIROMETRIA

Na czym polega badanie spirometryczne?

Spirometr ma za zadanie zmierzenie zarówno objętości jak i szybkości wydmuchiwanego powietrza z płuc. Są tak skonstruowane, że pomiar jest przedstawiany jako wykres graficzny w przedziale czasowym. Taki wykres nazywa się - spirogram. Najważniejszą informacją uzyskiwaną ze spirometrii jest wartość przepływu oraz objętość powietrza wydmuchiwanego w pierwszej sekundzie forsownego wydechu w skrócie FEV1. Osoby zdrowe wydychają w tym czasie ponad 70% swej całkowitej pojemności życiowej płuc (VC), natomiast wartość ta dla pacjentów chorujących na astmę wynosi często 50%, a czasami nawet tylko 20% pojemności życiowej płuc. Tak, więc stopień zmniejszenia objętości powietrza wydmuchiwanej w pierwszej sekundzie forsownego wydechu (FEV1), (wobec normy dla zdrowego człowieka) określa skalę zwężenia dróg oddechowych. Wynik tego pomiaru, jako procent tzw. wartości należnej, obliczany jest automatycznie przez spirometr dla każdego pacjenta. Wykonując testy oddechowe należy pamiętać o fizjologicznej zależności parametrów mierzonych od płci, budowy i wieku pacjentów. Przykładowo, ludzie wysocy mają większe rozmiary płuc, a zatem i większą pojemność życiową (VC), niż osoby niskie. Mężczyźni mają większe płuca, niż kobiety. Wreszcie płuca osiągają największą pojemność we wczesnej dorosłości - późnej ich pojemność życiowa stale maleje. Wszystkie te cechy osoby badanej są odpowiednio uwzględnione przez lekarza interpretującego wyniki, jako ich korekta.

Co oznacza termin pojemność życiowa płuc?

Całkowitą objętość powietrza, jaką się wydmuchuje z płuc - po wzięciu maksymalnego oddechu - określamy mianem pojemności życiowej - VC (ang. vital capacity).

Jak inaczej nazywamy objętość powietrza wydmuchiwaną w pierwszej sekundzie forsownego wydechu?

Objętość powietrza wydmuchana w pierwszej sekundzie - to tzw. nasilona objętość wydechowa pierwszosekundowa - określana skrótem zaczerpniętym z języka angielskiego: FEV1.

Czy możemy zastąpić pomiar spirometryczny - pomiarem pikflometrem?

Wartości obu pomiarów są bardzo zbliżone. Jednak ocena pikflometrem - tj. wartość szczytowego przepływu wydechowego (PEF) nie jest równoważna wskaźnikowi FEV1, tj. natężonej pierwszosekundowej objętości wydechowej. Każda z tych ocen ma równie ważne miejsce w rozpoznaniu i ocenie przebiegu astmy. Spirometria wraz z pomiarem FEV1, ze względu na ograniczoną dostępność i wysoki koszt badania, służą głównie do wykrywania i okresowej, głównie lekarskiej, kontroli astmy. Natomiast pomiar PEF, oparty na użyciu prostego i względnie taniego pikflometru, doskonale nadaje się do przewlekłego domowego monitorowania przebiegu choroby, jak też do wstępnego rozpoznania astmy. Jednym słowem jest niezastąpionym urządzeniem w domowej samokontroli choroby.

Metoda spirometryczna umożliwia pomiar oraz zapis objętości i szybkości przepływu powietrza przesuwającego się z lub do układu oddechowego. Występuje więc pojęcie objętości (z jęz. angielskiego V – volume) dla ilości powietrza, które – z fizjologicznego punktu widzenia – stanowi pewną niepodzielną całość oraz pojęcie pojemności (z jęz. angielskiego C – capacity) dla sumy dwóch lub więcej objętości. (W Polsce używa się angielskich skrótów nazw zmiennych mierzonych podczas spirometrii.)

Pomiar objętości i pojemności płuc można przeprowadzić w warunkach statycznych i dynamicznych.

Parametry spirometrii klasycznej – statycznej. Objętości płuc mierzone w warunkach statycznych odzwierciedlają własności sprężyste płuc i ściany klatki piersiowej: VC (Vital Capacity) – pojemność życiowa, czyli objętość powietrza wydychanego w czasie maksymalnego powolnego wydechu wykonanego po maksymalnym wdechu. Jest to tzw. pojemność życiowa wydechowa (VCEX). Jeżeli pacjent wykona po maksymalnym wydechu najgłębszy wdech to uzyskamy pomiar pojemności życiowej wdechowej (VCIN); IC (Inspiratory Capacity) – pojemność wdechowa; objętość powietrza wdychana podczas maksymalnego wdechu rozpoczynającego się po wykonaniu spokojnego wydechu; TV (Tidal Volume) – objętość oddechowa; objętość powietrza wdychanego lub wydychanego w czasie spokojnego oddychania; ERV (Expiratory Reserve Volume) – wydechowa objętość zapasowa; objętość powietrza możliwa do wydechu po zakończeniu spokojnego wydechu; IRV (Inspiratory Reserve Volume) – wdechowa objętość zapasowa; objętość powietrza możliwa do wprowadzania do płuc w czasie maksymalnego wdechu po zakończeniu spokojnego wdechu (ryc. 1).

Ryc. 1. Podstawowe objętości i pojemności płuc (opis i wyjaśnienie skrótów w tekście).

Parametry spirometrii dynamicznej. Objętości płuc mierzone w warunkach dynamicznych odzwierciedlają stan dróg oddechowych. FVC (Forced Vital Capacity) – natężona pojemność życiowa płuc; pojemność mierzona w czasie gwałtownego wydechu poprzedzonego maksymalnym wdechem. FEV1 (Forced Expiratory Volume in one second) – natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa; objętość powietrza wydychanego w pierwszej sekundzie natężonego wydechu. FEV1/FVC – stosunek FEV1/FVC wyrażony w procentach. PEF (Peak Expiratory Flow) – szczytowy przepływ wydechowy; maksymalna liczba litrów powietrza, która byłaby wydychana w ciągu sekundy lub minuty, gdyby taka szybkość przepływu została utrzymana. MEF75,50,25 (Maximal Expiratory Flow) – maksymalny przepływ wydechowy w wybranych momentach natężonego wydechu. Na przykład MEF75 oznacza szybkość przepływu powietrza podczas natężonego wydechu po wydychnięciu 25% FVC, a liczba 75 oznacza, że pozostało jeszcze do wydychnięcia 75% FVC. MIF50 (Maximal Inspiratory Flow) – maksymalny przepływ wdechowy dla 50% FVC. FEF25,50,75 (Forced Expiratory Flow) – natężony przepływ wydechowy w wybranych momentach natężonego wydechu. Na przykład FEF75 oznacza, że badany już wydychnął 75% FVC. Wobec tego należy pamiętać, że można porównywać tylko wartości MEF50 i FEF50, ponieważ mierzone są w tym samym momencie wydechu (ryc. 2).

Ryc. 2. Krzywa przepływ – objętość (opis w tekście).

Podczas badania spirometrycznego nie można dokonać pomiaru objętości zalegającej (RV), czynnościowej pojemności zalegającej (FRC) ani całkowitej pojemności płuc (TLC). Parametry te mierzone są w czasie badania pletyzmograficznego wykonywanego w specjalistycznych ośrodkach (1, 2, 3, 4).

Ze str.: http://www.ambulans.com.pl/product_info.php?cPath=1_253&products_id=20815&ambulans=Spirometr_Spirobank_MF_

ERV - Expiratory reserve volume - Zapasowa objętość wydechowa

FEF25 - Maximum flow at 25% of FVC - Przepływ na poziomie 25% pojemności życiowej

FEF50 - Maximum flow at 50% of FVC - Przepływ na poziomie 50% pojemności życiowej

FEF75 - Maximum flow at 75% of FVC - Przepływ na poziomie 75% pojemności życiowej

FET - Forced expiratory time - Czas natężonego wydechu

FEV1 - Volume expired in 1st second of test - Natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa

FEV1 - Best FEV1 - Najlepszy wynik FEV1

FEV1% - FEV1/FVCx100 - Stosunek natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej do pojemności życiowej - wskaźnik Tiffenau

FIVC - Inspiratory forced vital capacity - Natężona pojemność wdechowa

FIV1 - Volume inspired in the 1st second of test - Natężona objętość wdechowa pierwszosekundowa

FIV1% - FIV1/FVCx100 - Stosunek natężonej objętości wdechowej pierwszosekundowej do pojemności życiowej

Fr - Respiratory frequency - Częstotliwość oddechowa (ilość oddechów na minutę)

FVC - Forced vital capacity - Natężona pojemność życiowa podczas wydechu

FVC - Best FVC - Najlepszy wynik FVC

IVC - Inspiratory slow vital capacity - Pojemność wdechowa

MVV - Maximum voluntary ventilation - Maksymalna wymuszona wentylacja

PEF - Expiratory peak flow - Szczytowy przepływ wydechowy

PEF - Best PEF - Najlepszy wynik PEF

PIF - Inspiratory peak flow - Szczytowy przepływ wdechowy

Te - Average time of expiration at rest - Średni czas wydechu w spoczynku

Ti - Average time of inspiration at rest - Średni czas wdechu w spoczynku

Ti/tt - Ratio of ti over tt (ti+tt) - Stosunek ti do tt, gdzie tt=ti+tt

TV - Tidal volume - Objętość oddechowa

TV/ti - Average inspiratory flow at rest - Średni przepływ wdechowy w spoczynku

VE - Minute ventillation at rest - Wentylacja minutowa w spoczynku

VC - Expiratory slow vital capacity - Wydechowa pojemność życiowa

Vext - Extrapolated volume - Objętość ekstrapolowana

FEV1/VC% -- FEV1/VCx100 - Stosunek natężonej objętości wydechowej do pojmności życiowej

2575 - FEF2575 average flow 25%-75% of FVC - Przepływ w środku natężonego wydechu

Ze str.: http://www.medem.com.pl/micro-lab-viasys-dt.htm

Swobodna wydechowa pojemność życiowa (VC)

Natężona objętość wydechowa w 0.75 sekundzie (FEV.75)

Natężona objętość wydechowa w 1 sekundzie (FEV1)

Natężona objętość wydechowa w 3 sekundzie (FEV3)

Natężona objętość wydechowa w 6 sekundzie (FEV6)

Natężona pojemność płuc (FVC)

Szczytowy przepływ wydechowy (PEF)

FEV0.75 jako procent VC (FEV.75/VC)

FEV0.75 jako procent FVC (FEV.75/FVC)

FEV1 jako procent VC (FEV1/VC)

FEV1 jako procent FVC (FEV1/FVC)

FEV3 jako procent VC (FEV3/VC)

FEV3 jako procent FVC (FEV3/FVC)

FEV0.75 jako procent FEV6 (FEV.75/FEV6)

FEV1 jako procent FEV6 (FEV1/FEV6)

Maksymalny przepływ wydechowy dla 75% FVC zalegającej (MEF75)

Maksymalny przepływ wydechowy dla 50% FVC zalegającej (MEF50)

Maksymalny przepływ wydechowy dla 25% FVC zalegającej (MEF25)

Średni przepływ wydechowy (MMEF)

Przepływ dla 50% pojemności życiowej jako procent VC (FEF50/VC)

Przepływ dla 50% pojemności życiowej jako procent FVC (FEF50/FVC)

Indeks maksymalnej wentylacji dowolnej (MVV(ind))

Natężona objętość wdechowa pierwszosekundowa (FIV1)

Natężona pojemność wdechowa (FIVC)

Szczytowy przepływ wdechowy (PIF)

FIV1 jako procent FIVC (FIV1/FIVC)

Przepływ wdechowy dla 25% wdechowej pojemności (FIF25)

Przepływ wdechowy dla 50% wdechowej pojemności (FIF50)

Przepływ wdechowy dla 75% wdechowej pojemności (FIF75)

Przepływ dla 50%pojemności życiowej jako procent FIF50 (FEF50/FIF50)

Czas natężonego wydechu pomiędzy 25%-75% pojemności (MET2575)

Czas natężonego wydechu (FET)

Objętość oddechowa (TV)

Objętość wydechowa zapasowa (ERV)

Objętość wdechowa zapasowa (IRV)

Pojemność wdechowa (IC)

Częstotliwość oddechu (FR)

Czas wdechu (Ti)

Czas wydechu (Te)

Ti jako % całego czasu oddechu (Ti/Ttot)

TV/Ti