CLIFFORD GEERTZ, O GATUNKACH ZMĄCONYCH + opis gęsty
Cliford Geertz – ojciec i założyciel antropologii interpretatywnej
| antropologia interpretatywna: uwolnienienie antropologii – a w istocie całej teorii społecznej – od współzawodnictwa z naukami przyrodniczymi i zintegrowania jej z resztą nauk humanistycznych. |
|---|
Analiza kultury to nie eksperymentalna nauka, której celem jest odkrywanie praw, lecz nauka interpretatywna, która za cel stawia sobie odkrycie znaczenia
Kultura jest dla Geertza czymś przede wszystkim symbolicznym - ludzie umawiają się, że poszczególne gesty i zachowania znaczą coś raczej, niż nic, i w efekcie tej umowy są one zupełnie „naturalnie” wytwarzane i dekodowane przez członków danej kultury w procesie komunikacji
– przykład stanowi `mrugnięcie czy nerwowy tik?”
- na poziomie fizycznym nie ma dostrzegalnych różnic
- na poziomie znaczenia (opis gęsty) należy zwrócić uwagę na:
1) kulturowy kontekst obu zdarzeń,
2) relacje między jednostkami, sugerowane przez każde z tych zachowań
3) kontekst sytuacyjny
GEERTZ – TRZEBA PYTAĆ O ZNACZENIE
opis gęsty najlepiej pracuje wtedy, gdy antropolog wybiera małe wydarzenie, sytuację, symbol, rytuał czy ogólnie – zjawisko kulturowe i próbuje opisać je w kontekście wszystkich innych symboli, ustaleń społecznych, odczuć i pojęć, w odniesieniu do których ma ono znaczenie
Założenia, z których wychodzi Geertz:
Zmienił się „sposób naszego myślenia o myśleniu”
Nastąpiło pomieszanie/ przenikanie form gatunkowych
Uczeni zwrócili się w stronę „wyjaśniania” wynikającego z koncepcji konkretnego przypadku i interpretacji (odeszli od „wyjaśniania” związanego z prawem naukowym i jego realizacją) – POSTAWA INTERPRETACYJNA
Analogie wywiedzione z humanistyki zaczynają odgrywać rolę w rozumowaniu socjologicznym
Nowa myśl społeczna : /zmiana myślenia o myśleniu/
- problem z zaszeregowaniem autora i zaklasyfikowaniem dzieła
- potrafimy porządkować teksty z punktu widzenia praktycznego, relatywnego, w związku z celami jakie chcemy osiągnąć
uczeni uważający się za przynależnych naukom społecznym (lub behawioralnym, humanistycznym czy kulturowym) uzyskali swobodę w formowaniu swych zadań zgodnie z koniecznością wewnętrzną, nie zaś w myśl panujących koncepcji na temat tego, co powinien, a czego nie powinien robić badacz.
- badacze mogą próbować odkryć porządek życia społecznego
- mogą podjąć próbę ustalenia ex post związku swego działania z dyscyplinami pokrewnymi
- mogą przyjąć postawę hermeneutyczną (interpretacyjną)
- badacze pojmują życie społeczne w kategoriach symboli, których znaczenie musi zostać uchwycone jeśli mamy zrozumieć organizację społeczną i formułować jej zasady
- każda teoria, nie tylko naukowa, rozwija się głównie dzięki analogii, czyli pojmowaniu wynikającemu z widzenia „tak-jak", rzeczy mniej dostępnej przez rzecz lepiej znaną (ziemia jest magnesem, serce pompą, światło falą, mózg komputerem, przestrzeń balonem), zatem wraz ze zmianą kierunku teorii zmieniają się i wyobrażenia, poprzez które stara się ona wypowiedzieć
- Nauka społeczna szukająca analogii w dziedzinie humanistyki świadczy zarówno o destabilizacji gatunków oraz „przełomie interpretacyjnym"(analogie rozwijają teorie). Najwidoczniejszym następstwem tego jest odnowiony styl wypowiedzi. Zmieniają się narzędzia rozumowania i społeczeństwo rzadziej bywa ukazywane w postaci skomplikowanej maszyny, coraz częściej zaś jako gra na serio, dramat potoczny lub tekst złożony z zachowań.
ANALOGIA GRY W TEORIACH SPOŁECZNYCH
- najistotniejsze są REGUŁY, do których ludzie się stosują (także nieświadomie) – ludzie działają intencjonalnie – zgodnie z regułami
- wszystko jest schematem, wiąże się z pewnymi sposobami myślenia
- nie zrozumienie zasad gry, nie prowadzi do przegrania życia, ale wiąże się z NIEZROZUMIENIEM w społeczeństwie
- zachowania społeczne stanowią wielostronne manewry nastawione na podział dochodu końcowego
- gra rozumiana jest jako wymiana, zestaw strategii, taktów, ruchów
- poglądy Ervinga Goffmana: życie to składnica różnych strategii gry (rodzaj gry zależy od życiowej sytuacji np. gry szpiegowskie, informacyjne, gra ekspresji itp.)
- każde posunięcie jest uchwytne na poziomie życia codziennego
- opanowanie zasad gry daje poczucie wolności – więcej możliwości
- reguły gry mogą zmieniać tylko nieliczni – inni mogą je jedynie opanowywać
- humaniści sprzeciwiają się tej analogii – nie podoba im się instrumentalne wykorzystanie emocji – to, że wolność, autonomiczność, prawda, wartości, stają się taktycznymi narzędziami
DRAMAT JAKO ANALOGIA ŻYCIA SPOŁECZNEGO
- przyjmujemy, że świat jest sceną, a my aktorami
- dramat społeczny a gra – gra jest twarzą w twarz, dramat dotyczy zbiorowości
- występuje na wszystkich poziomach życia społecznego
„dramat społeczny” jako proces regeneracji:
- dramat społeczny – cykliczne działania zbiorowości służące temu by wyładować emocje
- wspólnota znajdując sobie kozła ofiarnego, umacnia się
- dramat społeczny służy temu, by zdefiniować konflikt, a następnie go rozładować
- jeżeli dramat nie zostaje zrealizowany grozi poważnymi konsekwencjami (np. rozłamem) – konflikt jest przedmiotem uświadomienia
- ma charakter symboliczny, ale prowadzi do realnych skutków
- jego skutki są kolektywne, działają na całość społeczeństwa
- wada tej analogii : uogólnienie, totalizacja, brak precyzji, nie dostrzega się swoistości znaczeń
ANALOGIA ŻYCIA JAKO TEKSTU
- tekst na poziomie badań społecznych jest metaforą przez to, że wymaga głębszego wyjaśnienia znaczeń
- działania ludzkie to sekwencje pewnych działań
- badania społeczne dotyczą tego czy te działania możemy czytać jako tekst (etnografia – zapisanie działań i badanie ich jako tekst)
- każdy gatunek np. wiadomości w tv, tworzy własny obraz świata
WYMIAR OPISU TEKSTU / WYMIARY INTERPRETACJI (płaszczyzny tekstu, które powinny być uwzględnione w analizie)
każdy tekst należy traktować jak normlany tekst, czyli w kategoriach:
SPÓJNOŚĆI – relacje zachodzące w samym tekście
INTEGRALNOŚCI – czyli relacji z innymi tekstami
INTENCJONALNOŚCI – intencja kulturowa np. taniec żałobny tworem tradycji – relacja między tekstem społecznym a ludźmi, którzy go konstruują
ODNIESIENIA TEKSTU DO RZECZYWISTOŚCI – o czym tekst opowiada i jaki obraz świata tworzy
- taki punkt widzenia, zakłada, że między WIDZENIEM, ZNACZENIEM a TEKSTEM istnieją jakieś wspólne przesłanki, które warto zbadać