Demokryt z Abdery, (ok. 460 - 370 p.n.e.), filozof grecki, główny przedstawiciel starożytnego materializmu. Ok. 430 p.n.e. ogłosił teorię o atomistycznej budowie świata, stąd zwany jest ojcem materializmu.

Życie spędził z dala od publicznego życia jakie prowadzili współcześni mu filozofowie- Sofiści.

Poprzez swoje pogodne usposobienie Demokryt otrzymał przezwisko „śmiejącego się filozofa”.

„ Początkiem wszechrzeczy są atomy i próżnia. Wszystko inne jest tylko mniemaniem.”

Podstawy filozofii atomistycznej sformułował Leukippos ( V w. p. n. e). jego uczniem a zarazem przyjacielem był Demokryt z Abdery. To właśnie On rozbudował teorię atomistyczną i uczynił z niej najpełniejszy system filozofii przed platońskiej. ( rozbudował teorię i powiązał ją z doświadczeniem)

Demokryt uważał, że istnieją dwie formy poznania- jedna jest prawdziwa, druga ciemna. Do ciemnej formy poznania należą: wzrok, słuch, węch, smak, dotyk. Kiedy ciemna forma nie daje rady w poznaniu to zastępuje ją forma prawdziwa, która ma bardziej dokładne formy sądzenia. Według Demokryta prawdziwą możnością poznania jest zatem ROZUM.

Determinizm- wszystko co się dzieje w przyrodzie ma swoją przyczynę.

Elementami świata jest pełnia i próżnia. Pełnia i ciała stałe to byt, a próżnia to nie byt.

Demokryt przyjmował, że atomy są pozbawione wszelkich jakości zmysłowych. „ nie istnieje z natury żaden przedmiot zmysłowy, ponieważ atomy, z których składa się wszystko maja naturę pozbawioną jakości zmysłowej.” Atomy są obiektami nie podzielnymi fizycznie jak również i teoretycznie. Tzn. że mimo iż maja rozciągłość przestrzenną to nawet w myśli nie można wyróżnić w nich żadnych części. Różnice miedzy atomami sprowadzają się wyłącznie do różnych form geometrycznych czyli kształtów. Według Demokryta bowiem atomy mogą posiadać każda dowolna wielkość. Od niedostrzegalnych do rozmiarów nawet kosmicznych. Demokryt uważał, że atomy łącza się ze sobą tak jak podobne rzeczy się łączą. Uzasadnił ten pogląd na podstawie obserwacji zwierząt ( gołębie łączą się z gołębiami, żurawie z żurawiami). Tak samo dzieje się tez w przyrodzie nie ożywionej. Jak już wcześniej było wspomniane atomy mają cechy ilościowo- geometryczne. Nie maja natomiast żadnych jakości zmysłowych. Smak, zapach wg Demokryta są rzeczami umownymi. Jest zatem umowne, że coś jest słodkie, cos gorzkie, coś zimne czy ciepłe. A tak naprawdę istnieją tylko atomy i próżnia. Atomy zawsze są w ruchu, poruszają się w próżni we wszystkich kierunkach. Ilość atomów jest nieskończona a kosmiczna próżnia rozciąga się bez granic. Demokryt spekulował więc istnienie wielu światów z których pewne są być może podobne do naszego i zamieszkałe. Demokryt nie znając prawa ciążenia musiał mechanicznie pojmować łączenie się atomów. Jego atomy trzymały się wzajemnie przez różne haki, dziurki i odnogi. Własności atomów były dla Demokryta subiektywne miały jednak pewną podstawę w układzie. Np.: białe przedmioty złożone są z gładkich atomów, czarne zaś z szorstkich i nierównych.

4 zasadnicze tezy teorii atomów:

- cała przyroda składa się z mnogości atomów, czyli nie podzielnych cząsteczek. Z nich złożone są wszystkie znajdujące się w przyrodzie ciała.

- posiadają wyłącznie ilościowe własności.

- powszechna własnością atomów jest ruch. Ruch jest odwieczny tak jak atomy. Nie potrzebował im być nadawany przez jakiś czynnik zewnętrzny.

- atomy znajdują się i poruszają w próżni.

(Agnieszka Baj, Mariola Janiec, Wioletta Wasąg)

Opracowane na podstawie:

W. Tatarkiewicz: „Historia filozofii.”

A. Łukasik:” Filozofia Atomizmu.”