Rośliny ozdobne. Odpowiedzi na pytania

Znaczenie roślin ozdobnych w życiu człowieka.

Tereny zieleni miejskiej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne – wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowaniu układów urbanistycznych i indywidualny charakter miastu.

Zieleń miejska oddziaływuje tez na człowieka poprzez możliwość kontaktu z naturą, wyciszenia się, znalezienia wytchnienia i odpoczynku z dala od zgiełku miasta. Jednakże, aby zieleń oprócz spełniania funkcji estetycznej pełniła również inne zadania, musi być różnorodna pod względem biologicznym, bo tylko wtedy zapewnia miejsce różnym gatunkom roślin i zwierząt oraz zapobiega erozji gleb.

tereny zieleni miejskiej spełniają 5 podstawowych funkcji:

- biologiczna i zdrowotna,

ochronna przed kurzem, dymem, wyziewami, osłona od wiatrów, tłumienie hałasu, oczyszczanie powietrza z dwutlenku węgla i wydzielanie tlenu, regulowanie wilgotności gleby i powietrza, tworzenie korzystnego mikroklimatu, poprawa jakości gleby i wody (poprzez fotoremediację).

- estetyczna i plastyczna,

wprowadzenie urozmaicenia i koloru, łagodzenie i rozluźnianie sztywnej zabudowy miast, tworzenie ciekawych wnętrz, podkreślenie cech plastycznych obiektów architektonicznych (tło), kształtowanie estetycznego krajobrazu miasta, stanowienie osłony maskującej nieestetyczne obiekty w mieście.

- wypoczynkowa,

wypoczynek bierny (parki, bulwary, itp.), wypoczynek czynny (tereny sportowe, itp.), obniżanie poziomu stresu, relaksacja, zmniejszenie agresywności.

- edukacyjno-społeczna,

uczenie mieszkańców ładu i porządku, rozwijanie zainteresowań dzieci i młodzieży (ogrody botaniczne, zoologiczne, ogrody dla dzieci), rozwijanie wyobraźni, kreatywności i zdyscyplinowania, funkcja dydaktyczna poprzez możliwość studiów historycznych w zabytkowych założeniach ogrodowych, hortiterapia (resocjalizacja, rekonwalescencja, rehabilitacja).

- gospodarcza.

tworzenie miejsc pracy, korzyści wynikające z uprawy ogrodów działkowych, terenów ogrodniczych i sadowniczych, zwiększenie wydajności pracy.

Fitoremediacja i jej znaczenie

Fitoremediacja – proces usuwania lub detoksykacji szkodliwych substancji przy użyciu roślin.

Rośliny oczyszczają powietrze ze szkodliwych gazów organicznych i nieorganicznych: NO₂, SO₂, O₃, Cl₂. Tlenek azotu pochłaniają skutecznie: Carthamus, Chrysanthemum, Cosmos, Mathiola incana, Impatens, Petunia, Magnolia kobus, Populus nigra, Robinia pseudoaccacia, Cytisus scoporus, Hydrangea macrophylla.

Formaldehyd pobiera Nerium indcum – drzewo często sadzone w miastach japońskich. Duża przyczepność ziarn pyłku do liści powoduje że stężenie zapylenia po przejściu przez teren zadrzewiony maleje o 10%.

Fitoncydy wydzielane przez drzewa i krzewy są toksyczne dla drobnoustrojów i niektórych owadów (sosna, jałowiec).

Specyficzne cechy produkcji roślin ozdobnych

Obszary geograficzno-roślinne występowania roślin ozdobnych

- tropikalne lasy równikowe,

- sawanny,

- roślinność lasów laurolistnych,

- roślinność lasów tropikalnych,

- stepy i prerie,

- roślinność lasów liściastych,

- roślinność lasów iglastych,

- półpustynie i pustynie.

Tropikalne lasy równikowe:

- roczne sumy opadów 6000mm,

- średnia temp. niespadająca poniżej 20 ^oC,

- temp. przez cały rok 25-27 ^oC, dobowe amplitudy sięgają 10 ^oC, natomiast wahania roczne nie przekraczają 6 ^oC,

- występowanie: Afryka równikowa, Pobrzeże Gwinejskie, Ameryka Południowa w Brazylii i na obszarze Amazonii i w Gujanie,

- roślinność: storczyki, anturium, figowce, liczne gatunki paproci i rośliny ciepłolubne uprawiane u nas w szklarniach.

Sawanna:

- roczna suma opadów 900-1500mm,

- klimat ciepły,

- wyraźnie zaznaczona pora sucha, zima,

- temperatura: 14-20 ^oC podczas suszy, 20-24 ^oC w porze deszczowej,

- obszar ten porastają głównie trawy, grupy drzew i palm lub kserofitycznych krzewów,

- występowanie: strefa podrównikowa, głównie Afryka, Ameryka Południowa, Australia, niewielkie obszary w Meksyku,

- roślinność: kaktusy, dalie, mieczyki, wilczomlecz piękny, cantedeskia etiopska, krasnokwiat, szparag, nachyłek, kosmos, aksamitka, heliotrop, cynia, wilec, powój.

Lasy laurolistne:

- występują tam, gdzie przez cały rok temp. jest dość wysoka, amplitudy są niewielkie, a ilość opadów jest równomiernie rozłożona w ciągu roku,

- występowanie: Japonia, Półwysep Koreański, Wyspy Kanaryjskie, Floryda, Chile, Nowa Zelandia, skupienie roślinności laurolistnej występuje w górach Azji Mniejszej oraz na Kaukazie,

- niskie wieczne zielone krzewy i drzewa o liściach skórzastych, zawsze ustawione prostopadle do promieni słonecznych,

- roślinność: laur szlachetny, mirt pospolity, niektóre gatunki różaneczników i magnolii, hortensja pnąca, bukietowa, pierwiosnki, peperomia, aukuba, zaślaz, liczne gatunki kordylin, liczne trawy i turzyce, powój, powojnik, bluszcz, a z drzew iglastych: araukaria, z palm howea.

Lasy twardolistne:

- tworzą zarośla wiecznie zielonych krzewów (makia),

- temp. podczas lata 22-28 ^oC (lipiec), lato suche i upalne, opady 20mm, susza trwa 4-6 miesiące,

- zima łagodna, 5-12 ^oC, opady 500-700mm,

- roślinność: palma karłatka niska, tulipan, narcyz biały, kocanki, nagietki, szałwia, lawenda, macierzanka, powojnik, chmiel, szafirek, czarnuszka.

Stepy i prerie:

- klimat kontynentalny, wyraźnie zaznaczone dwa okresy spoczynku: okres suchego upalnego lata, okres mroźnej zimy,

- roczna suma opadów 350-500mm, maksimum wiosną, minimum latem,

- występowanie: centrum Eurazji, np. stepy ukraińskie, Syberia Zachodnia, Północno-wschodnia Mongolia, północno-wschodnia część Chin,

- roślinność: tulipany, kosaćce, szachownica, zawilec, goździk, aster nowobelgijski i nowoangielski, nawłoć, cyklamen perski, lilie, bylica, traganki, trawy, słoneczniki, dzielżan, goryczka, pierwiosnek, niezapominajka, piwonia, różaneczniki, wrzośce i wrzosy.

Lasy liściaste:

- tworzą rośliny drzewiaste zrzucające liście na zimę,

- klimat umiarkowany pod wpływem klimatu morskiego,

- występowanie: Polska ze swoją roślinnością i klimatem sytuuje się w tym obszarze geograficzno-roślinnym,

- zimą odwilże, latem ochłodzenie przynosi wilgotne powietrze znad Oceanu Atlantyckiego,

- suche powietrze znad kontynentu przynosi pogodę słoneczną i zimną, mroźną, latem upały,

- najwyższe średnie roczne temp. powietrza (na Nizinie śląskiej) od 8,5 do 8 ^oC, najniższe (północno-wschodnia Polska) 6,5 ^oC,

- dni mroźne (max temp. 0 ^oC) od października do marca, najwięcej 65 dni na Pojezierzu Suwalskim,

- liczba dni z przymrozkami 90-130,

- długość okresu wegetacji 180dni (w górach), 230dni (zachód),

- opady atmosferyczne 600mm, średnia roczna opadów jest najniższa w Wielkopolsce i na Kujawach,

- pora kwitnienia drzew większości roślin – wiosna,

- okresowe odwilże w ciągu zimy zakłócają spoczynek roślin drzewiastych i cebulowych rosnących w gruncie,

- roślinność: bluszcz pospolity, wiciokrzew pomorski, suchodrzew zwyczajny, kalina koralowa, wawrzynek wilczełyko, barwinek pospolity, rośliny zielne: konwalia majowa, kokoryczka właściwa, marzanka wonna, kokorycz pstra, fiołki, zawilec (gajowy, żółty, wielkokwiatowy), także magnolie, dęby, klony, robinie, surnie, tulipanowiec amerykański, wielu przedstawicieli z rodziny wrzosowatych.

Lasy iglaste:

- rozciągają się w strefach północnych: Europa Północna, Syberia Zachodnia i Północna Kanada oraz wyższe partie górskie,

- lasy iglaste występują w Polsce, w dominującej części zostały założone przez człowieka,

- roślinność tych obszarów jak i poszycie runa lasów jest ubogie,

- roślinność: wrzos pospolity, szczodrzeniec rozesłany, jałowiec barwierski, pajęcznica gałęziste, dzwonek okrągłolistny, paprocie (paprotka zwyczajna), narecznica samcza, nawłoć pospolita, macierzanka piaskowa, choiny kanadyjskie, sekwoja, dendrony.

Pustynie i półpustynie:

- charakteryzują się niskimi opadami 250mm rocznie,

- odznaczają się ubogą roślinnością, pustynie zajmują 1/5 lądów Ziemi, prawie 10mln km² stanowi prawdziwa pustynia (opady 20mm, wysokie ciśnienie atmosferyczne),

- Sahara – największa pustynia świata,

- pustynie gorące – grupuje się w dwóch pasach przebiegających ukośnie wzdłuż obydwu zwrotników,

- pustynie zimne ( lodowe) – najwyższe wyżyny ziemi (Tybet) i najwyższe grzbiety i szczyty gór,

- roślinność półpustyń i pustyń wykształciły specyficzne przystosowania: kseromorficzna budowa, maksymalna redukcja powierzchni transpiracyjnej, silnie rozwinięta tkanka wodonośna (u sukulentów), bardzo głęboki lub bardzo rozgałęziony system korzeniowy,

- pustynnienie obszarów – to zjawisko wyróżniające się ujemnym bilansem wodnym, przewagą transpiracji roślin i parowaniem gleby nad opadami,

- roślinność: kaktusy, gruboszowate wilczomlecze, szczególnie duże bogactwo kaktusów występuje na pustyni w Meksyku, na pustyniach Ameryki, zwłaszcza Arizonie, rosną liczne gatunki agaw, w tym agawa amerykańska.

Rozmnażanie generatywne roślin ozdobnych

Metody wegetatywnego rozmnażania roślin ozdobnych

Sposoby rozmnazania:

I Rozmnażanie przy wykorzystaniu zdolności do odtwarzania (regeneracji tkanek i organów),

- mikrorozmnażanie (in vitro),

- sadzonkowanie,

- odkłady,

- szczepienie i okulizacja.

II Rozmnażanie przez podział roślin.

III Rozmnażanie przy wykorzystaniu wegetatywnych organów podziemnych i nadziemnych: cebule, bulwy, kłącza, pseudobulwy, rozłogi, odrosty, odrośla.

SADZONKOWANIE.

Rozprzestrzeniony sposób rozmnażania:

- łatwość rozmnażania licznych gatunków i odmian,

- prosta i mało kosztowna technika,

- szybkie zgromadzenie dużej liczby materiału roślinnego przy niewielkiej liczbie roślin matecznych.

Sadzonka:

- fragment rośliny matecznej pobrany do rozmnażania,

- wyróżniamy sadzonki: liściowe, pędowe, korzeniowe.

Sadzonki liściowe:

- z całych liści (sępolia, peperomia, grubosz, eszeweria, begonia, achimenes),

- z fragmentów liści (begonia królewska, skrętnik, sansewieria),

- młode rośliny tworzą się na roślinie macierzystej, jest to żyworodność, a młode rośliny nazywamy rozmnóżkami pąkowymi lub diasporami

→ Bryophyllum – Żyworódka.

Sadzonki pędowe:

- najważniejszy rodzaj sadzonek,

- fragment pędu z pąkiem szczytowym (sadzonki wierzchołkowe),

- fragment pędu z pąkami bocznymi (sadzonki pędowo-pękowe).

Sadzonki zdrewniałe:

- dobrze zdrewniałe pędy jednoroczne,

- pędy z dobrze wykształconymi pękami,

- pobieramy późną jesienią lub wczesną zimą,

- długość 15 – ,

- przynajmniej 2 węzły,

- górne cięcie skośne, dolne prostopadle do osi tuż pod węzłem,

- powiązane w pęczki po 50 – 100 przechowujemy do wiosny w temp. 2 – 9 ^oC w piasku,

- wiosną sadzimy na zagony (1 – 2 pąki nad powierzchnią ziemi).

Pobieranie sadzonek zdrewniałych:

- sadzonki zdrewniałe pobiera się od momentu opadnięcia liści do bardzo wczesnej wiosny (przed ruszeniem soków w roślinie),

- z upatrzonego latem drzewa lub krzewu pobiera się kawałki pędów, na sadzonki wybiera się zdrowe pędy, które wyrosły i zdrewniały w roku ubiegłym (roczne pędy), grubość takiego pędu powinna być taka jak grubość ołówka (starsze i grubsze pędy gorzej się ukorzeniają),

- wycinając pęd dokonuje się cięcia ok. nad oczkiem, które pozostaje na roślinie,

- dolne cięcie wykonuje się ok. pod dolnym pąkiem i dla zmniejszenia razy ma być prostopadłe do pędu, zostawiamy pod pąkiem taki kawałek pędu, jaki gruby jest sam pęd,

- nad górnym pąkiem dokonuje się ciecia zostawiając ok. , ciecie pod lekkim skosem,

- dla zabezpieczenia rany i zaznaczenia kierunku sadzenia górne cięcie moczymy w farbie z dodatkiem np. kaptanu,

- sadzonkowanie wykonuje się najczęściej w kwietniu,

- do rowków w glebie wkłada się sadzonki, zasypuje rowek, nieco obciska ziemię wokół sadzonek i podlewa,

- późnym latem wykopuje się sadzonki i pojedynczo przesadza do doniczek,

- istnieją rośliny bardzo łatwo rozmnażające się z sadzonek zdrewniałych, np. forsycja, wierzba (wystarczy naciąć gałązek i wsadzić do pojemnika z wodą).

Sadzonki półzdrewniałe:

- pobierane z ulistnionych pędów wiosennego przyrostu (II – IV) drzew i krzewów liściastych zrzucających liście na zimę,

- z pędów roślin zimozielonych,

- z pędów po okresie ich wzrostu w II połowie lata,

- mają 7 – długości,

- obejmują kilka węzłów,

- liście z dolnych partii usuwamy,

- liście górne skraca się w miarę konieczności,

- można sporządzać z zakończeń pędów i z dolnej części,

→ pelargonia rabatowa Pelargoniom hortorum (sadzonki pelargoni przygotowuje się pod koniec II lub III, odcinając z rośliny matecznej najładniejsze młode i zdrowe pędy, wierzchołek z 3 – 4 liśćmi, ciecie pod węzłem, usuwamy przylistki, pozostawiamy do zaschnięcia ran),

→ azalia Rhododendron bimsu (II – III, VII – VIII, 4 – dł., kilka liści),

→ araukaria wyniosła Araukaria heterophylla (wierzchołek pędu obejmujący 1 piętro gałęzi, cięcie pod piętrem, usuwamy żywicę).

Sadzonki słabo zdrewniałe.

- sporządzane od wiosny do kończ VI,

- z miękkich niezdrewniałych ulistnionych pędów wiosennego przyrostu drzew i krzewów liściastych zarówno zrzycających liście na zimę, jaki i zimozielonych.

Sadzonki pędowe zielne:

- sporządzane z roślin zielnych,

- długość 4 – ,

- ukorzenianie przy maksymalnym ograniczeniu transpiracji,

- stosowanie substancji korzeniotwórczych nie jest konieczne,

→ chryzantema wielkokwiatowa Chrysanthemum grandiflorum (w uprawie sterowanej cały rok, wierzchołki 3 – 5 liści i 6 – dł., cięcie tuż nad węzłem),

→ hortensja ogrodowa Hydrangea macrophylla (II – początek VI, 2 – 3 pary liści, dł. 9 – , cięcie nie musi być pod węzłem)

→ goździk szklarniowy Dianthus caryophyllus (cały rok, wyłamane z wierzchołków, 4 – 5 pary liści, 10 – dł.),

→ poinsecja Euphorbia pulcherrima (IV – VII, wierzchołki pędów, 8 – , 2 – 4 węzły, cięcie tuż pod węzłem, spłukujemy sok mleczny).

Sadzonki korzeniowe:

- późną zimą lub wczesną wiosną,

- korzenie wykopujemy i dołujemy jesienią,

- grube korzenie tniemy na odcinki 5 – i umieszczamy pionowo (Papaver orientalne),

- cienkie korzenie tniemy na odcinki 3 – i sadzimy poziomo (Anemone hybrida, Centaurea Montana, Phlox paniculata, Primula denticulata).

ODKŁADY.

Istota odkładów polega na tym, że korzenie tworzą się na pędzie nie odciętym od rośliny.

Rodzaje odkładów:

- ziemne zwykłe,

- ziemne powtarzane,

- powietrzne,

- pionowe (kopczykowanie),

- poziome (płaskie).

Odkłady ziemne zwykłe: powojniki, winorośl, magnolia, rododendron, dereń biały.

Odkłady powietrzne: figowce, dracena, difenbachia, monstera, kroton, kordylina, filodendron.

Odkłady pionowe (kopczykowanie): piwonie chińska, hortensja, mieszańce magnolii, pigwowiec japoński, porzeczka alpejska.

Odkłady poziome: perukowiec, oczar, gatunki jabłoni, pnącza.

SZCZEPIENIE I OKULIZACJA.

Szczepienie – spowodowanie zrośnięcia się zraza (odcinek pędu formy szlachetnej z 1 lub kilkoma pąkami) z podkładką (zapewnia system korzeniowy),

◦ metody: przez zbliżenie (ablaktacja), przez stosowanie, w klin, w szparę, za korę,

◦ termin: wczesna wiosna, późna jesień, zima.

Okulizacja – łączenie pojedynczego oczka z podkładką (żywym lub śpiącym pąkiem),

◦ termin: VII – VIII.

Szczepienie stosuje się, gdy:

- rośliny łatwiej rozmnaża się w en sposób (piwonia drzewiasta, odm. uprawne powojnika, lilaków, róż),

- rośliny otrzymane z sadzonek słabo rosną,

- chcemy otrzymać pewne formy pokrojowe (formy zwisłe – róże na wysokim pniu, formy pienne – migdałek, wiśnia wonna),

- chcemy zastąpić system korzeniowy okroplonego gatunku systemem korzeniowym innego gatunku (bardziej odpornego na choroby, bardziej przystosowanego do warunków glebowych).

PODZIAŁ ROŚLIN.

Najprostszy sposób rozmnażania wegetatywnego.

Karpa – organ trwały, obejmujący wieloletnie nasady pędów z korzeniami przybyszowymi i powrotnymi, u podstawy pędów lub w górnej części korzeni powstają pąki odnawiające.

Karpy tworzą byliny, gerbera, chryzantema, aspidistra, piwonia chińska.

Podział prosty lub intensywny.

Podział roślin – byliny kwitnące latem i jesienią dzielimy wiosną, kwitnące wiosną dzielimy jesienią.

Piwonie rozmnażamy przez podział karp od połowy VIII do końca IX, korzenie są mięsiste i bardzo kruche, aby ich nie połamać należy podczas wyciągania rośliny z ziemi, odkopać najpierw krzew wokół korzeni, potem wyciągać do i delikatnie usunąć ziemię znajdującą się między korzeniami, obcinamy liście, dzielimy karpę na kilka części. Dzielimy dużą karpę na fragmenty, tak by każdy z nich miał przynajmniej 3 – 5 zdrowych pąków u nasady pędów i kilka grubych, nieuszkodzonych korzeni. Karpę, którą chcemy podzielić warto wcześniej umyć ostrożnie pod bieżącą wodą i zostawić na kilka godzin tak by przeschła. Podczas tego zabiegu korzenie staną się mniej jędrne i będzie je można łatwiej ciąć, bez obaw, że zostaną uszkodzone.

Przyśpieszanie i pędzenie roślin ozdobnych

Przyśpieszanie kwitnienia:

- polega na tym, że rośliny o odpowiednio wykształconych organach spichrzowych w krótszym niż zazwyczaj czasie pobudza się do wzrostu i doprowadza do wytworzenia kwiatów z pąków, które przed rozpoczęciem przyspieszenia nie zostały jeszcze ostatecznie ukształtowane,

- przykładem mogą być róże uprawiane zimą w szklarni, niektóre byliny (pełniki, piwonie, pierwiosnki).

Pędzenie:

- polega na doprowadzeniu roślin z organami spichrzowymi jak cebule, bulwy, kłącza, zawierającymi całkowicie ukształtowane pąki kwiatowe do kwitnienia kosztem nagromadzonych w tych organach materiałów zapasowych,

- do roślin tych należą: tulipany, narcyzy, hiacynty, krokusy, szafirki, lilie, konwalie,

- pąki kwiatowe u tych roślin wykształcają się w cebulach, bulwach, kłączach w czasie spoczynku letniego,

- ponadto pędzi się liczne krzewy ozdobne kwitnące wczesną wiosną jak: lilaki, hortensje, forsycje, dereń, pigwowiec, które zawierają pąki kwiatowe latem lub wczesną jesienią.

Preparowanie cebul roślin ozdobnych

Preparowanie cebul ozdobnych:

• preparowanie cebul na przetrzymywaniu ich po zbiorze w ściśle określonych temp. w zakresach optymalnych dla poszczególnych stadiów rozwojowych w celu jak najwcześniejszego osiągnięcia przez rośliny tak zwanego stadium G – czyli powstania słupka,

• po zbiorze cebul przechowuje się przez 7 dni w temp. 34oC, formują się liście asymilacyjne,

• następnie ok. 3 tygodnie temp. 20oC do czasu wykształcenia się słupka.

Chłodzenie cebul:

- ma na celu przygotowanie tulipanów do okresu intensywnego wzrostu w okresie ich uprawy w szklarni,

- niskie temp. powodują urozmaicenie systemu enzymatycznego, który powoduje spadek zawartości giberelin odpowiedzialnych za wzrost słupka pędu kwiatowego auksyn (odpowiedzialnych za wzrost łodygi kwiatowej), a także cytokinin,

- tuż przed wzejściem liści ponad powierzchnię podłoża, te endogenne substancje wzrostowe przemieszczają się w kierunku bazalnym,

- w łuskach przechłodzonych cebul obserwuje się wzrost zawartości cukrów rozpuszczalnych, a także obniżenie suchej masy łusek niezależnie od temp. chłodzenia i warunków uprawy w danym roku,

- w czasie pierwszych 9 tygodni chłodzenia, spada zawartości skrobi, wzrasta zawartość sacharozy i fruktozanów, a później następuje ich stopniowy spadek,

- poziom węglowodanów i procent suchej masy w łuskach cebul zależy od długości okresu chłodzenia, w miarę jego wydłużania spada procentowa zawartość suchej masy a wzrasta poziom cukrów rozpuszczalnych, z czym skorelowana jest długość kwiatów ciętych,

- cebule chłodzone dłużej wydają dłuższe kwiaty, pędy są sztywniejsze, a liście są proporcjonalnie

Podział na grupy odmian tulipanów, narcyzów, lilii, dalii róż.

Tulipany

1. Tulipany pojedyncze wczesna

Kwitną dość wcześnie - (po tulipanach botanicznych) już od połowy kwietnia, mają grube łodygi i szerokie liście. Kwiaty są pojedyncze czerwone, różowe, białe, żółte. Wysokość 25-35cm. Odmiany z tej grupy są używane do wczesnego pędzenia oraz do nasadzeń w ogrodach.

Odmiany: Christmas Marvel, Christmas Gold, Christmas Dream, Merry Christmas, Princes Irene, Apricot Beauty, BrillantStar, Red Flair, Flair, Joffre.

1. Tulipany pełne wczesne

Kwitną jednocześnie z tulipanami z grupy pojedynczych wczesnych i osiągają wysokość 30cm. Pąki kuliste, liczba płatków zwielokrotniona. Nadają się na rabaty, a niektóre odmiany też do pędzenia.

Odmiany:Abba, Monsella, Orange Princes, Peach Blossom, Monte Carlo, Viking, Blue Diamond.

1. Tulipany Triumph

To najliczniejsza grupa odmian. Pochodzą z krzyżowania tulipanów pojedynczych wczesnych i Darwina z innymi późnymi tulipanami. Kwitną od końca kwietnia. Wysokość roślin 40- 50 cm. Wytwarzają pojedyncze średniej wielkości kwiaty o dużym zróżnicowaniu kolorystycznym. Wśród kwiatów przeważają barwy czerwone i różowe. Wiele odmian ma kwiaty dwubarwne z brzegami jaśniejszymi lub innej barwy. Większość odmian wykorzystuje się do pędzenia - duża trwałość kwiatów.

Odmiany:Ben van Zanten, Strong Gold, Yokohama, Charmeur, Lustige Witwe, Debutante, Leen van der Mark, Cassini, Charles, Couleur Cardinal, Ile de France, Prominence, Blenda, First Class, Princes Irene.

1. Mieszańce Darwina

Charakteryzują się silnym wzrostem, wysokość 50-70 cm. Wytwarzają duże kwiaty w kształcie prostokąta. Zakwitają w końcu kwietnia i kwitną do połowy maja. Jest to krzyżówka Tulipafosteriana z tulipanami Darwina. Po tulipanach Darwina odziedziczyły kształt, pokrój, plenność, a po tulipanach Fostera pomarańczowo-czerwoną barwę i wielkość kwiatów. Dobrze się mnożą. Przeznaczone są do uprawy gruntowej i do pędzenia - kwiaty mniej trwałe niż u tulipanów z grupy Triumph.

Odmiany: Apeldoorn, Golden Apeldorn, Ad Rem, Gudoshnik, Van Eijk, Parade, Janosik, Oxford.

1. Tulipany pojedyncze późne

Rosną silnie, wysokość 50-70 cm. Zakwitają na początku maja. Pochodzenie odmian jest zróżnicowane i dlatego wśród odmian o małych prostokątnych w zarysie kwiatach są odmiany o dużych jajowatych - owalnych kwiatach. Wykorzystuje się je do nasadzeń ogrodowych i na kwiat cięty.

Odmiany:Ile de France, Queen of Night, Gander, Black Diamont.

1. Tulipany liliokształtne

Są to odmiany późno - kwitnące (poł. maja). Wysokość 45-6Gcm. Pierwsze odmiany uzyskano w wyniku krzyżowania tulipanów Darwina z T. retroflexa. Dają małe przyrosty cebul. Charakteryzują się wąskimi, mniej lub bardziej ostro zakończonymi płatkami kształtem przypominającymi lilie. Działki okwiatu są długie wąskie, zaostrzone i odgięte ku tyłowi. Do nasadzeń ogrodowych.

Odmiany:PreatyWoman, Ballerina, Yonina, West Point, Marietta.

1. Tulipany piłkowane - Crispa

To nowa grupa odmian, ceniona przez kolekcjonerów. Brzegi płatków drobno piłkowane niekiedy z większymi wyrostkami. U szczególnie efektownych odmian brzegi płatków mogą być w innym kolorze, jeśli igiełki są białe kwiaty sprawiają wrażenie oszronionych. Wysokość 40 - 50 cm kwitną późno - pierwsza połowa maja. Są też odmiany pełnokwiatowe.

Odmiany:Arma, Millenium, Hamilton, Blue Heron, Fancy Frills.

1. Tulipany zielonokwiatowe - Viridiflora

Płatki są od zewnętrznej strony zielone szczególnie w zewnętrznych partiach działek okwiatu oraz w części środkowej - barwa ta stopniowo zanika w miarę rozwijania się kwiatów. Atrakcyjnie wyglądają dopiero w pełni kwitnienia. Osiągają wysokość 45-55 cm kwitną długo w drugiej dekadzie maja. Do nasadzeń kolekcjonerskich.

Odmiany:Spring Grean Pimpernel, Golden Artist, Percivai, Pimpituel.

1. Tulipany wielokwiatowe - bukietowe

Grupa obejmująca odmiany o kilku kwiatach na pędzie, kwitną późno w drugiej połowie maja.

Odmiany:Colour Spectacle, Merry Go Round, Red Georgette, Candy Club, Happy Family, Sylvia Warder.

1. Tulipany Papuzie

Wykształcają ciężkie pełne przepychu kwiaty o nieregularnych, pofalowanych i powcinanych płatkach, z licznymi wypustkami i wypukłościami. Kwiaty są wielokolorowe także z domieszka zieleni. Dorastają do 50-60cm kwitną w drugiej dekadzie maja.

Odmiany:Parrot King, White Parrot, Black Parrot, Rococo, Texas Gold, Red Parrot.

1. Tulipany pełne późne

Nazywane są peoniowymi. Kwiaty ich składają się z dużej liczby niezbyt uporządkowanych płatków. Są jednobarwne lub wielobarwne i bardzo efektowne. Cechuje je duża trwałość. Osiągają wysokość 50cm. Kwitną długo od drugiej połowy maja.

Odmiany:Angelique, Mount Tacoma, Lilac Perfection, Casablanca.

1. Tulipany Kaufmanna

Gatunek Tulipa kaufmanniana(kremowożółty), występuje w Turkestanie. Jest to grupa odmian botanicznych - najwcześniej kwitnących już od połowy marca. Osiągają wysokość 15-25cm. Kwiaty jasnożółte lub czerwone. Liście maja duże szarozielone, czasem z czerwonobrązowymi smugami i kreskami. Nadają się do pędzenia w doniczkach i nasadzeń ogrodowych.

Odmiany:Corona, Showwinner, Giuseppe Verdi, JohannStrauss, The First, Scarlet Baby, Sheakespeare, Chopin.

1. Tulipany Fostera

Odmiany z tej grupy wywodzą się od czerwonego Tulipa fosterianerosnącego dziko w górach Uzbekistanu. Osiągają wysokość 30-45cm i wykształcają duże, najczęściej jednokolorowe kwiaty. Dominują odmiany o kwiatach czerwonych, ale są też żółte, białe i pomarańczowe. Kwitną dość wcześnie w kwietniu. Na rabaty, nadają się do naturalizacji i do pędzenia w doniczkach.

Odmiany: Cantata, Purissima, Candela, Pinkeen, Rondo.

1. Tulipany Greiga

Pochodzą od gatunku Tulipa greigiirosnącego w Uzbekistanie. Osiągają wysokość 25-40 cm. Tworzą bardzo duże kwiaty o charakterystycznym kształcie - szeroko pucharowate, a ich cechą charakterystyczną są przepięknie paskowane liście. Rozkwitają pod koniec kwietnia i w maju. Nadają się do pędzenia w doniczkach.

Odmiany: Plaisir, Red Riding Hood, Cape Cod, Pinocchio, Toronto

1. Inne gatunki botaniczne i ich odmiany

Pochodzą głównie z terenów Azji Środkowej oraz Iraku, Iranu, Turcji oraz rejonu Morza Śródziemnego. Cechują się dużym zróżnicowanie pod względem wyglądu. Osiągają od 10 do 40 cm wysokości. Są odporne na choroby i mają małe wymagania glebowe.

Zalicza się tu głównie gatunki takie jak:Tulipa tarda, Tulipa turkestanica, Tulipa baceri, Tulipa uruminensis, Tulipa pulchella, Tulipa prestans, Tulipa violacea.Gatunki te w większości mają wąskie liście i małe kwiaty zakwitają w kwietniu i na początku maja.

Narcyzy

GRUPA 1 -Narcyzy trąbkowe

Pojedynczy kwiat na głąbiku, przykoronek dłuższy lub równy długości listków okwiatu.

Odmiany: Dutch Master (Y-Y)¹, Golden Harvest (Y-Y), Unsurpassable (Y-Y), Mount Hood (W-W).

GRUPA 2 -Narcyzy wielkoprzykoronkowe

Pojedynczy kwiat na głąbiku, przykoronek krótszy od długości listków okwiatu, ale nie krótszy jak 1/3 długości listków okwiatu.

Odmiany: Carlton (Y-Y), Flower Record (W-WWO), Ice Follies (W-W), Fortune(Y-O), Salome (W-PPY).

GRUPA 3 - Narcyzy drobnoprzykoronkowe

Pojedynczy kwiat na głąbiku, przykoronek nie dłuższy jak 1/3 długości listków okwiatu.

Odmiany: Polar Ice (W-W), Barrett Brow­ning (W-O).

GRUPA 4 - Narcyzy pełne

Pojedynczy pełny kwiat na głąbiku.

Odmiany: Texas (Y-O), Cheerfulness (W- Y), Yellow Cheerfulness (Y-Y), Rip van Winkle, Bridal Crown (W-Y), Dick Wilden (Y-Y), VanSion (Y-Y), Tahiti (Y-R).

GRUPA 5 -Mieszańce triandus

Wygląd charakterystyczny dla N. triandus - dwa lub więcej zwisających kwiatów na jed­nym głąbiku.

Odmiany: Hawera (Y-Y), Thalia(W-W).

GRUPA 6 -Mieszańce cyclamineus

Wygląd charakterystyczny dla N. cyclamineus - zwykle jeden kwiat na głąbiku, listki okwiatu mocno odchylone do tyłu.

Odmiany: February Gold(Y-Y), Tete-ä-Tete(Y-Y), Peeping Tom (Y-Y), Jack Snipe (W- Y), Jetfire (Y-O), Jumbile (Y-O).

GRUPA 7 -Mieszańce jonquilla

Wygląd charakterystyczny dla N. jonquilla - zwykle od 1 do 3 kwiatów na okrągłym głąbiku, liście wąs­kie, ciemnozielone, listki okwiatu nie odchylone do tyłu, kwiaty pachnące.

Odmiany: Suzy (Y-O), Quail(Y-Y), Lintie (Y- O), Sugarbush (W- YYW), Pipit (Y-W).

GRUPA 8 -Mieszańce tazetta

Wygląd charakterystyczny dla N. tazetta - zwykle od 3 do 20 kwiatów na mocnym głąbiku, listki okwiatu nie odchylone do tyłu, kwiaty pachnące.

Odmiany: Geranium (W-Y), Scarlet Gem (Y-O),Żiva (W-W), Grand Soleil d’Or (Y-O), Chinese Sacred Lily Avalanche (W-Y), Minnow (Y-Y), Paper White (W-W), Paper WhiteGrandiflora(W-W)

GRUPA 9 -Mieszańce poeticus

Wygląd charakterystyczny dla N. poeticus bez domieszki jakiegokolwiek innego gatunku - zwykle jeden kwiat na głąbiku, listki okwiatu czysto białe, mały przykoronek, zwykle rozło­żony, zielony lubżółty z czerwoną obwódką kwiaty pachnące.

Odmiany: Actea(W-GYR), Pheasant’s Eye (syn. N. poeticus), Poet’s Way (W-GYR).

GRUPA 10 -Gatunki i odmiany dziko rosnące

N. triandus, N. cyclamineus, N. tazetta, N. poeticus, N. jonquillct, N. bulbocodium, N. asturiensis, N. fernandesiii inne.

GRUPA 11 -Narcyzy o rozszczepionym przykoronku

Przykoronek rozszczepiony zwykle na długościwiększej niż 1/2

Odmiany: Baccarat(Y-Y), Brodway Star (W-WWO), Orangery(W-POY), Cassata (W-W).

GRUPA 12 -Narcyzy różne

Wszystkie narcyzy nie zakwalifikowane do poprzednich 11 grup.

Dalie

Dalia jest byliną [rośliną wieloletnią] o bulwiastych korzeniach rozrastających się w duże karpy.

Dalie wyróżniają się największą różnorodnością pod względem wzrostu, form, kształtu i barw.

Łodyga jest zdrewniała u dołu wewnątrz pusta długości 30 cm[ odm. Karłowe] do 2 metrów [ odm. Wysokie]

Liście ustawione są naprzeciwlegle pierzastodzielne, dolne duże o ząbkowanych brzegach .

Ze względu na wysokość Dalie dzielimy na :

-miniaturowe

-kwietnikowe

-niskie rabatowe

- średniowysokie rabatowe

-wysokie rabatowe

Ze względu na budowę kwiatostanów;

*dalie pojedyncze

*dalie półpełne

-podwójne

-anemonowe

-kryzowane

*pełne

-peoniowe

-dekoracyjne

-kaktusowe

-kuliste

-pomponowe

*inne.

Róże

Róże karłowe – miniaturowe

Pochodzą one od Rosa chinensis var Miniama

Cechują się niskim wzrostem 20-30 cm zwartym pokrojem, kwitną długo i obficie. Tworzą kwiaty małe o śrenicy 2-4 cm o różnym stopniu pełności zebrane w baldachogrona o bogatej skali barw: od białej poprzez żółte, kremowe do ciemnoczerwonych. Mają one zastosowanie tam gdzie potrzebne są rośliny niskie o zwartym pokroju i ciągłym kwitnieniu. Nadają się do doniczek. Odmiany: Amulett, Atlanta, Baby Baccara, Charmant, Red Minimo, Marylka

Róże czepne pospolicie zwane pnącymi są to krzewy o pędach płożących osiągają długość 1,5-6m. pędy te trzeba na ogół przymocować do podpór. W grupie róż czepnych wyodrębnia się kilka ras różniących się między sobą głównie charakterem i siłą wzrostu oraz ogólnym pokorojem.

RÓŻE PNĄCE O PĘDACH WIOTKICH

1. Rasa – rosa wichuriana – róże wichury

Są to najwyższe róże pnące 4-6 m o wiotkich łatwo formujących się pędach pokrytych drobnymi błyszczącymi liśćmi. Odmiany z tej grupy są najbardziej odporne na mróz. Kwitną tylko raz wczesnym laten ale bardzo obficie. Odmiany z tej grupy wymagają podpór lub rusztowań.

Nadają się na pergole, ściany, parkany, trejaże, łuki, można je stosować do okrywania murów i skarp. Można je też prowadzić jako roże pienne- wtedy uzyskuje się formy płaczące.

Odmiany: casina, Coral Dawn, New Dawn, Elegance, Dorothy Perkins, Exelsa

1. Rasa- rosa Kordesii

Krzewy dorastają do 2-4 m. kwitną obficie 2 razy w roku mają duże kwiaty i łatwo formujące się pędy odporne na mróz.

Odmiany: Aurora, Dortmund, Sympathie

RÓŻE PNĄCE O PĘDACH SZTYWNYCH

to odmiany pochodzące od róży wielokwiatowej –rosa multiflora i od rosa lambertiana. Odmiany tej razy osiągają wysokośc 2-4 m mają zdecydowanie sztywniejsze pędy ustawione skośnie lub pionowo. Tworzą duże kwiatostany złożone z małych kwiatów. Kwitną obficie ale raz w sezonie. Są też wrażliwe na mączniaka. Szadzimy przy podporach a także jako krzewy wolnostojące.

Odmiany: blaze superior, Flammantnz, Rubin

Róże parkowe

Grupa parkowych odmian róż to krzewy silnie rosnące o pędach bardzo sztywnych prostych lub ukośnych, wzniesionych do wysokości 2,5 m. ich ozdobą są nie tylko kwiaty [ u wielu gatunków i odmian pachnące] lecz również liście, owoce a nawet kolce. Od zalet tych róż należą m.in.: bardzo obfite kwitnienie, nieduże wymagania wobec gleby i stanowiska, odporność na deszcz, silny wiatr i mróz, tolerancja na choroby oraz łatwość rozmnażania.

Wyróżniamy dwie podgrupy:

1. Udomowione gatunki dzikie.

Mieszańce tych gatunków oraz odmiany [ zarówno botaniczne jak i uprawne] od nich pochodzące. Kwitną na ogół raz w roku. Krzewią się szeroko – do 1,5 m stąd wymagają dużej przestrzeni aby widoczne były ich walory ozdobne.

Najczęściej sadzi się następujące gatunki:

Rosa damascena-r. damasceńska

r. rubiginosa- r. rdzawa

r. rugosa – r. pomarszczona

r. canina – r. dzika

r.multiflora- r. wielokwiatowa

r. Hugonis – r. Hugona

r.mojesii –r. Mojesa

r. alba- r. biała

r. centyfolia-r. stulistna

r.pimpinellifolia-r. gęsto kolczasta

1. Krzaczaste

Podgrupa ta obejmuje gatunki i odmiany róż o wzniesionym pokroju osiągające wysokość 1-25 m ich szerokość nie przekracza 1m. róże te powtarzają kwitnienie lub jest ono jednokrotne ale długie –trwa do późnej jesieni. Można je sadzić w formie żywopłotów są to jedne z najpiękniejszych krzewów ozdobnych a przy tym łatwe w uprawie. Odmiany: Erfurt, Astrid Lindgren, Heritage, Mary Rose

Róże okrywowe- róże do terenów zieleni

Najmłodsza grupa róż utworzona w latach 70-tych XX wieku ze starych i nowych odmian gruntowych, należących do różnych ras i gatunków. Niektóre z odmian okrywowych zaliczano dawniej do innych grup głównie do wielokwiatowych i parkowych. Dostrzeżono w nich wiele specyficznych i oryginalnych cech które przesądziły o zupełnie nowym ich zastosowaniu.

Róże okrywowe są to krzewy które silnie się krzewią i szybko zarastają powierzchnię gleby tworząc zwartą okrywę z pędów i liści, na podobieństwo gęstych zarośli. Okrywa ta skutecznie zapobiega zachwaszczaniu się rabat. Odmiany te cechują się dobrą zdrowotnością i odpornością na niesprzyjające warunki środowiska nie wymagają też częstego cięcia i okrywania na zimę.

1. Odmiany nisko ścielące się – 10-40cm wysokości, słabo rosnące, silniej rozrastają się dopiero po kilku latach. Do ogrodów skalnych i na cmentarze.
   Nozomi- łososioworózowa
   Snow Carpet- biała
   Św. Tereska-biała
   Tommelise- czerwona

2. Odmiany o sztywnych prostych pędach – rosnących pionowo do 80 cm wysokości gęsto rozgałęzione. Sadzi się wzdłuż ulic i autostrad na ich poboczach i między pasami o przeciwnym kierunku ruchu
   Alba Meidiland- biała
   Celina- żółta
   Mirato- różowa
   Lavender Dream- różowa pachnąca
   White Meidiland- biała

3. Odmiany krzaczaste nisko rozgałęzione 40-90 cm wysokości szeroko rozkładające pędy na boki sadzi się na terenach płaskich przy murach, wzdłuż chodników dla pieszych
   Mercury 2000- czerwona
   Ballerina- różowa
   Bassino- czerwona
   Bonica 82- różowa
   Sommerwind- różowa

4. Odmiany silnie i wysoko rosnące o pędach łukowato wygiętych ku ziemi 80-130 cm wysokości, na skarpy zbocza do zieleni miejskiej jako kolczaste żywopłoty
   Pink spray- różowa
   Smarty- żółtobiała
   Chimo- czerwona

5. Odmiany silnie rosnące o bardzo długich, płasko pokładających się mocnych pędach na stoki, przy drogach publicznych jako żywe plecionki
   Immensee- różowa
   Max Graf- różowa
   Sommerabend- czerwona

Ogólna charakterystyka bylin ogrodowych. Cechy plastyczne bylin

Byliny:

• rośliny polikarpiczne, w ciągu życia moją kwitnąć wiele razy,

• w naszym klimacie odnawiają się na wiosnę(odnawiają się z pąków odnawiających), natomiast jesienią wchodzą w stan spoczynku,

• byliny niezimujące w gruncie: dalia, begonia bulwiasta, paciorecznik (kanna),

• pośrednie miedzy dwuletnimi a bylinami: naparstnica purpurowa (krótkowieczna bylina),

• pośrednie miedzy bylinami a krzewami: ubiorek wiecznie zielony (krzewinka), lawenda wąskolistna (część nasadowa zdrewniała, pęd wierzchołkowy zamiera),

• zdolność do odnawiania w sposób wegetatywny.

Byliny – wieloletnie rośliny zielne odnawiające się corocznie:

• z pąków znajdujących się na zimującym …(?) przekształconych pędach (kłącza, cebule, rozłogi),

- kłącza: irys kłączowy,

- cebula: tulipany, narcyzy,

- rozłogi: zachyłek okółkowy,

• na zgrubiałych nasadach pędów: floks mieszańcowy, mak wschodni,

• na korzeniach.

Cechy plastyczne bylin:

• wysokość – może wynosić od 10cm (Sedum acve?) do 250cm (Heracleum lanatum?),

• pokrój:

- krzewiasty (Peonia lanciflora, Phlox paniculata, Monarda didyma, Solidago hybryda, Heliopsis scaora),

- półkulisty (Geranium plathypetalum, Hemorocallis hybryda, Epimedium alpinum),

- poduszkowy (Saponaria ocymoides, Alyssum saxatile, Iberis sempervirena),

- dywanowy (Phlox subulata, Cerasium tomentosum),

• rodzaj powierzchni (faktura roślin):

- fakturalne (Phlox subulata, Veronica avmena, Aster dumosus, Aubrietta cultorum),

- strukturalne (Phlox paniculata, Monada didyma, Physostapia virginiana),

- fakturalno-strukturalne (Henchera brioides, Armeria morfina),

• barwa kwiatów i liści.

---