opracowanie0 pytań na egzamin

  1. Znaczenie terminu „administracja”.

Etymologicznie termin „ administracja” pochodzi od łacińskiego słowa „ ministrare” – co oznacza być pomocnym, zarządzać, kierować, zawiadywać, posługiwać ale cudzymi sprawami. Przedrostek „ad” wzmacnia działalność jako trwałą i celową. W prawie rzymskim administrare znaczyło zarządzać czymś, a w wiekach XII i XIII, kiedy kształtował się język prawny Europy termin administratio oznaczał głównie zarządzanie cudzym majątkiem.

Termin administracja jest synonimem pomocy, przewodnictwa czy wreszcie kierownictwa.

Administracja – jest to wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów. Cechująca się celowością, trwałością i planowaniem działania.

Administarcja w nowoczesnym rozumieniu tego słowa wzięła swój początek z niemieckiej nauki prawa administracyjnego po wielkich przemianach ustrojowych państwa policyjnego ( totalitarnego) w państwo konstytucyjne, a administracji poszczególnych regionów w jednolitą administrację państwową.

Definicje podmiotowe - administracja to osoby lub zespoły osób, organy, zakłady i instytucje powołane do wykonywania zadań administracji.

Definicje przedmiotowe – administracja to aktywność tych osób, zespołów, organów, zakładów i instytucji.

Definicje podmiotowe wiążą pojęcie administracji z pewną grupą ludzi powiązanych w pewną całość z uwagi na wspólne cele i wyposażonych w określone uprawnienia władzy państwowej. Osoby w misji publicznej, służbie.

Definicje przedmiotowe:
- administracja to bezpośrednie, praktyczne wykonywanie zadań państwa.
- administracja to organizatorska działalność państwa.

Jest ona inicjatorem wykonywania władzy, inaczej niż władza sądownicza, ustawodawcza. Administracja kontrolowana jest przez jednostkę, prawo administracyjne to prawo dla adm., którego kontrolę uruchamia jednostka wchodząc w spór z organem administracji.

Definicje mieszane:

  1. Administracja publiczna to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne organy , podmioty i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach działania(aspekt przedmiotowy).

  2. Administracja publiczna to system złożony z ludzi, zorganizowanych dla prowadzenia stałej i systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej, polegającej głównie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonych w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne(aspekt podmiotowy).

  1. Pojęcie administracji publicznej.

Administracja publiczna jest to rodzaj działalności prowadzonej przez różne jednostki (państwowe, samorządowe, prywatne) celem realizacji zadań uznanych za publiczne, określonych w ustawach i innych aktach. Działania podjęte w celu realizacji tych zadań są w większym lub mniejszym stopniu zdeterminowane przez prawo i wprost albo pośrednio przypisane poszczególnym ogniwom administracji. W szczególności prawo określa podstawę owych działań, ich zasięg, moc wiążącą, formę i tryb podejmowania oraz inne warunki, których spełnienie wpływa na ich ważność i skuteczność.

  1. Administracja publiczna w państwie konstytucyjnym.

W państwie konstytucyjnym w wyniku podporządkowania administracji aktom prawnym uchwalonym przez parlament, następuje początek rozwoju państwa praworządnego, w którym obowiązuje reguła wyłączności ustawy. Z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego wynika dla administracji publicznej obowiązek respektowania praw i wolności jednostek oraz poddania swoich działań kontroli sądowej. Działa ona zgodnie z zasadą legalizmu: w oparciu i w granicach prawa. Ustawodawca rozwijając system administracji w PL musi brać pod uwagę obowiązywanie konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej – legalizmu, podziału i równowagi władz, a także decentralizaji władzy publicznej.

  1. Administracja publiczna a władza wykonawcza (rządzenie i administrowanie).

Administrację publiczną można utożsamić z władzą wykonawczą. Na ogół jednak w obrębie władzy wykonawczej rozróżnia się 2 poziomy organizacyjne: egzekutywę polityczną i administrację publiczną. W tym ujęciu administrację publiczną charakteryzuje się jako wykonwcę władzy wykonawczej.

Administracja jako podmiot reglamentacyjny ( regulujący życie obywateli – np. kodeksem drogowym) ma cechy władcze tzn. wyposażona we władztwo administracyjne może wymusić określone zachowanie bez pośrednictwa sądu.

Administrowanie – wykonawstwo

Rządzenie – sprawowanie władzy

  1. Geneza doktryny państwa prawnego.

Koncepcja państwa prawa ukształtowała się w niemieckiej myśli ustrojowej, a pełne urzeczywistnienie zanalazła w Ustawie Zasadniczej RFN z 1949 roku. W PL wprowadzona przez nowelę grudniową z 1989 roku, obecnie zawarta w art.2 Konstytucji.

Pojęcie zostało wprowadzone w 1798 roku przez Placidusa. Wg niektórych autorów ideę państwa prwnego należy szukać w antyku, w dziełach Platona i Arystotelesa.

Doktryna ta powstała w opozycji do teorii państwa monarchii absolutnej. W nowym ujęciu państwo miało opierać się na prawie. Głowa państwa, rząd i organy adm publ maja działać w oparciu o przepisy prawa stanowionego.

Koncepcja państwa prawa stanowi przełamanie koncepcji wszechwładnego władcy suwerena, który jednocześniestanowił prawo i stał nad nim.

Państwo parwa opiera się na systemie norm prawnych wiążących w taki samym stopniu obywateli jak i organy władzy państwowej. Organy władzy publicznej działaja na podstawie i w granicach prawa. Normy konstytucyjne wyposażone są w najwyższą moc prawną.

  1. Podstawowe składniki zasady demokratycznego państwa prawnego w ujęciu doktrynalnym.

Zasada demokratycznego państwa prawa:

  1. Przedmiotowe i podmiotowe definicje administracji. Wieloaspektowe ujęcie H. Izdebskiego i M. Kuleszy.

Przez administrację publiczną rozumie się zespół działań, czynności, przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach. ( def. przedmiotowo – podmiotowa)

W ujęciu podmiotowym – definicja zaznacza, że wykonywanie administracji znajduje się w gestii podzielonej struktury organizacyjnej sektora publicznego, na który składaja się różne podmioty, organy i i nstytucje. Władza wykonawcza, ustawodawcza czy sądownicza oznacza funkcję państwową wypełnioną przez różne podmioty.

Ujęcie przedmiotowe – definicja odwołuje się do pojęcia interesu publicznego. Pojęcie to wyznacza pole dopuszczalnej działalności administracji publicznej. Działalność na rzecz realizaji interesu publicznego prowadzona na podstawie ustaw.

Ujęcie funkcjonalne ( czynnościowe) – zespól działań czynności i przedsięwzięć organiatorskich i wykonawczych odbywających się w okreśłonych prawem formach.

„ Administracja publiczna jest sługą ustroju i aparatem wykonawczym władzy politycznej, cała jej działalnośc polega na wykonywaniu prawa i na prawie się opiera.”

Funkcje administracji publicznej według Kuleszy i Izdebskiego:

Czasem do tego podziału dodawana jest funkcja czwarta – zarządzanie rozwojem, czyli na przykład tworzenie strategii rozwoju województwa.

  1. Istota administracji publicznej w ujęciu Franciszka Longchamps.

Istotą administracji jest twórcza, zorganizowana i ciągła działalność publiczna w państwie,  która polega na obsłudze potrzeb wynikających ze współżycia ludzi w wielkich grupach.

  1. Główne cechy administracji.

  1. Funkcja reglamentacyjno-porządkowa administracji publicznej (przykłady)

I. Działalność z zakresu klasycznej administracji porządkowo-reglamentacyjnej(tzw. policyjnej)

Klasyczna działalność polityczna państwa;

To nic innego jak strzeżenie przez aparat państwowy porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego, czyli można powiedzieć, że jest to działalność ponadczasowa i ponadpaństwowa istniejąca w każdym państwie. Współcześnie w jej zakresie są możliwe do stosowania instrumenty władcze, czyli zakazy i nakazy policyjne a także wydawanie zezwoleń administracyjnych i koncesji upoważniających wnioskodawców do prowadzenia działalności koncesjonowanej bądź wymagającej zezwolenia.

Reglamentacja - prawne wyłączenie pewnych dóbr ze sfery wolnych stosunków gospodarczych w zakresie np. produkcji, wymiany, posiadania, przechowywania. Wykonywanie tych czynności wymaga zezwolenia organów władzy. Dobra objęte reglamentacją są nazywane dobrami reglamentowanymi.

Nakazy i zakazy policyjne;

indywidualne

ogólne (erga omnes)

Ich zdaniem jest utrzymanie porządku publicznego. Nakazy i zakazy erga omnes to inaczej zarządzenia administracyjne. Jednostka ma przestrzegać obowiązującego prawa. Władza może użyć pewnego rodzaju przymusu wobec jednostki. Niekiedy to, co w danej sytuacji jest właściwe może zarządzić sam organ administracyjny.

Zezwolenia administracyjne - służą ochronie porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Formę zezwoleń przyjmują najczęściej kompetencje reglamentacyjne administracji. Zezwolenie to potwierdzenie spełnienia wymagań i dopuszczenie zainteresowanego do prowadzenia działalności.

Warunkiem prowadzenia działalności lub postępowania nie tylko jest spełnienie przez zainteresowanego konkretnych wymogów prawnych. Pozwolenie może mieć również charakter przywileju. Jest to rodzaj szczególnego uprawnienia dla wybranych osób. Zachodzi to zawsze w warunkach monopolu prawnego, kiedy państwo udziela przywileju dostępu do rynku reglamentowanego w postaci kontyngentu lub koncesji.

Koncesja - uprawnienie, akt administracyjny umożliwiający wykonywanie działalności gospodarczej, która ustawowo jest zastrzeżona i ograniczona jest tu swoboda działalności gospodarczej. Rodzaje udzielanych koncesji:

o charakterze publicznoprawnym; udzielane każdemu i bez ograniczeń

o charakterze prawa specjalnego

o charakterze prawa wyłącznego

Kontyngent - limit, określona ilość, kwota (maksymalna bądź minimalna), norma

Przywilej gospodarczy zazwyczaj nie przysługuje aparatowi administracyjnemu, tylko władzy państwowej oraz ustawie. Kompetencje do przyznania przywileju znajdują się również poza sferą zadań samorządu terytorialnego.

Bezpieczeństwo zbiorowe dotyczy zarówno sfery stosunków życia społecznego, jak i gospodarki. Ma to związek z szerokim pojęciem gospodarki globalnej, a co za tym idzie ochroną przed nadużyciami monopolistów oraz załamaniem koniunktury. Powstają tzw. organy regulacyjne.

Istota funkcji regulacyjnej nie sprowadza się tylko do ustalania standardów zachowania na danym rynku. Dotyczy ona również niezależnego, fachowego rozstrzygania sytuacji konfliktowych w danym segmencie rynku. Organy regulacyjne winny być niezależne i wolne od władzy politycznej.

Administracja porządkowa i reglamentacyjna powinna być prowadzona jak najbliżej podmiotu prawa bądź miejsca, którego dotyczy. Decyzja powinna być podejmowana w miarę możliwości "jak najniżej".

Administracja reglamentacyjna musi odpowiednio zbudować rządowy aparat administracyjny w terenie bądź też wykorzystać w tym celu inne struktury.

  1. Prawna koncepcja administracji świadczącej.

Świadcząca czyli świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji świadczących, należących do sektora publicznego(przedsiębiorstw użyteczności publicznej i zakładów administracji) w ramach tej funkcji. Organy administracji publicznej zaspakajają potrzeby społeczne np. utrzymując szpitale.

Zadania z zakresu administracji świadczącej (usługi publiczne)

Usługi typu społecznego - np. oświata, ochrona zdrowia,, opieka społeczna, kultura

Usługi o charakterze technicznym -np. komunikacja zbiorowa, wodociągi i kanalizacja, światło i energetyka cieplna, oczyszczanie miast

Rozwój różnego rodzaju świadczeń społecznych - np. ubezpieczenia społeczne

Obywatele stają się coraz bardziej nie tylko wyborcami, ile destynatariuszami czy nawet wprost klientami usług administracji.

Rola administracja świadczącej (usługi publiczne) co najmniej polega na odpowiedzialności władzy publicznej za standard usług świadczonych przez sektor prywatny. Może polegać również na bezpośrednim organizowaniu świadczenia usług publicznych różnego rodzaju, a może obejmować nawet samo ich świadczenie za pośrednictwem instytucji świadczących.

Podstawowym problemem administracji świadczącej jest wielka liczba odbiorców usług, a co za tym idzie potrzeba dysponowania ogromnym potencjałem rzeczowym i kadrowym.

Ten rodzaj sprawowanych działań przez aparat administracyjny coraz bardziej się poszerza co świadczy o pewnej ewolucji w administracji z bezwzględnie władczej na usługową.

  1. „Nowe publiczne zarządzanie” (NPM).

Nowe menadżerskie podejście do administracji publicznej pojawiło się najpierw W Wielkiej Brytanii ,Austrii i Nowej Zelandii w latach 80 –siątych XX wieku, a w latach 90 zyskało swoje miejsce W Stanach Zjednoczonych.

Administracja publiczna powinna być zorientowana najpierw na osiąganie wyników , a dopiero później na wejścia i procesy działania .Kierownicy w administracji publicznej (pro aktywni menadżerowie a nie reaktywni urzędnicy)powinni zatem zwracać większą uwagę na zadania ,a ocena ich działania (i funkcjonowania organizacji publicznej powinna wynikać z osiągniętych wyników i być dokonywana na podstawie wyraźnych i mierzalnych (ilościowych) standardów czy wskaźników wykonania. W konkretnym przypadku sytuacja może wyglądać tak jak w Wielkiej Brytanii czy Nowej Zelandii , gdzie kierownicy agencji rządowych są zatrudniani odpowiednio do osiągniętych wyników i zwalniani jeżeli wyniki nie są wystarczająco dobre.

  1. Prawo administracyjne w znaczeniu wąskim.

W znaczeniu wąskim do prawa administracyjnego zalicza się na ogół tylko normy dwustronnie wiążące, ustanawiające bezpośrednio lub poprzez odpowiednie akty prawne określone uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej oraz podmiotów nie podporządkowanych im organizacyjnie. W tym ujęciu do prawa administracyjnego należą następujące normy:

  1. Prawo administracyjne ustrojowe a prawo administracyjne materialne.

Prawo administracyjne ze względu na rodzaj normy prawnej dzieli się na:

  1. Ustrojowe prawo administracyjne – reguluje strukturę administracji publicznej, formy powiązań między organami, zasady powoływania i odwoływania organów, podział kompetencji

  2. Materialne prawo administracyjne – zespół norm obejmujący konkretne uprawnienia i obowiązki powstające bądź z mocy samego prawa ( na podstawie ustaw, rozporządzeń, aktów prawa miejscowego), bądź na drodze konkretyzacji tego prawa precyzującego obowiązki i uprawnienia określonego adresata ( np. na podstawie decyzji administracyjnej). Jest to najobszerniejszy zespół norm, obejmuje m.in.: prawo obywatelskie prawo o policji, o gospodarce nieruchomościami, o paszportach prawo samorządu terytorialnego, prawo budowlane, o szkolnictwie wyższym itp.

  1. Normy ustanawiające zadania a normy ustanawiające kompetencję (przykłady).

Normy ustanawiające zadania określają kierunki działania administracji oraz wskazują na wartości, którymi powinna się ona kierować.

Art. 163 Konstytucji

Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych

Normy ustanawiające kompetencje organów umożliwiają realizację norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych

Np. Kompetencja Prezydenta RP do stosowania prawa łaski,

Art. 9 pkt. 1. Ustawy o samorządzie gminnym

W celu wykonania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Statut Rady Gminy:

Do wyłącznej właściwości Rady należy:

1)      uchwalanie Statutu Gminy,

2)      ustalanie wynagrodzenia Burmistrza, stanowienie o kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności,

3)      powoływanie i odwoływanie Sekretarza Miasta i Gminy oraz Skarbnika Miasta i Gminy Końskie, który jest Głównym Księgowym Budżetu - na wniosek Burmistrza,

4)      uchwalanie budżetu Gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nie udzielenia absolutorium z tego tytułu,

5)      uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

6)      uchwalanie programów gospodarczych,

7)      ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki,

8)      podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach,itp.

  1. Normy blankietowe.

Normy blankietowe należą do norm materialnych. Są przeciwieństwem norm merytorycznych. Wskazują sposób, w jaki mogą być podjęte czynności organu, nie określając natomiast ich treści. Umożliwiają organowi uwzględnienie wartości i interesów celowo niezdefiniowanych w przepisach prawnych.

Norma blankietowa jest to jedna z norm prawnych będąca podstawą prawną do wydawania aktu administracyjnego (np. decyzji). Jej cechami charakterystycznymi jest brak zobowiązania organu administracyjnego do określonego zachowania się (daje tylko upoważnienie). Organ administracji publicznej musi samodzielnie ustalić treść rozstrzygnięcia, ale aby to nastąpiło, organ ten musi samodzielnie określić sposób skorzystania z udzielonego upoważnienia, w szczególności musi ustalić, do jakiego konkretnego celu ma dążyć, aby skorzystać z tego upoważnienia zgodnie z dobrem publicznym, z interesem społecznym, interesem indywidualnym itp. inaczej mówiąc, organ administracji publicznej musi ustalić pewne mierniki, wedle których przyjdzie mu wartościować różne, dopuszczalne w obliczu danej normy blankietowej rozstrzygnięcia, i spośród których to rozstrzygnięć dokona wyboru jednego najwłaściwszego.

Normy blankietowe są to takie, które odsyłają do przepisów, które mają być wydane w przyszłości,  te normy same nie określają reguły postępowania a mówią, że ta reguła się ukaże i będzie wynikać z przepisów które będą wydane . - Przepisy w których ustawodawca zezwala ministrowi lub radzie ministrów  na wydanie rozporządzenia, które będzie  regulowało ściślej, bliżej ustawy np. prawo o adwokaturze-stawki i opłaty za sprawy

  1. Prawo administracyjne a prawo konstytucyjne. Podstawy i celowość tego rozróżnienia.

Prawo administracyjne i prawo konstytucyjne należą do dziedzin prawa publicznego, która dotyczy ustroju i działań organów państwa podejmowanych w interesie publicznym. Z tego faktu można wyprowadzić wniosek- „pod względem teoretycznoprawnym prawo konstytucyjne i administracyjne stanowią jedność, bowiem posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami i regułami. Konstytucja jest głównym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji, a także prawną podstawą nieustannego procesu wyważania interesów ogólnych i indywidualnych, co jest jurydyczną treścią zadań wykonywanych przez administrację”. Można stwierdzić, że normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla norm prawa administracyjnego; dotyczy to zwłaszcza regulacji prawnej dotyczącej ustroju administracji, np. prawo konstytucyjne zajmuje się Radą Ministrów z punktu widzenia jej pozycji w systemie organów państwa, natomiast prawo administracyjne- pozycją tego organu w systemie organów administracji i jego rolą w procesie administrowania. Przeważającą większość norm prawa administracyjnego, zwłaszcza prawa materialnego i procesowego nie wykazuje tak ścisłych związków z prawem konstytucyjnym i dlatego do tej grupy norm nie należy odnosić sformułowania, iż stanowi ona skonkretyzowane prawo konstytucyjne.

  1. Główne konstrukcje rozgraniczenia prawa administracyjnego i prawa cywilnego.

Najtrudniej jest odgraniczyć prawo administracyjne od prawa cywilnego. Problem ten w doktrynie niemieckiej jest ujmowany jako rozgraniczenie prawa publicznego od prawa prywatnego. W doktrynie niemieckiej podkreśla się, że ani nauka, ani praktyka nie wyjaśniły różnic między prawem publicznym a prawem prywatnym w sposób wystarczający. Pojawiło się wiele różnych teorii w sprawie podziału prawa na publiczne i prywatne, można je ująć w trzech grupach: 1.teoria interesu- wywodząca się z prawa rzymskiego, prawo publiczne służy interesowi publicznemu, natomiast prawo prywatne urzeczywistnia interesy prywatne. 2.teoria podporządkowania- jako kryterium rozgraniczenia przyjmuje charakter stosunku prawnego. Gdy występuje stosunek prawnej nadrzędności państwa i podporządkowania obywatela, to wtedy mamy do czynienia z prawem publicznym, a gdy zaś pozycja stron stosunku prawnego jest równa- to wtedy chodzi o prawo prywatne. 3.teoria podmiotu (teoria praw specjalnych)- do prawa publicznego należą te normy prawne, które uprawniają lub zobowiązują podmioty dysponujące władztwem państwowym; zaś normy prawne, które mogą uprawniać lub zobowiązywać każdego należą do prawa prywatnego. Żadna z tych teorii nie jest zadawalająca, co do każdej zgłaszane są zastrzeżenia.Za uzasadnione należy uznać stanowisko, że trzon prawa administracyjnego stanowią te przepisy, które mogą stanowić podstawę powstania stosunku administracyjnoprawnego .Według J. Łętowskiego „nie istnieje żadna materialna nieprzekraczalna granica między prawem cywilnym a administracyjnym, a o każdorazowej kwalifikacji konkretnego stosunku prawnego powinna decydować analiza jego treści i przyjętej przez ustawodawcę metody rozwiązywania powstających na jego tle konfliktów. Trzeba odrzucić przekonanie, że stosunek prawny zawsze musi być albo prywatno- albo publicznoprawny, nie może być natomiast nigdy publiczno- i prywatnoprawny łącznie”.

  1. Kompleksowe działy prawa (przykłady).

Prawo administracyjne można podzielić na tzw. kompleksowe działy (gałęzie) prawa ,np.

-prawo łowieckie

-prawo morskie

-prawo lotnicze

-prawo oświatowe

-prawo budowlane

-prawo nieruchomości

-prawo wodne

-prawo górnicze.

  1. Podmioty i przedmiot stosunku administracyjnoprawnego.

Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej, jest on objęty kompetencją jednego z podmiotów administracji.

Podmiotami stosunku administracyjnoprawnego są:

-zawsze organ (podmiot) administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia.

-podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna) do której kierowany jest nakaz lub zakaz albo który żada określonego zachowania się od organu administracji.

Stosunek administracyjnoprawny (pojęcie). Gdy podmiot administracji występuje wobec innego podmiotu, np. wobec obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia bądź nakłada nań obowiązek albo na coś mu zezwala, to wtedy nawiązuje z tym podmiotem stosunek prawny. Stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa administracyjnego i dlatego te stosunki nazywa się stosunkami administracyjnoprawnymi. Cechą charakterystyczną tego stosunku, różniącą go od stosunku cywilnoprawnego, jest nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku, możność decydowania o treści tego stosunku przez podmiot administrujący. Nierównorzędność podmiotów stosunku administracyjnoprawnego wynika stąd, iż prawo przyznaje jednemu z uczestników tego stosunku (organowi administracyjnemu) prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku. W ten sposób organ administracyjny w pewnej mierze orzeka i „w swojej sprawie”. Ta sytuacja nie zachodzi w stosunku cywilnoprawnym. Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej. Podmiotami stosunku administracyjnoprawnego są: 1)zawsze organ (podmiot) administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia i; 2)podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna), do którego skierowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się od organu administracji. Podmiotowość w sferze stosunków administracyjnoprawnych jest wynikiem regulacji normami prawa administracyjnego. Dlatego podmiotem stosunku administracyjnoprawnego może być np. stowarzyszenie, mimo iż nie jest osobą prawną. W sferze wewnętrznej pozycja poszczególnych uczestników stosunku administracyjnoprawnego może być różna, poczynając od wzajemnej podległości jednego uczestnika drugiemu aż do równorzędności podmiotów. Obowiązki i uprawnienia, będące treścią stosunku administracyjnoprawnego, mogą polegać na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. O tym, jakie mogą być nałożone i jakie uprawnienia mogą być przyznane, przesądzają przepisy prawa materialnego; nie może być tu dowolności. Obowiązki i uprawnienia mają charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby, wygasają z chwilą śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej. Ważnym wyjątkiem od tej reguły są podatki i roszczenia odszkodowawcze wobec państwa, które mogą przechodzić na następców prawnych.

  1. Główne typy stosunków administracyjnoprawnych (przykłady).

Stosunek administracyjnoprawny (rodzaje). 1. Stosunek administracyjnoprawny wywołujący skutki na podstawie norm prawa materialnego. 2. Stosunek administracyjnoprawny związany z postępowaniem administracyjnym. 3. Stosunek administracyjnoprawny związany z postępowaniem przed sądem administracyjnym. Proceduralny stosunek administracyjnoprawny, ma charakter stosunku czasowego, przejściowego. Podstawą prawną tego stosunku są normy proceduralne (przepisy o postępowaniu administracyjnym). Stosunek ten nawiązany zostaje z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego, a wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej. Proceduralny stosunek spornoadministracyjny. Podstawą prawną tego stosunku są przepisy prawa dopuszczające zaskarżanie aktów administracyjnych do sądu administracyjnego. Stosunek ten trwa od chwili zaskarżenia aktu administracyjnego do czasu wydania orzeczenia (wyroku, postanowienia) przez sąd. Dla stosunku spornoadministracyjnego charakterystyczna jest zrównanie pozycji podmiotów stosunku administracyjnoprawnego. Z innego punktu widzenia można wyróżnić stosunki administracyjnoprawne ad hoc i stosunki trwałe. 1. Ad hoc- odnoszą się do konkretnego, jednorazowego działania, jak np. okazanie dokumentu, dopuszczenie do przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego, czy zakładu pracy. 2. Trwałe- mają w praktyce większe znaczenie prawne. Mogą być związane z: -prawami osobistymi, jak np. z obowiązkiem szkolnym, obowiązkiem zasadniczej służby wojskowej bądź służby zastępczej, ze stosunkiem służbowym urzędnika itp.; -prawami majątkowymi, jak np. ze stałymi świadczeniami pomocy społecznej, obowiązkiem podatkowym itp.; -korzystaniem z zakładów użyteczności publicznej. Nie jest to podział ostry, gdyż taki nie jest możliwy. Dodać należy, że w związku ze sprawowaniem nadzoru występują, między organem nadzoru a podmiotem nadzorowanym, stosunki nadzoru, a w toku przymusowego wykonywania obowiązków administracyjnoprawnych- stosunki egzekucyjne, nawiązane między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem.

  1. Teoretyczne i praktyczne znaczenie konstrukcji publicznych praw podmiotowych.

Publiczne prawo podmiotowe oznacza taką sytuację obywatela, ukształtowaną przez normę prawa administracyjnego, w której obywatel ten może skutecznie domagać się czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś uczynić, realizując swój indywidualny interes.

Publiczne prawo podmiotowe nakazuje postępować zgodnie z jego treścią

Publiczne prawo podmiotowe ma swoje źródło w normie prawa administracyjnego. Nie każda norma prawna może dawać początku publicznemu prawu podmiotowemu, nawet jeżeli w jakiś sposób tworzy sytuacje korzystne dla danego podmiotu. Źródłem tego prawa może być tylko taka norma, która:

1) konstytuuje prawa i obowiązki stron stosunku prawnego wynikającego z tej normy. O tym, że dana norma faktycznie ustanawia prawa i obowiązki dla podmiotów stosunku prawnego zawiązanego na jej podstawie decyduje:

2) prawa i obowiązki te nie służą realizacji wyłącznie interesu publicznego.

Nie można mówić o publicznym prawie podmiotowym wówczas, gdy wynikające z niej dla danego podmiotu uprawnienie jest tylko refleksem, pochodną interesu publicznego. Nie można więc przyjąć istnienia publicznego prawa podmiotowego wtedy, gdy norma służy jedynie ochronie interesu publicznego, a prawa podmiotu są tylko częścią składową tego interesu. Można za to przyjąć, że norma prawa administracyjnego ustanawia publiczne prawo podmiotowe, gdy służy ona zarówno ochronie interesu publicznego jak i nie wyklucza ochrony interesów poszczególnych podmiotów.

  1. Istota publicznych praw podmiotowych. Interes prawny a prawo podmiotowe.

W ujęciu tzw. pozytywizmu prawniczego prawem podmiotowym jest zbiór uprawnień przyznawanych jednostce przez ustawodawcę w obowiązujących aktach normatywnych, nakierowanych na wywołanie określonych skutków jednostkowych i społecznych.

W ujęciu tzw. teorii praw naturalnych lub przyrodzonych, prawa podmiotowe (np. prawo do ochrony życia, wolności, własności) istnieją niezależnie od tego, czy znajdują uznanie i odzwierciedlenie w stanowionych przez ustawodawcę aktach normatywnych.

Prawo administracyjne

Istotą prawa podmiotowego jest uprawnienie do otrzymania od właściwego organu decyzji administracyjnej o ściśle określonej treści, odpowiadającej zazwyczaj istocie danego prawa podmiotowego. Prawo podmiotowe w prawie administracyjnym określa się mianem publicznego prawa podmiotowego.

Interes prawny - uprawnienie do bycia stroną w procedurze sądowej lub administracyjnej według przepisów prawa materialnego. Posiadanie interesu prawnego wynika z konkretnego stanu faktycznego, z którym związana jest określona norma prawa materialnego przyznająca to uprawnienie. Osoba, której przysługuje interes prawny, ma prawo oczekiwać od organu administracji lub od sądu wydania decyzji w swojej sprawie. Skutkiem posiadania interesu prawnego jest prawo do merytorycznego rozpatrzenia sprawy przez organ władzy, które nie obejmuje jednak prawa do otrzymania decyzji o określonej treści - jak to ma miejsce w przypadku prawa podmiotowego.

Publiczne prawa podmiotowe rozumiane są jako sytuacje prawne jednostki wobec państwa, pozwalające jednostce w oparciu o konkretną normę prawną domagać się konkretnego zachowania administracji. Prawa mają wynikać zarówno z istoty ludzkiej natury, jak też z obowiązujących pod rządem prawa przedmiotowego zasad obiektywnych, z tym że sytuacja prawna tworzona przez obiektywny porządek prawny wyposażyła w przymiot podmiotowości publicznoprawnej zarówno jednostki, jak i państwo.

Podstawowym podmiotem publicznych praw podmiotowych jest jednostka – osoba fizyczna. Tworzenie przez te podmioty większych organizacji, jednocześnie zezwalając wywierać wpływ na życie jednostki, wyposażyło w podmiotowość publiczno-prawną osoby prawne prawa publicznego. Dlatego też państwo jak również samorządy terytorialne zaliczane są obok osób fizycznych, jako podmioty publicznych praw podmiotowych.

Treścią publicznego prawa podmiotowego jest możliwość skutecznego domagania się jednostki od państwa lub wspólnoty samorządowej za pomocą zindywidualizowanego roszczenia ściśle określonego przez obowiązujące prawo zachowania się odpowiadającego interesowi prawnemu żądającego.1

  1. Prawny interes publiczny a interes indywidualny. Konflikt interesów Art. 7 kpa

Art. 7 kpa przewiduje obowiązek organu administracji do kontroli przestrzegania prawa przez strony i innych uczestników postępowania. Czyli nawet jeśli to uczestnicy postępowania poprzez swoje zachowanie doprowadzają do naruszenia prawa czy

wadliwości postępowania to konsekwencje naruszenia zasady praworządności obarczają wyłącznie organ administracyjny.

Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli (art. 7 kpa). Przyjmuje się, iż obie te wartości traktuje się równorzędnie i nie ma zasad rozstrzygania ewentualnych konfliktów pomiędzy tymi wartościami. Stwierdzić należy, iż nałożony jest tutaj na organy prowadzące postępowanie obowiązek harmonizowania tych interesów, jeżeli w konkretnym przypadku są ze sobą sprzeczne.

zasada prawdy obiektywnej (art. 7 kpa) – organy administracji publicznej podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy . Zatem organ prowadzący postępowanie ma obowiązek zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodny z rzeczywistością. W szczególności jest obowiązany dokonać wszechstronnej oceny okoliczności konkretnego przypadku na podstawie analizy całego materiału dowodowego, a stanowisko wyrażone w decyzji uzasadnić w sposób wymagań przez przepisy kpa. Dochodzenie do ustalenia prawdy obiektywnej powinno odbywać się według reguł postępowania dowodowego określonych w przepisach kpa (rozdział 4)

  1. Interes prawny jako kryterium proceduralne (przykłady).

Interes prawny to taki interes indywidualny, który został wzięty przez prawo pod ochronę polegającą na możliwości żądania od organu administracji podjęcia określonych czynności mających na celu zrealizowanie interesu lub usunięcie zaistniałego zagrożenia.

Źródłem interesu prawnego jest zawsze norma prawa administracyjnego.

Art. 28 k.p.a.

Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu za względu na swój interes prawny lub obowiązek.

PRZYKŁAD

Spadkodawca w testamencie w taki sposób rozdysponował swoim majątkiem, że jego wierzyciele nie mają szans na całkowite zaspokojenie swoich wierzytelności.

W takim wypadku wierzyciele będą mieli interes prawny w udowodnieniu nieważności testamentu, na przykład z powodu stanu spadkodawcy, w trakcie pisania testamentu, wyłączającego świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

  1. Interes faktyczny i kwestia jego ochrony.

Przez interes faktyczny, będący jedną z kategorii interesu indywidualnego, rozumie się subiektywny, własny pogląd podmiotu zewnętrznego na działalność administracji publicznej, że powinna ona podjąć na jego rzecz jakieś działanie lub powstrzymać się od jakiegoś działania. Pogląd ten nie znajduje odzwierciedlenia w obowiązującym prawie i nie jest przez to prawo chroniony . Podmiot mający interes faktyczny, może zatem proponować administracji określone działania lub kwestionować działania już przez nią podjęte, jednak te jego zabiegi nie muszą być przez administrację przyjmowane ani honorowane, a mogą najwyżej stanowić impuls do jakiegoś działania.

Istota prawnej ochrony wszelkich interesów polega na tym, że prawo przyznaje posiadaczom tych interesów sformalizowane środki, za pomocą których mogą się oni ubiegać o ocenę danego interesu i o autorytatywne ustalenie skutków tego interesu w konkretnej sytuacji, prowadzące do jego zrealizowania.

Ochronie powinny podlegać tylko te interesy, które znajdują oparcie w przepisach obowiązującego prawa, a nie wynikają wyłącznie z subiektywnego przekonania danego podmiotu zewnętrznego. Można znaleźć rozwiązania poddające interesy faktyczne pewnej ochronie. Niektóre interesy faktycznie mogą być ściśle związane z interesami innych podmiotów, mającymi zarachowanie prawne.

Postulaty zgłaszane przez podmioty legitymujące się jedynie interesem faktycznym mogą być wartościowe, pomysłowe lub korzystne z punktu widzenia celów działania administracji publicznej, zwłaszcza z punktu widzenia interesu publicznego. Wtedy ich ochrona staje się przydatna równie z punktu widzenia tego interesu.

W obecnie obowiązującym kodeksie postępowania administracyjnego nie istnieje kategoria osób interesowanych, a zamiast tego funkcjonuje instytucja skarg i wniosków, mająca swoje oparcie w Konstytucji RP i mająca na celu ochronę interesów faktycznych. Zgodnie z tymi przepisami każdy obywatel ma prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, w tym organów administracji publicznej.

-Przedmiotem skargi może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

-Przedmiotem wniosku mogą być w szczególności sprawy ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności.

Ochrona przewidziana przez te przepisy polega na tym, że organy, które otrzymały skargę lub wniosek są obowiązane przynajmniej zawiadomić skarżącego o sposobie ich załatwiania, przy czym załatwianie odmowne powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Organ powinien to uczynić bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca. Istnieją zatem pewne gwarancje proceduralne, zapewniające obywatelowi to , że jego interes faktyczny będzie przynajmniej dostrzeżony i rozważony przez organ administracji publicznej.

  1. Pojęcie i postacie władztwa administracyjnego. Władztwo zakładowe.

Cechy władztwa administracyjnego:

  1. podmiot administrujący narzuca wolę podmiotowi administrowanemu;

  2. charakter jednostronny;

  3. możliwość zastosowania przymusu państwowego;

  4. autorytatywność działań formach władczych (wiąże się z domniemaniem słuszności);

  5. domniemanie legalności władztwa administracyjnego (praworządność);

  6. domniemanie ważności (wywoływanie skutków prawnych do momentu zakwestionowania);

  7. domniemanie mocy powszechnie obowiązującej działań w formach władczych (dane działanie obowiązuje nie tylko w relacji między podmiotami, ale też osoby trzecie);

  8. decyzje administracyjne są aktami administracyjnymi.

Rodzaje władztwa administracyjnego:

Władztwo zewnętrzne skierowane jest do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie organowi administracji, a więc do obywateli i osób prawnych. Władztwo wewnętrzne skierowane jest do organów podporządkowanych i innych jednostek organizacyjnych oraz do podległych pracowników.

  1. zewnętrzne (relacje między podmiotami poza strukturą wewnętrzną)( działanie władcze skierowane do podmiotów znajdujących się na zew. Adm nie podporządkowanych administracyjne i służbowo.(obywatele).)

  2. wewnętrzne (relacje wewnętrzne/ służbowe struktury)( adresatem władztwa wewn jest podmiot znajdujący się w strukturze administracji w stosunku zależności służbowej albo administracyjnej np. relacja między wójtem a pracownikami urzędu gminy)

Władztwo administracyjne. Administracja publiczna dysponuje możnością użycia bezpośredniego przymusu, będącą wynikiem posiadania przez państwo monopolu używania siły fizycznej, możnością stosowania władztwa. Państwo może udzielić władztwa- w zakresie przez siebie ustalonym- innym podmiotom sprawującym w oznaczonym zakresie administrację publiczną. Chodzi tutaj o samorządy różnego typu, czy inne podmioty pełniące funkcję administracji publicznej w zleconym im zakresie. Władztwo to nazywa się władztwem administracyjnym (imperium). Pod tym określeniem rozumieć należy prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych zarządzeń (rozstrzygnięć).

Władztwo organizacyjne. Pod określeniem „władztwo organizacyjne” należy rozumieć uprawnienia do tworzenia, zmiany i znoszenia podmiotów administracji. Utworzenie podmiotu administracji następuje przez wydanie aktu prawnego. Należy określić zadania podmiotu, kompetencje, nazwę i uregulować wyposażenie go w środki materialne. Tworzenie i znoszenie podmiotów administracji powinno następować w drodze ustawy bądź na podstawie upoważnień ustawowych. Wewnętrzne podziały czynności w ramach organów i obsługujących je urzędów nie muszą być oparte na szczególnych upoważnieniach ustawowych. Ustawa z 5 czerwca 1998r. o administracji rządowej w województwie ustaliła, że ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa. Określenie terenowych delegatur właściwych ministrów może następować wyłącznie w drodze ustawy. Akty dotyczące organizacji administracji publicznej stanowią, ze względu na ich przedmiot, wyróżniającą się kategorię aktów prawnych o różnej randze w hierarchii systemu źródeł prawa.

Władztwo zakładowe wynika z upoważnienia organów zakładu do abstrakcyjnych, jak i konkretnych regulacji na podstawie i w ramach ustaw. Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres upoważnień dla organów zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu, jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze. Władztwo zakładowe powinno być wykorzystywane tylko do osiągnięcia celów zakładu. Władztwo zakładowe jest częścią władztwa państwowego.

Władztwo zakładowe jest niezbędne dla zapewnienia realizacji celów zakładu, a cele te określają granice władztwa. Charakter aktów organów zakładu kierowane do użytkownika:

-gdy nie wywołują skutków prawnych poza zakładem(zakład-użytkownik)np. decyzja o promowaniu na wyższy rok

-gdy wywołują skutki prawne także poza sferą stosunków zakład-użytkownik są decyzjami adm np. decyzja o przyjęciu czy zwolnieniu z zakładu

- akty wewnątrzzakładowe-specjalne przepisy dotyczące m.in. postępowania dyscyplinarnego

  1. Przymus a kara.

Przymus państwowy może przejawiać się w postaciach jako:

Przymus nie jest stosowany przez administrację w każdym przypadku, czasami wystarczy sama groźba zastosowania przymusu, aby jednostka podporządkowała się władztwu organu administracji.

Przymus egzekucyjny ma spowodować, aby podmiot administrowany (człowiek) wykonał jakiś obowiązek, polecenie organu administracji. Z chwilą wykonania przymus ustaje.

Nie ma mowy o przymusie, gdy ktoś nie wykona uprawnienia, następuje wygaśnięcie. Desłetudo – przepis umiera na skutek nie stosowania

Kara – ma na celu dolegliwość z powodu uchylania się od wykonania obowiązku nakazu lub zakazu np. właściciel nie odśnieża chodnika. Późniejsze podporządkowanie – wykonanie obowiązku po nałożeniu kary nie chroni, czyli kary tej nie uchyla. Kara jest w pewnym sensie odpłatą za naruszenie norm prawa i w stosunku do osoby ukaranej pełni funkcję stymulującą i represyjną. Osobie ukaranej przysługuje prawo odwołania się do Sądu.

Kary administracyjne

  1. kary sensu stricte – pieniężne wynikają z przepisów prawa materialnego

  2. kary porządkowe – w toczącej się procedurze administracyjnej

  3. kary dyscyplinarne – wynikające ze stosunków wewnętrznych zwierzchnik podwładny:

    1. upomnienie

    2. nagany

    3. kary degradacji i usunięcia ze stanowiska

  1. Charakter powszechny i charakter szczególny ciężarów publicznych.

Ciężary publiczne – jest to pojęcie stworzone przez naukę by móc wyodrębnić różnorodne przepisy prawne ( w celu uporządkowania rozproszonych przepisów). Są to wszelkie obowiązki nakładane na jednostki dla osiągnięcia celów przez administrację publiczną. Pojęcie to obejmuje również zależności podatkowe. Wynikają z mocy prawa.

Sama koncepcja ciężarów publicznych trafiła do Konstytucji RP art. 84 „każdy jest obowiązany do obowiązku ponoszenia ciężarów publicznych i świadczeń w tym podatków określonych w ustawie”.

Świadczenia mogą mieć charakter osobisty lub rzeczowy, polegają na dostarczeniu rzeczy niezbędnych w administrowaniu dla osiągnięcia określonych celów.

Charakter Powszechny Ciężarów Publicznych – stosowane obowiązki skierowane są do wszystkich lub szczególnego kręgu adresatów. Np. ustawa 2008.05.12 o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Wprowadza obowiązek każdej osoby poddania się badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych, szczepieniom, leczeniu i udzielaniu wszelkich informacji, egzekwowanie obowiązku jest w sytuacjach zagrożonych.

Charakter Szczególny Ciężarów Publicznych – kierowany do osób korzystających z określonego rodzaju budynków lub urządzeń, z których utrzymaniem związane jest świadczenie:

  1. Geneza rozróżnienia własności publicznej i własności prywatnej państwa.

„Własność prywatna” – to taka, którą może posiadać tylko jedna osoba lub jednocześnie wielu ludzi np:

- ziemię na własność może posiadać jeden człowiek lub jak i rolnik z rodziną lub kilku rolników z rodzinami

- samochód kupiony za pieniądze wszystkich członków rodziny jest własnością wszystkich członków jako zbiorowości , jako instytucji bo rodzina to komórka społeczna .

Decyzja więc o losie takiego samochodu powinna zapadać w gronie wszystkich jego właścicieli.

W związku z tym możemy zauważyć, że istnieją też i rzeczy które są :

„ Własnością prywatną całego narodu” - są:

Skarby Dziedzictwa Narodowego, sprawy dobra Zamku Wawelskiego,

czy Klasztoru Jasnogórskiego to sprawy nie jednego Polaka lecz całego Narodu Polskiego tak jak : Obronność, Niezawisłość, Suwerenność Kraju.

Gwarantem zachowania „własności prywatnej całego narodu” jest Państwo , które tenże suwerenny Naród reprezentuje.

„Sprawa prywatna” - własność prywatna – jest osobista dla pewnej konkretnej osoby lub osób

„Sprawa publiczna” - własność publiczna – jest osobista dla wielu konkretnych osób, jest cenna a nawet święta to:

dziedzictwo narodowe, tradycja, ziemia, infrastruktura, obronność kraju, rzeki, kanalizacja, władze, instytucje, miasta, wsie, oraz wiele innych dóbr umożliwiających rozwój narodu i jego państwa

  1. Kategorie rzeczy publicznych.

Określenie Rzeczy Publiczne lub majątek publiczny pojawiło się pod wpływem prawa rzymskiego. Rzeczy publiczne są to wszystkie rzeczy, którymi państwo jak również każdy inny związek publicznoprawny posługuje się dla wykonania swoich zadań.

Wyróżniamy trzy kategorie rzeczy publicznych:

  1. majątek skarbowy – służy pośrednio

  2. majątek administracyjny

  3. rzeczy służące do użytku powszechnego, czyli dobra publiczne

Majątek skarbowy:

pieniądze, papiery wartościowe zyski z posiadania ziemi i lasy państwowe, a także składniki majątkowe przynoszące dochody jak przedsiębiorstwo, obligacje.

Majątek skarbowy podlega prawu prywatnemu cywilnemu. Przepisy prawa publicznego służą tylko nadzorowi nad gospodarowaniem składnikami majątkowymi.

Majątek administracyjny stanowią środki rzeczowe potrzebne do prowadzenia działalności administracyjnej i realizacji zadań publicznych:

budynki administracji i mieszczące się w nich urzędy, zakłady publiczne, szkoły, szpitale, biblioteki, instalacje użyteczności publicznej, a także nieruchomości biurowe, materiały

Majątek administracyjny podlega prawu publicznemu. Oparte na przepisach prawa.

  1. Rzeczy publiczne użytku powszechnego.

Dobra publiczne to rzeczy będące w powszechnym użytku, z których może korzystać każdy, bez uzyskiwania pozwolenia.

Do tej kategorii dóbr zalicza się: drogi, place, mosty, przestrzeń publiczną, wody publiczne.

Naprzykładużytkowaniedrogipublicznejniejestużywaniemleczprzejawemwolnościkorzystaniazdóbrpublicznych.Wynikatozregulacjiprawemadministracyjnymdóbrpublicznychaniecywilnym.

  1. Pojęcie źródeł prawa administracyjnego.

W ujęciu historycznym – oznacza dokumenty, z których dowiadujemy się jakie było prawo. W sensie materialnym to czynniki społeczne, polityczne i ekonomiczne, które wpływają na treść prawa np. gospodarka rynkowa, wysoki poziom bezrobocia, stan świadomości prawnej, zmiany emerytalne.

W znaczeniu szerokim źródłem prawa jest każdy fakt który ma prawotwórczą moc, czyli zarówno orzeczenie właściwego organu, doktryna, zwyczaj jak i ustawa.

Źródła prawa to sposoby w jakie tworzy się, utrzymuje i zmienia prawo w tym również prawo administracyjne.

Źródła określające prawo administracyjne nie różnią się niczym od źródeł prawa innych gałęzi, choć można znaleźć kilka cech charakterystycznych.

W odróżnieniu od np. prawa karnego, które jest uregulowane całkowicie w kodeksach, a także opracowane w rzecznictwach sądów, publikowanym i komentowanym – prawo administracyjne jest regulowane wielkością różnych ustaw oraz przede wszystkim rozporządzeniami.

Wielkość źródeł prawa jest wyższa niż w przypadku innych źródeł prawa. Widoczną cechą jest brak uregulowań prawa administracyjnego w formie kodeksu poza procedura ujętą w kodeksie postępowania administracyjnego. Następna cecha to fakt iż twórcami źródeł prawa administracyjnego są same organy administracji, a także częściowo centralne organy.

Stanowienie aktów normatywnych należy do zadań administracji publicznej i jest niezbędne w celu regulowania stosunków pomiędzy państwem a obywatelem.

  1. Charakterystyka zamkniętego systemu źródeł prawa.

Zamknięty katalog źródeł prawa znalazł swój wyraz w Konstytucji RP. Jest to restrykcyjny i sztywny katalog źródeł prawa, wśród których możemy rozróżnić źródła prawa powszechnie obowiązujące (sensu stricto) oraz te o charakterze wewnętrznym.

Celem zamknięcia katalogu źródeł prawa był jasne określenie systemu źródeł i wyeliminowanie tzw. „szarej strefy prawotwórstwa”, zamknięcie to więc pod tym względem jest pożyteczne. Prawodawca wyszedł z założenia, że prawo powinno normować sposób i warunki samego stanowienia prawa, co zagwarantować ma legalność działań organów administracji publicznej oraz kontrolę tychże działań. Zamknięcie katalogu źródeł prawa eliminuje ponadto obszary sporne i trudne do zakwalifikowania.

Jednocześnie z zamknięciem katalogu źródeł prawa pojawił się szereg problemów, m.in.:

  1. Źródła prawa powszechnie obowiązującego i źródła prawa wewnętrznego.

1. Źródła prawa to akty stanowienia prawa pozytywnego

2.Każdemu typowi aktu normatywnego przysługuje określona ranga w stosunku do pozostałych czyli występuje zgodność aktów niższych z aktami wyższymi:

- Konstytucja

- Ustawa

- Ratyfikowana umowa międzynarodowa

- rozporządzenia

- akty prawa miejscowego

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa mogą też być przepisy stanowione przez organizację międzynarodową do której polska należy.

Źródła prawa wewnętrznego

Mogą być kierowane tylko do jednostek podległych organowi wydającemu te akty.

Każdy akt prawa wewnętrznego musi być zgodny z powszechnie obowiązującym prawem ( art. 93 ust. 3) .

Do aktów wewnętrznych należą:

- uchwały Sejmu Senatu i RM

- Zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów oraz Ministrów

- akty prawa miejscowego o charakterze wewnętrznym

- nie ratyfikowane umowy międzynarodowe

  1. Konstytucja jako źródło prawa administracyjnego.

Według art.8 Konstytucji Konstytucja jest najwyższym prawem RP, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Konstytucja jako źródło prawa powszechnie obowiązującego wiąże wszystkie organy władzy publicznej i wszystkich obywateli, a więc również organy administracji publicznej oraz inne podmioty administracji. Normy Konstytucji mają nadrzędne znaczenie zarówno dla kształtowania ustroju adm. publicznej jak i działalności adm., podstaw prawnych jej funkcjonowania oraz kontroli jej działań. Konstytucja określa, że ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, sądowniczej i wykonawczej. Istotne znaczenie dla prawa adm. mają przepisy Konstytucji RP zawarte w rozdziałach: -Ustrój państwa, -Wolność, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, -Źródła prawa, -Rada Ministrów i administracja rządowa, -Samorząd terytorialny oraz –Organy ochrony państwowej i ochrony prawa. Konstytucja stanowi, że RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Konstytucja określa kompetencje Prezydenta RP, RM, Prezesa RM oraz ustala pozycję ministrów i innych członków rządu, wojewodów i samorządu terytorialnego; przesądza o istnieniu samorządu terytorialnego. Konstytucja stanowi iż podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina ,a inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. W drodze ustawy mogą być tworzone samorządy zawodowe.

  1. Tryb uchwalania ustawy.

Procedurę uchwalania ustawy określają Konstytucja oraz Regulaminy Sejmu i Senatu.

Uprawnienia w zakresie inicjatywy ustawodawczej przysługuje:

  1. Po przygotowaniu projektu ustaw przekazuje się go do Marszałka Sejmu.

  2. Do przedłożonych projektów ustaw dołącza się też analizę skutków finansowych ustawy i dokument uprawniający daną osobę do reprezentowania.

  3. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach. Prawo do wnoszenia poprawek do projektu przysługuje wnioskodawcy projektu, posłom i Radzie Ministrów. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy do czasu zakończenia drugiego czytania projektu. Sejm uchwala ustawę zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Uchwaloną ustawę Marszalek Sejmu przekazuje Senatowi, który w ciągu 30 dni może przyjąć ją bez zmian, uchwalić poprawki albo odrzucić ją w całości. Jeśli Senat w tym terminie nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Uchwałę Senatu odrzucająca ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeśli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

  4. Po zakończeniu postępowania w Sejmie Marszałek Sejmu przedstawia uchwalona ustawę do podpisu Prezydentowi RP. Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni i zarządza jej ogłoszenie w Dz. U. RP, chyba ,że w tym terminie wystąpi do TK z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją RP. Prezydent odmawia podpisania ustawy, którą TK uznał za niezgodna z Konstytucją RP. Jeśli niezgodność dotyczy tylko niektórych przepisów, a Trybunał nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją, albo zwraca uwagę Sejmowi o usunięcie niezgodności.

Prezydent RP – zamiast wystąpić do TK może przekazać ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Sejm może ponownie uchwalić ustawę, już większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Ponownie uchwaloną ustawę Prezydent RP podpisuje w ciągu 7 dni i zarządza jej ogłoszenie w Dz. U. RP. Warunkiem wejścia ustawy w życie jest jej ogłoszenie.

  1. Ustawy a umowy międzynarodowe.

Ustawa:

  1. jest podstawowym aktem stanowienia prawa powszechnie obowiązującego,

  2. ustawę uchwala Sejm RP zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba, że Konstytucja przewiduje inną większość

  3. Sposób opracowania ustawy, jej uchwalania oraz współpracy Sejmu z Senatem określa Konstytucja RP – art. 121 oraz 235 ust 2. – ustawa o zmianie Konstytucji:

Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat w ciągu 30 dni może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki lub uchwalić odrzucenie w całości. Jeśli Senat w tym czasie nie podejmie stosownej uchwały ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Jeśli Sejm nie odrzuci uchwały Senatu wprowadzającej poprawki lub odrzucającej ustawę bezwzględną większością głosów (liczba głosów „za” jest większa od sumy „przeciw” i „wstrzymujących się”) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, uważa się uchwałę Senatu za przyjętą. Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi ustawę do podpisu. Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni i zarządza ogłoszenie w Dzienniku Ustaw lub występuje do TK z pytaniem o zgodność ustawy z Konstytucją lub przekazuje ustawę Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Sejm może ponownie ją uchwalić 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Taką ustawę Prezydent podpisuje w ciągu 7 dni.

  1. Z inicjatywą uchwalenia ustawy może wystąpić:

Projekt ustawy o zmianie Konstytucji:

Projekt ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz o udzieleniu gwarancji budżetowej przez państwo może wnieść tylko Rada Ministrów.

  1. Warunkiem wejścia w życie ustawy jest jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw.

Umowy międzynarodowe

Rodzaje umów międzynarodowych:

  1. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie

  1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

    1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

    2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

    3. członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

    4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

    5. spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy,

    6. przekazania organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach – zgoda w ustawie uchwalanej przez Sejm i Senat, 2/3 głosów posłów i 2/3 głosów senatorów w obecności co najmniej ½ ustawowej liczby posłów / senatorów lub zgoda wyrażona w referendum ogólnokrajowym.

  2. Ogłaszane są w trybie wymaganym dla ustaw w Dzienniku Ustaw.

  3. Stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

  4. Mają pierwszeństwo przed ustawą w przypadku kolizji z ustawą.

  1. Umowy międzynarodowe, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie.

  1. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

  2. Ratyfikacji bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie podlegają umowy międzynarodowe, które przewidują wymóg ratyfikacji albo ją dopuszczają, a szczególne okoliczności to uzasadniają.

  3. Ogłaszane w Dzienniku Ustaw.

  4. W hierarchii aktów prawnych są po ustawach.

  1. Umowy nie podlegające ratyfikacji

  1. Umowa międzynarodowa, która nie podlega ratyfikacji, wymaga zatwierdzenia przez Radę Ministrów.

  2. Związanie Rzeczypospolitej Polskiej umową międzynarodową może nastąpić również w drodze podpisania, wymiany not lub w inny sposób dopuszczony przez prawo międzynarodowe – minister właściwy ds. spraw, których dotyczy umowa, za zgodą Rady Ministrów.

  3. Umowy dotyczą spraw bieżących, np.: prawo drogowe, ochrona środowiska, zwalczanie chorób zakaźnych, tryb przekraczania granicy.

  4. Ogłaszane w Monitorze Polskim ale możne od tego odstąpić w wyjątkowych przypadkach, ze względu na istotny interes państwa, w szczególności interes obronności, bezpieczeństwa państwa i obywateli.

  1. Akty pierwotnego prawa wspólnotowego.

Pierwotne prawo wspólnotowe stanowi trzon – tzw. konstytucje Wspólnoty, ma postać prawa pisanego lub niepisanego, zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii źródeł prawa wspólnotowego.

Prawo pierwotne zawierające przepisy regulujące najistotniejsze kwestie związane z funkcjonowaniem Unii Europejskiej, takie jak: ustrój, porządek prawny, podstawowe zasady prawa wspólnotowego, delegacje do wydawania aktów normatywnych niższego rzędu. Akty pierwotne mają pierwszeństwo przed aktami niższej rangi, a wszystkie akty prawa wtórnego muszą być zgodne z prawem pierwotnym.

Do źródeł pierwotnego prawa europejskiego należą przede wszystkim traktaty powołujące do życie Wspólnoty Europejskie, traktaty w sprawie przystąpienia nowych członków, traktaty zmieniające i uzupełniające wcześniejsze akty

prawo pierwotne – stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego,

prawo pierwotne znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 48 Traktatu z Maastricht.

Lista aktów prawa pierwotnego (akty zaznaczone na szaro jeszcze nie obowiązują lub już przestały):

Częścią prawa pierwotnego są również załączniki (w formie protokołów) dołączone do wyżej wymienionych umów. Nie mogą to być natomiast deklaracje i umowy (nie mają mocy wiążącej).

  1. Akty wtórnego prawa wspólnotowego.

Pochodne (wtórne) prawo wspólnotowe to prawo:

  1. tworzone przez organy Wspólnot albo

  2. powstałe wskutek zawierania umów międzynarodowych.

Prawo pochodne musi opierać się na upoważnieniu zawartym w prawie pierwotnym.

Akty prawa wtórnego wydaje głównie Rada Unii Europejskiej, ale także Komisja Europejska, jak również Rada działająca wraz z Parlamentem Europejskim. Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzą one w życie z dniem w nich określonym lub, w jego braku, dwudziestego dnia po ich publikacji

TRAKTAT USTANAWIAJĄCY WSPÓLNOTĘ EUROPEJSKĄ uwzględniający zmiany wprowadzone traktatem z Nicei stanowi:

Artykuł 249

W celu wykonania swych zadań oraz na warunkach przewidzianych w niniejszym Traktacie, Parlament Europejski wspólnie z Radą, Rada i Komisja uchwalają rozporządzenia i dyrektywy, podejmują decyzje, wydają zalecenia i opinie.

Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.

Są aktami generalno-abstrakcyjnymi, to znaczy, że są skierowane do nieograniczonej liczby nieokreślonych adresatów i przeznaczonymi do wielokrotnego stosowania. Rozporządzenia stanowią rodzaj aktów o charakterze ponadnarodowym, które wiążą bezpośrednio bez konieczności podejmowania przez państwa członkowskie jakichkolwiek działań wdrożeniowych. Co do zasady są bezpośrednio skuteczne – wg. prof. Cudaka

Dyrektywa wiąże każde Państwo Członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.

Państwa Członkowskie dokonują implementacji do prawa krajowego – wg. prof. Cudaka.

Decyzja wiąże w całości adresatów, do których jest kierowana.

Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej.

  1. Znaczenie i konstrukcja prawna rozporządzenia.

Rozporządzenia zgodnie z art. 87 Konstytucji są źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej

Jest jednym z podstawowych aktów normatywnych obok konstytucji, ustawy oraz ratyfikowanej umowy międzynarodowej stanowiących źródło prawa w Rzeczypospolitej Polskiej, od których różni się mocą prawną, przedmiotem i trybem stanowienia.

Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania, nie może być zatem ani sprzeczne z ustawą (np. przez wprowadzenie rozwiązań nieznanych ustawie), nie może też wykraczać poza zakres delegacji.

Upoważnienie ustawowe musi być szczegółowe pod względem:

  1. podmiotowym – wskazywać musi podmiot, który ma wydać rozporządzenie,

  2. przedmiotowym – wskazywać zakres spraw przekazanych do uregulowania,

  3. treściowym – szczegółowe wytyczne co do treści.

Upoważnienie ustawowe

  1. fakultatywne – przyzwolenie na wydanie rozporządzenia

  2. obligatoryjne – nakaz wydania rozporządzenia

Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi.

Zgodnie z art. 92 Konstytucji, delegację ustawową może uzyskać wyłącznie organ (władzy wykonawczej) wskazany w konstytucji, zalicza się do nich:

Ponadto w razie opróżnienia urzędu Prezydenta RP, na podstawie art. 131 Konstytucji, prawo do wydawania jego rozporządzeń przysługuje wykonującemu jego obowiązki Marszałkowi Sejmu RP, a jeśli ten nie może wykonywać obowiązków Prezydenta — Marszałkowi Senatu RP.

Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy.

Moc wiążąca takich rozporządzeń w czasie jest ograniczona, ze względu na fakt, iż podlegają one zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu, do tego czasu moc rozporządzeń z mocą ustawy jest równa ustawom.

Rozporządzenia te mogą dotyczyć według art. 228 ust 3-5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

Przy wydawaniu rozporządzeń z mocą ustawy należy wziąć pod uwagę stopień zagrożenia. Powinny one zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.

Badanie konstytucyjności i legalności rozporządzeń należy do Trybunału Konstytucyjnego.

Rozporządzenia ogłaszane są w Dzienniku Ustaw.

  1. Ogólne cechy i kategorie aktów prawa miejscowego.

Akty prawa miejscowego (pojęcie). Przepisy prawne obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa a nie na całym jego obszarze i tylko wówczas gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy adm. rządowej nazywamy aktami prawa miejscowego. Do aktów takiego typu nie zaliczamy przepisów wydawanych przez organy samorządu specjalnego skierowane do określonych członków takich samorządów (np. samorząd lekarski do lekarzy) gdyż nie mają one mocy powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Do aktów prawa miejscowego nie można również zaliczyć aktów wydawanych przez organy centralne a dotyczące określonego terytorium. Akty prawa miejscowego są aktami powszechnie obowiązującymi (czyli dotyczą wszystkich mieszkańców oraz podmioty znajdujące się pod działaniem tych organów stanowiących takie normy prawne), istnieje możliwość normowania postępowania (sposobu zachowania się), do wydawania takich aktów niezbędne jest upoważnienie ustawowe, sposób ich ogłaszania jest ściśle określony. Najważniejszą cechą odróżniającą przepisy prawa miejscowego od przepisów powszechnie obowiązujących jest lokalny charakter miejsca obowiązywania tych norm, gdyż nie obowiązują one poza obszarem na jakim zostały określone, w zależności od zasięgu mogą obejmować województwo, powiat lub gminę.

Akty prawa miejscowego (klasyfikacja terenowych źródeł prawa). Wszystkie terenowe przepisy prawne są przepisami, które są hierarchicznie usytuowane niżej niż normy prawne ogólne i od tych norm są takie przepisy zależne. Ich hierarchiczność polega na tym, że tworzenie norm niższego rzędu jest ograniczona normami wyższego rzędu i one (normy wyższego rzędu) określają przedmiot, zakres i sposób uregulowania norm niższego rzędu. Przepis nadrzędny może swą treścią nadać kompetencje do wydania przez organ stanowiący przepis niższego rzędu do uregulowania samego wykonania danej kwestii regulowanej tym przepisem jak również może on upoważnić organ niższy do samodzielnego regulowania stosunków w ramach tego upoważnienia. Sposób upoważnienia do wydania norm terenowych źródeł prawa może być szczegółowy lub generalny (tzw. ogólna norma kompetencyjna). Według takiego podziału przepisy tworzone przez organy terenowe mogą być: 1.przepisami wydanymi przez organy samorządu terytorialnego, 2.przepisami wydanymi przez terenowe organy adm. rządowej, 3.przepisami mającymi charakter samoistnych norm w ramach upoważnień ustawowych, 4.przepisami wykonawczymi.

Akty prawa miejscowego (cechy i znaczenie terenowych źródeł prawa). Terenowe przepisy prawne powszechnie obowiązujące charakteryzują się możliwością normowania postępowania wszystkich kategorii adresatów, niezbędnością wyraźnego upoważnienia ustawowego do ich wydania oraz obowiązkiem ogłoszenia ich zgodnego z prawem. Przez powszechność obowiązywania należy rozumieć prawną możliwość regulowania praw i obowiązków wszystkich adresatów na terenie działania określonego szczebla samorządowego bądź terenowej adm., rządowej, adresatami tego prawa mogą być obywatele, organy państwowe organy państwowe i organizacje społeczne. Terenowe akty prawa mogą obowiązywać na określonym takim aktem terenie, uchwała jednej gminy nie obowiązuje na terenie sąsiednim gdyż nie została tam uchwalona.

Akty prawa miejscowego (podstawa prawna stanowienia). Obecnie obowiązująca Konstytucja zawiera przepisy dotyczące terenowych źródeł prawa, które Konstytucja nazywa aktami prawa miejscowego. Art.87 ust.2 Konstytucji zalicza akty prawa miejscowego do źródeł prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działania organów, które je ustanowiły. Według art.94 Konstytucji organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów, zaś zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa. według art.88 ust.1 Konstytucji warunkiem wejścia w życie aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. Obecnie nie ma jednej ustawy zwykłej, która regulowałaby zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego. Wydawanie takich aktów regulują przepisy zawarte w kilku ustawach.

  1. Wewnętrzne prawo administracyjne. Geneza i postacie. Przepisy administracyjne.

Działalność administracji publicznej można podzielić na dwie sfery, na sferę zewnętrzną i na sferę wewnętrzną.

Sfera wewnętrzna działalności administracji to stosunki prawne z organami, jednostkami organizacyjnymi jak również z pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi.

Prawo wewnętrzne zwane także aktami kierownictwa wewnętrznego. Wydawane przez właściwe organy administracji państwowej, samorządowej. Przepisy prawa o charakterze wewnętrznym skierowane są do podmiotów podległych organowi wydającemu te akty. Nie mogą one stanowić podstawy prawnej decyzji administracyjnej wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów, a wiec mają ograniczony zakres obowiązywania. Obowiązują tylko w stosunkach wewnętrznych, nie mogą kształtować bezpośrednio sytuacji prawnej podmiotów spoza danej struktury organizacyjnej.

Terminem wewnętrzne prawo administracyjne określa się liczne i bardzo zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się (nakazy, zakazy, przyzwolenia) tworzone i realizowane w organizacyjnych układach kierownictwa w administracji publicznej.

Klasyfikacja prawa wewnętrznego:

  1. Akty prawa wewnętrznego wymienione w Konstytucji:

  1. uchwały Rady Ministrów,

  2. zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,

  3. zarządzenia ministrów,

  4. zarządzenia Prezydenta RP.

  1. Akty prawa wewnętrznego niewymienione bezpośrednio w Konstytucji

  1. regulaminy,

  2. instrukcje,

  3. okólniki,

  4. wytyczne i

  5. inne np. indywidualne polecenia służbowe.

Z unormowań konstytucyjnych wynika zmiana charakteru prawnego uchwał i zarządzeń - stają się one wyłącznie źródłem prawa wewnętrznego. Akty te wydawane są wyłącznie przez organy konstytucyjne określone w zakresie przyznanych im kompetencji. Z uwagi na ich charakter nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

Zarządzenia wydawane są tylko na podstawie ustawy.

Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.

Źródłami prawa administracyjnego będą także regulaminy, instrukcje, okólniki, wytyczne i inne np. indywidualne polecenia służbowe.. Mają one charakter wewnętrzny i muszą być zgodne ze źródłami powszechnie obowiązującego prawa.

Regulaminy określają wewnętrzną strukturę organizacyjną organu administracji oraz zasady organizacji pracy urzędów. Pozostałe zawierają zazwyczaj treść informacyjną lub interpersonalną przepisów prawa, a ich celem jest ujednolicenie działań administracji publicznej.

Nieco inny charakter mają statuty. Niekiedy bowiem mają one charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa, np. statut gminy, a niekiedy są źródłem wewnętrznego, np. statut urzędu wojewódzkiego.
Ogólną cechą dyrektyw wewnętrznego prawa administracyjnego jest ich ograniczony zasięg obowiązywania. Wydawane są one na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania podporządkowanymi organami. Ponadto cechuje je zróżnicowanie postaci, zmienność i dowolność nazw, pod jakimi występują w praktyce, a także brak generalnego obowiązku publikowania aktów. Akty kierownictwa wewnętrznego:

  1. wydawane są na podstawie ustawy, istnieje upoważnienie ustawowe

  2. ustawodawca określa kto ma być organem wydającym te akty - czy organy jednoosobowe (np. minister lub prezydent), czy wieloosobowe( np. RM),

  3. muszą być zgodne z ustawą - regulaminy i statuty mają na celu rozwinięcie przepisów ustawy w zakresie niezbędnym dla skonkretyzowania zasad organizacji i działania określonych jednostek; zasady odnoszą się do użytkowników; wydają je organy adm. publicznej-wytyczne, instrukcje, okólniki to interpretacja przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub aktów kierownictwa wewnętrznego sporządzane przez organ centralny dla użytku wewnętrznego; podają zasady organizacji i funkcjonowania, sposoby działania organów, wyjaśniają struktury organizacyjne.

Przepisy administracyjne: (kategoria aktów prawa wewnętrznego, bardzo zróżnicowana merytorycznie)

Konstytucja nie zajmuje się natomiast całą grupą przepisów administracyjnych, których podstawą wydania jest nie delegacja ustawowa, lecz kompetencja administracyjna. Są to np. zarządzenia organów centralnych administracji rządowej wydawane w ramach określonych ustawami kompetencji tych organów, przepisy stanowione przez NBP, ZUS, uchwały samorządów zawodowych, statuty, przepisy organizacyjne, przepisy w zakresie władztwa zakładowego. Przyjmując kryteria określone w Konstytucji, tego rodzaju przepisy administracyjne nie należą do kategorii źródeł prawa, a do kategorii prawnych form działania administracji. Jednakże, tworząc w szerokim rozumieniu katalog źródeł prawa administracyjnego (w ujęciu formalnym), tego typu przepisy mieścić się będą wśród źródeł prawa. Ponadto, mówiąc o źródłach prawa administracyjnego, wymienić należy również tzw. nieformalne źródła prawa, a mianowicie zwyczaj, orzecznictwo sądowe i poglądy zawarte w doktrynie.

  1. Ogłaszanie aktów prawnych powszechnie obowiązujących.

Aby źródła powszechnie obowiązującego prawa mogły wiązać ich adresatów, muszą być ogłoszone. Wobec tego przyjąć można domniemanie, że przepisy opublikowane w sposób prawidłowy są powszechnie znane. Następstwem tego domniemania jest przyjęcie zasady ignorantia iuris nocet .

Prawo wspólnotowe ogłaszane jest w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich).

Zgodnie z Konstytucją RP warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa. Istnieje ustawowy obowiązek ogłaszania aktu normatywnego w dzienniku urzędowym.

Dziennikami urzędowymi są:

W Dzienniku Ustaw RP ogłasza się:

W „Monitorze Polskim” ogłasza się:

W dziennikach urzędowych ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz w dziennikach urzędowych urzędów centralnych ogłasza się akty normatywne organu wydającego dziennik i nadzorowanych przez niego urzędów centralnych, uchwały RM uchylające zarządzenia ministra, orzeczenia TK w sprawach powyższych aktów prawnych.

W wojewódzkim dzienniku urzędowym wydawane są akty prawa miejscowego, często są one jednak ogłaszane w sposób uproszczony, np. w formie obwieszczeń.

Z zasad państwa prawa wynika, że dla ważności aktu normatywnego powszechnie obowiązującego wymagane jest, obok wydania go przez umocowany do tego organ w przepisanym trybie, także ogłoszenia (promulgacji) w dzienniku urzędowym. W polskim prawie regulowane jest to ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.

Natomiast odrębne przepisy mogą wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących.

  1. Prawo sędziowskie.

Spotkać można kompromisowe ujęcie - niezorganizowane źródła prawa - pojęcie wprowadzone przez prof. Longchampsa.

Niezorganizowane źródła prawa są to czynniki pozaprawne wpływające na porządek prawa administracyjnego:

  1. zwyczaj,

  2. prawo sędziowskie.

Zwyczaj - pozaprawny nawyk postępowania, przestrzegany faktycznie w obrębie danej struktury organizacyjnej administracji, w podobnych sytuacjach i w określonym czasie; może uzupełniać ustawę lub być przez nią wprowadzany, może formułować zasady niezależnie od ustawy, ale z nią niesprzeczne; zwyczaj administrowanych, administrujących, zwyczaj obiektywnie istniejący w życiu społecznym, na którym administracja opiera swoje działania.

Prawo sędziowskie - tworzone przez orzecznictwo sądów administracyjnych, które dokonują wykładni norm prawa administracyjnego, a także pokazują jakie normy i w jaki sposób mają być zastosowane w konkretnym przypadku. (Sądy administracyjne oceniają legalność decyzji administracyjnych; ocena sędziego często zależy od jego poglądów na interpretację prawa admin.)

Wyrok, a więc ocena sądu wiąże organ wydający decyzję – organ taki musi wziąć pod uwagę poglądy sędziego.

Oceny wyrażone w wyrokach sądowych mogą być wiążące w danej sprawie na przyszłość. Prawo sędziowskie może powstawać dzięki przyjęciu wyodrębnionej z teorii prawa ideologii „swobodnej decyzji sądowej”.

Orzecznictwo sądowe – w Polsce ma znaczenie dla:

  1. rozstrzygania spraw o podobnym charakterze,

  2. dla praktyki orzeczniczej kierowanej wskazaniami NSA i Sądu Najwyższego,

  3. dla sytuacji prawnej administrowanego, gdyż przez proces wykładni określa sposób ochrony praw i wolności.

  1. Podstawowe założenia nauki prawa administracyjnego w Niemczech i we Francji.

przedmiotem prawa administracyjnego (nauki prawnej) jest świat norm i ich wykładni, a także stosunków prawnych

NIEMCY:

Administracja w nowoczesnym rozumieniu tego słowa wzięła swój początek z niemieckiej nauki prawa administracyjnego, po wielkich przemianach ustrojowych państwa policyjnego (totalitarnego) w państwo konstytucyjne, a administracji poszczególnych regionów w jednolitą administrację państwową.

Opierając się na monteskiuszowskiej nauce o trójpodziale władz i pod wpływem prawa natury poddano sądownictwo i administrację państwa obowiązującemu reżimowi norm ustawowych. W połowie XIX w. obowiązywała już zasada związania ustawowego administracji (Gesetzmässigkeit der Verwaltung). Oznaczała ona, że żadna ingerencja administracji, że żaden obowiązek nie mógł być nałożony na obywatela bez podstawy ustawowej. Na straży tej zasady stały sądy administracyjne, powołane w niektórych państwach europejskich w drugiej połowie XIX w. i w początkach XX w. (w Polsce w 1922 r.). W tym okresie niemiecka nauka prawa administracyjnego stworzyła koncepcję tzw. państwa prawnego (Rechtsstaat), w którym rola administracji sprowadzała się w zasadzie do ingerencji tam, gdzie chodziło o zabezpieczenie dobra ogółu w konflikcie interesów, jak też do wydawania zezwoleń (przeważnie na działalność gospodarczą) oraz urzędowych nakazów i zakazów, w oparciu o istniejący porządek prawny i według przepisanej procedury. Panowanie reżimu państwa prawnego trwało właściwie do 1945 r. (poza Niemcami, Włochami i Hiszpanią, gdzie powstały ustroje autorytarno-faszystowskie, będące zaprzeczeniem państwa prawnego).

Ojcami niemieckiej nauki prawa administracyjnego i pierwszymi twórcami pojęcia administracji publicznej byli: Otto Mayer, W. Jellinek, F. Fleiner. Ponieważ w tworzonym wówczas państwie prawa administracja nie tylko spełniała funkcje reglamentacyjno-władcze, porządkowe, ale też tzw. pieczę (Daseinsvorsorge), wykonywaną dla dobra ogółu obywateli (np. urządzenia komunikacyjne, oświatowo-kulturalne itp.), stworzono pojęcie administracji w sposób negatywny, nie troszcząc się na razie o zdefiniowanie pojęcia administracja w sposób pozytywny.

Według O. Mayera administracja to działalność państwa dla realizacji jego celów, która nie jest ani ustawodawstwem ani sądownictwem.

FRANCJA:

W XIX w. prawo administracyjne utożsamiane było ze stosowaniem władztwa administracyjnego. Dostrzegano jednak, że nie wszystkie działania państwa dadzą się sprowadzić do stosowania władztwa. Dokonano rozróżnienia na działania władcze i działania w zakresie zarządu. Takie rozróżnienie miało pozwolić na rozgraniczenie zastosowania prawa publicznego i prywatnego.

Działanie władzy publicznej to działanie, w którym organy państwa posługują się formą orzeczeń, zakazów i innych form władczych. Jednak administracja często zachowuje się jak jednostka zarządzająca swoim mieniem. W takich stosunkach występuje wobec administrowanych za zasadach równości.

Rozróżnienie aktów władczych i aktów zarządu było jednym z fundamentów teorii XIX w. Krytycy tej teorii uważali, że powoduje ona sztuczne rozgraniczenie elementów działalności państwa w formach władczych i niewładczych oraz prowadzi do fałszywego zawężenia zakresu sfery zastosowania regulacji administracyjnoprawnej.

Zmiany w aktywności administracji francuskiej przyczyniły się do skierowania nauki na koncepcję służby publicznej.

Przez służbę publiczną rozumie się wszelką działalność podmiotu administrującego mającą na celu zaspokojenie potrzeby podyktowanej interesem publicznym. Wykonawcami zadań z zakresu służby publicznej są podmioty prawa publicznego (państwo, samorządy).

Prowadzone były rozważania nad przyjęciem kryteriów użyteczności publicznej lub interesu ogólnego jako kryteriów określenia przedmiotu prawa administracyjnego. Obecnie nie istnieje przejrzyste kryterium określenia zastosowania prawa administracyjnego i właściwości sądu administracyjnego.

Sądownictwo administracyjne

Sądy administracyjne zajmują się rozstrzyganiem spraw spornych pomiędzy obywatelami a instytucjami państwa oraz między różnymi urzędami. Każda decyzja urzędnika może zostać zaskarżona. Sądownictwo administracyjne podobnie jak powszechne zapewnia możliwość apelacji. Wyroki rejonowych trybunałów administracyjnych, mogą podlegać apelacji do administracyjnych sądów apelacyjnych, a najwyższą instancją, do której można się odwołać jest Rada Stanu (fr. Conseil d'État) a dokładnie jej wydział zajmujący się pozwami.

Rada Stanu jest organem rządowym, pełniącym dwie funkcje: doradczą (doradza rządowi w sprawie projektów ustaw i ordonansów) oraz sądowniczą (jest najwyższą instancją sądownictwa administracyjnego). Formalnie na czele Rady Stanu stoi Premier, lecz faktyczne kierownictwo sprawowane jest przez wiceprezesa, nominowanego dekretem Rady Ministrów. Bliskie powiązanie Rady Stanu z administracją rządową bywa przedmiotem kontrowersji co do jej niezależności przy rozpatrywaniu skarg na działania organów administracji publicznej. Zgodnie z francuską doktryną prawa administracyjnego, sędzia administracyjny sam jest administratorem.

Rada Stanu rozpatruje również skargi dotyczące decyzji rządu. Jeżeli rozporządzenia wykonawcze lub inne decyzje władzy wykonawczej są sprzeczne z ustawami lub ogólnymi zasadami państwa prawa, mogą zostać unieważnione na mocy wyroku tego ciała.

  1. Organizacja jako połączenie faktu i normy.

Organizacja to grupa ludzi, która współpracuje ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów. Organizacja jest wyodrębnioną częścią rzeczywistości o pewnej wewnętrznej strukturze, składającej się z części uporządkowanych według ustalonych reguł, które określają ich wzajemne relacje. Jest więc systemem. Celem tworzenia procedur jest usprawnienie działania organizacji. Podstawą do tworzenia procedur są w pierwszej kolejności podstawowe państwowe akty prawne, a następnie normy wewnątrzorganizacyjne.

Akty prawne:

Usystematyzowany zbiór przepisów organizacyjnych tworzy dokumentację organizacyjną, na którą składają się:

  1. Organy administrujące- zakres pojęcia.

Organ administrujący (organan administracji publicznej) staje się każdy podmiot, któremu ustawa przyznaje kompetencje z zakresu prawa administracyjnego, niezależnie od tego czy, stanowi część struktury państwa czy też podmiotu innego niż państwo (gminy, powiatu albo organizacji społecznej).

Każdy podmiot wyposażony jest w kompetencje w zakresie prawa administracyjnego. Musi je uzyskać od państwa.

  1. Organ administracji publicznej-konstrukcja teoretyczna. Pojęcie urzędu.

-organ administracji państwowej (publicznej) – to organ państwa bezpośrednio wykonujący funkcje administracyjne państwa, zajmujący się wykonywaniem prawa, a nie ustawodawstwem czy wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości. Funkcja administracyjna państwa jest ujmowana jako wszystko to, co pozostanie z całości zadań państwa po wyłączeniu działalności ustawodawczej i sądowniczej (wymiaru sprawiedliwości).

Według tego przepisu organami administracji publicznej są: ministrowie , centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolone i niezespolone) , organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy państwowe i inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

Wg. M.Stahl : organ adm.publ to:

1.stanowi wyodrębniona część aparatu adm. publ., tworzona na podstawie prawa i w sposób przez prawo przewidziany,

2.działa w imieniu i na rachunek państwa lub jednostek samorządu terytorialnego,

3.jest upoważniony do posługiwania się środkami władczymi,

4.wykonuje zadania publiczne z zakresu administracji,

5.działa w ramach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

Kompetencja jest to uprawnienie i zarazem obowiązek organu do korzystania z przysługujących mu praw w przewidzianych przez prawo okolicznościach.

Kompetencja wynika z przepisów prawa materialnego.

Właściwość organu adm. pub. jest to realizacja kompetencji przez stosowanie administracyjnego postępowania.

Rozróżnia się 3 rodzaje właściwości:

1.rzeczowa- kompetencje do załatwienia spraw wg ich przedmiotu,

2.miejscowa-kompetencja do załatwiania spraw na określonym terytorium,

3.funkjonalna (instancyjna)- kompetencja do rozstrzygania spraw w I lub II instancji.

Urząd – jest to zespół osób i środków materialnych, służących do obsługi danego rodzaju organu adm. publ. (np.: urząd miasta, urząd gminy, urząd wojewódzki).

Podział wg kryterium terytorialnego zasięgu działania org. adm. publ.:

1.organy centralne-swym zakresem działania obejmują całe terytorium kraju, wśród nich wyróżniamy naczelne organy administracji; kryterium odróżniającym organy naczelne od innych centralnych jest ich bezpośrednie włączenie do składu Rady Ministrów ( Prezes RM, RM, ministrowie, przewodniczący odpowiednich komitetów na prawach ministrów)

Centralne organy amin. Nie wchodzą w skład RM (np.: Prezes GUS, Szef CBA, Komitet Obrony Kraju, Główny Inspektor Sanitarny, Komendant Główny Policji)

2.organy terenowe- to organy, których właściwość miejscowa obejmuje ściśle określoną część kraju; właściwość tych organów dostosowana jest do zasadniczego bądź specjalnego podziału terytorialnego.

Podział wg kryterium składu (struktury) :

1.organy jednoosobowe (monokratyczne)- istotą jest powiązanie kompetencji organu z działaniami jednej osoby fizycznej (np.: minister, wojewoda, niekiedy przewodniczący ciała kolegialnego występuje jako organ, np.: prezes RM)

zalety: duża operatywność, niskie koszty, szybkość decyzji, łatwo ustalić odpowiedzialność

wady: duże ryzyko popełnienia błędu

2.organy kolegialne- to organy wieloosobowe (np.: Rada Ministrów, rada gminy, sejmik wojewódzki, zarząd powiatu)

Wolę organu wyraża uchwała zespołu osób.

Zalety: udział wielu osób, często wybieranych w demokratycznych wyborach, przez to możliwość podejmowania trafnych decyzji z uwzględnieniem różnych stanowisk.

Wady: powolność działania, duże koszty, mniejsze poczucie odpowiedzialności, trudności lub brak możliwości ustalenia indywidualnej odpowiedzialności.

  1. Struktura i funkcję zakładu administracyjnego.

Przez zakład w prawie administracyjnym rozumiemy względnie samodzielną jednostkę organizacyjną, wyposażoną w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym.

Jest jednostką budżetową- wydatki zakładu pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego i tam są odprowadzane ewentualne wpływy z zakładu przy czym wielkość nakładów nie jest zależna od uzyskiwanych dochodów lub tylko w niewielkim stopniu od nich zależy. Z reguły wydatki zakładów znacznie przekraczają ich ewentualne wpływy.

Mogą funkcjonować jako tzw. zakłady budżetowe i w tym przypadku koszty funkcjonowania zakładu są pokrywane z jego dochodów własnych. Forma ta wykorzystywana jest gdy usługi mają być świadczone odpłatnie, przy braku lub ograniczonym wspieraniu dotacjami przez organy administracji, które powołały zakład. Drugą cechą , choć nie wszystkich jest charakter stosunku łączącego zakład z jego użytkownikiem. Jest to często stosunek administracyjnoprawny, wiążący się z podporządkowaniem użytkownika poleceniom kierownika zakładu.

Zakładami są np.: muzea, biblioteki, szkoły, przedszkola, przychodnie lekarskie, szpitale, zakłady karne, zakłady wychowawcze, izby wytrzeźwień.

Kierowanie z reguły powierzone jest organowi jednoosobowemu, obok którego występuje organ kolegialny, np. rektor i senat, dyrektor szkoły i rada pedagogiczna. Organy te nie są organami amin. państ. lecz organami zakładu, działają w jego imieniu. Jednak w zakresie wykonywanych funkcji amin. publicz. mają do nich zastosowanie przepisy regulujące działanie organów państwa. Obok tych organów działają czasem organy reprezentujące użytkowników- np.: komitet rodzicielski w szkołach, organy samorządu studenckiego w szkołach wyższych- są to organy zakładu.

Nadrzędność organu nad użytkownikiem określa się jako władztwo administracyjne. Uprawnienia wobec użytkownika są z reguły określone ustawowo, szczegółowo zaś unormowane w regulaminach wydawanych przez zakład. Cele zakładu określają granice tego władztwa poza które organy zakładu nie mogą wykroczyć.

  1. Zlecanie funkcji administracji publicznej.

Ze zlecaniem funkcji administracji publicznej mamy do czynienia, gdy podmiotowi niebędącemu częścią aparatu państwa przepisy przyznają kompetencje do stosowania rozstrzygnięć jednostronnych, w formach takich, jak czynią to organy administracji. W praktyce oznacza to upoważnienie tych podmiotów do wydawania aktów normatywnych oraz aktów administracyjnych.

Zlecenie funkcji może przybrać postać zlecenia w samej ustawie lub ustawa może zawierać upoważnienie dla określonych organów administracji.

Stały wzrost zadań i różnorodność przyczynia się do przekazywania funkcji na podmioty spoza administracji publicznej.

Zlecanie funkcji administracji publicznej ma miejsce, gdy podmiotowi niebędącemu częścią aparatu państwowego przepisy ustawy przypisują temu podmiotowi kompetencje do stosowania jednostronnych rozstrzygnięć w formach właściwych dla organów administracyjnych.

Zlecenie może nastąpić na rzecz organizacji społecznych takich jak: zakłady, fundacje, przedsiębiorstwa, spółki prawa handlowego, w tym także osoby fizyczne.

Zlecenie może wykonać z ustawy np.: Ochotnicza Straż Pożarna, Polski Związek Łowiecki, organy związków kombatanckich.

Funkcje zlecone wykonywane są zawsze w imieniu zlecającego a nie podmiotu, który przejął ich wykonywanie.

Aby móc zakwalifikować określone działanie do sfery funkcji zleconych , musza być łącznie spełnione dwie przesłanki prawne:

  1. powołanie z mocy ustawy danego podmiotu do rozstrzygania określonych spraw,

  2. rozstrzyganie spraw w takiej formie, jak czynią to organy państwowe, czyli w formie aktu normatywnego lub administracyjnego.

  1. Podstawowe cechy partnerstwa publiczno-prywatnego.

Partnerstwo publiczno-prywatne, w skrócie PPP (ang. public-private partnership) – współpraca pomiędzy jednostkami administracji publicznej i samorządowej (administracji publicznej) a podmiotami prywatnymi w sferze usług publicznych. Partnerstwo obejmować może takie dziedziny jak np. budownictwo mieszkań na wynajem, centra sportowo-rekreacyjne, parkingi, szkoły, siedziby władz publicznych czy gospodarka komunalna, ale również budowa dróg i autostrad, portów czy lotnisk.

PPP to przedsięwzięcia realizowane w oparciu o umowę długoterminową zawartą pomiędzy podmiotem publicznym a podmiotem prywatnym, której celem jest stworzenie składników infrastruktury umożliwiającej świadczenie usług o charakterze publicznym. Fundamentem powyższej definicji jest więc wspólnota działań sektora publicznego i prywatnego – stworzona po to, by obaj partnerzy mogli jak najlepiej realizować cele, do których zostali powołani. Zadaniem partnera publicznego jest bowiem świadczenie usług publicznych, do czego obliguje go prawo, natomiast partner prywatny ma prowadzić działalność gospodarczą i osiągać zyski.

PPP nie jest więc prywatyzacją działań władzy publicznej. Nie zwalnia władzy publicznej z obowiązku świadczenia usług o charakterze publicznym. PPP zastępuje proces prywatyzacji. Oddzieleniu od siebie ulega domena działań gospodarczych oraz domena odpowiedzialności polityczno-prawnej. Sprywatyzowana zostaje jedynie działalność gospodarcza: budowa, finansowanie, eksploatacja i zarządzanie przedsięwzięciem inwestycyjnym. Dostępność usług oraz ich jakość pozostaje nadal w obszarze odpowiedzialności władzy publicznej. PPP jest więc połączeniem działań władzy publicznej oraz prywatnego kapitału na rzecz realizacji zadań, które pozostawały dotychczas w domenie działalności władzy publicznej. Podział kompetencji przy realizacji zadań publicznych na kompetencje gospodarcze i polityczne oraz przypisanie ich odpowiednio partnerom prywatnym i władzom publicznym polega na przydzieleniu właściwych obu stronom umiejętności, dając tym samym szansę (przy podobnych, a czasem mniejszych nakładach) na zwiększenie wolumenu świadczonych usług publicznych oraz zwiększenie efektywności ich wytwarzania.

Rodzaje umów (formy współpracy):

  1. Eksploatacja i utrzymanie

  2. Projektowanie i budowa

  3. Projektowanie, budowa i eksploatacja

  4. Rozbudowa "wokół bazy"

  5. Dzierżawa i sprzedaż

  6. Okresowa prywatyzacja

  7. Dzierżawa (sprzedaż), modernizacja i eksploatacja

  8. Budowa, eksploatacja i przekazanie

  9. Budowa, przekazanie i eksploatacja

  10. Projektowanie, budowa, finansowanie i eksploatacja

Omawiając partnerstwo publiczno–prywatne należy powiedzieć o tym, że jest to jeden z najlepszych sposobów na rozwój przedsiębiorstw prywatnych, gdyż polega ono właśnie na bezpośredniej współpracy państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego z przedstawicielami oraz firmami prywatnymi przy wykonywaniu wszelkiego rodzaju usług.

Wykorzystując partnerstwo publiczno-prywatne samorządy wykonują za ich pomocą wiele zadań własnych oraz zleconych, które są jednymi z najważniejszych składników samorządu terytorialnego. Jednak to nie wszystko, czym charakteryzować się może partnerstwo publiczno– prywatne.  

Kolejna cecha to taka, że firmy zawierające umowy z przedstawicielami samorządów czy chociażby władzami miast mogą negocjować warunki na jakich będą wykonywane zadania o których mowa wyżej. Mogą brać również udział w wielu przetargach organizowanych przez te właśnie instytucje

  1. Podział terytorialny państwa. Rodzaje podziałów terytorialnych.

Podział terytorialny: pojęcie: podziałem terytorialnym nazywa się względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa, dokonywane dla pewne grupy lub określonych tylko jednostek organizacyjnych państwa lub jednostek nie państwowych ale wykonujących zadania państwowe.

Rodzaje podziału:

1)podział zasadniczy(tworzony dla organów terenowych o kompetencjach ogólnych posiadających podstawowe znaczenie dla danej jednostki podziału, a więc u nas dla terenowych organów rządowej adm. ogólnej i jednostek samorządu teryt. (gmin, powiat, województwo),

2) podział pomocniczy- podział który dokonywany jest dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu(np. podział gminy na sołectwa),

3)podział specjalny- podziały dokonywane dla wykonywania takich zadań państwa których wykonywanie w ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe. Konstytucja nie wymienia jednostek zasadniczego podziału teryt., z konstytucji wynika że przedstawicielem RM w województwie jest wojewoda oraz że podstawową jednostką sam. teryt. jest gmina, a inne jednostki samorządowe określa ustawa. Ustrój terytorialny RP ma zapewniać decentralizację władzy publicznej.

Podział zasadniczy: gminy, powiaty, województwa. Ustawa utworzyła 16 województw. Zmiana granic województw w tym związana z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów następuje w drodze rozporządzenia RM. Tworzenie, dzielenie i znoszenie powiatów należy do RM. Powiat obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin, albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Miasto na prawach powiatu różni się od powiatu tym że powiat obejmuje kilka gmin natomiast miasto na prawach powiatu tylko jedną gminę, będącą miastem w zasadzie liczącym ponad 100tys mieszkańców. Miasto na prawach powiatu jest gminą która wykonuje również zadania powiatu. Gmina: tworzenie, łączenie, podział i znoszenie gmin, ustalenie ich granic, oraz siedzib władz następuje w drodze rozporządzenia RM.

Podział pomocniczy: jednostki zasadniczego podziału teryt mogą być dzielone na mniejsze jednostki zwane jednostkami pomocniczymi; Tworzenie w gminie jednostek pomocniczych w postaci sołectw, dzielnic miejskich, osiedli i innych jest pozostawione do decyzji rady gminy. Na wsi są to sołectwa, w mieście dzielnic i osiedli. Jednostką pomocniczą może być też położone na terenie gminy miasto. Zasady tworzenia jednostek pomocniczych określa statut gminy. Sołectwa, dzielnice i osiedla jako jednostki pomocnicze nie posiadają osobowości prawnej i własnego majątku.

Podziały specjalne- dla potrzeb określonych dziedzin adm. państwowej albo w innych uzasadnionych społecznie celach ustawy szczególne mogą przewidywać dokonanie teryt. podziału specjalnego. Podział ten jest dokonywany dla wojewódzkiej administracji niezespolonej. Wykaz organów adm. niezespolonej stanowi załącznik do ustawy o amin. rządowej w województwie(16 pozycji). Podziały specjalne nie mogą natomiast dotyczyć wojewódzkiej administracji zespolonej, którą stanowią, - poza wojewodą - kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży.

  1. Istota centralizacji. Cechy struktur scentralizowanych.

Centralizacja- zorganizowania aparatu amin. państwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom sposób wyższego stopnia.

Centalizacja zakłada brak samodzielności organów niższego stopnia i uzależnienie ich od organów nadrzędnych. Centralizacja nie musi oznaczać skupienia kompetencji w organach centralnych. Większość kompetencji w systemie scentralizowanym może być rozproszona w organach terenowych, jeżeli te organy są ściśle podporządkowane organom centralnym, to mamy do czynienia z centralizacją.

Brak samodzielności organów niższego stopnia wyraża się w:

-uprawnieniu organów nadrzędnych do decydowania o sytuacji prawnej pracowników organu niższego stopnia w zakresie stosunku pracy (w praktyce wyraża się to w powoływaniu i odwoływaniu kierownika org. niższego stopni),

-org. niższego stopnia nie może samodzielnie podejmować rozstrzygnięć- organ wyższego stopnia może oddziaływać na działalność org. niższego stopnia za pomocą poleceń, instrukcji, wytycznych, itp.

W ramach amin. scentralizowanej mogą zachodzić zjawiska skupienia kompetencji.

Zjawisko skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów nazywamy koncentracja. Rozproszenie kompetencji na większą liczbę organów nazywa się dekoncentracją.

Między dekoncentracją a decentralizacją zachodzi różnica. Dekoncentracja dotyczy kwestii skupienia lub rozproszenia kompetencji, niezależnie czy org. niższego stopnia maja jakikolwiek zakres niezależności od org. nadrzędnych. Pojęcie decentralizacji dotyczy nie tyle rozmieszczenia kompetencji, co stosunków między organami niższego i wyższego stopnia, charakteryzuje się brakiem hierarchicznego podporządkowania.

Rozkładanie kompetencji organów wyższego stopnia oznacza, że zachodzi proces dekoncentracji, co może przerodzić się w decentralizację, jeżeli org. niższego stopnia będą miały taki stopień niezależności od organów wyższego stopnia, który pozwala na stwierdzenie, że mamy do czynienia z decentralizacją.

Cechy centralizmu:

  1. Decentralizacja administracji. Geneza i postacie ustrojowe.

Decentralizacja- sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia.

Hierarchiczne podporządkowanie oznacza taką zależność organu niższego od organu wyższego, której organ ma prawo kierowania pracą organy niższego za pomocą poleceń oraz decyduje o jego obsadzie personalnej.

W administracji zdecentralizowanej organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organom niższego stopnia dotyczących sposobu załatwiania spraw przez organ niższy. Organ wyższy może wkraczać w sprawy załatwiane przez organ niższy tylko w przypadkach określonych przepisami. Nadzoruje on działalność organu niższego, lecz nie kieruje nim.

Decentralizacja:

-wyposażenie organu niższego stopnia we własne kompetencje i brak hierarchicznego podporządkowania,

-faktyczna samodzielność organu niższego stopnia (przede wszystkim samodzielność finansowa, organ musi mieć własne źródła dochodów, samodzielnie decydować o sposobie wydatkowania środków finansowych, samodzielność organizacyjną (statutową) oraz jak w przypadku samorządu terytorialnego-samodzielność majątkową. Funkcją dominującą w administracji zdecentralizowanej jest nadzór weryfikacyjny.

Decentralizacja różni się od autonomii, która polega na przyznaniu organom zarządzającym określoną część terytorium państwa kompetencji do stworzenia przepisów prawa rangi ustawowej w szerokim zakresie spraw, bez ingerencji władz centralnych państwa.

Decentralizacja dotyczy nie tyle stanowienia prawa ile jego wykonania.

Decentralizacja:

-terytorialna polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki stopień samodzielności wobec organów nadrzędnych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane (typowym przykłałem jest samorząd terytorialny),

-rzeczowa polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom, z reguły samorządowym, zarządzania określonymi rodzajami spraw ( np.: samorząd zawodowy lekarzy, radców prawnych, adwokatów czy powierzenie wielu zadań z dziedziny nauki Polskiej Akademii Nauk przez ustawę o PAN ).

T. Bigo za cechę administ. publicz. uznawał stosowanie władztwa administracyjnego.

J. Panejko uznawał za kryterium administracji państwowej sprawowanie władzy zwierzchniej (imperium, władztwa).

W literaturze międzywojennej panował pogląd, że przedmiotem zdecentralizowania jest wykonanie władztwa państwowego, decentr. może następować tylko na rzecz odrębnych podmiotów. Nauka prawa amin. nie oderwała nigdy decentralizacji od instytucji samorządu teryt. mimo, że przestał funkcjonować w PRL jako instytucja prawa pozytywnego i zawsze upatrywała w samodzielności istotę decentralizacji.

Najnowsza literatura definiuje decentralizację jako sposób organizacji aparatu wykonawczego w państwie, w którym jednostki teryt. ( gminy, powiaty, województwa) lub inne mają samodzielność określoną ustawą, a ingerencja w pole tej samodzielności może odbywać się tylko na podstawie ustawy i w formach przez nią przewidzianych, z których podstawową jest nadzór weryfikacyjny, oparty na kryterium legalności.

Cechą decentr. jest swobodne (mieszczące się w granicach prawa) dysponowanie środkami finansowymi. W literaturze zwraca się uwagę na to, że dochody własne i subwencja ogólna są zasadniczym wyrazem samodzielności w zakresie finansów. Decentralizacja oznacza samodzielność ( zadaniowo- kompetencyjną, statutową, majątkową, finansową i w zakresie nadzoru ).

Art.15 Konstytucji RP – przepis ten wprowadził zasadę decentralizacji władzy publicznej, uznaną w najnowszej literaturze za zasadę ustrojowa w RP. W świetle tego art. istnieje bezpośredni związek konstytucyjnej zasady decentralizacji władzy publicznej z instytucją samorządu teryt. (powrót do dawniejszych teorii samorządu terytorialnego jako formy decentral.).

Decentraliz. władzy publ. o której mowa w Konstytucji oznacza przeniesienie władztwa (imperium) na podmioty odrębne od państwa jako osoby prawnej prawa publicznego (np. gminy, powiaty, województwa i wyposażenie ich w kompetencje i środki finansowe i rzeczowe, uwolnienie ich z systemu hierarchicznego podporządkowania. Gminy, powiaty, województwa wykonują władztwo i kompetencje w imieniu własnym. Władztwo i kompetencje nadaje ustawodawca. Ustawa musi nadać gminie (powiatowi, województwu) osobowość prawną, przydzielić jej zespół kompetencji.

Elementy determinujące samodzielność gminy:

1.wyposażenie kompetencyjne org. samorz. terytor. tworzące samodzielność kompetencyjną ( możliwość stosowania przymusu państwowego w celu realizacji zadań, kompetencje prawotwórcze i możliwość podejmowania działań w innych formach prawnych),

2.podległość organów samorz. organom rządowym jedynie w formie nadzoru weryfikacyjnego, sprawowanego według kryterium legalności,

3.wyposażenie we własność komunalną, zabezpieczającą tzw. samodzielność majątkowa samorządu,

4.wyposażenie we własne źródła dochodów i umożliwienie im samodzielnego wydatkowania posiadanych zasobów finansowych, co wraz z możliwością nakładania podatków lokalnych tworzy tzw. sferę samodzielności finansowej i sferę władztwa podatkowego.

Samodzielność prawna samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

  1. Typy więzi ustrojowo-prawnych.

Więzi ustrojowo-prawne są stosunki wewnątrz aparatu administracyjnego, niekiedy stosunki między tym aparatem a innymi podmiotami. Pojęcia te zaczerpnięte są z terminologii nauk o organizacji i zarządzaniu. Są to pojęcia mało precyzyjne, ustawodawca używa ich w odmiennych znaczeniach w różnych aktach normatywnych. Z reguły ustawodawca nie ogranicza się do określenia, że organ kontroluje, nadzoruje, kieruje czy koordynuje. Przepisy wskazują również jakie czynności organ może podejmować w zakresie sprawowanej kontroli, nadzoru lub kierownictwa.

Kontrola- polega wyłącznie na sprawdzeniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na działalność jednostek kontrolowanych przez wydawanie im nakazów czy poleceń. W przepisach używa się także pojęć: lustracja, wizytacja, inspekcja, rewizja.

Nadzór- organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organów czy jednostek nadzorowanych, nie może jednak wyręczać tych organów w ich działalności. Organ nadzorujący posiada środki nadzoru:

-merytoryczne, np.: uprawnienia do zawieszania, uchylania rozstrzygnięć (uchwał, zarządzeń) jednostek nadzorowanych,

-personalnego, np.: prawo do zawieszania w czynnościach członków kierownictwa nadzorowanej jednostki.

Organ nadzorujący może stosować tylko takie środki jakie przyznaje mu ustawa. W przypadku braku środków sformułowanych w przepisach może wpływać na podmiot nadzorowany za pomocą środków niewładczych.

Organ nadzorujący ponosi odpowiedzialność za postępowanie organów nadzorowanych ale tylko w zakresie spraw, które nadzoruje..

Koordynacja- określenie uprawnień wykonywanych w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu bezpośrednio organizacyjnie i służbowo podporządkowane.

Są to jednostki podległe innym organom lub za swego założenia działające samodzielnie.

Kierownictwo- organ może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych, z wyjątkiem środków, których użycia prawo zakazuje. Podstawowymi instrumentami są wytyczne oraz polecenia służbowe.

Organ kierowniczy ponosi pełna odpowiedzialność za postępowanie organów lub instytucji kierowanych.

Kryterium sprawowania nadzoru , kontroli, koordynacji może być zgodność podjętego działania z przepisami prawa (legalność) albo celowość, rzetelność, gospodarność.

  1. Zasada subsydiarności i zasada kompetencyjności.

Zasada subsydiarności (pomocniczości) to dyrektywa maksymalnej swobody obywateli i podstawowych ich związków w wykonywaniu zadań publicznych przy założeniu, że państwo powinno brać na siebie tylko tę część zadań publicznych, których sami obywatele nie są w stanie wykonać,

-gwarancja samodzielności wykonania swoich zadań w pierwszej kolejności przez obywateli i ich związki.

Z internetu:

Subsydiarność – zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa. Zasada subsydiarności, zwana też zasadą pomocniczości, jest ważnym elementem katolickiej nauki społecznej, a sama idea sięga swymi korzeniami czasów starożytnych.

Termin subsydiarność wywodzi się z łacińskiego słowa subsydium, oznaczającego pomoc, wsparcie, siły rezerwowe.

Zasada subsydiarności mówi, że władza powinna mieć znaczenie pomocnicze, wspierające w stosunku do działań jednostek, które ją ustanowiły. Tam, gdzie nie jest to konieczne, państwo powinno pozwolić działać społeczeństwu obywatelskiemu, rodzinom, wolnemu rynkowi. W sytuacji wymagającej interwencji, winno natomiast rozwiązywać problem na szczeblu możliwie najbliższym obywatelom, a więc raczej w gminach niż w regionach i raczej w regionach niż w centrum.
Zasadę pomocniczości streszczają zdania: "tyle władzy, na ile to konieczne, tyle wolności, na ile to możliwe" oraz "tyle państwa, na ile to konieczne, tyle społeczeństwa, na ile to możliwe".

Zasada kompetencyjności

Do rozstrzygnięcia w określonej sprawy, w określonej formie prawnej może być zobowiązany (kompetentny) tylko jeden organ administracji publicznej odznaczający się właściwością rzeczową, miejscową, instancyjnością. Wszystkie organy administracji mają obowiązek obowiązek z urzędu przestrzegać swojej właściwości. Właściwość wynika wprost z ustawy.

  1. Pozycja ustrojowa i funkcja Rady Ministrów.

Pozycja ustrojowa określana jest przez następujące elementy:

Funkcje

Może się przyda:

Skład RM

Organy wewnętrzne:

Zakres działania RM (domniemanie kompetencji)

Odpowiedzialność RM

Tryb pracy RM

  1. Prezes Rady Ministrów jako szef rządu.

Dzięki reformie centrum z 1996 i nowym uregulowaniom konstytucyjnym z 1997 roku, pozycja premiera, jako rzeczywistego kierownika prac rządowych została umocniona. Wyraźnie to zaznaczono również w ustawie o Radzie Ministrów.

Na płaszczyźnie prawnej premier skupia w swoich rękach wiele istotnych kompetencji. Koncentrują się na one na następujących zagadnieniach:

- proces tworzenia rządu i dokonywanie w nim zmian – na jego wniosek powołuje się członka Rady Ministrów, odwołuje go. Na osobie premiera koncentruje się też odpowiedzialność rządu, bo można go obalić tylko przez wyrażenie całej Radzie Ministrów wotum nieufności. Jest prawnie powołany do udzielania kontrasygnaty aktom prezydenta.

- zakres zadań i personalny kształt ministerstw i innych organów centralnych. Przysługuje mu tzw. władza organizacyjna, bo określa on szczegółowy zakres działań poszczególnego ministra. Premier ma też wpływ na obsadę kierowniczego personelu w ministerstwach, bo powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu. Powołuje też kierowników wielu urzędów centralnych, pełnomocników rządu a także szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

- Organizowanie prac rządowych. Premier kieruje pracami RM, zapewnia wykonanie polityki rządu i określa sposoby jej wykonania. Koordynuje i kontroluje pracę członków rządu. Wynika stąd prawo do żądania informacji, sprawozdań i dokumentów, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych miedzy członkami RM.

- Kierowanie pracami terenowej administracji rządowej. Premier powołuje i odwołuje wojewodów (na wniosek ministra właściwego do spraw administracji) oraz wicewojewodów (na wniosek wojewody). Koordynuje i nadaje kierunek pracom terenowym organom.

- Zwierzchnictwo nad osobami zatrudnionymi w administracji rządowej. Premier jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej oraz zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

- Nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego. Jest on ograniczony do legalności (zgodności z prawem) jego działalności i może być realizowany tylko w granicach i formach określonych w konstytucji lub w ustawach.

- W zakresie stanowienia prawa premier może wydawać rozporządzenia i zarządzenia.

Upoważnienie ustawowe musi wskazywać prezesa RM, jako organ właściwy do wydania takiego rozporządzenia.

Zarządzenia mają charakter wewnętrzny i w swej istocie zbliżają się do normatywnych uchwał RM.

„W celu wykonania zadań i kompetencji określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawach, Prezes Rady Ministrów może w szczególności:

  1. wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów;

  2. żądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej po zawiadomieniu właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody;

  3. zarządzić przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk członków Rady Ministrów;

  4. zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, bez względu na ich skład i zakres działania;

  5. zwoływać posiedzenia, z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć;

  6. 6) przekazać, z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony, sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi, zawiadamiając o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony;

  7. rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami.

  1. Charakterystyka zadań ministra. Zadania ministerstwa.

Ministrowie tworzą podstawową i najliczniejszą grupę członków rządu.

Zgodnie z Konstytucją minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa RM.

Dzielą się na ministrów kierujących określonymi działami administracji rządowej (ministrów resortowych) i ministrów wypełniających zadania wyznaczone im przez premiera (ministrów – członków rządu, tradycyjnie nazywanych ministrami bez teki). Istotą urzędu ministra jest specjalizacja przedmiotowa – każdy realizuje odpowiednią cześć zadań rządu, jako całość.

Każdy minister jest członkiem RM. Mają więc prawo do udziału w posiedzeniach rządu, obejmując między innymi prawo przedstawiania własnego stanowiska i prawo do głosowania. Jest on też zobowiązany do inicjowania i opracowywania, w zakresie własnego działania, polityki rządu, przedkładania inicjatyw i projektów aktów normatywnych na posiedzeniach RM . Na ministrze jako członku rządu, spoczywa obowiązek realizowania polityki ustalonej przez RM.

W charakterze jednoosobowego organu administracji rządowej występują przede wszystkim ministrowie resortowi, bo tylko im podlega – z mocy ustawy- rozbudowana struktura jednostek centralnych i terenowych.

Podstawowy zakres działania ministra wynika z jego urzędu. W tych ramach premier określa, w drodze rozporządzenia, szczególny zakres działania ministra. Minister resortowy, kieruje określonym działem administracji rządowej, tzn. podejmuje wszelkie rozstrzygnięcia i działania, jakie uważa za konieczne dla realizowania zadań nałożonych na niego przez ustawy, oraz wynikających z polityki ustalonej przez rząd. Podległe mu struktury administracyjne działają w oparciu o zasadę hierarchicznego podporządkowania, co nadaje funkcji kierowania bardzo rozległy zakres. Obejmuje w szczególności tworzenie i likwidowanie jednostek organizacyjnych, nadzorowanie i kontrolowanie ich działalności, podejmowanie odpowiednich decyzji personalnych.

W stosunkach zewnętrznych minister resortowy występuje między innymi jako organ naczelny w postępowaniu administracyjnym a wydane przez niego decyzje mają zawsze charakter ostateczny i podlegają kontroli jedynie przez sądy administracyjne.

Minister resortowy może wydawać akty normatywne – rozporządzenia i zarządzenia.

Rozporządzenia mają charakter prawa powszechnie obowiązującego, ma charakter jednolity. Odpowiada tym samym cechom, co rozporządzenia RM, tyle tylko że upoważnienie ustawowe określa danego ministra jako organ właściwy do wydania danego rozporządzenia.

Zarządzenia mają charakter wewnętrzny i w swej istocie zbliżają się normatywnych uchwał RM. Oba podlegają kontroli Trybunału Konstytucyjnego oraz innych segmentów władzy sądowniczej.

Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek. W szczególności w tym zakresie:

  1. tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej;

  2. powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej;

  3. organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne.

  4. Minister nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek, w stosunku, do których uzyskał uprawnienia nadzorcze na podstawie przepisów ustawowych – na zasadach określonych w tych przepisach. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

  5. Rada Ministrów może powołać przy ministrze komitet doradczy i określić zakres jego zadań.

Zadania ministerstwa

Ministerstwo to zorganizowana struktura urzędnicza powołana do bezpośredniej realizacji zadań i kompetencji należących do danego ministra. Funkcje tego aparatu nie polegają tylko na działaniach ściśle wykonawczych względem poleceń ministra oraz funkcjach natury technicznej. Ministerstwo ogrywa też twórczą rolę, polegającą na przygotowywaniu koncepcji rozstrzygnięć, projektów aktów generalnych, występowaniu z wnioskami i propozycjami działań, inicjowaniu przedsięwzięć w określonych dziedzinach spraw, świadczeniu fachowego doradztwa itd. Na ministerstwo, a ściślej jego komórki organizacyjne i pracowników, minister może też scedować realizację niektórych swoich kompetencji, polegających na podejmowaniu różnego rodzaju rozstrzygnięć i decyzji, kompetencje te wykonywane są w imieniu i na rachunek ministra.

  1. Centralne organy administracji.

Organy centralne dzielą się na dwie grupy: organy naczelne administracji i tzw. urzędy centralne. Organami naczelnymi są: Rada Ministrów, Prezes RM, i ministrowie oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Do tej grupy zalicza się zazwyczaj również komitety i komisje, które na podstawie ustawy sprawują funkcję naczelnych organów administracji.

Organy są określane też niekiedy mianem urzędów centralnych. Stanowią kategorię obejmującą liczną grupę organów mających różne nazwy, różnoraką strukturę organizacyjną oraz funkcje i usytuowanie w systemie administracji centralnej (wyznaczane przez podległość określonym

organom szczebla rządowego.

W większości są organami o charakterze jednoosobowym. Najbardziej charakterystyczną grupą są tu organy w postaci kierowników (noszących często miano prezesów) urzędów centralnych, które to urzędy stanowią ich aparat pracy. Czasami te podmioty występują jako podmioty monokratyczne nieujęte w bezpośrednim powiązaniu z urzędem centralnym, lecz są określone odrębnie od swego aparatu pomocniczego w postaci np. Głównych Komendantów, Głównych czy Naczelnych Dyrektorów. Wyjątkowo strona organizacyjna organu naczelnego określana jest bezosobowo np. w odniesieniu do Urzędu Patentowego RP.

W strukturze całej administracji centralnej tworzą poziom bezpośrednio niższy w stosunku do organów rządowych (naczelnych), W wszystkie ograny centralne są podporządkowane organom rządowego stopnia. Wpisane są one w struktury działów administracji (ale wyłączone ze struktury ministerstw) bądź też zajmują pozycję organów wyodrębnionych z ram działów administracji, podlegając bezpośrednio prezesowi RM a niekiedy RM. O ich usytuowaniu decydują konkretne przepisy prawne, w szczególności ustaw kreujących organy a także ustawa o działach administracji rządowej.

Nadzór nad organami centralnymi jest prowadzony przez ministrów i Prezesa RM.

Podmiotami nadzorowanymi są jednoosobowe (lub kolegialne) centralne organy w postaci kierowników urzędów ale też dotyczy on również działalności urzędów. Nadzór sięga nie tylko funkcjonowania samego jednoosobowego organu ale także obejmuje całą działalność prowadzoną przez podporządkowany aparat [racy oraz przez swoiste podmioty, przez które organ wykonuje przypisane mu zadania. Przepisy dotyczące nadzoru nie precyzują na czym ma on polegać i jakimi środkami ma się posługiwać.

Organy nadzorujące organy centralne mają wpływ na obsadę stanowisk kierowniczych, na strukturę ich urzędów, zwłaszcza na ogniwa terenowe, a także na kierunki działań tych organów.

Do roli organów centralnych należy zawiadywanie szerokim kompleksem spraw i zadań ze sfery administracji publicznej, niekiedy w ich gestii znajdują się grupy spraw i zadań nieustępujące rangą sprawom zarządzanym w ramach działów administracji . Zawiadują one ze szczebla centralnego bieżącą realizacją wyznaczonych przez prawo zadań administracyjnych w określonych dziedzinach spraw, istotnych z punktu widzenia codziennego, stabilnego funkcjonowania państwa. Administrowanie obejmuje podejmowanie rozstrzygnięć o charakterze zarówno generalnym, jak i indywidualnym, a po części współudział – przez działania inicjatorskie, projektodawcze

  1. Prawne podstawy i mechanizm rządowego procesu decyzyjnego.

Rządowy proces decyzyjny jest świadomym i zorganizowanym- czyli nieautomatycznym działaniem nastawionym na osiągnięcie założonego celu.

Decydowanie polega na rozeznaniu problemu czyli ustaleniu istniejącego stanu oraz tego pożądanego. Polega również na określaniu różnic i możliwości ich usunięcia. Jest to także wybór dostępnych sposobów postępowania i w końcu samo działanie przekształcające stan istniejący w pożądany.

Głównymi kryteriami racjonalności procesu decyzyjnego będą:

Skuteczność postępowania, korzystność działań, jakie przedsięwzięto dla osiągnięcia tego skutku i ich ekonomiczność.

Rządowy proces decyzyjny ma dwie warstwy:

- postać prawna- zgodną z wymogami jakie stawia konstytucja i ustawy oraz

- merytoryczną strukturę procesu decyzyjnego- którego celem jest optymalizacja rozstrzygnięcia podejmowanego w danych warunkach.

Postać prawną dobiera się do rozstrzygnięcia, które w konkretnej sytuacji zostało uznane za optymalne. W aspekcie formalnym głównym wyrazem rządowego procesu decyzyjnego są rozstrzygnięcia podejmowane przez Radę Ministrów. W trybie kolegialnym. Ponad to rozstrzygnięcia tego rodzaju podejmuje sam Prezes Rady ministrów i członkowie. Rady Ministrów (ministrowie). A z ich upoważnienia także inne osoby. Razem biorąc, wszystkie te rozstrzygnięcia są decyzjami rządowymi sensu largo. Produkty rządowego procesu decyzyjnego są zróżnicowane. Można je klasyfikować na wiele sposobów. Ze względu na rolę w procesie rządzenia należy przede wszystkim wymienić te, które służą kształtowaniu polityki , i te, które służą realizacji polityki (wykonawcze). Rozstrzygnięcia mogą mieć charakter strategiczny lub taktyczny czy operacyjny. Mogą być długofalowe lub z krótkim horyzontem odniesienia. Jedne dotyczą określonych problemów traktowanych całościowo , inne – spraw jednostkowych. Jedne dotyczą problemów zewnętrznych. Inne – własnego aparatu administracyjnego rządu (zarządzanie zasobami). Ze względu na treść, mogą zawierać postanowienia regulacyjne, postanowienia alokujące środki pieniężne, ustalenia programowe, rozstrzygnięcia kierownicze, organizacyjne, personalne, nadzorcze. Ze względu na charakter, mówi się niekiedy o rozstrzygnięciach inicjujących i decyzyjnych (rozstrzygających). Często po drodze występują też rozstrzygnięcia cząstkowe , dotyczące jedynie określonego elementu problemu lub jakiegoś etapu postępowania. Mogą występować samoistnie albo stanowić element całego ciągu działań organizatorskich lub wykonawczych. Mogą być merytoryczne albo tylko proceduralne. Ze względu na formę prawną, rozstrzygnięcia mogą należeć do kategorii źródeł prawa lub aktów stosowania prawa (będą to akty lub projekty aktów) Mogą to być akty o mocy powszechnie obowiązującej albo akty kierownictwa wewnętrznego. Obok aktów normatywnych mogą występować akty indywidualne, ale tez i szczególne akty pozanormatywne (analityczno-programowe). Z punktu widzenia instrumentalizacji polityki, bardzo istotne znacznie mają właśnie różnego rodzaju akty o charakterze programowym. Przyjmowane przez Radę Ministrów na różnych podstawach prawnych – od szczegółowych do najbardziej ogólnych takie jak program restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego, narodowa strategia rozwoju regionalnego czy krajowy program poprawy.

Fazy rządowego procesu decyzyjnego:

- inicjatywa, która może ale nie musi przekształcić się w przyjęty dokument rządowy. Stanowi ona zawsze początek procesu decyzyjnego. Może należeć do administracji rządowej, bądź też np. program partii.

- opracowanie projektu rozstrzygnięcia i formalne zgłoszenia go do rządowego procesu decyzyjnego. Projekt powstaje zasadniczo we właściwym ministerstwie lub w Kancelarii Prezesa RM. Do projektów przygotowuje się uzasadnienie, w którym przedstawia się wstępną ocenę skutków regulacji. Następnie projekt podlega wewnętrznym uzgodnieniom w resorcie a potem jest kierowany do konsultacji zewnętrznych oraz do zaopiniowania w Rządowym Centrum Legislacji.

- uzgodnienie jego treści i formy z innymi zainteresowanymi podmiotami i instytucjami. Wyróżnia się 2 grupy. Jedną stanowią środowiska zewnętrzne, drugą zaś ministrowie i inne organy administracji rządowej. Projekt podlega pierw konsultacjom zewnętrznym które odgrywają istotną rolę, ponieważ o projekcie o jego słuszności i skuteczności możemy zobaczyć jak widzą to zainteresowane kręgi zawodowe, społeczne itp.

- rozstrzygnięcie podejmowane przez RM stanowi ostatni w zasadzie etap rządowego procesu decyzyjnego.

  1. Pozycja ustrojowa i funkcje wojewody.

Wojewoda (zadania i kompetencje). Wojewoda jest: -przedstawicielem RM w województwie, -zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, -organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, -organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią, -reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w ustawach. Wojewoda jako przedstawiciel RM odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. Wyliczenie zadań i kompetencji wojewody jako przedstawiciela rządu w art.15 ustawy z 5 czerwca 1998r. ujęte zostało w 9 punktach. Najważniejsze to: 1) kontrola wykonywania przez organy zespolonej administracji rządowej zadań, wynikających z aktów normatywnych, ustaleń RM oraz zarządzeń i poleceń Prezesa RM, 2) kontrola wykonywania przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej, 3) dostosowanie do miejscowych warunków szczegółowych celów polityki rządu oraz kontrola i koordynacja wynikających stąd zadań, 4) zapewnienie współdziałania wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, zagrożeń środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich oraz zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom, a także zwalczania i usuwania ich skutków, 5) współdziałanie z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, 6) reprezentowanie RM na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych. Wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. Polecenia nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej. Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego na zasadach określonych w ustawach o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa. Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa są obowiązane do: -uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy, -zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, -składanie wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody bieżących wyjaśnień o swojej działalności na obszarze województwa. Wojewoda jako reprezentant Skarbu Państwa: -reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzonego mu w celu wykonywania jego zadań, -wykonuje uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych od czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnięcia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów, -wykonuje inne uprawnienia wynikające z reprezentowania Skarbu Państwa. Wojewoda posiada kompetencje stanowienia aktów prawa miejscowego.

  1. Wojewódzka administracja zespolona. Struktura i zwierzchnictwo wojewody.

Wojewódzka administracja zespolona. Organizację wojewódzkiej administracji zespolonej określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę- podlega zatwierdzeniu przez Prezesa RM i i ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wicewojewodów powołuje Prezes RM na wniosek wojewody. Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje i odwołuje wojewoda. Nie dotyczy to komendanta wojewódzkiego Policji i komendanta państwowej Straży Pożarnej, których powołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, ale za zgodą wojewody. Odwołanie z tych stanowisk wymaga zasięgnięcia opinii wojewody. Do wojewody należy obsadzanie stanowisk dyrektorów wydziałów oraz innych pracowników urzędu wojewódzkiego. Wojewoda wykonuje zadania przy pomocy I i II wicewojewody oraz kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego oraz dyrektorów wydziałów. Do wojewody należy określenie zadań wykonywanych przez wicewojewodów. Wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność. Wojewoda może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów z obszaru województwa. Następuje to na podstawie porozumienia wojewody. Wojewoda wykonuje nadzór w zakresie spraw powierzonych organom samorządu terytorialnego. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi potrzebami wojewoda może ustanowić, na czas oznaczony, swego pełnomocnika do prowadzenia spraw w zakresie określonym w pełnomocnictwie. W celu usprawnienia działania wojewódzkich organów zespolonej administracji rządowej wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego, jak i delegatury komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych. Przy wojewodzie działa kolegium doradcze. W skład kolegium wchodzą: 1) wicewojewodowei, 2) dyrektor generalny urzędu wojewódzkiego, 3) komendant wojewódzki Policji, 4) komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, 5) inne osoby wymienione w statucie urzędu wojewódzkiego. Wojewoda może tworzyć inne niż kolegium zespoły doradcze.

  1. Główne teorie samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny- podstawowa kategoria korporacji prawa publicznego (specyficzna, inna niż rządowa forma wykonywania administracji publicznej przez określoną grupę osób, wyodrębnionych przez ustawę, obligatoryjnie należących do tej grupy, działa na swój rachunek swoich sprawach. Jest instytucją państwową, wykonuje powierzone mu zadania, administracja rządowa w określonym ustawami zakresie go nadzoruje.

Cechy samorządu terytorialnego- lokalna wspólnota samorządowa, samorząd powszechny lub przymusowy, państwowa teoria powstania, zbudowany na zasadzie trójinstancyjności, działa w oparciu o te same formy co organ administracji rządowej, podlega nadzorowi weryfikacyjnemu( ze strony administracji rządowej) oraz nadzorowi wykonywanemu przez samych członków danej wspólnoty samorządowej. Dualizm zadań- własne i zlecone.

Źródła prawa o charakterze powszechnie obowiązującym- Konstytucja RP, Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, ustawy o samorządach gminnych, powiatowych i wojewódzkich, szereg ustaw szczegółowych, akty prawa miejscowego.

Definicje jednostek samorządu terytorialnego:

a)Doktrynalna-wyodrębniona terytorialnie grupa społeczna, której członkostwo powstaje z mocy prawa, powołana do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny i we właściwych formach. Ma charakter przedstawicielski, pozostający pod kontrolą tej grupy, stanowi część dwutorowego aparatu administracji państwowej. Ma charakter zdecentralizowany i pozostaje pod nadzorem administracji rządowej.

b)Normatywna- dana jednostka samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo)- wspólnota samorządowa, oraz odpowiednie terytorium.

Zasady ogólne odnoszące się do samorządu terytorialnego:

1.Pomocniczości-odpowiedzialność za sprawy publiczne powinny ponosić organy znajdujące się najbliżej obywateli, domniemanie kompetencji (zadań) na rzecz całego samorządu terytorialnego.

2.Samodzielności- we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Rodzaje: organizatorska, finansowa, podatkowa, majątkowa, publicznoprawna (możliwość posiadania zadań własnych),cywilnoprawna (osobowość prawną).

Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlegają ochronie prawnej(ochrona sądowa sprawowana przez sądy powszechne oraz Trybunały Konstytucyjne).

3.Zasada ogólnego domniemania właściwości samorządu terytorialnego.

Ustrój samorządu terytorialnego- regulują odpowiednio u.s.g, u.s.p oraz u.s.w oraz statuty. Statut posiada charakter aktu prawa miejscowego. Wyjątek: odmienność regulacji w przypadku gmin uzdrowiskowych ustroju Warszawy.

  1. Osobowość prawna samorządu terytorialnego. Pojęcie osobowości publiczno-prawnej.

Jednostki samorządu terytorialnego osobowość prawną posiadają z mocy art. 165 Konstytucji. Przepisy ustaw regulujących byt poszczególnych jednostek jedynie powtarzają częściowo zapis z konstytucji.
Konsekwencją przyznania jednostkom samorządu terytorialnego osobowości prawnej jest posiadanie przez nie zdolności prawnej, co oznacza, że mogą być one podmiotami praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego. Jednostki samorządu terytorialnego mogą więc nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i na własny rachunek. Odpowiadają one za własne działania swoim majątkiem.

Jak wszystkie osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego działają przez swoje organy. Czynność dokonana przez właściwy organ osoby prawnej uważa się za dokonaną przez tę osobę, a nie w jej imieniu.

Podstawowe znaczenie ma zatem określenie który z organów jednostek samorządu terytorialnego uprawniony jest do działania za tę jednostkę. kompetencje organów jednostek samorządu można podzielić na:

- stanowiące

- kontrolne

- zarządzające

W odniesieniu do organów jednostek samorządu stosuje się zasadę domniemania kompetencji organu wykonawczego. Zasady składania oświadczeń woli w imieniu tych jednostek regulują ustawy odnoszące się do poszczególnych jednostek samorządu. Generalnie można wskazać zarząd jako organ właściwy do składania oświadczeń woli.

Od składania oświadczeń woli należy odróżnić pewne czynności organizacyjne i faktyczne, jak np. składanie wyjaśnień, oświadczeń, przedstawienie stanowisk, występowanie przed innymi podmiotami. W przypadkach takich przewodniczący zarządu może reprezentować jednostkę samorządu jednoosobowo, jest to jednak jedynie tzw. reprezentacja administracyjna.

Z osobowością prawną jednostek samorządu terytorialnego wiąże się nierozerwalnie ich samodzielność i niezależność. Zgodnie z przepisami konstytucji samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

Pojęcie osobowości publiczno – prawnej

To zdolność uczestniczenia organu w realizacji cząstki władzy publicznej przekazanej przepisem prawa do uczestniczenia władzy publicznej w realizacji zadań określonych prawem. Jest to też zdolność prawa cywilnego – coś dostać, coś kupić, coś oddać.

  1. Organy samorządu terytorialnego w Polsce.

Organy samorządu terytorialnego –posiadają wszystkie cechy charakterystyczne dla organów administracji publicznej,

I.GMINA-(gminy miejskie i wiejskie), tworzy RM w drodze rozporządzenia. Posiada 2 organy:

1.Rada Gminy- organ stanowiący i kontrolny, kadencyjny (4 lata), liczba radnych proporcjonalna do liczby mieszkańców, odwołanie albo po 4 latach albo poprzez referendum gminne. Pracami rady kieruje przewodniczący albo jego zastępcy. Jednostki pomocnicze mają charakter fakultatywny (ich utworzenie).

Liczne uprawnienia i obowiązki- zakaz zajmowania określonych stanowisk i funkcji, zakaz prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, obowiązek złożenia oświadczenia majątkowego, zakaz rozwiązania z radnym stosunku pracy bez uprzedniej zgody rady gminy.

Funkcje: stanowiąca (domniemanie właściwości gminy), kontrolna(powołuje radę rewizyjną).

Wyłączne kompetencje rady gminy –

-o charakterze zasadniczym- kierunkowym- uchwalanie statutu gminy, budżetu, programów gospodarczych

-o charakterze finansowo- majątkowym- podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnej ustawie oraz w sprawach majątkowych gmin, przekraczających zakres zwykłego zarządu, określenie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania.

-dotyczące kwestii personalnych-ustalenie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunku jego działania, przyjmowanie sprawozdań z jego działalności, powoływanie i odwoływanie skarbników gminy,

-inne- współdziałanie z innymi gminami, podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów, stypendiów sprawie herbu gminy ,nazw ulic i placów, oraz wznoszenia pomników.

Komisja Rewizyjna- wewnętrzny organ rady, powoływany obowiązkowo ( oprócz niego można powołać komisje stałe i doraźne).

2.Wójt- jednoosobowy organ wykonawczy, wykonuje uchwały rady gminy oraz zadania nałożone na niego w ustawach. Kieruje bieżącymi sprawami gminy, reprezentuje gminie na zewnątrz, wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej (o ile ustawa nie stanowi inaczej), może upoważniać zastępców lub innych pracowników urzędu gminy. Aparatem pomocniczym jest Urząd Gminny. Wójt jest wybierany w wyborach powszechnych, różnych, bezpośrednich, bezpośrednich w głosowaniu tajnym. Odwołanie wójta albo w drodze referendum z inicjatywy Rady gminy lub na wniosek albo w drodze odwołania przez Prezesa RM. Wygaśnięcie mandatu gdy: odmówi złożenia ślubowania, pisemnego zrzeczenia się mandatu, utraty prawa wybieralności, śmierć i inne.

II.POWIAT-(powiaty ziemskie i miasta na prawach powiatu) tworzy je RM w drodze rozporządzenia z urzędu lub na wniosek. Możliwość konsultacji, brak domniemania kompetencji.

1.Rada Powiatu- organ stanowiący i kontrolny, funkcja stanowiąca (wyłączne kompetencje rady powiatu), funkcja kontrolna (jak w gminie). Reszta jak w gminie.

2.Zarząd Powiatu-organ wykonawczy powiatu, wybierany przez radę powiatu, ma charakter kolegialny, działa na zasadzie quorum. Wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu w tym powiatowego urzędu pracy.

Starosta-organ administracji publicznej, przewodniczący zarządu powiatu, szerokie kompetencje wykonawcze ,organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. W sprawach niecierpiących zwłoki podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu powiatu (wymagają one późniejszego przedstawienia do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu zarządu), wydaje decyzje administracyjne w sprawach indywidualnych.

Jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb inspekcji i straży.

Zespolenie administracji w powiecie- tworzą to starostwo powiatowe, powiatowy urząd pracy oraz jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb inspekcji i straży.

W powiecie występuje 5 rodzajów służb inspekcji i straży: Policja, Państwowa Straż Pożarna, Powiatowy Inspektor Weterynarii, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, Powiatowy Inspektor sanitarno- epidemiologiczny.

III.WOJEWÓDZTWO- zmiana jedynie w akcie prawnym rangi ustawowej.

1.Sejmik województwa- organ stanowiący i kontrolny. Funkcja stanowiąca (wyłączne kompetencje sejmiku województwa), brak domniemania kompetencji, funkcja kontrolna ( podobnie jak w gminie powiecie).

2.Zarząd województwa- organ wykonawczy województwa, wybierany przez sejmik województwa, charakter kolegialny, działa na zasadzie quorum. Wykonuje zadania województwa przy pomocy urzędu marszałkowskiego, wojewódzkich samorządowych jednostek terytorialnych lub wojewódzkich osób prawnych.

Marszałek Województwa- organ administracji publicznej, przewodniczący zarządu województwa, szerokie kompetencje wykonawcze, organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi pracami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz. W sprawach niecierpiących zwłoki podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu, wydaje decyzje w indywidualnych sprawach. Jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego zwierzchnikiem tego urzędu.

  1. Podział samorządowych zadań i kompetencji między gminę, powiat i województwo.

Zadania – gdy ustawodawca wskazuje w sposób ogólny na cele, które samorząd ma w swej działalności osiągnąć

Kompetencje – zespół praw i obowiązków organu, obejmujący formy prawne działania, głównie o charakterze władczym.

GMINA

Od 1990 r. w PL gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. O ustroju gminy stanowi jej statut. Realizuje zadania poprzez swoje organy: radę gminy ( organ stanowiący i kontrolny) oraz wójta, burmistrza lub prezydenta miasta ( organ wykonawczy).

ZADANIA GMINY

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadania te dzielimy na własne – nadane ustawowo i zlecone – przydzielone przez władze państwowe.

Mieszkańcy uczestniczą w sprawowaniu władzy na terenie swojej gminy poprzez głosowanie: w wyborach samorządowych oraz w referendum lokalnym lub za pośrednictwem organów gminy.

Na terenie kraju jest obecnie 2479 gmin.

POWIAT

Samorząd powiatowy stanowi drugi szczebel samorządu terytorialnego w PL. Posiada możliwośc kształtowania własnej wewnętrznej organizacji, m.in. wyboru organów samorządu powiatowego (rada powiatu, zarząd powiatu), a także stanowienia poprzez te organy prawa miejscowego.

Na czele powiatu stoi starosta wybierany przez radę powiatu, który wraz z zarządem powiatu jest organem władzy wykonawczej. W PL mamy 379 powiatów.

WOJEWÓDZTWO

Samorząd województwa z mocy prawa powołany jest do samodzielnego wykonywania zadań administracji publicznej, a także wyposażony w materialne środki umozliwiające realizację nałożonych na niego zadań. Organy samorządu województwa ( sejmik województwa – organ stanowiący i kontrolny, zarząd województwa – organ wykonawczy, marszałek województwa – kierownik urzędu marszałkowskiego) działają na podstawie i w granicach prawa. Do zakresu działań należą zadania publiczne niezastrzeżone ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Zakres działania nie narusza samodzielności powiatu i gminy.

Zakres działań Gmina Powiat Województwo
Oświata Utrzymanie żłobków, przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów Utrzymanie szkół średnich, artystycznych, zawodowych i specjalnych oraz finansowanie poradni psychologiczno-pedagogicznych Finansowanie szkolnictwa policealnego, wyższego oraz wyższego zawodowego, utrzymywanie ośrodków doskonalenia nauczycieli
Kultura, sport i rekreacja Finansowanie bibliotek gminnych, domów kultury, gminnych ośrodków artystycznych. Powinna dbać o lokalne boiska, urządzenia sportowe i tereny rekreacyjne oraz wspierać lokalne kluby sportowe, Utrzymywanie powiatowych ośrodków sportowych i rekreacyjnych oraz bibliotek, promowanie regionu Utrzymywanie placówek kulturalnych, tj. filharmonie, muzea, teatry i biblioteki wojewódzkie oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych, ochrona zabytków, dbanie o rozwój kultury mniejszości narodowych, podtrzymywanie tradycji narod.
Pomoc społeczna Gminna pomoc społeczna dla najbiedniejszych mieszkańców Utrzymywanie ponadgminnych domów opieki społecznej oraz finansowanie poradnictwa specjalnego, organizacja opieki w rodzinach zastępczych, ośrodki interwencji kryzysowej Organizowanie opieki społecznej o zasięgu regionalnym
Ochrona zdrowia Zapewnienie podstawowej opieki zdrowotnej – utrzymanie przychodni gminnych i ambulatoriów Zarządzanie szpitalami rejonowymi ( finansowane przez NFZ), Utrzymywanie specjalistycznych placówek służby zdrowia, promocja zdrowego życia, walka z alkoholizmem i narkomanią

Bezpieczeń-

stwo

 Zapewnienie bezpieczeństwa w gminie oraz usuwanie skutków klęsk żywiołowych Nadzorowanie powiatowej komendy policji i straży pożarnej, możliwość wsparcia policji dodatkowymi środkami finansowymi Utrzymywanie porządku publicznego i zapewnienie bezpieczeństwa, za pobieganie skutkom klęsk żywiołowych
Przeciwdziała-nie bezrobociu Organizowanie robót publicznych, wspieranie przedsiębiorczości ( mniejsze podatki od nieruchomości, niższe czynsze) Utrzymywanie powiatowych UP, wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych, wspieranie przedsiębiorczości, opracowanie i realizacja programu promocji zatrudnienia, poradnictwo zawodowe, szkolenia Prowadzenie wojewódzkich UP,
Ochrona środowiska zapewnienie czystej wody, zadbanej zieleni, oczyszczonych ścieków, utrzymanie wysypisk śmieci i przeprowadzanie ich segregacji. Promocja rolnictwa ekologicznego i zdrowej żywności Starosta prowadzi okresowe badania jakości gleb, prowadzi obserwację terenów zagrożonych ruchami masowymi, sporządza rejestr posiadania roślin i zwierząt podlegających ochronie. Pobiera opłaty za emisje zanieczyszczeń do środowiska, uchwala plan zagospodarowania przestrzennego woj.,
Usługi komunalne i drogi gmina ma obowiązek zapewnić dostęp do wody,ciepło, światło i gaz. Musi zapewnić funkcjonowanie publicznych środków lokomocji, odopwiada za stan dróg i komunikację na drogach lokalnych Finansowanie budowy, remontów i oswietlenia dróg powiatowych, organizowanie transportu publicznego między gminami Utrzymanie dróg wojewódzkich, transportu publicznego o zasięgu regionalnym (kolej, autobusy, lotniska
Inne Wydawanie pozwolenia na budowę domu,wydawanie dowodów osobistych, sporzadzanie i aktualizacja spisów wyborców,organizacja i pzreprowadzenie wyborów i referendów, podejmowanie uchwał w spr. podatków i opłat, w spr. majątkowych Umozliwianie zmiany imienia lub nazwiska, rejestracja samochodów, wydawanie praw jazdy, ochrona praw konsumenckich, wydawanie pozwoleń na zatrudnianie cudzoziemców, stanowienie aktów pr. miejscowego, uchwalanie budżetu powiatu, ustalanie herbu i flagi Promocja regionu, współpraca międzyregionalna, rozwijanie gospodarki wodnej, modernizowanie terenów wiejskich, stanowienie aktów pr.miejscowego, uchwalanie budżetu woj., planu zagospodarowania przestrzennego, przepisów dotyczących podatków i opłat lokal.

  1. Nabywanie i zarządzanie mieniem komunalnym. Pojęcie komercjalizacji i prywatyzacji.

Ustawa z dn. 30 sierpnia 1996 roku o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych

Komercjalizacja – przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w 1-osobową spółkę Skarbu Państwa, która wstępuje we wszystkie stosunki prawne tego przedsiębiorstwa. Skomercjalizowana spółka ma zawsze charakter spółki kapitałowej ( akcyjna lub z o.o.).

Komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, działający w imieniu Skarbu Państwa.

Komercjalizacji nie mogą podlegać przedsiębiorstwa państwowe, które:

Data komercjalizacji jest to 1-szy dzień m-ca nastepujący po m-cu, w którym wpisano spółkę do rejestru przedsiębiorców. Z tą datą następuje wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców.

Prywatyzajca – proces przekazywania majatku państwowego podmiotom prywatnym, przekształcenia gospodarki państwowej w gospodarkę prywatną, ograniczania roli państwa w gospodarce.

Do prywatyzacji dochodzi gdy ponad 50 % udziałów lub akcji spółki zostaje zbyte przez SP.

2 kategorie prywatyzacji:

PRZYKŁAD

Prywatyzacja bezpośrednia

Prywatyzacja pośrednia

Mienie komunalne – jest to własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i ich związków oraz mienie gminnych osób prawnych w tym przedsiębiorstw.

Nabycie mienia komunalnego następuje np.:

Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona. Ich przestrzeganie w zależności od sytuacji może narazić osoby sprawujące zarząd na odpowiedzialność majątkową, dyscyplinarną czy też karną. Dodatkowo zasady prawidłowej gospodarki wymagają, by władze samorządowe, podejmując decyzje, poprzedziły je wnikliwą analizą opłacalności ekonomicznej podejmowanego przedsięwzięcia.

Podmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania składników majątkowych, przy zachowaniu wymogów zawartych w odrębnych przepisach prawa (art. 45). Gmina jako właściciel ma pełne prawo do zarządzania swoim mieniem w granicach określonych prawem.

  1. Formy prowadzenia działalności gospodarczej przez gminę.

Działalność gospodarcza stanowi jeden ze sposobów realizacji podstawowych zadań jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki te mają obowiązek prowadzić działalnośc gospodarczą związaną z realizacją zadaań łączących się z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb swoich mieszkańców. W PL taki obowiązek został nałożony na samorządy przez ustawę z dn. 20 grudnia 1996 roku o gospodarce komunalnej. Zawarto w niej krótką definicję gospodarki komunalnej. Są to zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i ciągłe zaspokajanie potrzeb ludności, tj. np. zaopatrzenie mieszkańców w wodę, energię elektryczną i cieplną, doprowadzenie kanalizacji, lokalny transport zbiorowy, usuwanie odpadów oraz utrzymanie porządku i czystości oraz zapewnienie bezpieczeństwa. Są one realizowane poprzez powszechnie dostępne świadczenie usług.

Jeżeli nie ma innego sposobu wykonania zadań ważnych dla społeczności lokalnej, np. poprzez powierzenie ich prywatnym przedsiębiorcom, to samorząd jest zobowiązany do podjęcia takiej działalności samodzielnie.

Obowiązek ten spoczywa na gminach jako podstawowych JST. Do obowiązków powiatów i województw należą zadania o charakterze uzupełniającym i pomocniczym.

Ustawa o gospodarce komunalnej daje też możliwość gminom prowadzenia działalności w celach zarobkowych. Działalność taka podlega jednak daleko idącym ograniczeniom. Ustawa stanowi, że gmina może prowadzić zarobkową działalność gospodarczą jedynie wtedy, gdy na jej terenie istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej, występujące bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty, a zastosowanie innych działań lub środków prawnych nie doprowadziło do zwiększenia aktywności gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia. Gmina musi wykazać zatem, że na jej terenie występują problemy, których nie można inaczej rozwiązać niż poprzez przejęcie inicjatywy gospodarczej przez gminę. Ograniczenia te nie mają jednak zastosowania, gdy gmina chce nabyć akcje lub udziały spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą samodzielnie podejmować decyzje, w jakiej formie organizacyjnej chcą prowadzić działalność gospodarczą. Przepisy umożliwiają im tworzenie zakładów budżetowych lub spółek prawa handlowego. Spółki posiadają większą niezależność przy wykonywaniu swoich zadań.

Zakłady budżetowe są powoływane i odwoływane przez radę gminy, powiatu lub sejmik województwa. Prowadzą one działalność w imieniu i na rachunek danej jednostki samorządu terytorialnego, jednak w swoich działaniach są samodzielne. Zakłady budżetowe są silnie powiązane z budżetem samorządu. Środki finansowe na jego działalność w całości pochodzą z budżetu gminy, a ewentualny zysk, który zostanie w nim wypracowany, w całości zostaje do niego odprowadzany.

Inną formą prowadzenia działalności gospodarczej przez samorządy są spółki handlowe. W myśl obecnie obowiązujących przepisów jednostki samorządu terytorialnego w sferze użyteczności publicznej mogą tworzyć jedynie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. Zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej gmina może poza sferą użyteczności publicznej tworzyć lub przystępować do każdej spółki ważnej dla rozwoju gminy. Aby skorzystać z tej możliwości, gmina jest zobowiązana wykazać, że spółka taka jest ważna dla jej rozwoju.

  1. Środki nadzoru nad samorządem terytorialnym. Sadowa ochrona jego samodzielności.

Nadzór polega przede wszystkim na możliwości władczego ingerowania w działalność podmiotu nadzorowanego, wraz z pociąganiem do odpowiedzialności osób, nakazywania naprawienia uchybień, z zagrożeniem karami dyscyplinarnymi w razie niewykonania tychże nakazów. Nadzór nad samorządem terytorialnym sprawowany jest przez jednostki zewnętrzne.

Nadzór nad poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego reguluje oddzielnie każda z ustaw samorządowych tzn. ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym oraz ustawa o samorządzie województwa.

Organy nadzorcze wydają rozstrzygnięcia nadzorcze, czyli akt kończący postępowanie nadzorcze i konkretyzujący środek nadzoru, który organ chce zastosować.

Organami sprawującymi nadzór są Prezes Rady Ministrów oraz wojewodowie, natomiast w zakresie spraw finansowych – regionalne izby obrachunkowe.

Zakres przedmiotowy nadzoru

Odpowiednie organy mogą nadzorować następujące czynności jednostek samorządu terytorialnego:

Zakres podmiotowy nadzoru

Organy nadzoru mogą sprawować pieczę nad czynnościami następujących podmiotów:

Kryteria nadzoru

Artykuł 171 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że działalność samorządu terytorialnego polega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

Sądowa ochrona samodzielności samorządowej oznacza, że w przypadku naruszenia samodzielności konkretnej jednostki samorządu terytorialnego powinna ona mieć możliwość dochodzenia swoich spraw przed niezawisłym sądem. Ustawodawca ma obowiązek poddać jurysdykcji sądów sprawy naruszenia samodzielności samorządu i to zarówno w płaszczyźnie prywatnoprawnej, jak i publicznoprawnej. To oznacza, że poszczególne jednostki samorządowe powinny mieć możliwość dochodzenia swoich praw przed sądami powszechnymi i administracyjnymi

Szczególną rolę w ochronie samodzielności samorządu odgrywają Trybunał Konstytucyjny i Naczelny Sąd Administracyjny. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności aktów normatywnych z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami w zakresie spraw objętych ich zakresem działania. Natomiast Naczelny Sąd Administracyjny jest właściwy w sprawach kontroli legalności aktów nadzoru nad działalnością organów samorządu terytorialnego.

Środki informacyjno-doradcze

Organy nadzoru mają prawo żądać niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy.

Środki nadzoru

  1. Środki korygujące (np. zatwierdzenie, uwzględnienie, zaopiniowanie)

Są środkami weryfikacyjnymi, służą do zapobiegania powstaniu błędów oraz do usuwania niedociągnięć powstałych w działalności organów gminnych. Stosowanie ich jest określone ustawowo.

  1. Środki korygujące to:

- zatwierdzenie, uzgodnienie, zaopiniowanie

- wstrzymanie wykonania uchwały

- stwierdzenie nieważności.

  1. Środki personalne (np. zawieszenie organów jednostki samorządu terytorialnego).

Można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne ze względu na usytuowanie organu który je stosuje.

Sądowa ochrona samorządu przed nadużywaniem kompetencji przez organy nadzoru

Możliwość znalezienia ochrony przed nadmiernymi ingerencjami w działalność j.s.t. ich organy znajdują:

na skutek upływu 30-dniowego terminu od doręczenia uchwały organowi nadzoru (po dotrzymaniu terminu 7 dni na doręczenie uchwały). Administracja rządowa traci wówczas kompetencje do podejmowania wiążących rozstrzygnięć co do legalności aktu na rzecz NSA. Natomiast zasadniczą formą obrony jest, przysługująca odpowiednim organom danej jednostki skarga do sądu na rozstrzygnięcie nadzorcze.

Wniesienie skargi do sądu uzależnione zostało od podjęcia stosownych uchwał: przez odpowiedni organ gminy albo przez zarząd powiatu. W ustawie wojewódzkiej pominięto kwestię podstawy zaskarżenia rozstrzygnięcia stwierdzającego nieważność uchwały, natomiast do zaskarżenia decyzji o zawieszeniu jego organu lub rozwiązaniu zarządu upoważniono sejmik województwa.

Przedmiotem skargi do sądu może być tylko rozstrzygnięcie nadzorcze, a nie zaniechanie jego podjęcia. Zaskarżenie do sądu rozstrzygnięcia nadzorczego winno nastąpić w terminie 30 dni od jego doręczenia i nie wymaga uprzedniego wzywania organu nadzoru do usunięcia uchybienia (stosownie do art. 34 ustawy o NSA).

  1. Pojęcie i status urzędnika państwowego.

Def. - To profesjonalista zajmujący stanowisko w administracji państwowej, a zatem tej, która jest zarządzana i finansowana centralnie. Może zostać przyjęty do pracy według potrzeb lokalnej jednostki albo skierowany do szkoleń w ramach służby cywilnej i być urzędnikiem mianowanym na stałe.

Ustawa z dn. 16 września 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych

Urzędnikiem państwowym może być osoba, która:

  1)   jest obywatelem polskim,

  2)   ukończyła osiemnaście lat życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,

  3)   jest nieskazitelnego charakteru,

  4)   ma odpowiednie wykształcenie i odbyła aplikację administracyjną,

  5)   posiada stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku.

Obowiązki urzędnika 

Urzędnik państwowy jest obowiązany:

Należy przy tym zaznaczyć, że jeżeli polecenie służbowe w przekonaniu urzędnika państwowego jest niezgodne z prawem, godzi w interes społeczny lub zawiera znamiona pomyłki, urzędnik ten powinien przedstawić swoje zastrzeżenia przełożonemu. W razie pisemnego potwierdzenia polecenia powinien je wykonać, zawiadamiając jednocześnie o zastrzeżeniach kierownika urzędu, a gdy polecenie wydał kierownik urzędu organ nadrzędny nad urzędem. Zawiadomienia należy dokonać niezwłocznie. O ile w toku dalszego postępowania okaże się, że zastrzeżenia urzędnika były uzasadnione, przełożony, który wydał polecenie, ponosi z tego tytułu odpowiedzialność.
Ważne Urzędnikowi państwowemu nie wolno wykonywać poleceń, których wykonanie stanowiłoby przestępstwo lub groziłoby niepowetowanymi stratami.
Ponadto należy zaznaczyć, że urzędnik państwowy nie może:

  1. Korpus służby cywilnej. Pojęcie, stabilizacja zawodowa i obowiązki członka korpusu.

Status prawny człowieka korpusu służby cywilnej

A, Nawiązanie stosunku pracy

Każdy kandydat na członka korpusu służby cywilnej powinien:

Pracownik służby cywilnej może ubiegać się o mianowanie jeśli spełnia warunki;

Stałość stosunku służby urzędnika służby cywilnej

Stwierdzenie wygaśnięcia stosunku służby cywilnej ma charakter deklaratoryjny, a wygaśnięcie poprzedza trzymiesięczne wypowiedzenie(z przyczyn niezawinionych przez urzędnika).

Przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy+ bezwzględny zakaz wykonywania funkcji urzędnika służby cywilnej, tylko kiedy:

Dyspozycyjność urzędnika służby cywilnej

Przesłanki wyznaczenia urzędnikom służby cywilnej innego stanowiska:

Dyrektor Generalny urzędu może przenieść urzędnika na okres 6 miesięcy do innego urzędu jednak za porozumieniem dyrektora z tamtego urzędu

Możliwość przeniesienia urzędnika w stan nieczynny(tylko niewykonywanie obowiązków z prawem do wynagrodzenia)

Możliwość przyznania przez Szefa Służby Cywilnej urlopu bezpłatnego w łącznym wymiarze niedluższym niż 5 lat.

Obowiązki i prawa członka korpusu służby cywilnej

Wobec wszystkich urzędników służby cywilnej stosuje się przepisy o ograniczeniu działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.

Urzędnik służby cywilnej nie musi informować kierownika o wykonaniu wadliwego polecenia.

Nowe uprawnienia to np. dodatkowy urlop wypoczynkowy, płatny urlop dla poprawienia zdrowia, prawo do szkolenia i doskonalenia w służbie cywilnej.

  1. Neutralność polityczna urzędników.

Zasada neutralności politycznej – § 5

  1. Pracownicy samorządowi.

Są to osoby zatrudnione w: urzędach marszałkowskich, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych, starostwach powiatowych, powiatowych jednostkach organizacyjnych, urzędach gmin, jednostkach pomocniczych gmin oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych, biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki, biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Muszą one spełniać następujące wymogi: posiadać stan zdrowia pozwalający na zatrudnienie na określonym stanowisku, mieć odpowiedni staż pracy i kwalifikacje. Ponadto inni prac. sam., z wyjątkiem zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, muszą być obywatelami polskimi, mieć ukończone 18. rok życia i mieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych. Status prawny prac. sam. określa ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, zwana dalej pragmatyką. W sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się przepisy powszechnego prawa pracy.

Na podstawie mianowania zatrudniani są pracownicy na stanowiskach określonych w statucie gminy bądź związku międzygminnego.

Na podstawie powołania zatrudniani są sekretarz gminy, sekretarz powiatu, skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), skarbnik powiatu (główny księgowy budżetu powiatu), skarbnik województwa (główny księgowy budżetu województwa). Pozostali prac. sam. zatrudniani są na podstawie umowy o pracę.

  1. Stanowienie i stosowanie prawa.

Stanowienie i stosowanie prawa składa się na pojęcie szersze, tj. realizowanie prawa. Stanowienie prawa administracyjnego rangi ustawy należy do kompetencji parlamentu. Prawo administracyjne rangi podstawowej tworzą organy administracji publicznej. Stosowanie norm prawa administracyjnego leży w kompetencji zarówno organów administracji publicznej, jak i sądów. Niektóre organy administracji publicznej stanowią i stosują prawo (np. minister , wójt).

Zarówno stanowienie, jak i stosowanie prawa są formami działania administracji, przy czym zarówno akty stanowienia jak i akty stosowania prawa mogą stanowić źródła prawa administracyjnego (zewnętrzne, wewnętrzne). Istnieje grupa aktów, które jednocześnie można zakwalifikować zarówno do aktów stanowienia prawa, jak i aktów stosowania prawa.

Administracja, stanowiąc i stosując prawo, musi respektować porządek konstytucyjny, czyli w procesie stanowienia i stosowania prawa musi uwzględniać hierarchię systemu źródeł prawa i zasadę prymatu ustawy.

Normy występujące w aktach stanowienia prawa to przede wszystkim normy generalne i abstrakcyjne podczas gdy normy aktów stosowania prawa to przede wszystkim normy indywidualne i konkretne. Nie jest to jednak reguła bez wyjątków, np. akty planowania, jakimi są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, zawierają normy generalne, ale konkretne.

Etapy stanowienia prawa:

1) dokładne (precyzyjne) określenie projektowanych wartości w przyszłym akcie normatywnym;

2) porównanie tej wartości z wartościami tzw. otoczenia (z powszechnie akceptowanymi wartościami etycznymi, moralnymi, ekonomicznymi, ale nieobjętymi regulacjami prawnymi);

3) porównanie projektowanej wartości z wartościami chronionymi w prawie;

4) konstruowanie przepisów prawnych przez twórcę aktu normatywnego, z zachowaniem reguł techniki legislacyjnej.

Postulatami w zakresie tworzenia prawa administracyjnego są:

Etapy stosowania prawa:

Stosowanie prawa administracyjnego związane jest z typami norm prawnych i z tego punktu widzenia możemy wyróżnić dwa modele stosowania prawa:

1) w sferze realizacji norm określających właściwość i norm zadaniowych,

2) w sferze stosowania norm materialnoprawnych.

Stanowienie prawa:

Stosowanie prawa:

  1. Pojęcie i rodzaje aktów administracyjnych.

Akt administracyjny to sformalizowany objaw woli podmiotu administrującego, podjęty w wyniku określonego postępowania, na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu podmiotowi kompetencji, skierowany do indywidualnego adresata w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy również w sferze innych działów prawa.

Cechy akty administracyjnego:

  1. jest jednostronny – ostateczne sformułowanie treści aktu należy do uprawnionego organu,

  2. jest władczy – wykonanie jest zagwarantowane możliwością użycia przymusu,

  3. jest zgodny z prawem: akt jest wydawany w odpowiedniej procedurze (głównie KPA) oraz w odpowiedniej formie,

  4. jest czynnością prawną – tworzy, przekształca, znosi stosunki prawne,

  5. jest czynnością podmiotu administrującego

  6. jest aktem podwójnie konkretnym – skierowany do zindywidualizowanego adresata w konkretnej sprawie,

  7. wiąże adresata, organ wydający i inne podmioty,

  8. wywołuje skutki zawsze w sferze prawa administracyjnego i niekiedy w innych działach prawa,

  9. organ wydający jest jednocześnie stroną,

  10. akt administracyjne powinien być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności podmiotu administrującego.

Dwoma podstawowymi formami aktu administracyjnego są decyzja i postanowienie (postanowienie to typowy akt stosowania prawa procesowego, wydawany w toku postępowania i dotyczący postępowania - np. odroczenie posiedzenia).

RODZAJE AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH.

Kryterium treści:

Kryterium charakteru stosunku organu administracji wydającego akt do adresata:

Kryterium sposobu kształtowania stosunków prawnych:

Kryterium punktu widzenia adresata:

Kryterium wpływu adresata na ukształtowanie aktu:

Kryterium stopnia związania organu wydającego akt przepisami prawa:

Kryterium sposobu rodzenia skutków prawnych:

Ponadto wyróżniamy akty regulujące sytuację prawną:

  1. Uznanie administracyjne.

Administracja może działać tylko na podstawie ustawy. Swobodne uznanie przysługuje administracji o ile zostanie jej przyznane przez wyraźny przepis ustawy. Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracji. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować, czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać. Uznanie zapewnia ustawodawca, ponieważ musi ono wynikać z normy prawnej (ustawowej). Technicznie upoważnienie do uznania przybiera formę wyraźnego wskazania na uznanie, przez wyrażenia organ „może”, „jest uprawniony”, bądź wynika z całokształtu uregulowania. Nie ma natomiast uznania, gdy ustawa stanowi, że organ „wyda”, „ustali”, „nakazuje” itd. Uznanie stwarza administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, jakkolwiek na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę. Zawsze administracja jest zobowiązana mieć „na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli”. Uznanie administracyjne ma zastosowanie przede wszystkim przy załatwianiu spraw indywidualnych, ale nie tylko. Cel uznania i trafność rozstrzygnięcia konkretnego przypadku wymagają szczegółowego wyważenia wszelkich argumentów przemawiających za, jak i przeciw określonemu rozstrzygnięciu. Decyzje administracyjne oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA.

  1. Umowy publiczno-prawne.

Związane najczęściej ze wspólnym wykonywaniem zadań lub też przekazaniem albo powierzeniem wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej.

Charakter takich umów mają:

- związki komunalne;

- porozumienia komunalne;

- porozumienia o wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej;

- kontrakty wojewódzkie.

  1. Pojęcie kontroli administracji.

Kontrola jest to czynność, polegająca na sprawdzeniu działania stanu faktycznego i porównaniu ze stanem wymaganym (wyznaczonym) w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych i innych oraz sformułowaniu wniosków, mających na celu zlikwidowanie nieprawidłowości, a także usprawnienie prac kontrolowanej jednostki. Podstawowe funkcje kontroli, to:

Etapy postępowania kontrolnego:

Rodzaje kontroli:

Kontrola zewnętrzna to kontrola, przeprowadzana przez organy administracji publicznej lub jednostkę nadrzędną (organ zewnętrzny).

Kontrola wewnętrzna to kontrola, przeprowadzana przez kierownictwo jednostki lub w jego imieniu przez odpowiednią komórkę kontroli wewnętrznej.

Kontrola wewnętrzna dzieli się na:

Kontrola funkcjonalna to kontrola związana z funkcją, stanowiskiem kierowniczym w jednostce, do której obowiązków należą czynności kontrolne, np główny księgowy jednostki ma szerokie obowiązki kontrolne.

Kontrola instytucjonalna to kontrola prowadzona przez specjalne, wyodrębnione organy kontroli, np. w urzędach wojewódzkich- wydziały kontroli, w ministerstwach- departamenty.

  1. Sadowa kontrola administracji. Geneza, przedmiot i zakres kontroli.

W kontroli administracji państwowej największą rolę odgrywają sądy administracyjne, sąd ubezpieczeń społecznych oraz sąd ochrony konkurencji i konsumentów.

Po II wojnie światowej sąd administracyjny został utworzony ustawą z 31 stycznia z 1980r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego.

Początków sądownictwa administracyjnego należy doszukiwać się we Francji w epoce napoleońskiej, a w szczególności w okresie, które przeprowadzał Napoleon Bonaparte w latach 1799-1800. Wtedy też utworzona została Rada Stanu i rady prefekturalne.

Sądownictwo administracyjne stało się ostatnią i najważniejszą gwarancją systemu państwa prawnego, praworządnego. Sądownictwo to polegało w zasadzie na orzekaniu o legalności aktów administracyjnych przez organy o charakterze sądowym. Sąd kontroluje powstały akt administracyjny z punktu widzenia jego zgodności z prawem. Wynikiem tej kontroli może być uchylenie kontrolowanego aktu, a nie utworzenie aktu nowego, gdyż to stanowiłoby tzw. podwójną administrację. Tak więc sądownictwo administracyjne, sprawując kontrolę legalności aktów administracyjnych, jest sądownictwem kasacyjnym.

Gdy chodzi o zakres kontroli sądów administracyjnych, wykorzystuje się metodę klauzuli generalnej bądź metodę enumeracji. Metoda klauzuli generalnej polega na tym, że wszystkie akty administracyjne bądź działania władcze podlegają kontroli sądu administracyjnego, od tej reguły ustawa może wprowadzać wyraźnie określone wyjątki. Zaś metoda enumeracji charakteryzuje się tym, że kontroli sądu administracyjnego poddane są jedynie akty bądź działania administracji publicznej wyraźnie wyliczone w ustawie.

Gdy chodzi o system sądownictwa administracyjnego, można wyróżnić system ochrony prawa podmiotowego oraz system ochrony prawa przedmiotowego.

W systemie ochrony prawa podmiotowego sąd administracyjny działa tylko na wniosek (wskutek skargi) osoby, której prawo podmiotowe zostało przez czynność administracji publicznej naruszone. Prawo wniesienia skargi przysługuje tylko podmiotom posiadającym legitymację skargową. Inaczej mówiąc, sąd administracyjny orzeka o legalności tylko tych aktów, które zostały przez osoby uprawnione zaskarżone. Możliwość wniesienia skargi ogranicza się do aktu indywidualnego. System ten ukierunkowany jest na ochronę praw jednostki, to jest zasadniczym celem, a zarazem funkcją, jaką spełnia tutaj sąd administracyjny i temu celowi służy właśnie prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W systemie ochrony prawa przedmiotowego sąd kontroluje nie tylko akty indywidualne, ale również akty generalne. Sąd może wkraczać z urzędu albo z czyjejkolwiek inicjatywy.

  1. Podmioty i zakres kontroli zewnętrznej.

Przez kontrolę zewnętrzną można rozumieć kontrolę sprawowaną przez podmioty usytuowane na zewnątrz administracji rządowej. W śród tych podmiotów można wyróżnić z jednej strony osoby fizyczne i organizacje społeczne, a z drugiej strony organy państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne. Pierwszą grupę (kontrola niepaństwowa) tworzą podmioty, które są usytuowana na zewnątrz organizacji państwowej a drugą te, które są usytuowane wewnątrz tej organizacji lecz nie należą do administracji rządowej (kontrola państwowa).

Kontrola niepaństwowa.

Podmioty, które ją wykonują nie muszą działać na podstawie przepisów. Są one zobowiązane jedynie do przestrzegania prawa.

Prawo osób fizycznych do kontroli administracji państwowej wynika pośrednio z przepisów konstytucyjnych, przyznających obywatelom prawo składania petycji, wniosków i skarg w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą, do organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, obejmujące dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Kontrola państwowa.

Tę kontrolę sprawuje Sejm RP , Prezydent RP, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, NIK, Rzecznik Praw Obywatelskich, Państwowa Inspekcja Pracy, Sądy powszechne i administracyjne.

  1. Status ustrojowy i podstawowe funkcje Najwyższej Izby Kontroli.

Kontrola Państwa (NIK). Obowiązuje ustawa z 23 grudnia 1994r o Najwyższej Izbie Kontroli. Konstytucja z 1997r. poświęca NIK 6 artykułów (art.202-207). W art.202 Konstytucja określa NIK jako naczelny organ kontroli państwowej, w skutek tego NIK zajmuje naczelne miejsce w systemie organów kontroli państwowej. Organy kontroli, rewizji, inspekcji działające w administracji rządowej i samorządzie terytorialnym mają obowiązek współpracy z NIK. Konstytucja przewiduje powiązanie NIK z Sejmem, stanowiąc, że „NIK podlega Sejmowi”. Z tego tytułu wynikają obowiązki NIK ustalone w art.204 Konstytucji oraz określone w ustawie o NIK. Konstytucja ustaliła, że NIK działa na zasadach kolegialności. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Jest to podstawowe zadanie NIK; wykonywanie tej kontroli jest stałym obowiązkiem NIK. Jest to kontrola prowadzona w najszerszym zakresie. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. NIK nie może co do tych jednostek prowadzić kontroli z punktu widzenia celowości. NIK może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych, ale tylko w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa. Co do tych jednostek kontrola może być prowadzona z punktu widzenia legalności i gospodarności. NIK kontroluje wykonywanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową działalności jednostek wymienionych w art.4 ust.2 ustawy, a na zlecenie Sejmu w pełnym zakresie. Na zlecenie Sejmu lub na wniosek Prezydenta RP NIK przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta, a na wniosek Senatu- Kancelarii Senatu. Z punktu widzenia przedmiotowego NIK, kontrolując podmioty wymienione w art.4 ust. ustawy, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa i realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej. NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planów pracy, które przedkłada Sejmowi, z tym że może też przeprowadzać kontrole doraźne. NIK przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy. O wynikach kontroli przeprowadzonych na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM NIK informuje te organy, podobnie jak i o wynikach kontroli przeprowadzonych na zlecenie Sejmu oraz o wynikach innych ważnych kontroli. Delegatury NIK przedkładają wojewodom informacje o wynikach ważniejszych kontroli dotyczących działalności terenowych organów administracji rządowej, a wojewodom i organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego- informacje o wynikach ważniejszych kontroli dotyczących działalności samorządu terytorialnego. Prezes NIK podaje do wiadomości publicznej, po przedłożeniu Sejmowi, analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz sprawozdanie z działalności NIK.

Kontrola Państwowa NIK (zakres podmiotowy i przedmiotowy kontroli). NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Jest to podstawowe zadanie NIK; wykonywanie tej kontroli jest stałym obowiązkiem NIK. Jest to kontrola prowadzona w najszerszym zakresie. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. NIK nie może co do tych jednostek prowadzić kontroli z punktu widzenia celowości. NIK może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych, ale tylko w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa. Co do tych jednostek kontrola może być prowadzona z punktu widzenia legalności i gospodarności. NIK kontroluje wykonywanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową działalności jednostek wymienionych w art.4 ust.2 ustawy, a na zlecenie Sejmu w pełnym zakresie. Na zlecenie Sejmu lub na wniosek Prezydenta RP NIK przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta, a na wniosek Senatu- Kancelarii Senatu. Z punktu widzenia przedmiotowego NIK, kontrolując podmioty wymienione w art.4 ust. ustawy, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa i realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej. NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planów pracy, które przedkłada Sejmowi, z tym że może też przeprowadzać kontrole doraźne. NIK przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy.

Kontrola Państwowa NIK (postępowanie kontrolne). Celem postępowania kontrolnego jest ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności jednostek poddanych kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie oceny kontrolowanej działalności według tych kryteriów. Dla realizacji tych celów kierownicy jednostek kontrolowanych mają obowiązek przedkładać na żądanie NIK wszelkie dokumenty i materiały do przygotowania i przeprowadzenia kontroli, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej. Upoważnieni przedstawiciele NIK mają prawo do swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostek kontrolowanych, wgląd do wszelkich dokumentów związanych z działalnością jednostek kontrolowanych, pobierania oraz zabezpieczania dokumentów i innych materiałów dowodowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej, przeprowadzenie oględzin obiektów, składników majątkowych i przebiegu określonych czynności, wzywania i przesłuchiwania świadków, żądania od pracowników jednostek kontrolowanych udzielenia ustnych i pisemnych wyjaśnień, zasięgania w związku z przeprowadzoną kontrolą informacji w jednostkach nie kontrolowanych oraz żądania wyjaśnień od pracowników tych jednostek , korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz zwoływania narad z pracownikami jednostek kontrolowanych, a także uczestniczenia w posiedzeniach kierownictwa i kolegiów oraz naradach organów administracji rządowej samorządu terytorialnego. Wyniki przeprowadzonej kontroli przedstawiane są w protokole kontroli, podpisywane przez kontrolera i kierownika jednostki kontrolowanej. Kierownik jednostki kontrolowanej może odmówić podpisania protokołu i złożyć pisemne wyjaśnienie tej odmowy. Jednakże odmowa podpisania protokołu nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez kontrolera i realizacji ustaleń kontroli. NIK przekazuje kierownikowi jednostki kontrolowanej, a w razie potrzeby także kierownikowi jednostki nadrzędnej oraz właściwym organom państwowym lub samorządowy, wystąpienia pokontrolne. Kierownik jednostki kontrolowanej lub organ, któremu przekazano wystąpienie pokontrolne, jest obowiązany, w terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 14 dni, poinformować NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków oraz podjętych działaniach lub przyczynach nie podjęcia tych działań. W razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia NIK zawiadamia organ powołany do ścigania przestępstw lub wykroczeń oraz informuje o tym kierownika jednostki kontrolowanej lub kierownika jednostki nadrzędnej i właściwy organ państwowy lub samorządowy.

  1. Postacie kontroli wewnętrznej.

Kontrola wewnętrzna jest to kontrola sprawowana przez podmioty należące do systemu jednostek organizacyjnych administracji państwowej.

Kontrolę może wykonywać pracownik administracji państwowej, jednostka organizacyjna urzędu administracyjnego, zakładu lub innej instytucji, organ pomocniczy któregoś organu administracji państwowej, wreszcie sam organ administracji państwowej- centralny lub terenowy. Pracownik kontroluje drugiego pracownika a jednostka organizacyjna kontroluje inne jednostki.

  1. Odpowiedzialność za działania funkcjonariuszy państwa.

Według przepisów kodeksu cywilnego (art. 417-421) państwo odpowiada za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych, ogólnie rzecz biorąc na takich samych zasadach jak inne podmioty prawa, a przede wszystkim osoby prawne, według reguł przewidzianych dla danego rodzaju odpowiedzialności. Przesłanką odpowiedzialności jest zazwyczaj wina funkcjonariusza, chyba że przepisy przewidują w danym przypadku odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Jest to odpowiedzialność za własne czyny, jeżeli funkcjonariusz jest organem państwa, lub odpowiedzialność za cudze czyny, zwłaszcza za czyny podwładnego, jeżeli funkcjonariusz nie jest organem państwa.

Funkcjonariuszami państwowymi, za których państwo ponosi odpowiedzialność, są pracownicy organów władzy, administracji lub gospodarki państwowej, a także osoby działające na zlecenie tych organów, osoby powołane do pełnienia swych funkcji w drodze wyboru, sędziowie, prokuratorzy oraz żołnierze sit zbrojnych.

Szerokie rozumienie pojęcia funkcjonariusza jest wyrazem chęci zapewnienia możliwie pełnej ochrony interesów osób poszkodowanych przez działalność państwa w różnych jej postaciach. Gdy szkodę wyrządził funkcjonariusz państwowej osoby prawnej (na przykład wyższej uczelni, przedsiębiorstwa), odpowiedzialność zamiast Skarbu Państwa ponosi ta osoba prawna.

Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza w zasadzie tylko wtedy, gdy powstała ona przy wykonywaniu czynności służbowych (np. rewizji), zarówno powierzonych wyraźnie, jak i związanych z pełnioną funkcją lub zajmowanym stanowiskiem. Także samowola funkcjonariusza oraz popełnienie przez niego na służbie przestępstwa nie wykluczają odpowiedzialności karbu Państwa za wyrządzona, na lej drodze szkodę. Co więcej, państwo może być obowiązane do naprawienia szkody wyrządzonej przez funkcjonariusza poza służbą, jeżeli jego organy przez zaniedbanie nadzoru umożliwiły wyrządzenie szkody.

W dwóch przypadkach odpowiedzialność Skarbu Państwa odbiega w istotny sposób od powszechnych reguł odpowiedzialności cywilnej.

Z poważnym ograniczeniem odpowiedzialności mamy do czynienia, gdy szkoda została wyrządzona wskutek wydania orzeczenia lub zarządzenia (wyroku sądu, postanowienia komornika itd.). W takim przypadku Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia popełniono przestępstwo lub wykroczenie dyscyplinarne, a wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem sądu w sprawie karnej lub orzeczeniem dyscyplinarnym, albo uznana przez organ przełożony. Wchodzą tu w grę przede wszystkim karalne nadużycia osób zasiadających w organach wymiaru sprawiedliwości i administracji państwowej. Mimo braku stwierdzenia winy funkcjonariusza państwowego Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę, gdy postępowanie karne lub dyscyplinarne nie może być wszczęte wskutek istnienia okoliczności wyłączającej ściganie (śmierć sprawcy, przedawnienie, amnestia itd.).

  1. Zasady zrzeszania się w stowarzyszeniach.

Stowarzyszenie jest to dobrowolne, samorządne trwałe zrzeszenie w celach niezarobkowych.

Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje wyłącznie obywatelom polskim posiadającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionych praw publicznych.

Są dwa rodzaje stowarzyszeń:

Zakładanie stowarzyszenia z osobowością prawną

Rejestracja stowarzyszenia:

  1. stowarzyszenie jest rejestrowane przez właściwy Sąd Rejonowy ze względu na siedzibę stowarzyszenia,

  2. postępowanie rejestrowe jest prowadzone według przepisów KPC o postępowaniu nieprocesowym,

  3. stowarzyszenie składa wniosek wraz z załącznikami, którymi są:

- statut,

- lista założycieli,

- protokół z wyboru komitetu założycielskiego,

- wskazanie adresu siedziby stowarzyszenia.

d) Sąd rozpoznaje wniosek niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu 3 miesięcy od jego złożenia,

e) stowarzyszenie nabywa osobowość prawną.

Stowarzyszenia zwykłe:

  1. minimum 3 osoby potrzebne do ich utworzenia

  2. zamiast statutu przyjmują regulamin działalności stowarzyszenia

  3. nie są zarejestrowane w KRS a mają jedynie obowiązek pisemnego poinformowania organu nadzorującego,

  4. jeżeli w ciągu 30 dni od powiadomienia organu nadzorującego nie zostanie wydany zakaz prowadzenia przez nie działalności to istnieje domniemanie, że mogą od tej pory działać legalnie.

  1. Postępowanie w sprawach zgromadzeń.

Konstytucja przyznaje każdemu wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestnictwa w nich, ramy prawne zaś realizowania tego prawa określa ustawa z lipa 1990r. – prawo o zgromadzeniach.

Ustawa definiuje zgromadzenie jako zgrupowanie co najmniej 15 osób, o charakterze pokojowym, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska.

Zorganizowanie zgromadzenia publicznego wymaga uprzedniego zawiadomienia organu gminy właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia bez potrzeby uzyskania zezwolenia(zgody) organu na odbycie tego zgromadzenia.

Zawiadomienie o organizowaniu publicznego organ gminy powinien otrzymać nie później niż 3 dni, a najwcześniej niż 30 dni przed datą zgromadzenia. Zawiadomienie powinno zawierać m.in.:

Organ gminy ( wójt, burmistrz) ma obowiązek zakazać odbycia zgromadzenia, jeżeli:

Decyzja o zakazie zgromadzenia powinna być doręczona organizatorowi w terminie 3 dni od dnia zawiadomienia , nie później jednak niż na 24 godziny przed planowanym terminem rozpoczęcia zgromadzenia.

Od decyzji zakazującej przysługuje odwołanie do wojewody, które należy wnieść w terminie 3 dni od doręczenia decyzji. Decyzję odwoławczą doręcza się organizatorowi w terminie 3 dni od dnia otrzymania odwołania. Decyzja odwoławcza może być zaskarżona do sądu administracyjnego.

  1. Zasady dostępu do informacji publicznej.

Zasady udostępniania informacji publicznych zostały unormowane w ustawie z 6 września2001r o dostępie do informacji publicznej.

Informacją publiczną są informacje o różnych aspektach działania i funkcjonowania władz publicznych i innych podmiotów wykonujących zadania publicznego majątku publicznym. Obowiązek udzielania informacji ciąży na władzach publicznych oraz na innych podmiotach wykonujących zadania publiczne. Do udostępniania informacji publicznej są również zobowiązane tzw. Reprezentacyjne związkowe i pracodawców oraz partie polityczne.

Prawo do uzyskania informacji przysługuje każdemu i nie jest uzależnione od posiadania interesu w uzyskaniu informacji. Osoba żądająca udzielenia tzw. Informacji przetworzonej jest jednak zobowiązana do wykazania, że udzielenie jej informacji ma szczególne znaczenie dla interesu publicznego.

Przetworzenie informacji publicznej - to działania zmieniające informację już istniejącą. Przy przetworzeniu mamy do czynienia z pewnym wysiłkiem osoby zmierzającym do otrzymania wyniku na podstawie posiadanych już danych. Połączenie posiadanych informacji ma sprawić, że z ich połączenia otrzymamy nową informację.

Przykład - jeżeli wniosek dotyczy podania informacji na temat liczby samochodów służbowych w urzędzie to dotyczy on w swej treści informacji prostej. Ktoś zapyta dlaczego nie przetworzonej, skoro liczbę tych samochodów należy podsumować?. Odpowiedź jest prosta – urząd jest zobowiązany prowadzić rejestr ilości samochodów oddanych do użytku służbowego, stąd też jest on w posiadaniu takiej informacji, i by ją wytworzyć nie musi kompilować faktów pozostałych, by uzyskać nową informację. Gdyby zmodyfikować zapytanie odnośnie samochodów służbowych, i zażądać danych odnośnie liczby kilometrów przejechanych przez samochód prezydenta i jego dwóch zastępców; który samochód był najczęściej eksploatowany i w jakie dni, oraz czy podróże służbowe odbywały się również za granice danej jednostki samorządowej - wtedy mamy do czynienia z informacją przetworzoną. Bowiem by uzyskać pełną odpowiedź na tak zadane pytanie trzeba zebrać wiele danych, których w ,,czystej formie” urząd nie posiada, chodź są możliwe do otrzymania czy może lepiej - wytworzenia, po przeprowadzeniu szeregu czynności arytmetycznych, statystycznych, porównawczych itp. Dotychczasowe orzecznictwo sądowe wskazuje, że za przetworzenie należy rozumieć zestawienie konkretnych danych z określonego okresu, przybierające postać różnego rodzaju porównań, ostatecznych wyliczeń, odniesień do innych okresów itd.

  1. Rodzaje aktów stanu cywilnego. Rejestracja aktów.

Akty stanu cywilnego sporządza się w księgach stanu cywilnego. Akt stanu cywilnego sporządza się w dniu, w którym dokonano zgłoszenia zdarzenia powodującego sporządzenie aktu, chyba, że ustawa dopuszcza możliwość sporządzenia aktu stanu cywilnego w innym terminie. Akt stanu cywilnego może być sporządzony pismem ręcznym, maszynowym lub przy wykorzystaniu systemu komputerowego. Akt stanu cywilnego powinien być sporządzony starannie i czytelnie. Akt stanu cywilnego podpisują osoby zgłaszające urodzenie lub zgon, osoby zawierające małżeństwo lub ich pełnomocnicy, świadkowie, a także biegły lub tłumacz, jeżeli akt został sporządzony z ich udziałem. Kierownik urzędu stanu cywilnego podpisuje akt stanu cywilnego

niezwłocznie po jego sporządzeniu i pod podpisem odciska pieczątkę ze swoim imieniem i nazwiskiem. Akty urodzenia, małżeństwa oraz zgonu sporządza się oddzielnie dla każdego rodzaju aktu. Dokumenty i oświadczenia złożone w czasie lub po sporządzeniu aktów urodzenia, małżeństwa oraz zgonu, a także

dokumenty przekazane urzędom stanu cywilnego przez sądy i inne organy państwowe stanowią akta zbiorowe rejestracji stanu cywilnego. Akt stanu cywilnego powinien zawierać tylko dane wymagane przez prawo. W szczególności w akcie stanu cywilnego nie można zamieszczać danych naruszających dobra osobiste. Zgłoszenia urodzenia i zgonu dokonuje się ustnie. Organy państwowe, szpitale i inne zakłady oraz lekarze i położne dokonują zgłoszenia urodzenia i zgonu na piśmie. Jeżeli osoba obowiązana do zgłoszenia urodzenia lub zgonu nie może porozumieć się z kierownikiem urzędu stanu cywilnego ani ustnie, ani na piśmie ze względu na swoją ułomność fizyczną lub nieznajomość języka polskiego, kierownik urzędu stanu cywilnego wzywa biegłego lub tłumacza. Jeżeli po sporządzeniu aktu stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które mają wpływ na jego treść lub ważność, zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu w formie wzmianki dodatkowej. Pod treścią aktu stanu cywilnego zamieszcza się przypiski zawierające informacje o innych aktach stanu cywilnego dotyczących tej samej osoby. Kierownik urzędu stanu cywilnego jest obowiązany żądać dowodów potwierdzających

prawdziwość danych zgłoszonych do wpisu do ksiąg stanu cywilnego. W razie uznania tych dowodów za niewystarczające - w celu ustalenia stanu faktycznego - przeprowadza się postępowanie wyjaśniające. Księgi stanu cywilnego prowadzi się w jednym egzemplarzu, oddzielnie dla każdego rodzaju aktu. Księgi stanu cywilnego zamyka się po upływie roku kalendarzowego. Księgi stanu cywilnego przechowuje się w urzędach

stanu cywilnego. Ksiąg takich nie można wynosić poza lokal urzędu. Wyniesienie ksiąg może nastąpić z ważnych przyczyn jedynie za zgodą organu administracji państwowej wyższego stopnia lub w razie niebezpieczeństwa zagrażającego tym księgom. Księgi stanu cywilnego, za zezwoleniem kierownika urzędu stanu cywilnego, można udostępnić upoważnionym przedstawicielom organów państwowych oraz instytucji naukowych w celu przeglądania. Sądy i inne organy państwowe są obowiązane przekazywać urzędom stanu cywilnego odpisy prawomocnych orzeczeń, ostatecznych decyzji oraz innych dokumentów stanowiących podstawę wpisu do ksiąg stanu cywilnego.

KSIĘGI STANU CYWILNEGO

Księga stanu cywilnego - jest rejestrem publicznoprawnym prowadzonym przez urząd stanu cywilnego w celu rejestracji stanu cywilnego osób. Księga taka ma obecnie postać papierową (strony księgi uzupełniane są ręcznie, maszynowo lub poprzez wydruk komputerowy); istnieje możliwość równoległego jej prowadzenia w systemie komputerowym.

Na zawartość księgi składają się akty stanu cywilnego trojakiego rodzaju (urodzenia, małżeństwa, zgonu). Wpisuje się je chronologicznie, jeden pod drugim, nie pozostawiając pustych stron. Co do zasady, jedna księga powinna obejmować jeden rok, ale możliwa jest kontynuacja zapisków aż do ostatniej strony (jednak nie dłużej niż przez pięć lat).

Księgi przechowywane są w urzędzie stanu cywilnego, w którym je sporządzono. Poza ważnymi przyczynami bądź niebezpieczeństwem, nie można ich wynosić poza jego lokal. Po stu latach od sporządzenia ostatniego aktu, księgi przenosi się do właściwego archiwum państwowego. Niektóre księgi przechowywane są w innych USC (np. Księgi z obszaru II RP, który po II wojnie światowej pozostał w ZSRR – przechowuje USC Warszawa-Śródmieście).

  1. Charakter prawny aktów stanu cywilnego.

Akt stanu cywilnego jest wpisem dokonanym w księdze stanu cywilnego, odnotowującym zdarzenie z zakresu stanu cywilnego, takie jak: urodzenie, zgon, zawarcie małżeństwa, uznanie dziecka itd. Podstawowymi rodzajami aktów stanu cywilnego są: akt urodzenia, akt zgonu, akt małżeństw. Księgi stanu cywilnego zawierają kolejne wpisy w układzie chronologicznym i prowadzone są przez urzędy stany cywilnego. Wpisy dokonywane są na podstawie zgłoszenia zdarzenia podlegającego rejestracji lub poprzez zanotowanie zdarzenia, które miało miejsce w u.s.c. Akta stanu cywilnego stanowią jedynie rejestrację zdarzeń, które prawo nakazuje rejestrować. Akta stanu cywilnego mają bardzo duże znaczenie procesowe, mianowicie stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich zarejestrowanych; ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu nieprocesowym u unieważnienie lub sprostowanie aktu. Z ksiąg stanu cywilnego wydaje się odpisy zupełne i skrócone aktów stanu cywilnego, zaświadczenia o dokonanych wpisach lub o ich braku i zaświadczenia o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego.

  1. Zadania i organizacja pomocy społecznej.

Pomoc społeczna polega w szczególności na:

- przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń,

- pracy socjalnej,

- prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej,

- analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej

- realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych,

- rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych

potrzeb.

Zadania pomocy społecznej w gminie wykonuje Ośrodek Pomocy Społecznej.

Gmina , realizując zadania zleconych z zakresu administracji rządowej kieruje się ustaleniami przekazanymi przez wojewodę, wykonując zadania własne

gminy – ustaleniami wójta.

Wójt udziela kierownikom OPS upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy. Ośrodek Pomocy Społecznej zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik na 2 tys. mieszkańców nie mniej jednak niż trzech pracowników.

  1. Konstrukcja i funkcje pozwolenia budowlanego. Samowola budowlana.

Roboty budowlane mogą by rozpoczęte tylko wówczas, gdy właściwy organ wyrazi na to zgodę w pozwoleniu na budowę albo gdy nie wniesie on w terminie określonym w ustawie sprzeciwu wobec zgłoszenia przez inwestora zamiaru rozpoczęcia budowy lub prowadzenia robót budowanych.

Zgłoszenia budowy lub robót budowlanych należy dokonać przed zamierzonym terminem rozpoczęcia wykonania robót budowlanych. Do ich wykonania można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu i nie później niż po upływie dwóch lat od określonego zgłoszenia terminu ich rozpoczęcia.

. 32. 1. Pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego może być wydane po uprzednim:

  1)   przeprowadzeniu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wymaganego przepisami o ochronie środowiska;

  2)   uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwoleń, uzgodnień lub opinii innych organów.

2. Uzgodnienie, wyrażenie zgody lub opinii, o których mowa w ust. 1 pkt 2, powinny nastąpić w terminie 14 dni od dnia przedstawienia proponowanych rozwiązań. Niezajęcie przez organ stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych rozwiązań.

3. Przepis ust. 2 nie dotyczy przypadków, w których stanowisko powinno być wyrażone w drodze decyzji.

4. Pozwolenie na budowę może być wydane wyłącznie temu, kto:

  1)   złożył wniosek w tej sprawie w okresie ważności decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;

  2)   złożył oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.

4a. Nie wydaje się pozwolenia na budowę w przypadku rozpoczęcia robót budowlanych z naruszeniem przepisu art. 28 ust. 1.

5. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, wzory: wniosku o pozwolenie na budowę, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budowę.

6. Wzory wniosku i oświadczenia, o których mowa w ust. 5, powinny obejmować w szczególności dane osobowe lub nazwę inwestora oraz inne informacje niezbędne do podjęcia rozstrzygnięcia w prowadzonym postępowaniu. Wzór decyzji o pozwoleniu na budowę powinien obejmować w szczególności określenie organu wydającego decyzję, dane osobowe lub nazwę inwestora i innych stron postępowania oraz inne informacje niezbędne inwestorowi do legalnego wykonywania robót budowlanych.

Obecnie prawo przewiduje zalegalizowania wybudowanego obiektu lub jego części bez pozwolenia jeżeli jest budowany zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz nie narusza przepisów techniczno budowlanych.

  1. Nadzór architektoniczno-budowlany.

Państwo sprawuje nadzór nad działalnością budowlaną przede wszystkim przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego oraz powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego.

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Jest on powoływany przez Prezesa RM z pośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, na wniosek ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Prezes RM może odwołać też Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

  1. Dopuszczalność wywłaszczenia nieruchomości.

Gmina może dokonać wywłaszczenia nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Wywłaszczenie nieruchomości polegać może nie tylko na pozbawieniu własności, lecz może poprzestawać na jej ograniczeniu. Warunkiem dopuszczalności wywłaszczenia jest niemożliwość zrealizowania zamierzonego celu publicznego  w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości. Dodatkowym warunkiem jest niemożność nabycia praw własności danej nieruchomości przez gminę w drodze umowy.  Oznacza to, że gmina w każdym przypadku konieczności wykorzystania cudzej nieruchomości w celach publicznych powinna skierować do właścicieli ofertę jej nabycia. Wywłaszczenie nieruchomości jest najdalej idącą ingerencją władzy wykonawczej w konstytucyjnie chronione prawo własności. Konstytucja (...)

Instytucja wywłaszczenia została skonstruowana jako forma pozyskiwania nieruchomości przez podmioty publicznoprawne jedynie dla realizacji ustawowo zdefiniowanych celów publicznych. Dlatego prawidłowe określenie pojęcia cel publiczny ma istotne znaczenie dla dopuszczalności dokonania takiego wywłaszczenia.

Podstawy wywłaszczenia nieruchomości zostały określone przede wszystkim w ustawie o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 46, poz. 543). Zgodnie z jej przepisami wywłaszczenie może dotyczyć nieruchomości przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele publiczne. Przy czym przepisy tej ustawy, oprócz szczegółowego wyliczenia celów publicznych uzasadniających wywłaszczenie, zawierają także i ogólne odesłanie do celów publicznych opisanych w innych ustawach.

Instytucja wywłaszczenia została więc skonstruowana jako forma pozyskiwania nieruchomości przez podmioty publicznoprawne jedynie dla realizacji ustawowo zdefiniowanych celów publicznych. Powoduje to, że prawidłowe określenie pojęcia cel publiczny ma istotne znaczenie dla dopuszczalności dokonania wywłaszczenia nieruchomości.
Zaznaczyć trzeba, że ustawodawca zdecydował, iż nie każdy obowiązek ustawowy nałożony na organy administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego jest zarazem celem publicznym. Gdyż tylko niektóre z nich zostały jednoznacznie wskazane przez ustawodawcę jako cele publiczne niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania państwa i realizacji jego zadań.

Poprzednie uregulowanie zawarte w ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, gdzie art. 46 ust. 2 pkt 5 zawierał określenie inne oczywiste cele publiczne, dawało organom administracyjnym upoważnienie do dość swobodnej oceny, czy dany cel można uznać za oczywisty cel publiczny.

  1. Tryb wywłaszczenia nieruchomości.

Wywłaszczenie – polega na pozbawieniu lub ograniczeniu w drodze decyzji prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. W ten sposób dochodzi do nabycia prawa własności przez Skarb Państwa i przez jednostki samorządu terytorialnego. W przeciwieństwie do pozostałych sposobów nabycia prawa własności wywłaszczenie zostało uregulowane w Ustawie o gospodarce nieruchomościami, a nie w Kodeksie cywilnym.

Do wywłaszczenia dochodzi w drodze decyzji administracyjnej i tylko wtedy gdy cel publiczny nie może być zrealizowany w inny sposób. Wywłaszczenie bowiem jest dopuszczalne tylko na cele publiczne. Decyzje o wywłaszczeniu lub o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości wydaje starosta w ramach wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej.

Wywłaszczona nieruchomość może być przeznaczona tylko na cel wskazany w decyzji, chyba że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złożą wniosku o jej zwrot. Ponadto poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu nieruchomości w całości lub w części, gdy stała się ona zbędna dla celu określonego w decyzji. Wywłaszczenie następuje na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego za odszkodowaniem równym wartości wywłaszczonej nieruchomości lub innego wywłaszczonego prawa. Podstawą ustalenia waysokości odszkodowania stanowi wartość rynkowa nieruchomości przyczym ustalenie wysokości odszkodowanaia następuje dopiero po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego.

Ustawa określa szczegółowo zasady ustalania odszkodowania. Nie można wywłaszczyć nieruchomości należącej do Skarbu Państwa. Wywłaszczyć można zarówno całość jak i cześć nieruchomości. Jeśli pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nabywa tą część w drodze umowy Skarbu Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Przedmiotem wywłaszczenia może być również zezwolenie na zakładanie urządzeń na nieruchomości i prowadzenie na niej określonej działalności lub czasowe jej zajęcie. Zanim dojdzie do wywłaszczenia, powinno podjąć się z właścicielem nieruchomości rokowania mające na celu sprzedaż nieruchomości w drodze umowy. Starosta wyznacza 2 miesięczny termin do zawarcia umowy. Jeżeli nie jest możliwe nabycie nieruchomości w drodze umowy dochodzi do wydania decyzji administracyjnej.

Organem prowadzącym postępowanie wywłaszczeniowe w I instancji jest starosta, a w drugiej wojewoda. Postępowanie toczy się według przepisów kodeksu postępowania administracyjnego z uwzględnieniem przepisów omawianej ustawy. Decyzji o wywłaszczeniu może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Ustawa przewiduje czasowe lecz na okres nie dłuższy niż 6 m-cy, zajęcie nieruchomości w przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapiebieżeniu powstania znacznej szkody. Starosta wydając zezwolenie nadaje decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

Po upływie okresu zajęcia istnieje obowiązek przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego, zachodzi też obowiązek zapłaty odszkodowania  jeśli na skutek zajęcia nieruchomości nie można korzystać z niej w sposób dotychczasowy lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem. Właściciel lub użytkownik wieczysty mogą żądać nabycia nieruchomości w drodze umowy.

Szczególny tryb wywłaszczenia nieruchomości przewiduje Ustawa o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego następuje na wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad po upływie terminu wyznaczonego do zawarcia umowy. Termin ten nie może być krótszy niż 2 m-ce od otrzymania oferty. Wypłata odszkodowania następuje na analogicznych zasadach jak w Ustawie o gospodarce nieruchomościami. Przewiduje się tu także możliwość wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości przeznaczonych na pasy drogowe autostrad. Decyzji takiej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Postępowanie prowadzi i decyzje wydaje w I instancji wojewoda.

  1. Organy właściwe oraz tryb rozgraniczania nieruchomości.

Rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów.

Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz w wypadkach określonych w ustawie, sądy, na wniosek właściciela ( zarządcy) nieruchomości.

Postępowanie:

1. Właściciel nieruchomości składa w urzędzie gminy (miasta) wniosek o rozgraniczenie, określając w nim:

Do wniosku należy dołączyć:

2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości, upoważniając w nim wskazanego przez wnioskodawcę geodetę.

Na wydane postanowienie nie służy zażalenie.

3. Geodeta przeprowadza czynności ustalania przebiegu granic.

Rozgraniczenie w trybie administracyjnym może zakończyć się przez:

  1. Istota prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych jest związana z programem gospodarczym rządu przyjętych w latach 89-90.

Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego polegała na udostępnieniu osobom trzecim akcji lub udziałów w spółkach Skarbu Państwa powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa. Prywatyzacja odbywa się dwuetapowo:

Cele prywatyzacji:

  1. Pojęcie polityki przestrzennej.

Prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy należy do jej zadań własnych. Działalność ta obejmuje szczególnie uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych.

Takie zadanie własne gminy zostało uregulowane w art. 3 ust. 1 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717 z późń. zm. – dalej: UPZP). Przepis ten przesądza o przysługującym gminie władztwu planistycznemu. Natomiast realizacja władztwa następuje w szczególności poprzez uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

  1. Akty planistyczne gminy w sferze zagospodarowania przestrzennego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest podstawowym aktem planistycznym w gminie.  Zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym każda gmina powinna posiadać taki plan, jednak nie jest to wymóg obowiązkowy, a potrzeba jego sporządzenia wynika z polityki przestrzennej gminy.

Art. 14 ust. 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stanowi, iż miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest nie tylko aktem planistycznym, ale także aktem prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego zgodnie z art. 87§2 Konstytucji RP są źródłami prawa powszechnie obowiązującego na obszarze działań organów, które je ustanowiły. Dlatego też należy podkreślić, że zapisy na obszarze objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego mają moc powszechnie obowiązującą.

Miejscowy plan jest konkretyzacją koncepcji zawartych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, ale tylko on może być podstawą do wydawania decyzji związanych z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym w tym m. in. decyzji o warunkach zabudowy.

100. Pojęcie zarządzania kryzysowego.

Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na:
- zapobieganiu sytuacjom kryzysowym,
- przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze zaplanowanych działań,
- reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych,
- odtwarzaniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego charakteru.
Definicja zarządzania kryzysowego potwierdza istnienie czterech jego faz. Są to faza zapobiegania polegająca na realizacji przedsięwzięć mających na celu zredukowanie prawdopodobieństwa lub całkowite wykluczenie możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowych albo w znacznym stopniu ograniczających ich skutki.
Faza przygotowania polegająca na podejmowaniu działań planistycznych, na wszystkich szczeblach administracji, dotyczących sposobów reagowania na czas wystąpienia różnego rodzaju sytuacji kryzysowych, umożliwiających wpływ na ich przebieg w celu zmniejszenia negatywnych skutków tych zdarzeń. Faza przygotowania obejmuje również działania mające na celu powiększenie zasobów sił i środków niezbędnych do efektywnego reagowania, zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia.
Faza reagowania polegająca na podejmowaniu działań w celu udzielania pomocy poszkodowanym, zahamowania rozwoju występujących zagrożeń oraz ograniczenia strat i zniszczeń.
Faza odbudowy polegająca na realizacji zadań mających na celu przywrócenie zdolności reagowania, odbudowę zapasów służb ratowniczych oraz odtworzenie kluczowej dla funkcjonowania danego obszaru infrastruktury telekomunikacyjnej, energetycznej, paliwowej, transportowej oraz funkcjonowania innych ważnych usług, np. dostarczania wody.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Maszyny Elektryczne Opracowanie Pytań Na Egzamin
pytania egz ekonimak II, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
opracowane zestawy, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
instalacje i oświetlenie elektryczne opracowanie pytań na egzamin
Pytania na egz z Ekonomiki, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
Opracowanie pytań na egzamin z Systemów Sterowania Maszyn i Robotów u Salamandry
Pytania z egzaminu ekonomika KTZ ORO 2010, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
Pytania z egzaminu ekonomika KTZ ORO, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
Edukacja wczesnoszkolna pytania opracowanie pytań na egzamin
Ekonomika wziwa, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
Część opracowanych pytań na egzamin
egzamekonomika, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
badziewne Opracowanie na egzamin dyplomowy[1], Opracowanie pytań na egzamin dyplomowy
Opracowanie pytań na egzamin z materiałoznawstwa , Ad29 Przemiana martenzytyczna jest przemianą bezd
Opracowanie pytań na egzamin z materiałoznawstwa
Opracowanie pytań na egzamin, AGH, WIMiC, Technologia Chemiczna, Fizyka
Opracowanie pytań na egzamin
pytania egz ekonimak, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN
ekonomika egz pyt, OPRACOWANIE PYTAŃ NA EGZAMIN

więcej podobnych podstron