AP EDUKACJA – Policealna Szkoła Zawodowa

w Płocku

PRZEDMIOT: Identyfikacja zagrożeń w środowisku pracy

PROWADZĄCY: Krzysztof Olszewski

TEMAT: Wpływ czynników środowiska pracy na powstawanie zdarzeń

wypadkowych na stanowisku pracy nauczyciela.

Imię i nazwisko słuchacza: Angelika Kozanecka

Płock, 10.11.2013 r.

SPIS TREŚCI:

1. Czynniki zagrożeń w środowisku pracy.

2. Charakterystyka zawodu – Nauczyciel.

3. Warunki pracy.

4. Zdarzenia wypadkowe na stanowisku pracy nauczyciela – identyfikacja zagrożeń.

5. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w pracy nauczyciela.

6. Mobbing na stanowisku pracy nauczyciela jako kolejne zagrożenie- przykłady działań, które wpływają na pogorszenie pracy, tym samym złe samopoczucie w miejscu pracy.

7. Zasady higieny pracy i życia nauczyciela.

8. Wypadki przy pracy na stanowisku pracy nauczyciela mogą powodować...

9. Przyczyny najczęstszych wypadków na stanowisku pracy nauczyciela.

10. Jaki wpływ mają czynniki środowiska pracy na powstawanie zdarzeń wypadkowych na stanowisku pracy nauczyciela.

1. Czynniki zagrożeń w środowisku pracy.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa, że 52% światowej populacji aż jedną trzecią dorosłego życia przebywa w pracy, aktywnie uczestnicząc w wytwarzaniu dóbr dla potrzeb ogółu społeczeństwa. Wykonywaniu pracy towarzyszą z reguły niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki. Obowiązkiem pracodawcy jest podejmowanie działań, zwłaszcza technicznych

i organizacyjnych, likwidujących lub co na najmniej ograniczających powodowane przez te czynniki zagrożenia zawodowe. Negatywnym skutkiem zagrożeń zawodowych w skali świata jest liczba 300 000 osób, które codziennie ulegają wypadkom przy pracy (tj. tyle, ilu mieszkańców liczy np. Białystok, Gliwice, Radom), w tym: 30 000 osób ulega wypadkom ciężkim (tj. tyle, ilu mieszkańców liczy np. Augustów, Kłodzko, Zakopane) i 600 osób ulega wypadkom śmiertelnym (tak, jakby codziennie rozbijał się jeden Boeing 747 z kompletem

pasażerów na pokładzie).

Właściwe rozpoznanie zagrożeń i związanego z nimi ryzyka stanowi podstawę do

podejmowania różnorodnych działań profilaktycznych. Pracodawcy bądź nawet pracownicy, zatrudnieni w małych i średnich przedsiębiorstwach, którzy samodzielnie podejmują się oceny ryzyka zawodowego, powinni dokładnie przeanalizować miejsce pracy i określić, co mogłoby spowodować wypadek lub niekorzystnie wpływać na ich zdrowie oraz przebywających

i pracujących wspólnie innych osób.

2. Charakterystyka zawodu – Nauczyciel.

Nauczyciel to osoba, która prowadzi zajęcia dydaktyczno - wychowawcze w szkołach. Pracuje w szkołach podstawowych, gimnazjach, technikach, liceach lub szkołach wyższych. Nauczyciel akademicki nie musi posiadać wykształcenia pedagogicznego w przeciwieństwie do nauczyciela z LO czy szkoły podstawowej. Nauczyciel musi: realizować podstawowe funkcje szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, rzetelnie realizować zadania związane ze stanowiskiem, wspierać uczniów w ich rozwoju, kształtować w uczniach postawę moralną i obywatelską. Wyróżnić można cztery kategorie zawodowe nauczycieli: stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Pokonywanie kolejnych szczebli wymaga spełnienia określonych zasad awansu. Aby wspiąć się na najwyższy potrzeba minimum 9 lat.

3. Warunki pracy.

Nauczyciel pracuje w pomieszczeniu zamkniętym (klasach, salach wykładowych, aulach). Konstrukcja i warunki w nich panujące powinny być optymalne dla narządu głosu. Najwięcej chorób krtani i problemów z głosem ma właśnie ta grupa zawodowa. Najważniejsze jest zapewnienie prawidłowego mikroklimatu pomieszczenia, na który składają się głównie: wilgotność, temperatura powietrza, zapylenie oraz ruch powietrza. Niekorzystnym czynnikiem, występującym powszechnie w środowisku pracy nauczyciela, jest również hałas. Nauczyciel przez cały czas pracuje w szkodliwych warunkach, gdyż wilgotność powietrza w ogrzewanych kaloryferami pomieszczeniach rzadko przekracza 45%. W celu zapobiegania zaburzeniom, potrzebna jest szeroko rozumiana profilaktyka.

4. Zdarzenia wypadkowe na stanowisku pracy nauczyciela – identyfikacja zagrożeń

I. Czynniki urazowe.

• Czynnik mechaniczny urazowy:

-wystające elementy (kanty ławek, inne meble, sprzęty stanowiące wyposażenie sal lekcyjnych);

-różnice poziomów (klatki schodowe);

-ograniczone, wąskie przestrzenie, dojścia, przejścia np.(źle zestawione rzędy ławek, przejścia zastawione teczkami itp.)

-śliskie powierzchnie (korytarze, klasy,teren przed budynkiem szkoły),

-substancje łatwopalne, parzące i żrące (w przypadku pracowni chemicznej).

• Czynnik niemechaniczny urazowy:

-prąd elektryczny (zły stan techniczny urządzeń);

-hałas (krzyk uczniów podczas przerw, dzwonek lekcyjny);

-obciążenie statyczne;

-czynniki psychiczne powodujące uraz (odpowiedzialność, konflikty, agresja uczniów inne

niebezpieczne, nieprzewidziane sytuacje)

-pożar i/lub wybuch.

5. Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w pracy nauczyciela.

I. Czynniki niebezpieczne, które działając na człowieka mogą spowodować uraz (wypadek
przy pracy) takie jak:
- zagrożenie elementami ruchomymi i luźnymi ( brak osłon części ruchomych
maszyn,np przy komputerze, drukarce, kserokopiarce, zły stan techniczny ),
- zagrożenia związane z elementami ostrymi i wystającymi ( krawędzie
wystających ławek, biurek, krzeseł, innych mebli będących na wyposażeniu szkoły, grożące okaleczeniem,uderzeniem, zgnieceniem),
- zagrożenia związane z przemieszczaniem się sprzętu i ludzi (uszkodzona
powierzchnia, zastawione ciągi komunikacyjne),
- zagrożenia związane z właściwościami fizycznymi materiału (ciężar, śliskie
nawierzchnie),
- zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym (niesprawna instalacja
elektryczna, zły stan techniczny urządzeń ),
- zagrożenie poparzeniem (gorące powierzchnie, otwarty płomień),
- zagrożenie pożarem lub wybuchem (nieprzestrzegania przepisów przeciwpożarowych, palenie papierosów w miejscach niedozwolonych).

II. Czynniki szkodliwe i uciążliwe to takie, które działając na pracownika przez okres
dłuższy mogą spowodować obniżenie sprawności fizyczne i psychicznej czy
zmiany w stanie zdrowia, powodując w ostateczności choroby zawodowe.
czynniki te dzielimy na 4 podstawowe grupy:

A. Czynnik fizyczne:
- hałas (krzyk uczniów podczas przerw, dzwonek lekcyjny);
- mikroklimat (zimny, gorący)
- promieniowanie ( widzialne tj. oświetlenie, odblaski i odbicia od powierzchni przedmiotów)
- pyły (kreda)

B. Czynniki chemiczne to substancje:
- toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne ( w przypadku szkoły mogą to być jedynie środki chemiczne używane przez osoby zatrudnione na stanowisku: konserwator powierzchni gładkich, bądź odczynniki w pracowni chemicznej).

C. Czynniki biologiczne:
- mikroorganizmy roślinne i zwierzęce ( bakterie, wirusy, grzyby)

D. Czynniki psychofizyczne:
- obciążenie fizyczne (brak regulacji wysokości biurek i krzeseł);
- obciążenie psychiczne (powodujące uraz, odpowiedzialność, konflikty, agresja uczniów inne

niebezpieczne, nieprzewidziane sytuacje).

Każdy z tych czynników powinien być przez pracodawcę analizowany w celu jego wyeliminowania lub ograniczenia.

6. Mobbing na stanowisku pracy nauczyciela jako kolejne zagrożenie- przykłady działań, które wpływają na pogorszenie pracy, tym samym złe samopoczucie w miejscu pracy:

• ukrywanie informacji, które mają wpływ na wyniki pracy,

• poniżanie i wyśmiewanie w pracy,

• zlecanie pracy poniżej kompetencji,

• odbieranie odpowiedzialności,

• szerzenie plotek i pogłosek o pracowniku,

• krzyczenie, okazywanie złości, wściekłości,

• obciążanie nadmierną ilością pracy,

• ignorowanie opinii i poglądów,

• aluzje lub sygnały od innych, że pracownik powinien odejść z pracy,

• nadmierne kontrolowanie pracy.

Można by tak wymieniać jeszcze długo. Te zjawiska także w jakimś stopniu wpływają na wypadkowość na stanowisku pracy nauczyciela.

7. Zasady higieny pracy i życia nauczyciela

Praca nauczyciela odbywa się głównie w pomieszczeniach zamkniętych (klasach, salach wykładowych, aulach). Konstrukcja i warunki w nich panujące powinny być optymalne dla narządu głosu. Najważniejsze jest zapewnienie prawidłowego mikroklimatu pomieszczenia, na który składają się głównie: wilgotność, temperatura powietrza, zapylenie oraz ruch powietrza. Niekorzystnym czynnikiem, występującym powszechnie w środowisku pracy nauczyciela, jest również hałas.

Wilgotność i temperatura powietrza
W pomieszczeniach zamkniętych w okresie grzewczym, który w naszych warunkach klimatycznych trwa średnio 7-8 miesięcy, powietrze jest stosunkowo suche. Jego wilgotność zwykle nie przekracza 45%. Wartości takie są za niskie dla prawidłowego funkcjonowania narządu głosu. Przy temperaturze stanowiącej "komfort cieplny", która dla zamkniętych pomieszczeń waha się od 18°C do 21°C, optymalna wilgotność powietrza dla pracy nauczyciela albo wokalisty powinna wynosić 60-70%.
Podczas intensywnego mówienia lub śpiewu wdychamy 3-4 razy więcej powietrza niż przy spokojnym oddychaniu. W warunkach fizjologicznych oddychamy przez nos, w którym powietrze zewnętrzne zostaje ogrzane, oczyszczone z zanieczyszczeń oraz nawilżone. Podczas znacznego wysiłku głosowego oddychamy przez usta. Stąd zanieczyszczone, zbyt suche powietrze powoduje nadmierne wysychanie błony śluzowej gardła i krtani.
Należy:
•dbać o prawidłową wilgotność powietrza w miejscu pracy (chociażby poprzez umieszczenie zbiorników z wodą na kaloryferze, doraźnie można zastosować mokre ręczniki),
•starać się nie przegrzewać pomieszczeń klasowych,
•często wietrzyć pomieszczenie - podwyższa to wilgotność,
•przed długim mówieniem wypić łyk letniego niskosłodzonego i niegazowanego płynu, czynność tę powtarzać, gdy tylko pojawi się uczucie "suchości w gardle" (zawsze wcześniej należy przygotować sobie taki napój),
•w razie występowania zanikowego zapalenia błony śluzowej gardła i krtani przed długim mówieniem rozgryźć kapsułkę witamin A+E.

Zapylenie
Jeśli na parapecie w klasie położymy białą kartkę i obejrzymy ją następnego dnia będziemy zdziwieni jak duże zapylenie panuje w miejscu pracy. Klasycznym przykładem efektu zapylenia jest brud zbierający się na firankach. Jak już wspomniano wyżej w czasie mówienia nabieramy powietrze przez usta, które w ten sposób omija jamy nosa. Jedną z zasadniczych funkcji jam nosa jest oczyszczanie wdychanego powietrza z pyłów (cząstek) o średnicy >5 µm. Cząstki o rozmiarach poniżej 5 µm mogą docierać nawet do pęcherzyków płucnych. Szkodliwość zapylenia polega na jego drażniącym i alergizującym działaniu na błonę śluzową dróg oddechowych (w tym krtani), co szczególnie niekorzystnie wpływa na narząd głosu poddany dużemu obciążeniu. Należy:
•regularnie odkurzać pomieszczenia klasy oraz przecierać podłogi wilgotną ścierką
•unikać zakładania zasłon i firanek, w których może gromadzić się pył i kurz,
•wyznaczać dyżurnych do regularnego przecierania parapetów wilgotną szmatką
•regularnie spryskiwać (wycierać) kwiaty w klasie (są siedliskiem kurzu),
•tablicę zawsze wycierać mokrą gąbką (pył z kredy to również czynnik drażniący),
•w razie istnienia choroby alergicznej stosować się do ogólnych zasad zmniejszenia ekspozycji na alergen.

Ruch powietrza
Ruch powietrza jest ważnym czynnikiem dynamicznym wpływającym na mikroklimat zamkniętych pomieszczeń. Wymiana powietrza w miejscu pracy jest bardzo ważna, ale musi się odbywać w sposób nieodczuwalny dla człowieka. Ruch powietrza powinien zachodzić z prędkością około 0,5 m/s. Większa prędkość ruchu powietrza jest odczuwalna i może być szkodliwa, potocznie określamy ją wtedy jako "przeciąg". Nadmierny ruch powietrza może powodować ochłodzenie i nadmierne wysychanie błony śluzowej krtani, również poprzez wzrost zapylenia w pomieszczeniu. Należy:
•unikać nadmiernego ruchu powietrza ("przeciągów") podczas mówienia,
•pomieszczenia wietrzyć krótko i intensywnie, wykorzystując do tego celu np. przerwę.

Hałas w miejscu pracy
Natężenie głosu (subiektywnie odczuwane jako głośność) wypowiadanego szeptem wynosi około 50 dB, mowy potocznej 65 dB, a krzyku średnio 80 dB. Takie poziomy hałasu nie stanowią zagrożenia dla narządu słuchu, mimo to sprzyjają one występowaniu chorób narządu głosu. Problem ten dotyczy głównie przedszkolanek i nauczycieli szkół podstawowych. Jak wykazały badania przeciętny poziom hałasu w przedszkolu wynosi 75-80 dB. Zmusza to osoby mówiące do nadmiernego wysiłku głosowego. Typową reakcją na hałas, szczególnie u początkujących pedagogów, jest mówienie "podniesionym głosem" - to jest zbyt głośno i wysoko. Powoduje to wzrost wartości średniego położenia głosu w czasie mowy, zwiększenie napięcia mięśniowego oraz "twarde" nastawienie głosowe. W konsekwencji prowadzi to do nieprawidłowego (nadmiernego) obciążenia fałdów głosowych i powstawania uszkodzeń narządu głosu. Podniesiony głos nauczyciela powoduje u dzieci nawyk głośnego mówienia sprzyjający rozwojowi dysfonii dziecięcych tj. czynnościowych zaburzeń głosu w wieku rozwojowym. Wytwarza się swego rodzaju "błędne koło" uzależnień przyczynowych.
Należy:
•wypracować u dzieci zwyczaj niezbyt głośnego mówienia,
•nie przekrzykiwać słuchaczy,
•starać się zapanować nad hałasem swoim autorytetem,
•mówiąc starać się wykorzystać okresowe przerwy w hałasie,
•osoby słabiej słyszące posadzić w pierwszych ławkach,
•wykorzystywać nowoczesne aparaty wzmacniające głos (mikrofon, wzmacniacz),
•w razie niemożności opanowania hałasu ograniczyć mówienie.

Higiena życia
Dla prawidłowego funkcjonowania części organizmu, jaki stanowi narząd głosu, konieczne jest utrzymywanie w zdrowiu i odpowiedniej kondycji całego ciała. Tryb życia codziennego nauczyciela musi uwzględniać czas na pracę, spożywanie regularnych posiłków, odpowiednio długi czas na sen czy wypoczynek, relaks jak również na rozrywkę. Dlatego też istotne jest racjonalne wykorzystanie odpoczynku podczas przerw między lekcjami. Anie jak to często bywa głośna rozmowa w pokoju nauczycielskim przy mocnej kawie czy herbacie.
Praca nauczyciela ma charakter statyczny, dlatego też szczególnie istotna jest dbałość o sprawność fizyczną. Poprawia ona koordynację oddechowo - ruchową i ogólną wydolność układu oddechowego. Prawidłowy oddech to podstawa dla prawidłowego funkcjonowania traktu głosowego. Korzystny jest wypoczynek czynny oraz nie przeciążanie narządu głosu poza pracą.
Również stres, powodując nadmierne napięcie psychiczne i fizyczne, wpływa niekorzystnie na narząd głosu. Dyskomfort, ból, czy uczucie sztywności w obrębie narządu głosu jest oznaką napięcia mięśniowego. Zaciśnięte i spięte mięśnie gardła wpłyną na nieprawidłowy sposób tworzenia się głosu, wzmożoną męczliwość jak również na brak koordynacji oddechowo-fonacyjnej. Należy w miarę możliwości unikać stresu i nauczyć się go rozładowywać, stosując odpowiednie techniki i ćwiczenia relaksacyjne, rozluźniające mięśnie aparatu mowy i głosu. W tym aspekcie niezmiernie ważne jest również wytwarzanie koleżeńskich stosunków międzyludzkich wśród pedagogów pracujących w tej samej szkole. Zapobiega to różnym urazom psychicznym i socjologicznym wpływającym na powstawanie zaburzeń głosu.
Infekcje górnych dróg oddechowych istotnie upośledzają czynność narządu głosu. Jeśli pojawią się pierwsze oznaki infekcji: ból gardła, chrypka, katar, podwyższona ciepłota ciała, konieczne jest szybkie włączenie leczenia oraz ograniczenie lub zupełne przerwanie narażenia na wysiłek głosowy w okresie choroby.
W zawodzie pedagoga niedopuszczalne jest palenie papierosów. Oprócz negatywnego wzorca zachowania dla wychowanków dym papierosowy i zawarte w nim szkodliwe substancje wpływają wyjątkowo niekorzystnie na narząd głosu. Wdychany przez palacza dym tytoniowy powoduje przekrwienie, wysuszenie czy też zapalenie śluzówki całego traktu głosowego. Bez zaprzestania palenia papierosów niemożliwe jest pełne wyleczenie niektórych powszechnych chorób górnych dróg oddechowych (takich, jak przewlekłe zanikowe zapalenie błony śluzowej gardła), a także skuteczna rehabilitacja narządu głosu.
Równie niekorzystny wpływ na fałdy głosowe ma nadmierne spożywanie mocnej kawy i herbaty. Zawarta w nich kofeina (kawa) czy teina (herbata) są czynnikami szkodliwymi i przyczyniają się do wysuszenia błony śluzowej fałdów głosowych. Co dalej daje uczucie suchości w gardle, ustach, ciągłe chrząkanie i zmianę jakości tworzonego głosu.
Ważne miejsce w higienie narządu głosu nauczyciela stanowi właściwe nawadnianie fałdów głosowych. Jest ono bowiem jednym z ważniejszych uwarunkowań prawidłowej funkcji wibracyjnej fałdów głosowych. Każda osoba pracująca głosem narażona jest, w czasie mówienia, na wdychanie suchego powietrza, zawierającego zanieczyszczenia, które osadzają się na śluzówce gardła i krtani, co w konsekwencji doprowadzi do jej wyschnięcia i podrażnienia. Picie wody mineralnej niegazowanej,  podczas zajęć lekcyjnych, jest konieczne by utrzymać dobre nawilżenie śluzówki gardła i krtani.
Przestrzeganie, wyżej wymienionych, zasad higieny głosu w pracy głosem lub w procesie jego kształcenia jest podstawą, bez której nie możemy się obyć, jeśli planujemy zachować głos na długie lata. Odstępstwa od nich i zaniedbania w zakresie prawidłowej higieny prędzej czy później negatywnie odbiją się na kondycji aparatu głosowego.

8. Wypadki przy pracy na stanowisku pracy nauczyciela mogą powodować następujące czynniki:

• mokre, nierówne nawierzchnie - możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia i upadku.

• gorące powierzchnie lub ciecze, przygotowywanie kawy/herbaty w pokoju nauczycielskim - możliwość oparzeń termicznych,

• ostre krawędzie, stłuczone szkło - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia czy przekłucia,

• prąd elektryczny - możliwość porażenia (nawet ze skutkiem śmiertelnym) w przypadku wadliwie działającego

i nieprawidłowo używanego sprzętu elektrycznego,

• zimne powierzchnie lub ciecze - możliwość odmrożeń.

9. Przyczyny najczęstszych wypadków na stanowisku pracy nauczyciela:

• Działanie pod presją czasu,

• Lekceważenie zasad bhp.

• Nie przestrzeganie wydanych zarządzeń w wskazówek przełożonych (dyrektora placówki).

• Nie stosowanie się do zaleceń lekarskich.

• Zaniedbanie należytego stanu urządzeń elektrycznych, sprzętu oraz niedbanie o ład i porządek w miejscu pracy.

• Nieznajomość przepisów bhp.

• Samodzielne naprawianie zauważonych usterek w trakcie wykonywanej pracy (bez wymaganych uprawnień.

• Niewłaściwie zorganizowanie i przygotowanie miejsca pracy.

• Mobbing.

10. Jaki wpływ mają czynniki środowiska pracy na powstawanie zdarzeń wypadkowych na stanowisku pracy nauczyciela?

Mimo tych wszystkich „pięknych” wytycznych jakie powinny spełniać szkoły oraz ich pracownicy wciąż zdarzają się wypadki. Nauczyciele są grupą szczególnego ryzyka jeśli chodzi o zjawisko mobbingu. Oprócz tego narażeni są na mnóstwo czynników urazowych, szkodliwych i uciążliwych. Należy z tym walczyć, w celu ograniczenia wypadkowości.

Do podstawowych zasad realizowania likwidacji lub ograniczenia wpływu tych czynników można zaliczyć:
- dobór maszyn, urządzeń nie stwarzających zagrożeń czynnikami fizycznymi,
chemicznymi i biologicznymi,
- informacje dotyczące użytkowania maszyn, narzędzi (sygnalizacje, znakowanie,
instrukcje),
- unieszkodliwianie odpadów,
- stosowanie zbiorowych środków ochronnych ( osłony, ekrany, wentylacja.)
- stosowanie indywidualnych ochron (filtry na ekrany monitorów, okulary, maski
wkładki przeciwhałasowe, odzież),
- dobór odpowiedniego procesu technologicznego,
- przestrzeganie stosowania oświetlenia wg. obowiązujących norm właściwych
dla stanowisk pracy (np: w salach wykładowych 300 lx).
- stosowanie wentylacji (grawitacyjnej, mechanicznej),
- przestrzeganie wysokości norm temperatur w pomieszczeniach (np.
pomieszczenia biurowe 20 °C).

Przestrzeganie zasad i norm bezpieczeństwa przez pracodawców i pracowników wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo wykonywanej pracy i znaczne wyeliminowanie zagrożeń.

BIBLOGRAFIA:

1. BHP w praktyce, Bogdan Rączkowski, wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., 2010

2. Przyjaciel przy pracy, Jak ograniczać wypadki przy pracy, 6/2008

3. Bezpieczeństwo pracy nauka i praktyka, Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli, 5/2008

FILIOGRAFIA:

1. http://bhpwfirmie.pl/komentarz/co-moze-powodowac-wypadki-przy-pracy-na-stanowisku-pracy-nauczyciela-chemiii Małgorzata Mądra-Janeda - specjalista ds. Karty Nauczyciela i przepisów wykonawczych do niej, wykładowca w zakresie wymagań bhp wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej

2. http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU1666

3. http://www.ekspertbeck.pl/ocena-ryzyka-zawodowego-nauczyciela/

© Wszystkie prawa zastrzeżone!