Leki stosowane w hiperlipidemii

• U zdrowego człowieka lipidy stanowią 15% masy ciała. Dzielimy je na zapasowe i strukturalne.

• Mobilizacja lipidów z tkanki tłuszczowej odbywa się pod wpływem hormonów i neurohormonów takich jak aminy katecholowe, glukagon, hormony tarczycy, ADH a hamowane przez insulinę, PGE1, czy ATP, ADP i AMP.

Wytworzone w wątrobie lub jelitach lipidy są transportowane we krwi w postaci lipoprotein.

• Część białkową lipoprotein stanowią globuliny nazywane apolipoproteinami

• Część lipidową stanowią trójglicerydy, cholesterol i jego estry, WKT i fosfolipidy

Prawidłowe wartości stężenia cholesterolu i triglicerydów

- według Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego

· Cholesterol całkowity (TCholesterol) : poniżej 200 mg/dl ( poniżej 5, 2 mmol/l)

· LDL-cholesterol (cholesterol o niskiej gęstości): poniżej 135 mg/dl ( poniżej 3, 5 mmol/l)

· HDL-cholesterol(cholesterol o wyskoiej gęstości) (stężenie dla mężczyzn) : powyżej 35 mg/dl (powyżej 0, 9 mmol/l)

· HDL-cholesterol (stężenie dla kobiet) : powyżej 50 mg/dl ( powyżej 1, 3 mmol/l)

· Triglicerydy : poniżej 200 mg/dl ( poniżej 2, 3 mmol/l)

• Nieprawidłowy lipidogram może świadczyć o rozwoju hiperlipidemii.

Hiperlipidemia to zespół zaburzeń metabolicznych objawiających się podwyższonymi poziomami frakcji cholesterolu lub trójglicerydów w surowicy krwi. Najczęściej spowodowana jest nieprawidłowym odżywianiem, siedzącym trybem życia, nadwagą, predyspozycjami genetycznymi (hipercholesterolemia rodzinna).

Leczenie hiperlipidemii

1. Odpowiednio zbilansowana dieta- ograniczenie spożycia tłuszczy, w szczególności nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu

2. Leczenie farmakologiczne- w przypadku gdy w ciągu 5 miesięcy stosowania diety nie ma poprawy

Rodzaje leków stosowanych w hiperlipidemii

1. Żywice wiążące kwasy żółciowe

2. Kwas nikotynowy

3. Inhibitory reduktazy HMG- CoA

4. Pochodne kwasu fibrynowego

5. Inne leki o działaniu hipolipemicznym

Żywice kationowe wiążące kwasy żółciowe

• Inaczej żywice jonowymienne, nasilają wydalanie kw. Żółciowych z kałem, przerywając krążenie wątrobowo- jelitowe. Zmniejszenie puli kwasów żółciowych nasila ich biosyntezę z cholesterolu → w efekcie dochodzi do zmniejszenia stężenia cholesterolu we krwi, zwiększenia gęstości receptorów LDL w hepatocytach co skutkuje wychwytywaniem frakcji LDL i zmniejszeniem ich stężenia w osoczu.

• Żywice kationowe c.d.

• Nie są skuteczne w leczeniu hiperlipidemii rodzinnej z wrodzonym brakiem receptorów LDL

• Leki pierwszego rzutu w leczeniu hipercholesterolemii

• Wywołują niestety nasilenie syntezy VLDL co prowadzi do zwiększenia stężenia TG i skutkuje koniecznością dołączenia drugiego leku

Kolestyramina

Nie jest wchłaniana w przewodzie pokarmowym. Wiąże w p. pok. kwasy żółciowe, zwiększa utlenianie cholesterolu do kwasów żółciowych. Stosowana także w świądzie skóry spowodowanym odkładaniem się kwasów żółciowych w skórze a także do wiązania leków i trucizn anionowych

Działania niepożądane: nudności, wymioty, biegunka, zaburzenia żołądkowo- jelitowe

Kolestipol, kolekstran, diwistyramina

Kwas nikotynowy

• Działa hipolipemicznie przez hamowanie estryfikacji cholesterolu, a także hamuje lipolizę i zmniejsza napływ kwasów tłuszczowych do wątroby → efekt to zmniejszenie biosyntezy VLDL i stężenia TG

• Hamuje wpływ lipolityczny amin katecholowych, glikokortykosteroidów i GH

• Rzadko stosowany ze względu na działania niepożądane- zaczerwienie twarzy (kw. Nikotynowy rozszerza naczynia obwodowe) uczucie gorąca, alergie, zaburzenia żołądkowo- jelitowe

Inhibitory reduktazy HMG-CoA

• Hamują biosyntezę cholesterolu poprzez zablokowanie aktywności enzymu- reduktazy hydroksymetyloglutarylo-CoA. Statyny przyłączają się do miejsca aktywnego w enzymie i kompetycyjnie blokują dostęp substratu do enzymu. Poprzez tą blokadę dochodzi do zmniejszenia stężenia cholesterolu, a także do zwiększenia ilości receptorów LDL. Wpływają też na zmniejsznie frakcji VLDL i TG, zwiększają stęż. HDL. Pobudzają także syntezę NO, przez co wpływają na rozszerzenie naczyń krwionośnych, działają przeciwzapalnie, zapobiegają osteoporozie i miażdżycy.

• Statyny dzielimy na typ I i II.

Statyny

1. Typu I. Są to proleki, zawierające w swoim łańcuchu ugrupowanie laktonowe. Ulega ono hydrolizie in vivo, powstaje forma aktywna, która łączy się z reduktazą HMG-CoA.

• Lowastatyna- wchłania się z p.pok. W 30%. Wiąże się z białkami krwi. Jej działanie utrzymuje się do 4-6 tygodniu po zakończeniu terapii.

• Simwastatyna- działa silniej i krócej od lowastatyny

2. Typu II. Nie są prolekami, bezpośrednio hamują reduktazę HMG-CoA.

• Fluwastatyna- wchłania się szybko i dobrzez p. pok. Może przenikać do mleka matek karmiących.

• Prawastatyna

• Atorwastatyna- przed i w trakcie leczenia należy badać czynność wątroby

Pochodne kwasu fibrynowego

• Hamują wytwarzanie kw. żółciowych w wątrobie przez hamowanie aktywności karboksylazy CoA i zmniejszenie syntezy cholesterolu na etapie tworzenia kw. mewalonowego.

• Nasilają działanie lipazy lipoproteiowej przez uwalnianie heparyny → szybszy rozkład LDL i VLDL, zmniejszone ich stężenie

• Powodują niewielki wzrost stężenia HDL

Fibraty

Działania niepożądane:

• Poprzez zwiększenie wydalania cholesterolu z żółcią usposabiają do kamicy dróg żółciowych

• Uszkadzają mięśnie szkieletowe i powodują objawy dystrofii miotonicznej

• Powodują łysienie plackowate i spadek libido

• Zwiększają wydalenie kw. moczowego → kamica moczanowa

• Mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia zmian nowotworowych

1. Klofibrat- hamuje syntezę kw. żółciowych, zmniejsza wytwarzanie liporotein VLDL i LDL i zmnejsza w nich ilosć cholesterolu, zwiększa aktywność lipazy lipoproteinowej, pobudza wydz. ADH i zmniejsza wydalanie moczu

2. Bezafibrat- hamuje silniej niż klofibrat syntezę cholesterolu

3. Fenofibrat

4. Gemfibrozyl

5. Etofibrat- zmniejsza stężenie fibrynogenu, zmniejsza lepkość krwi, zmniejsza wytwarzanie tromboksanu, zwiększa ukrwienie tkanek.

Inne leki hipolipemiczne

1. Probukol

• zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi przez zahamowanie jego wchłaniania w jelicie

• zmniejsza syntezę cholesterolu na wczesnych jej etapach

• przyśpiesza proces eliminacji frakcji LDL we krwi

• zapobiega miażdżycy przez zmniejszenie odkładania cholesterolu w śródbłonku naczyń

• ALE wydłuża odcinek QT, dlatego należy go ostrożnie podawać w nadpobudliwości komór

2. Ezetimib- nowy lek, hamuje transport cholesterolu przez nabłonek kosmków jelitowych i zmniejsza jego absorpcję z p. pok. Stosować ze statynami

3.Dekstrotyroksyna- przyśpiesza katabolizm frakcji LDL, zwiększa wydzielanie cholesterolu z żółcią i jego wydalanie z kałem. Nie ma działania hormonalnego